Belgische toestanden
NACHVQRi
DUBBELBESLUIT
Wie zwijgt, schijnt toe te stemmen
STAKINGSRECHT STAA T
WEER TER DISCUSSIE
Ohago
1 f-\ U!
Schmidt kan partij
niet (meer) overtuigen
Als't schoon moet
bel dan 045-7194 66.
De schoon makers
van Nederig,
IPZC/ opinie en achtergrond
LS i
VRIJDAG 18 NOVEMBER 1983
Selgie was tn september al aan de beurt. Uit protest tegen de extra
bezuinigingen op hun inkomen, verstoorden de Belgische ambtenaren
toen de belangrijkste openbare diensten van hun land Spoorwegen, stads
en streekvervoer, posterijen, havens, vliegvelden, gemeentereiniging en
andere rijks- en gemeentediensten werkten twee weken met of nauwelijks.
,J3elgtsche toestanden noemden we dat toen geringschattend, want zoiets
kon toch alleen maar in Belgenland gebeuren. Inmiddels welen we beter.
Nu ook Nederland door stakende ambtenaren in de greep wordt gehouden,
is het nuttig na te gaan ivelke gevolgen de acties indertijd in Belgie hebben
gehad. Een verslag van onze correspondent in Brussel Ferry Mingelen
Door Ferry Mingelen)
De vuilnishopen in de straten zijn al lang weer opgeruimd, de achterstallige post is
rondgedeeld, de tv zendt weer de typische Belgische, in Groot-Brittannië gekochte
tv-series uit, en de ambtenaren hebben, met tegenzin omdat de bezuinigingen slechts ten dele
ongedaan zijn gemaakt, hun normale, trage werktempo hervat. Alles gaat voorbij, behalve de
economische schade die de stakingen hebben veroorzaakt en de hernieuwde discussie over
het stakingsrecht „die als een monster van Loch Ness na iedere staking weer opduikt", aldus
een Belgische vakbondsleider.
De economische schade is moeilijk te
overzien. De spoorwegen hebben na
tuurlijk verlies geleden in de tijd dat
ze geen kaartjes konden verkopen,
dat verlies wordt geschat og zo'n elf
miljoen gulden Een woordvoerder
van de Spoorwegen betwijfelt echter
of er nu ineens meer mensen voortaan
maar met de auto gaan in plaats van
met de trein,
„Kort na de stakingen, op 2 oktober,
hadden we op een speciale dag van
van het openbaar vervoer 60.000 extra
reizigers Dat wijst niet op een ver
minderde interesse", aldus de woord
voerder. Toch is er ook het voorbeeld
van de Brusselse bank die zijn perso
neel tijdens de staking per pnvé-bus
uit de voorsteden liet ophalen en nu
ontdekt heeft dat dit veel goedkoper
is dan de trein te vergoeden.
En hoeveel bedrijven proberen het
voortaan maar zonder de posterijen te
doen? Een dochtermaatschappij van
de Duitse multinational Schwartz-
kopf heeft, volgens een woordvoerder
van het voor de posterijen verant
woordelijke ministerie in Brussel be
sloten. de contacten met de belang
rijkste cliënten voortaan maar per
computer te laten verlopen. „De post
staking was niet de oorzaak voor dit
besluit, maar wel de druppel die de
emmer deed overlopen", aldus de
woordvoerder
Duidelijker is het verlies voor de
ADVERTENTIE)
Antwerpse haven waar een beperkt
aantal sluiswachters en loodsen het
haven-radarwerk stil legde. Met een
honderdtal wachtende schepen op de
rede was er geen plaats in België die
zo duidelijk getroffen werd door de
staking. De havenwerkgevers schat
ten het verlies op zo'n 220 miljoen
gulden, waarvan 5,5 miljoen aan ha
ven- en sleeprechten die de toch al
noodlijdende Antwerpse gemeente
kas nu ontgaan.
De staking komt ook het internatio
nale vertrouwen m de Antwerpse ha
ven niet ten goede, vindt havenwet
houder Huyghebaert. Als gevolg van
de staking is Antwerpen het belangrij
ke Sealand-contract. voor het vervoer
van 70.000 containers per jaar misge
lopen. Om dat contract te redden was
de regering zelfs bereid de havendien
sten per dwangbevel aan het werk te
zetten, maar uiteindelijk heeft het
niet geholpen.
Huyghebaert: „De staking was nog
niet catastrofaal, maar wel op het
randje". Om dit soort calamiteiten
voortaan te vermijden is de wethou
der met de havenvakbonden onder
handelingen begonnen over een vrij
willig protocol om stakingsacties te
beperken. „We willen hen doen inzien
dat men geen schepen moet tegen
houden en ook niet met een minder
heid een hele haven moet platleggen.
Als de bonden daar niet aan willen
dan zal het met dwingende wetgeving
moeten", dreigt wethouder Huyghe
baert.
Stakingsrecht
Dat dreigement ligt ook duimen dik
op de wetsvoorstellendie de liberale
regeringspartijen PW en PRL kort
na de stakingen aankondigden om
het stakingsrecht binnen de grenzen
te houden.
Zij ontkennen nadrukkelijk stakings
recht te willen beperken: „Het recht
op staken is wel een onvervreembaar
recht Dit houdt echter niet in dat
stakers en hun organisaties zich alles
zouden mogen veroorloven", zei PVV-
voorzitter Verhofstadt op 4 oktober jl.
Volgende week zullen de liberalen in
het parlement voorstellen indienen
om een staking na enkele dagen via
een geheim referendum afhankelijk te
maken van de instemming van de
meerderheid van de werknemers in
het bedrijf.
Het stak de liberalen namelijk zeer
dat in sommige bedrijven door zeer
kleine aantallen werknemers tot sta
kingen werd besloten. Voorts willen
de liberalen vastleggen dat mensen
die niet wensen te staken gewoon aan
het werk moeten kunnen gaan en
bijvoorbeeld niet door stakingspiket
ten tegengehouden mogen worden.
Tenslotte wil zij de regering ook meer
wettelijke mogelijkheden geven om
met name ambtenarenstakingen te
breken als het algemeen belang dat
vereist, bijvoorbeeld zoals in het geval
van de Antwerpse haven.
De linkse overkoepelende vakbond
ABVV reageerde bij monde van voor
zitter Van den Broucke als door een
horzel gestoken. Hij verwijt de libe
ralen de klok vijftig jaar terug te
willen zetten en klein hout te willen
maken van het stakingsrecht en de
vakbondsacties te willen verlam-
Van den Broucke wijst er in een
reactie op dat in de huidige wetgeving
voor het particuliere bedrijfsleven al
is geregeld dat bepaalde vitale dien
sten in vredestijd (zoals ziekenhuizen)
doorfunctioneren Verdergaande be
voegdheden voor de overheid bete
kent volgens Van den Broucke: „Dat
de overheid over de potentiële moge
lijkheid zou beschikken om aan het
even welke stakingsactie een einde te
maken".
Het christelijke vakverbond ACV rea
geert wat gematigder. Intern is de
bond bezig zich te beraden over de
vraag welke grenzen de overheids
diensten bij hun stakingsactie in acht
moeten nemen. Met het door de libe
ralen voorgestelde referendum heeft
het verbond, volgens nationaal secre
taris Van de Poele „met zoveel moei
te. mits -bij meerderheidsstemming
voor een staking, de patroon ook
gedwongen is de deuren te sluiten.
Maar dat zullen de liberalen wel niet
bedoelen", aldus Van de Poele.
Volgens hem proberen de liberalen
„duidelijk het stakingsrecht en de
invloed van de vakbonden te beper
ken. Ik hoop niet dat het CVP (dp aan
het ACV verwante grootste, christen
democratische regeringspartij) hier
aan steun gaat geven. Dat zou een
zwaar conflict geven en zelfs de
werkgevers in België willen momen
teel geen oorlog met de vakbewe
ging".
Hago Nederland BV l
Vestigingen te Amsterdam
Rotterdam - Groningen-Almelo
Apeldoorn - Eindhoven - Maastricht
Heerlen.
V.l.n.r Willy Brandt, Helmut Schmidt en Hans-Jochem Vogel.
Door Hans Amesz)
Als de vroegere Bondskanselier en huidige vice-voorzitter van de SPD,
Helmut Schmidt, aanstaande zaterdag met een tenminste één uur
durende rede de discussie over de middellange-afstandsraketten op het
speciale partijcongres in Keulen opent, staat het uiteindelijke resultaat
bij voorbaat vast. De overgrote meerderheid van de sociaal-democrati
sche gedelegeerden zal. onafhankelijk van Schmidts betoog, tegen de
stationering van nieuwe atoomraketten op Westduitse bodem stemmen.
De meeste SPD-afdelingen hebben
al enige tijd geleden besloten dat „in
het licht van de huidige stand van
zaken bij de ontwapeningsonder
handelingen in Genëve" een uitvoe
ring van het NAVO-dubbelbesluit
achterwege moet blijven, teneinde
de bewapeningsspiraal niet nog
meer omhoog te draaien. Zoals par
tijvoorzitter Willy Brandt en de
SPD-ontwapeningsdeskundige
Egon Bahr het uitdrukken: „In
plaats van verder bewapenen moet
v erder onderhandeld worden".
Voor Helmut Schmidt betekent de
houding van zijn partij over de vre-
des-en veiligheidspolitiek ongetwij
feld een bittere teleurstelling. Als
geen ander heeft de man, die van
1974 tot 1982 de richtlijnen van de
Duitse politiek bepaalde en in bin
nen- en buitenland als „macher"
gold, destijds zijn politieke lot als
regeringschef met het NAVO-besluit
van december 1979 verbonden. Op
het Berlijnse congres in december
van hetzelfde jaar zou de Bondskan
selier zijn afgetreden als de SPD niet
vóór dat besluit gestemd had. Later
herhaalde hij dat dreigement en
beide keren was het gevolg dat de
partij, zij het soms met grote tegen
zin, zich achter hem schaarde.
Inmiddels is de politieke situatie in
de Bondsrepubliek Duitsland veran
derd. Op 1 oktober van het vorig jaar
werd Schmidt via een motie van
wantrouwen door de CDU-CSU en
de vroegere liberale partner FDP
ten val gebracht. Helmut Kohl werd
Bondskanselier en de SPD ver
dween in de oppositie. Helmut
Schmidt besloot geen lijsttrekker
meer te worden van de SPD voor de
vervroegde verkiezingen van 6
maart. De ex-kanselier bleef welis
waar lid van de Bondsdag en plaats
vervanger van partijchef Brandt,
maar het echte partijwerk week voor
talloze voordrachten en lezingen in
vooral het buitenland.
Plaatsing
Tijdens een van die activiteiten,
kortgeleden in Singapore, maakte
Schmidt een einde aan alle specula
ties over de wezenlijke inhoud van
zijn toespraak komende zaterdag op
het SPD-congres. In het Verre Oos
ten zei de vroegere kanselier, die
ruim 12 maanden na zijn aftreden
nog altijd wordt beschouwd als de
meest sympathieke en vakbekwame
Duitse politicus, dat als er op het
laatste moment in Genëve geen
compromis tot stand komt. het Wes
ten moet beginnen met de plaatsing
van de Amerikaanse middellange-
afstandsraketten in Europa.
Daardoor is de pikante situatie ont
staan, dat Helmut Schmidt, die,
toen hij Bondskanselier was. onop
houdelijk geslotenheid van zijn
partij verlangde, nu iu Keulen een
minderheid van misschien 10 of iets
meer procenten zal aanvoeren die
nog achter het NAVO-dubbelbesluit
staat.
En daarmee is de koerscorrectie van
de Westduitse sociaal-democratie
ten opzichte van de vredes- en veilig
heidspolitiek een feit. Helmut
Schmidt heeft de slag verloren. Win
naar is de bijna 70-jarige voorganger
van Schmidt, partijvoorzitter Willy
Brandt, die onlangs in de fractie
meedeelde dat hij gedurende de
jaren waarin de SPD regeringsve
rantwoordelijkheid droeg alleen
maar achter het NAVO-besluit was
blijven staan uit loyaliteit met de
sociaal-democratische regeringslei
der Helmut Schmidt.
Dat betekent, toegespitst, de politie
ke en zeker ook persoonlijke con
troverse tussen Brandt en Schmidt
voor de toekomst van de SPD?
Daarover verschillen velen van me
ning.
Diep dai
In een hard gesprek onder vier ogen
met Brandt bezwoer Schmidt het
gevaar van een naar links afglijden
van de partij in een uitzichtloze
positie van politieke macht. Hij
wees erop dat de SPD het risico
loopt de weg van de Britse Labour-
party op te gaan. die zich juist ook
door de strijd om de bewapening in
een diep dal heeft gestort.
Achter zijn,, mene tekel" dook het
spook van de partijsplitsing op, het
ergste en historische trauma van de
sociaaldemocratie, dat anders in
moeilijke tijden steeds door de „gro
te oude man van de SPD", ex-
fractievoorzitter Herbert Wehner
werd bezworen.
De overgrote meerderheid van 4
partij, inclusief het bijna voltallig
presidium waaronder fractievoonh
ter Hans-Jochen Vogel, det:
Schmidts somberheid met Men
roept zich er o.a. op dat, zoals a
vele opiniepeilingen blijkt, een da
delijke meerderheid van de bev,>
king de stationering van middelia
ge afstandsraketten op Westduit*
bodem hoe dan ook afwijst Voois
ter Brandt wil het verwijt van opjw
tunisme hier niet laten gelden. Vc.-
gens hem hebben de relatief gita
successen van de SPD bij de ds>
staatverkiezingen in Bremen e
Hessen aangetoond dat de pa.-;
ook inzake de veiligheidspolitiek<j
het juiste spoor zit.
Voorwaarden
De SPD dient nu de bevolking g
loofwaardig uit te leggen waarom?
haar.ja" tegen het NAVO-besir
heeft veranderd in een„nee". InHs
hington heeft Willy Brandt een an
tal punten opgesomd dat vana
SPD-oogpunt een „volledige vent
dering in de politieke voorwaard®
voor het besluit van het Westell)!
bondgenootschap markeren Cs
houden o.a. in dat de Amerika»
het SALT-II-verdrag over ontwape
ning niet hebben geratificeerd, dB
Washington zijn strategische n
pens heeft gemoderniseerd, de nr;
tronenbom en nieuwe chemisch
wapens heeft geproduceerd, dat 4
Sowjet-Unie gelijksoortige zake
heeft gedaan.
De regeringspartijen in de Bonds»
publiek hebben luid en veel kriliti
uitgeoefend op de SPD. De si
democraten zijn bijvoorbeeld d
gens de liberale minister van bultfl
landse zaken, Genscher, druk beai
de eenheid van het westelijk boet
genootschap te ondermijnen (Ji
vensgevaarlijk"). Daarbij doet bet
paradoxale feit zich voor dat Hd
mut Schmidt door de CDU-CSU 8
FDP als kroongetuige, als
van het dubbelbesluit", wordt opp J
voerd. Maar dat plezier wil de vree
gere bondskanselier zijn opvolgt
niet gunnen.
Schmidt zal zaterdag vooral de»
gering-Kohl genadeloos door 4
mangel halen: „Die heeft hu
plicht niet gedaan". Hij verwij
Kohl dat deze zowel in Washing!*
als in Moskou veel te weinig httt
ondernomen om de supermachlo
tot een compromis in Geneven
dwingen. Dat in ieder geval n"
de SPD-gedelegecrden hun vroege j"
re bondskanselier in dank afnenxi
De benoeming van enkele nieuwe bisschopen in
Nederland en de dood van Mgr. Zwartkruis van
Haarlem hebben de gemoederen van veel katholie
ken in Nederland erg in beroering gebracht. Vooral
het feit dat Mgr. Zwartkruis zo plotseling overleed
nadat hij vernomen had dat Rome een opvolger
voor hem benoemd had, heeft veel tot deze beroe
ring bijgedragen. Of dit laatste terecht is, weet ik
niet. Wel is duidelijk dat de berichtgeving hierover
soms sensationele vormen aannam. En spelen op
het gevoel van de mensen is niet eerlijk en boven
dien gevaarlijk. Nu er een zekere rust is weerge
keerd, lijkt het mij juist nog eens kritisch op deze
zaak terug te komen. Het onbehagen over de
manier, waarop deze nieuwe bisschoppen in Neder
land 'gedropt' zijn, is bij mij en naar ik aanneem bij
veel meelevende katholieken in Nederland, niet
weggenomen.
Al eeuwen lang bestaat in de kerk het gezegde: qui
tacet. sentire, videtur, wie zijgt, schijnt toe te
stemmen, De grote zwijgers rond deze benoemingen
zijn de Nederlandse bisschoppen. Moeten we er dus
vanuit gaan dat zij hiermee hebben ingestemd'5 Ik
hoop dat zij alsnog de moed hebben ons duidelijk te
maken, welk standpunt zij ingenomen hebben en hoe
zij in de toekomst denken te handelen want alles
wijst erop dat ons nog meer van dergelijke verrassin
gen boven het hoofd hangen voordat de paus in 1985
Nederland komt bezoeken
Ontevredenheid
Er zou misschien niet eens zoveel reden zijn tot
ontevredenheid over de gang van zaken rond de
benoeming van de laatste bisschoppen, als niet onze
eigen bisschoppen en met name bisschop Emst van
Breda, overigens tot grote vreugde van de meeste
katholieken, de gelovigen op een geheel nieuw spoor
hadden gezet. Het feit immers dat de afzonderlijke
bisdommen hun eigen kandidaten aan Rome mogen
voordragen, is niet meer dan een privélege. Dat
Rome zich daar met meer aan stoort, is wel verve
lend. maar dat hoeft op zich nog geen drama te zijn.
De zaak komt echter fundamenteel anders te liggen,
wanneer de eigen bisschoppen een beleid ontwikke
len, waarbij de gelovigen niet alleen als volwassen
mensen worden beschouwd maar ook worden ge
vraagd aan de opbouw van hun geloofsgemeenschap
hun eigen bijdrage te leveren. Met name bisschop
Emst van Breda wijst er voortdurend op dat het gaat
over gezamenlijk gedragen verantwoordelijkheid.
Bisschop en gelovigen vormen samen de plaatselijke
kerk, waarbij het duidelijk is dat de verantwoorde
lijkheden verschillend zijn omdat ook de ambten
verschillend zijn. Vanaf het moment echter dat er op
mij een beroep wordt gedaan medeverantwoordelijk
heid te dragen voor deze plaatselijke kerk, mag ik
ook verwachten dat er een structuur bestaat, waar
binnen ik deze medeverantwoordelijkheid vorm kan
geven, een overlegorgaan dus, waaraan de leiding
van een bisdom niet achteloos voorbij kan gaan, wil
ze tenminste waar maken wat ze voortdurend met de
mond belijdt.
Keuze
Men mag aannemen dat ook de Nederlandse bis
schippon zich goed gerealiseerd zullen hebben dat
deze nieuwe wijze van kerk-zijn met alleen zeer goed
aansluit bij onze moderne opvattingen over het
inrichten van onze samenleving, maar ook dat deze
opvatting min of meer haaks staat op de hiërarchi
sche structuur van de kerk, zoals die eeuwenlang
bestaan heeft en in feite nog steeds door Rome wordt
voorgestaan. Met andere woorden, de Nederlandse
bisschoppen hadden kunnen weten en moeten weten
dat deze handelwijze vroeg of laat de nodige conflic
ten zou oproepen Het uur der waarheid lijkt zo
zachtjes aan te zijn aangebroken. Het komt dus
ongeveer hierop neer moet ik vanuit een min of meer
gedemocratiseerde plaatselijke kerk. aanvaarden
dat iemand anders boven mij en buiten mij om de
dienst van de leiding gaat uitmaken, want dat is toch
de inhoud van het bisschoDsambt? Het ligt voor de
hand dat je in iedere vorm van samenleving, dus-ook
in de kerkelijke samenleving, aan bepaalde mensen
je vertrouwen schenkt, in de hoop dat zij het hun
toevertrouwde ambt zullen uitoefenen volgens de
verwachtingen die in zo'n samenleving bestaan. Dat
vertrouwen en dus ook de bereidheid tot constructie
ve medewerking zal des te groter zijn, naarmate het
besef aanwezig is dat deze nieuwe ambtsdrager, in
ons geval de bisschop, ook uit deze samenleving
voortkomt. Tegen deze achtergrond kun je alleen
maar vaststellen dat de handelwijze van Rome bij de
laatste benoemingen een grote aanfluiting is geweest
van de alleszins redelijke verwachtingen die er in de
Nederlandse kerkprovincie leefden.
Chantage
Het zijn natuurlijk vooral de Nederlandse bisschop
pen. die door het beleid van Rome knel zijn komen
te zitten. Niet alleen door aan de voordrachten van
stemmen uil de kerken
de kandidaten, die vanuit Nederland aan Rome
kenbaar waren gemaakt, voorbij te gaan. maar
vooral door bisschoppen 'van elders' te benoemen, DcClPCflOOt
die loch echt niet als de representanten van de
mentaliteit van de Nederlandse kerkprovincie kun
nen worden beschouwd, heelt Rome in feite het
beleid van de Nederlandse bisschoppen gedesa
voueerd.
Maai- geldt dat als excuus voor hun stilzwijgen?
Stemmen zij dus toch in? Is er dan een alternatief?
Het lijkt er sterk op dat de angst bij de bisschoppen
sinds de bijzondere synode van 1980 met de paus en
flink in zit Is het begnp 'eenheid' dan zo'n tover
woord dat met een beroep daarop maar alles gedaan
kan worden en alles geslikt moet worden15 Wanneer
zal een Nederlandse bisschop voor het eerst zijn
officieel protest laten hóren? Wordt het niet hoog tijd
dat de begrippen wereldkerk en eenheid eens ter
discussie worden gesteld? Gaat het daarbij werkelijk
om een geloofsgegeven dat ten koste van alles
behouden moet blijven of is het alleen mar een
juridische constructie? Je kunt je bijvoorbeeld de
vraag stellen of een levendige geloof in de eenheid
van de kerk als een wezenlijk kenmerk van de kerk
van Christus niet in staat moet zijn om een dergelijke
conflict aan te gaan. Anders gezegd: laat het maar
eens gebeuren dat de Nederlandse kerkprovincie of
een Nederlandse bisschop als hoofd van een afzon
derlijke bisdom aan Rome laat weten dat hier een
grens bereikt is die niet overschreden mag worden.
Een conflictsituatie kan ook verhelderend werken en
hoeft niet per se negatief te zijn!
Terecht zijn in zon situatie aller ogen op de bisschop
pen gericht Wat zal er gebeuren? Gaat er iets
gebeuren? Overal heerst er teleurstelling, is men
kwaad, uit zijn ongenoegen tegenover 'gelijken' maar
hoe hoger je komt op de kerkelijke ladder, des te
stiller wordt het en helemaal bovenaan wordt er
gezwegen. Natuurlijk is de positie, waarin onze
bisschoppen momenteel verkeren, niet te beneiden.
deze waarden met voeten worden getreden? D::
stilzwijgend aanvaarden betekent toch ook je zei.' I
daaraan medeplichtig maken.
Betrekkelijkheid
Ik denk dat de bisschoppen er goed aan doen om hun
problemen, die ik niet wil onderschatten, niet in
eigen boezem te bewaren. Anders zullen ze zich
waarschijnlijk nog verder van hun basis verwijderen
dan tot nu toe het geval is. Wat blijft er nog van hun
geloofwaardigheid over, wanneer ze enerzijds (en
terecht) een voortdurend beroep doen op medewer
king aan de opbouw van een rechtvaardiger samen
leving. wanneer ze te pas en te onpas erop wijzen dat
geloof en sociale rechtvaardigheid niet te scheiden
zijn. wanneer ze de gelovigen wijzen op het persoon
lijk geweten als laatste beslissende instantie, en
tegelijkertijd aanvaarden dat binnen de eigen kerk
Het gevaar is altijd aanwezig dat we de dingen 1
verabsoluteren. We moeten goed beseffen dat ook de L
kerk. precies zoals de burgerlijke samenleving mid-
den in de geschiedenis staat en dus aan verandering Mj
onderhevig is. En veranderingen moeten toch ergens F
beginnen, ook veranderingen in de structuren. Struc- II
turen behoren beslist niet tot het wezen van de II
geloofsgemeenschap. Onderlinge verbondenheid I
hoeft toch ook niet zover te gaan dat de ene H
geloofsgemeenschap voor de andere uitmaakt, wat
daar wel of niet kan. Het wordt tijd dat er weer eens I
gewezen wordt op de bisschoppelijke collegialiteit I
die tijdens hete 2e Vaticaans Concilie begon Ie
groeien, maar sindsdien door Romeinse instanties I
weer vakkundig de nek is omgedraaid. Er zullen dus J
op bepaalde ogenblikken duidelijke keuzes gemaakt
moeten worden. Het voortdurend blijven schipperen
heeft in de kerk van Nederland al voldoende onheil
aangericht, Wat dit betreft heb ik veel waardering
voor bisschop Ernst, die als voorzitter van fa*
Christi uiteindelijk toch een duidelijk standpunt,
heeft ingenomen met batrekking tot de kernbewap»
ning. Daaruit blijkt dat het toch mogelijk moet zijn
tegen de stroom op te roeien.
Maar ook de bisschop moet het besef hebben dat hij
het niet alleen hoeft te doen. De bereidheid hm
daarin te steunen is bij de basis waarschijnlijk
groter dan zo op het eerste gezicht het geval lijkt k
zijn. Ook een bisschop hoeft niet bang te zijn zijn
gelovigen deelgenoot te maken van zijn elf*1
zorgen. Het zou voor hem, juist bij dergelijk'
moeilijke beslissingen, een geweldige steun in de
rug kunnen zijn.
Dr. G. H. BuijSiff
