\e voorsprong van de vette jaren
klienke
de ambtenaar levert in en... gaat guldens vooruit
Is het aan de regering ligt, krijgen de dames Bol en Van Manen en de heren Bakema en
Silvan Swieten er per 1 januari aanstaande geen cent in de maand bij. Een meerderheid in
parlement is het daarmee eens. Waarom krijgen ze niets? Wel, Bakema is onderhouds-
onteur bij de gemeente, Van Swieten werkt bij Verkeer en Waterstaat, mevrouw Bol is
luctrice en juffrouw Van Manen geeft zwemles. Ambtenaren en trendvolgers dus, deze
gen deze door de regering gedicteerde nullijn loopt de vaderlandse ambtelijke stand te
9; loop. Doordat in 1984 de prijzen van goederen en diensten met 3 procent stijgen, kunnen de
eren Bakema en Van Swieten en de dames Bol en Van Manen voor dezelfde guldens minder
open.
nullijn? Er wordt toch gekort? werd teruggebracht tot een korting marktsector die in 1984 geen pnjs-
ist drie en een half, maar onder van drie procent. Een korting op het compensatie inleveren,
van het parlement (en van de bruto-loon. De meeste ambtenaren vangen vol-
i van de ambtenaren) kwam het Nu het antwoord op de vraag: waar gend jaar hetzelfde nettosalaris als dit
ilnet met een eindbod van drie blijft die korting op het brutosalaris, jaar Toch vinden ze dat ze worden
Dcent. Toch merkt de ambtenaar waar de ambtenaar op zijn bankreke- gepakt. Klopt. Ze wrden gepakt Door
ning niets van merkt? Die korting van een botte bezuinigingsmaatregel. Als
drie procent op het brutosalaris wordt die korting er niet was geweest had-
)wel gelijk aan de wedde die eind geneutraliseerd doordat sommige den de ambtenaren in 1984 netto twee
ïember op zijn postrekening wordt premies voor sociale verzekeringen en een hall' tot drie procent meer
trgemaakt. In de meeste gevallen per 1 januari dalen. Maar een ambte- salaris
handen gekregen.
de ambtenaar er een paar gulden naar betaalt toch geen sociale pre- Dat is precies wat er met de lonen
vooruitgaan.
mies? Klopt. Maar sinds 1981 houdt de marktsector gebeurt. Daar wordt
«kan dat nou, vragen talloze men- de werkgever Overheid op de wedde niet gekort. En. dank zij de verlagin-
ach af. Je levert drie procent van ambtenaren een bedrag in. Die gen van sociale premies en belastin-
osalaris in en netto word je er zelf inhouding is even groot als het bedrag gen gaan de werknemers in het parti-
Ietsepietsie beter van. dat werknemers in dc bedrijven (de culiere bedrijfsleven er volgend jaar
it zit zo. Op het ministerie van marktsector) vanaf die datum meer dus twee en een half tot drie procent
'-u |h -op vooruit. Netto.
Dat er van die nettoloonsverhoging
uiteindelijk volgend jaar mets over
blijft. erger nog. dat het zal voorko
men dat vele werknemers in de
n worstelden, afgelopen v
ft. ambtelijke cijferaars met de op
zijn gaan betalen aan premies. Dalen
die premies, dan daalt ook de ïnhou-
#cht van hun baas. minister Ru- ding op de wedde van ambtenaren,
bezuinigingen te vinden op col-
De belastingen dalen ook enigszins.
uitgaven. Collectieve uitga- WÊÊ/IÊÊÊ
izijn ambtenarensalarissen, uitke- Niet voor iedereen. Een ambtenaar marktsector zullen moeten inleveren
en, subsidies en kosten van de
chaf van goederen zoals vliegtui-
tanks, wegen en bruggen. Twaalf
jard maar liefst moesten ze uit de
«begroting zien te wieden.
U die rekenexercitie bleek al snel
niet te ontkomen viel aan bezui-
[pngen op ambtenarensalarissen en
«wingen. Zou men die namelijk
Men ontzien, dan zou er diep gesne-
moeten worden in overheidsin-
«teringen, zoals de aanleg van we-
Jt bruggen en de aanschaf van die meer dan f70.000 verdient, gaat komt doordat de prijzen van goederen
JKs en vliegtuigen. Dat kost werk- meer belasting betalen, net zoals en diensten volgend Jaar ruwweg drie
«genheid, dus die mogelijkheid trouwens werknemers in de bedrij- procent stijgen. Leveren die werkne-
f\Ie/P het kabinet. ven met een zelfde of hoger salaris, mers nu loon in? Nee Ze leveren
«s guitkomst van uitputtende discus- Bij elkaar is het effect van dalende koopkracht in Koopkracht is niet
«*as vervolgens dat f6,5 miljard premies en belastingen, die ov
Dat ligt anders voor die werknemers
die in 1984 wel prijscompensatie ont
vangen Die krijgen namelijk een ge
deelte van hun koopkrachtverlies ver
goed, Een gedeelte, niet alles. In het
parlement is namelijk enkele jaren
geleden afgesproken prijsstijgingen
die het gevolg zijn van verhoging van
belastingen (btw bijvoorbeeld) uit de
prijscompensatie te halen. Voor 1984
geldt dat van de 3 procent prijsstij
ging voor het totale pakket goederen
en diensten, 1,2 procent afkomstig is
van btw-verhoging. Dat deel wordt
dus. met een paar kleinere postjes, uit
de prijscompensatie gelicht. Per saldo
resteert dan 1,6 a 1,7 procent te com
penseren.
Ter zijde: dat wordt nog lachen met
die onderhandelingen over het inleve
ren van prijscompensatie voor ar
beidsduurverkorting. In de meeste
cao's is men er vorig jaar van uitge
gaan dat in 1984 meer dan twee
procent prijscompensatie wordt inge
leverd voor arbeidsduurverkorting.
Die volle twee procent is er niet. Van
tweeen een: öf er zal voor de cao's van
1985 moeten worden afgesproken dat
er minder arbeidsduurverkorting
wordt toegepast, dan wel werkgevers
en werknemers spreken af dat de
weknemers in de marktsector in '85
het tekort aanzuiveren via een kor
ting op het brutoloon. Maar dat ter
ziide
Voor ambtenaren wordt het pakket
goederen en diensten in 1984 ook 3
kracht, in het laatste geval, gewoon
loon. Maar dat is tot nu toe onbe
spreekbaar. Van de Scheur wil pas
onderhandelen als het kabinet die
vermaledijde bezuinigingsmaatregel
ongedaan maakt.
Nog even iets over koopkracht. Ook
daar liggen vele voetangels en klem
men bij nadere analyse. Aannemende
dat iedereen, werknemer in marktsec
tor dan wel in collectieve sector, zo
ongeveer hetzelfde pakket goederen
en diensten koopt voor eerste levens
behoeften. is het discutabel om ieder
een een in procenten van het inkomen
uitgedrukte compensatie te geven
voor de stijging van de prijzen van dat
pakket.
iedereen
In 1973 heeft de Industrieoond FNV
voor een andere manier van prijsver-
goedingen gestaakt. Wat wilde die
bond? Niet zoals nu, een inkomens
afhankelijke prijscompensatie,
waarbij iemand naarmate hij meer
verdient ook. in guldens gemeten,
meer prijscompensatie krijgt uitge
keerd. Volgens de bond zou de prijs
stijging in guldens van een voor
iedereen gelijk standaardpakket eer
ste levensbehoeften aan iedere werk
nemer. ongeacht de hoogte van diens
inkomen, moeten worden uitgekeerd.
Hetzelfde bedrag voor iedereen dus.
Die staking verloor de Industriebond
destijds. Het op zich goede idee was
verkeerd verpakt. Namelijk: om te
werknemers in de marktsector is er.
zoals is aangetoond Op het punt van
die in Van de Scheurs ogen afschuwe
lijke korting is die gelijke behandeling
er niet. Kan dat? Alles kan. Wil men
dat? Deze vraag is minder gemakke
lijk te beantwoorden.
Een klein voorbeeld om te illustreren
hoe moeilijk die vraag naar solidari
teit te beantwoorden is. Stel: Philips
verkeert in problemen, terwijl het
Droste voor de wind gaat. De werkne
mers bij Philips wordt de keuze voor
gelegd. door hun directie, dat een
deel van de problemen wordt opge
lost als er drie procent bezuinigd
wordt op hun salaris.
De vakbondsleider die de belangen
van het Philips-personeel behartigt,
snelt naar Haarlem om contact op te
nemen met zijn collega bij Droste
Zou jij. fluistert hij zijn collega in het-
oor, aan jouw werknemers willen vra
gen of zij. gezien de problemen bij
Philips, ook een deel van hun salaris
willen inleveren? Als zij dat doen
hoeven wij niet drie. maar slechts
twee procent op salarissen te bezuini
gen. Het antwoord is kort en bondig:
nee. Waarom? Jullie hebben toch zo n
prachtige bedrijfspensioenregeling bij
Philips? En in de rijke tijd. geef het
maar eerlijk toe. verdienden die men
sen bij Philips toch meer dan bij ons?
Man. jullie hebben een goudgerande
cao! Daar kan best wat franje van af.
frans nypels
en henk schol
hetzelfde als loon.
r-ioeid moest worden op ambtena- lager bruto-salaris (3 procent) wor-
salarissen en uitkeringen. Op de den berekend, dat het nettosalaris VertrOeOeiing
ttnliniaal van het departement van van de gemiddelde ambtenaar niet Het wijdverbreide
iclenstond daarvoor een cijfertje: verandert. Aan deze va3wstelling lig- koopkracht wi
Korting van drie ene en half gen uiterst gecompliceerde bereke- elke discussie
Zonder enig overleg met de ningen ten grondslag, maar geen en- Doordat tachtig
kele door ons geraadpleegde deskun
dige, ook niet die van de ambtenaren-
tötenarenbonden verwerkte het ka
an dat cijfer in de miljoenennota.
^Parlement keurde die bezuiniging
V |dBmaarpm de schijn op te houden -van-ue prijsconipeiisa
ter overleg met diezelfde bonden De korting buiten beschouwing gela- stijging van de prijzen
■gelijk was. droeg hetzelfde oarle- ten dat is gewoon een bezuinigings- Pn Hipno<>n er nmrmti
'erstand dat
él loon is, vertroebelt
r elk Ioonconflict.
procent van de
erknemers in de marktsector in
1984 afstand doet, afgesproken in
collectieve arbeidsovereenkomsten,
an de prijscompensatie, wordt de
goederen
diensten (3 procent) niet. zoals tot
v'a een motie van CDA en VVD maatregel van het kabinet is er en met 1982 gebruikelijk, vergoed. De
op een "°Pen en reeel" sprake van een gelijke (parallelle) nettoloonsverhoging door dalende
■ppreic aan te gaan met de bonden loonontwikkeling van '83 op '84 van sociale premies en belasting, wordt
P overheidspersoneel. Dat kostte ambtenaren en werknemers in de als het ware opgegeten door een
«Kabinet een kleine half miljard marktsector. Die gelijke behandeling duurder wordend pakket goederen
«men De korting van 3.5 procent geldt niet voor die werknemers in de en diensten.
procent duurder. Aangezien zij door
de korting van 3 proeent (het zij
herhaald: de gewraakte bezuini
gingsmaatregel van het kabinet) een
inkomensverbetering die dc markt
sector wel krijgt, mislopen, verliezen
zij veel meer koopkracht dan hun
medeburgers in die marktsector.
Waar de man in de marktsector de
stijging van de prijzen van goederen
en diensten in 1984 voor het grootste
gedeelte opvangt door loon verbete
ring via dalende premies en belas
ting. is voor de ambtenaar die vlucht
route afgesloten. Dat is hel gelijk van
AhvaKabo-voorzitter Van de Scheur.
Als het kabinet bovendien zou willen
onderhandelen over een mleveropera-
tie van ambtenaren ten behoeve van
Inbeidsduurverkortmg, wordt de
koopkracht kloof tussen de werkne
mer in de bedrijven en diens collega in
de collectieve sector groter Fout. Zo
gecompliceerd is het nu. Geen koop
nivelleren. om inkomensverschillen
te verkleinen.
De dames Bol en Van Manen, de
heren Bakema en Van Swieten
allen lid van AbvaKabo krijgen er
per 1 januari aanstaande geen cent
meer in de maand bij. Tot hun grote
woede moeten ze in 1984 zelfs koop
kracht inleveren.
Vandaar dat AbvaKabo-voorzitter
Jaap van de Scheur namens vele
dames Bol en Van Manen en vele
heren Bakema en Van Swieten de
barricaden is opgeklommen Pas als
de korting op het ambtelijk salaris
ongedaan is gemaakt wal Jaap van de
Scheur praten over een andere invul
ling van het arbeidsvoorwaardenbe
leid voor het overheidspersoneel Hij
wenst gelijke behandeling van ambte
naren en trendvolgers en de werkne
mers in de bedrijven
Een gelijke loonontwikkeling van
1983 op 1984 tussen ambtenaren en
Toegegeven, hel is een demagogisch
voorbeeld, maar zo liggen de verhou
dingen wél in vakbondsland lussen
bonden die w erknemersbelangen be
hartigen in de marktsector en bon
den van het overheidspersoneel, dat
tot de collectieve sector behoort.
Door het in 1961 ingevoerde trendbe-
lèid werd geregeld dat de gemiddelde
stijging van de lonen via de belang
rijkste Collectieve Arbeidsovereen
komsten in het bedrijfsleven voortaan
automatisch, met een halfjaar vertra
ging. aan de ambtenaren en zoge
noemde trendvolgers zou worden
doorgegeven Dat leek eerlijk Een
gelijke inkomensontwikkeling Maar
het was niet eerlijk en er was op den
duur ook geen sprake van een gelijke
loonontwikkeling Dat kwam door de
premies voor de sociale verzekerin
gen.
Werknemers in de marktsector zagen
jaar op jaar een groter deel van hun
bruto-loon afgeroomd in de vorm van
afdrachten voor sociale premies ter
bekostiging van sociale uitkeringen.
Voor aow, voor wao. en voor ww.
Ambtenaren daarentegen hoefden de
ze premies met te betalen. Zy hielden
van een gelijk opgaand bruto-inko-
men daarom van jaar op jaar een
groter bedrag „schoon" op de girore
kening over. Geen vakbondsleider
van overheidspersoneel heeft tegën
die ongelijke behandeling ooit gepro
testeerd. Het was fijn meegenomen.
vette jaren
Langs deze weg, die pas in 1981 via de
Inhoudingswet werd afgesneden,
hebben ambtenaren in de vette jaren
een netto voorsprong opgebouwd die
eind 1982 op het modale niveau f36
mille bruto voor een werknemer in
de marktsector) f264.17 per maand
bedroeg. Die voorsprong is inmiddels
wel geslonken, maar er gaapt nog
immer een forse netto-inkomcnskloof
tussen vele werknemers in de collec
tieve en vele werknemers in dc
marktsector vanaf minimum tot an
derhalf modaal.
Vaststaat ook dat ambtenaren die
f 65.000 per jaar bruto of meer verdie
nen nimmer zo n grote voorsprong
hebben gehad en die nu ook helemaal
niet meer hebben. Dat komt door
nivellerende Bestek-kortingen en an
dere inhoudingen op het hogere amb
telijke salaris
Publiekelijk ontkennen bonden van
overheidspersoneel dat er een voor
sprong is opgebouwd Aan de onder
handelingstafel bij diverse ministers
van binnenlandse zaken wordt daar
genuanceerder door hen over gepraat
Welke rechtvaardigingsgrond zou er
anders zijn geweest voor het accepte
ren in 1981 van de Inhoudingswet. die
door het parlement zonder noemens
waardige strijd werd geaccepteerd''
Het is meer een kwestie van psycholo
gie. Wie zijn achterban jaar na jaar
voorhoudt dat iedereen die het over
de ..voorsprong" van de ambtenaren
heeft, allerlei zaken bewust loopt te
verdraaien kan er niet onderuit om bij
de zoveelste aantasting van de ambte
lijke rechtspositie de achterban naar
de barricades te verwijzen. Anders
ben je als vakbondsleider (en als
achterban) immers geen knip voor de
neus waard
De achtereenvolgende kabinetten
ja. vanaf 1976, want toen al werd over
de voorsprong publiekelijk gerap
porteerd hebben een zuivere dis
cussie over een eigen arbeidsvoor
waardenbeleid voor hel overheids
personeel ook voordurend als een té
lastige kwestie voor zich uitgescho
ven. Een wederzijdse erkenning, na
diep gewetensonderzoek, van het
probleem van de schoonheidsfouten
in het trendbeleid. kan de weg ope
nen naar een methode waarbij beide
partijen leren wat onderhandelen is.
PZC/ weekendkrant 21
MTERDAG 12 NOVEMBER 1983
