EXCLUSIEF!
geld speelt
geen rol
Peruaanse president Belaunde ligt
niet wakker van stembusnederlaag
Russische
landbouw
Chequeboekjournalistiek is
in het buitenland heel gewoon
PZC/°P'nie en achtergrond
WOENSDAG 16 NOVEMBER 1983
Hoe ver ligt Rusland bij ons
vandaan? Letterlijk genomen
niet zo ver. Enkele uren vliegen en
je zit in hartje Moskou. Je moet er
wel bij bedenken dat Rusland daar
pas goed begint en duizenden kilo
meters verder naar het oosten (en
zuiden en noorden) pas eindigt. In
denkwijze echter ligt de USSR erg
ver bij ons vandaan. Dat heb ik
vorige week ervaren toen ik te gast
was in dit immense land.
Een terugblik na een bezoek van een
goede week is moeilijk. Niet zozeer
vanwege de korte periode maar om
dat het mij moeilijk valt een visie te
geven over dit land en dus ook over
de landbouw in dat land Je kunt
Rusland nauwelijks benaderen met
je westerse filosofieën en econo
misch georiënteerde invalshoek. In
Rusland is bijna alles anders. Uit
gaande van het communistische we
reldbeeld hebben ze daar een maat
schappij opgebouwd die in vele op
zichten haaks staat op die van ons.
Waar bijvoorbeeld geen werkloos
heid of inflatie is althans naar de
opvattingen van de Partij daar.
Waar kleinschaligheid en pnvé-on-
dernemmgen niet bestaan. Waar de
particuliere eigendom heeft plaats
gemaakt voor die van de staat, waar
landbouworganisaties en vakbon
den met meer nodig zijn omdat de
echte macht al berust bij boeren en
arbeiders.
Dit en nog een menigte aan andere
opvattingen die voor ons op z'n
zachtst gezegd ongebruikelijk zijn.
maakt een beschouwing naar wes
terse maatstaven over Rusland erg
moeilijk. Maar zeker niet minder
boeiend. Om me nu maar te beper
ken tot de landbouwaspecten van de
grote Sovjet-Unie: het agrarisch are
aal en de potentie op landbouwge
bied zijn zonder meer enorm. De
oppervlakte van de Sovjet-Unie is
2227 miljoen hectare (Nederland 3,7
miljoen hectare). Gezien de bossen,
toendra's, steppen, woestijnen en
poolgebieden valt daar voor de land
bouw nogal wat vanaf als niet te
bebouwen of te bewerken land. Toch
blijft er altijd nog 550 miljoen goed
te bewerken of te beweiden land
bouwgrond over. De 21 miljoen boe
ren in dit land werken op 47.000
bedrijven. Geweldig grote eenheden
bestaande uit staatsbedrijven (sov-
choses) of een soort coöperatieve
bedrijven (kolchoses) Per bedrijf
werken vaak duizenden mensen.
Particuliere land- of tuinbouw be
staat niet
Resoluties
Naar Nederlandse maatstaven gere
kend werkt het Russische land
bouwsysteem in z'n totaliteit niet
optimaal. Naar hun eigen mening
evenmin. In mei 1982 heeft Brezj-
new dat in een grote redevoering
nog eens uitvoerig aan de kaak
gesteld. In het 'voedselprogramma
voor 1990' zijn opnieuw de doelstel
lingen geformuleerd waaraan de
landbouw zou moeten voldoen. Via
een zestal resoluties wordt richting
gegeven aan de eisen voor de land
bouw in de toekomst. Betere prij
zen, grotere zelfstandigheid, beter
kader, betere leefomstandigheden
op het platteland, hogere lonen,
nieuwe overkoepelende organen
moeten ervoor zorgen dat de Russi
sche landbouwproduktie niet lan
ger achterblijft bij hel industriële
niveau.
Of dit schone doel ook bereikt zal
worden m 1990 zal nog maar afge
wacht moeten worden. Het is met
het eerste landbouwplan dat de Sov
jet-regering lanceert. Bemoedi
gend is in ieder geval dat er meer
plaats lijkt te gaan komen voor
persoonlijke verantwoordelijkheid
in het landbouw-produktiesysteem.
En de kern van het hele landbouw
probleem in Rusland zit 'm naar
mijn bescheiden mening in het vrij
wel ontbreken van die indbg
verantwoordelijkheid.
Misschien is dat laatste toch*
te boud gezegd
Bij de bedrijven die ik bezoca:)
wordt vooral de laatste jaig
gehamerd op die persoonlijkei
Een bedrijfsleider van een en'
sovchose bij Moskou (54 harj.
ha glas in voorbereiding, hg
veeteelt) vertelde zonder b'
blozen dat het werken i
eenheden (7 a 8 mannen ofvron
uitstekend beviel. Lonen uitfe
aan de hand van de prestatia
die eenheid beviel hem nog
beter. Het had nogal gemor va
werknemers opgeleverd. Oj
echter sinds dat prestatlelocc
produktiecljfers en dergelijke
hoog gevlogen waren, haddt-
autoriteiten hem toegestaan
loon op grond van prestatiën
uit te bouwen en te verfijnen.
Denkend aan de cao's in Neder:
met vastgestelde prijzen, r
kelijk van prestaties, met d
vakantiedagen en arbeidst»
korting, sta je dan toch wel eve;*
de ogen te knipperen. Zeker aip
betreffende man er fijntjes ehL
voegt dat het communistische!
teem niet zo dogmatisch is da:
niet wil leren van bewezen voort
van andere systemen.
Geschiedenis
Het Russische landbouwsystm
onderdeel van een samenleving
in vele opzichten haaks staaUj
onze. Een samenleving die ooki
heel andere geschiedenis heelt
Eeuwenlang achtergebleven en
derdrukt, vooral de boerente
king. Dan een revolutie die het:
totaal op z'n kop zet gedurende)
jaren. Een ontwricht plattel
waar dorpen en leefpatronen^
vaagd worden. Traditioneel h
en versnipperd werkende boe» t
drijven worden bijeengeveeji
nieuwe enorm grote bedrijven:
reorganisaties en zuiveringen
rende een twintigtal jaren. Du
oorlog die nergens ter werai
desastreus is geweest als
Russische platteland (23 ai
slachtoffers I.
Nieuwe collectivisaties en ra
ideeen na de oorlog brengen
nieuwe onzekerheid op het
land. Steeds meer en steeds
af wordt er gepland en geregeidt
de boer die zich niet meer en
antwoordelijk voelt voor z'n 5
en z'n produktie. Langzaam,i
langzaam schijnt er een kenteq
komen. Steeds meer in deze ja:::
nadruk naar individuele
woordelijkheid. Op grond vas
lage produktiecijfers lijkt de
ring stukje bij beetje een reuzen
te gaan maken.
In het licht van het voorgaande!
het licht van het hele Ri
systeem moetje de landbouw!!
oosten bekijken. Niet met je W
se bril op. Dat zou de Russisch: c
geen recht doen Daarvoor is ie
ontwikkelingsgang te zeer ve
lend van de onze In een
artikel over de Russische lanv
kun je niet besluiten zondera
stateren dat hun landbouwrad
onze agrarische stand van
verrassend goed kennen. Er.
bruik van maken Nederland» I:
sen. machines, zaaizaden,
etc. worden dankbaar geb.m'
toegepast.
De belangstelling in Rusland
ons land is toch erg groot. Wan
belangstelling van ons voord* ft
sen en ook voor hun landbon
in vele opzichten erg nuttig rt
r Gerard W. Smallest lp<
'Door Henk Dam en Hans Amesz
Terwijl in Nederland nog veel weerstand onder journalisten bestaat tegen het betalen
voor 'nieuws', wordt daarmee in het buitenland minder scrupuleus omgesprongen. Een
advertentie zoals afgelopen vrijdag door Panorama-redacteuren in een landelijk ochtend
blad werd geplaatst, met het aanbod van 50.000 gulden voor 'het verhaal' over de ontvoering
van Alfred Heineken, is misschien wat extreem, maar in Engeland bijvoorbeeld is het zeer
gebruikelijk, dat kranten en andere media betalen voor exclusieve verhalen, voor tips en
dergelijke.
Deze vorm van journalistiek, wat ge- prostituées, is in dit verband wel heel Het liep zo uit de hand, dat de Pers-
noemd wordt „chequeboek-joumalis- sprekend. Toen hij werd gepakt, open- raad. een onafhankelijke commissie
tiek", beslaat vele vormen van het den de Britse kranten een ware jacht die zich bezighoudt met de ethische
Britse maatschappelijk bestel. Sport- op familieleden, bijna-slachtoffers en normen waaraan de media geacht
helden laten zich betalen, sterren uit andere betrokkenen,waarbij ijverig worden te voldoen, eraan,te pas moest
populaire tv-series als .Coronation met chequeboekjes werd gezwaaid. komen en een onderzoek instelde. Dat
Street" verdienen dik aan hun onthul
lingen. zelfs politici worden betaald
de BBC en de commerciële omroep
ITV hebben vaste bedragen over voor
interviews.
Soms halen dergelijke uitbetalingen
de krant Zo was er in februari van dit
jaar veel ophef over de onthullingen
die Kieran Kenny, een voormalige
bediende in het koninklijk paleis Buc
kingham Palace. in de pulpkrant
,,The Sun" liet afdrukken.
Kenny was 4000 pond (18 000 gulden,
een schijntje naar de normen die
daarvoor bij de Britse populaire pers
gelden 1 beloofd voor zijn verhalen
over prinses Diana, prins Charles,
koningin Elizabeth en al die overige
bewoners van Buckingham Palace.
maar daar kwam het niet van. omdat
de koninklijke familie na de eerste
aflevering van Kenny's memoires ver
dere afleveringen door de rechter liet
verbieden.
Primeurs
Het zijn met name de populaire kran
ten met hun doorgaans hoge oplage
cijfers, die geen enkel middel onbe
proefd laten om aan hun primeurs te
komen. Geld speelt dan geen rol.
Hardnekkige geruchten in het Lon-
dense krantencentrum Fleet Street
willen dat vorig jaar Koo Stark, de
porno-ster die het tot vriendin van
prins Andrew bracht, door kranten
bedragen tot 200.000 pond (900.00 gul
den) voor haar exclusieve verhaal
werd geboden. Ze heeft overigens tot
dusver de goede smaak gehad daar
niet op in te gaan.
Men kan hier tot op zekere hoogte
begrip voor opbrengen de concur
rentie is moordend en kent in Neder
land zijn gelijke niet. De ethiek wordt
echter wel op zeer schrijnende wijze in
het geding gebracht waar het gaat om
de jacht op primeurs bij misdaadver
halen.
De gang van zaken rond Peter Sutclif-
fe, alias de Yorkshire Ripper, die in
1981 werd veroordeeld wegens de
moord op 13 vrouwen, merendeels Prinses Diana en prins Charles
onderzoek werd in februari dit jaar
gepubliceerd en was vermengend
voor de populaire ..tabloids"
Het onderzoek toonde aan, dat deze
kranten vrijwel allemaal sommen
gelds un een geval, aan de vrouw van
Peter Sutcliffe. zelfs één miljoen pond,
4,5 miljoen gulden) hadden aangebo
den „Dat is bloedgeld", oordeelde de
raad, die dit soort chequeboek-jour
nalistiek „even smakeloos als weer
zinwekkend" noemde.
Dit oordeel heeft aan deze praktijken
geen einde gemaakt. Dat bleek deze
zomer toen de populaire zondags
krant „The Mail on Sunday" een serie
verhalen over de jacht op „Yorkshire
Koo Stark: 900.000 gulden voor haar
exclusieve verhaal.
Ripper" had. De in de overige
media fel bekritiseerde schrijver
van deze verhalen: de commissaris
van politie die destijds de opsporing
van de 13-voudige moordenaar geleid
had. Hij kreeg voor zijn memoires
40 000 pond (180.000 gulden)...
Losgeld financieren
Bij ontvoeringen in Duitsland of van
Duitsers in het buitenland is het tot
nu toe niet voorgekomen dat de pers,
zoals Panorama, via advertenties
heeft getracht voor geld inlichtingen
te krijgen. Toch is het geen geheim
veel gebeurt achter de schermen
dat veel publiciteitsorganen bij dit
soort spectaculaire gebeurtenissen
met het chequeboek werken.
Toen de dochters van de Weslduitse
televisiejournalist Dieter Kronzucker.
Susanne en Sabine, en hun neef Mar
tin Wachtler tijdens hun vakantie in
Italië in de zomer van 1980 werden
gekidnapt en later tegen een losgeld
van ruim 1,5 miljoen mark vrij kwa
men. verscheen met lang daarna een
serie in het geillustreerde weekblad
Quick Daar heeft dit tijdschrift fors
voor betaald: geld dat diende om de
geeiste 1.5 miljoen- bijeen te krijgen
Als bemiddelaar heeft hierbij de jour
nalist Franz Tartarolli gefungeerd.
De ouders van de ontvoerde 8-jarige
Mina von Gallwitz, die met minder
dan 149 dagen gevangen is gehouden,
hadden ten einde raad dezelfde Tarta-
rotti ingeschakeld. Bij de vrijlating
van het kind heeft die foto's gemaakt
en ze vervolgens exclusief aan een
geïllustreerd weekblad verkocht. Het
geld van die transactie is volgens
'l'artarotti naar de ouders van Mina
von Gallwitz gegaan en, net. als in de
ontvoeringszaak Kronzucker, ge
bruikt om het losgeld te financieren.
In bijna alle ontvoeringszaken verlan
gen de mensenrovers onmiddellijk
dat politie en pers niet ingeschakeld
worden. Meestal wordt het geven van
nieuws dan stopgezet („Nachrichten-
sperre 1 teneinde het leven van de
ontvoerde(n) niet in gevaar te bren
gen Zo n besluit is altijd omstreden,
omdat in de praktijk blijkt dat som
mige media toch over de ontvoering
willen berichten, dat ook doen. met
als gevolg dat de concurrentie dan
eigenlijk niet achter kan blijven Dit
leidt ertoe dat natuurlijk talrijke jour
nalisten. vooral de vertegenwoordi
gers van de zogenaamde boulevard
pers. op pad worden gestuurd om via
„eigen nieuwsgaring" de ontwikkelin
gen bloot te leggen. Daarbij wordt
zonder twijfel geprobeerd om bepaal
de mensen ..om te kopen".
1Door Rob Sprenkels1
Ik ben verheugd dat het land de
mogelijkheid heeft gehad om zich
te uiten", aldus het lakonieke com
mentaar van de Peruaanse president
Fernando Belaunde Terry na de over
weldigende nederlaag van zijn rege
ringscoalitie bij de verkiezingen van
afgelopen zondag. Belaunde kan er
blijkbaar niet wakker van liggen,
zijn regering is door de stembusuit
slag immers niet in gevaar gekomen,
want het ging slechts om het kiezen
van gemeentebesturen en burge
meesters.
De linkse oppositie, verenigd in de
Izquierda Unida, een blok van acht
centrum-linkse tot trotzkistische par
tijen. had de stembusslag van afgelo
pen zondag uitgeroepen tot een volks-
referendum tegen de economische
„hongerpolitiek" van het bewind van
Belaunde En met succes, vooral in de
hoofdstad Lima. die meer dan 45
procent van de in totaal zeven miljoen
Peruaanse kiezers herbergt. De 54-
jarige advocaat Alfonso Barrantes
Lingan, de man die de acht linkse
partijen ondanks verregaande ideolo
gische tegenstellingen sinds 1980 bij
elkaar heeft weten te houden, verwierf
bijna 35 procent van de stemmen.
Binnenkort zal hij de eerste marxis
tisch gezinde magistraat van de Pe
ruaanse hoofdstad worden sinds de
tot de door de Izquierda Unida gepro
clameerde volksstemming tegen de
„hongerpolitiek".
Belaunde heeft Peru in de afgelopen
drie en een half jaar in feite steeds
sneller in het economische moeras
laten zakken dat reeds onder de 12
jaar van militaire dictatuur was betre
den In plaats van het beschermen
van het nationale produktieapparaat
gooide Belaunde de grenzen steeds
verder open voor buitenlandse pro-
dukten. Met de internationale geld
schieters werden voor Peru zeer nade
lige betalingsvoorwaarden gesloten
voor het afbetalen van de buitenland
se schuld,tdie inmiddels de 16 miljard
dollar is gepasseerd De Peruaanse
munteenheid is onder Belaunde al
met 700 procent gedevalueerd en de
jaarlijkse inflatie bedraagt inmiddels
bijna 150 procent.
Duizenden stakingen, parlementaire
protesten en het toenemende politie
ke geweld hebben Belaunde tot nu toe
echter nog niet van zijn liberale v'rije-
marktideeen kunnen afbrengen Het
lijkt daarom onwaarschijnlijk, dat hij
het economische beleid als gevolg van
de overweldigende stembusnederlaag
zal aanpassen Het commentaar van
zijn eerste minister, Fernando
Schwalb. zegt in feite genoeg: „De
regering respecteert de wil van het
volk. maar we geloven niet dat dit een
referendum is geweest Het ging om
gemeentelijke verkiezingen, niets
meer En het werk van een lokale
regering is het reinigen van de stad,
de straten repareren en het verkeer
ordenen", aldus Belaundes rechter
hand
Onaantastbaar
De positie van de Peruaanse presi
dent blijft voorlopig nog onaantast
baar. In het parlement beschikt zijn
regeringscoalitie over een riante
meerderheid en wellicht zal er pas
roet in het eten van Belaunde worden
gegooid als de presidentsverkiezin
gen van 1985 naderen. De coalitie
partner, de Christelijke Volkspartij,
zal dan waarschijnlijk afstand willen
nemen van het anti-populaire be
wind en ook binnen Belaundes Ac-
cion Popular kan hel dan behoorlijk
gaan rommelen.
Voorlopig is het nog onduidelijk hoe
het Peruaanse leger tegenor?
linkse stembusopmars staat. K
tes Lingan. de gekozen burgeffl
van Lima, en zijn Izquierda 8
hebben zich duidelijk gedistanJ
van de activiteiten van de d#
sche guerrillaorganisatie SenaP
minoso (het Lichtend Pad), (te
danks tientallen dreigementen#
aantal bomaanslagen niet kon'
komen dat een grote meerderhai
de Peruaanse kiezers afgelopen'
dag naar de stembus trok Mal
linkse partijen protesteren wél"
de steeds Argentijnser won
aanpak van de strijd tegen Sö
Luminoso. Het is daarom
vraag, of de militairen het ooit'd ,j
presidentsverkiezingen van IS®
len laten komen als daarbij 4
quierda Unida of zelfs een propt |J
gezinde APRA als overwinnaar* Vl
bus dreigt te komen. WellicK 2
reeds op korte terijn worden 14 r
pen, want de overweldigend^
busnederlaag van Belaunde
onwil om de economische W
wijzigen zijn natuurlijk pracht*
cuses voor een „nationalist
staatsgreep, hoewel zo'n coup'
schijnlijk heel wat minder nat»
tisch gezind zal zijn dan de a
greep waarmee progressieve»
ren in 1967 een einde maakten#
eerste bewind van Belaunde
Spaanse veroveraar Pizarro er ruim
400 jaar geleden de eerste gebouwen
liet optrekken.
Ook de APRA. de belangrijkste oppo
sitiepartij in Peru. kwam sterk uit het
verkiezingsforum, hoewel er binnen
de partij een nieuwe machtsstrijd
mag worden verwacht, omdat men in
Lima geen overwinning kon boeken.
De APRA is de nogal dogmatische,
nationalistische beweging die werd
opgebouwd door de legendarische
Haya de la Torre. De partij vertoont
de nodige gelijkenissen met het pero-
msme ln Argentinië Toen Haya de la
Torre in 1979 overleed, brak er een
hevig conflict tussen de progressieve
en de conservatieve stromingen bin
nen de APRA uit
De sociaal-democratisch gezinde
knokploegleider Armando Villanueva
veroverde uiteindelijk de kandida
tuur voor de presidentsverkiezingen
van 1980. Maar Villanueva werd met
bootlengten verslagen door Belaunde
en dat gaf de conservatieven binnen
de APRA de kans om de partijleiding
naar zich toe te trekken. Nu links
afgelopen zondag in Lima echter ster
ker is gebleken dan de conservatieve
APRA, heeft Villanueva weer argu
menten om zijn positie te verbeteren
met het oog op de presidentsverkie
zingen van 1985
Volksstemming
De nederlaag van de regeringscoali
tie is hard aangekomen. De Accion
Popular van president Belaunde
bleef op de 20 procent steken en de
conservatieve Christelijke Volkspar
tij, de coalitiepartner, behaalde maar
amper 10 procent van de stemmen.
Hoewel voorspeld, was de nederlaag
groter dan verwacht. En daarmee is
de stembusslag in feite uitgegroeid
