i
Walcheren
eerwachten enorm tekort
Ziekenhuisbestuur Hulst
khuldig aan problemen
DE RUYTER
het fort dat nooit
werd afgebouwd
-■ya-fe
BESCHERMING VRIJHEDEN
DESNOODS MET GEWELD
BEGROTING: RUIM DRIE MILJOEN GULDEN
ewestelijke
ergadering
CVB in Goes
Commandant OCMA mr. W. Thomson:
ERKGROEP GEZONDHEIDSZORG:
ERDAG 5 NOVEMBER 1983
11
x DDELBURG - Het dagelijks bestuur van de Werkplaatsen Walcheren in Middelburg
sd wacht voor 1984 een begrotingstekort van ruim drie miljoen gulden. Het rijk zal in dit
tort ruim twee en een half miljoen bijdragen, waardoor voor rekening van de deelnemende
«meenten een bedrag van 677.221 overblijft.
overgrote deel hiervan, 631.410,-
"jjfct worden opgehoest door de acht
Meenten op Walcheren. Per inwo-.
komt dit neer op ongeveer zes
Jen.
Ie begeleidingsbrief bij de begro-
iBtie Middelburg
jccesvol tijdens
sloop Rotterdam
NffTERDAM Twee korpsleden
de Middelburgse gemeentepoli-
hebbben donderdagmiddag een
resultaat behaald bij de jaar-
wedstrijdloop. georganiseerd
jr de Rotterdamse gcmecntepoli-
.01
aie loop, de Kralingse Bosloop, ging
een afstand van tien kilometer.
>wint werd bij de veteranen twee-
Sljnet een tijd van 36 minuten en 45
ur inden. H. v. d. Werf werd vijfde
1, ;een tijd van 40,15, eveneens bij de
iperanen. Bij de senioren werd A.
iui ards (rijkspolitie Zierikzee) tiende
10 ,een tijd van 36.10. A. Hoogerland
15 de Vlissingse gemeentepolitie
in: d dertiende met een tijd van 37,16.
g leden in totaal 367 politiemannen
je aan deze wedstrijd, die in het
3(|jingse Bos werd verlopen.
al
ES - Het gewest Zeeland van de
lerlandse Christen-Vrouwenbond
VB) houdt dinsdag 8 november de
estelijke najaarsvergadering in
Oosterkerk aan de Bergweg 88 in
es. Ds J. Pasveer uit Krimpen aan
Jssel belicht het thema 'baanloos-
Id'.Dit thema past in het kader van
beleidsplan, dat het NCVB-hoofd-
tuur heeft opgesteld. Belangrijk
l in dit plan is het thema 'arbeid'
0 meest algemene zin. Aandacht
iten hierin zijn onder meer: 'waar
onze verantwoordelijkheid rond-
werk?', 'wat is werk, wat is
jwilligerswerk?' en 'wat zijn de
olgcn van baanloosheid?'.
l"; ajaars'vergadering in Goes begint
|a' tien uur met de ontvangst. De
'r estelijk presidente, mevrouw H. V.
iet-Duvekot opent de bijeen-
1 nst om half elf. Na een meditatie en
ehandeling van de notulen krijgt
Pasveer het woord, waarna bespre-
van het thems volgt. Om half één
nt de pauze. Een uur later begint
middagprogramma met het zin-
h van het bondslied. De sluiting van
njeenkomst wordt omstreeks drie
b geraamd, nadat het agendapunt
ei klein uur NCVB' aan de orde is
bi >men.
2i ICVB bestaat in november '84 65
d Op de algemene vergadering van
n ICVB is het seizoen '83-'84 daarom
sroepen tot actiejaar. Gedurende
lestmaand. november '84, worden
chillende jubileumbijeenkomsten
m mden De Zeeuwse manifestatie
n l die maand in Vlissingen plaats.
ens een bijeenkomst in de sport-
1 Baskensburg in Vlissingen staat
het thema 'solidariteit' centraal.
andere twee onderdelen van het
Plejaar zijn de fianciële actie SAAM
:r un aan Argentijnse Moeders) en
ictie NCVB-Harten Vrouw.
streefbedrag voor de actie SAAM
nderdduizend gulden. Dit geld is
31- Qeld voor het realiseren van een
olopleiding voor kinderen van
;n de ouders 'verdwenen' zijn.
r; solidariteit' moet worden gedacht
:J het respecteren van eikaars keuze
n een tijd waarin grote verandering
tsvmden'. De actie Harten Vrouw
-slotte richt zich meer naar de
■Tienzijde van de NCVB ..Met wie
■Ik je de NCVB sterk en aan wie
i je het NCVB-werk0'. is hiervan
ting zegt het dagelijks bestuur van de
WW dat er in 1984 geen groei van
personeelsleden zal zijn. althans wat
betreft de mensen die vallen onder de
Wet-Soeiale Werkvoorziening. Wel zul
len opengevallen plaatsen worden op
gevuld, veronderstelt het bestuur Het
dagelijks bestuur gaat er daarom ook
van uit dat er geen stijging van de
loonkosten mag plaatsvinden, hetzij
door prijsstijgingen.
Het opvullen van vacatures in de
zogenaamde 'Vak'afdehngen ziet het
dagelijks bestuur somber in Men is
van mening dat de aangeboden werk
nemers dikwijls de vakbekwaamheid
missen om de opengevallen plaatsen
te bezetten, het bestuur vindt dat in
deze gevallen bij- of omscholing wei
nig perspectieven biedt.
Wat de personeelsbezetting in 1984
betreft," gaat het bestuur uit van 475
personen met een dienstverband van
acht uur per dag. Dit aantal zou
kunnen oplopen tot 500. Maar alleen
dan, wanneer arbeidstijdverkorting
nodig"is op medische indicatie.
„Dat worden dan arbeidsplaatsen die
Werkdag Z1KV
gaat niet door
OOSTBURG De 'werkdag' van het
Zeeuws Instituut voor Kunstzinnige
Vorming (ZIKV) in Ooslburg gaat
vandaag (zaterdag) niet door wegens
gebrek aan belangstelling.
Welgeteld één deelnemer meldde zich
de afgelopen dagen aan bij Ernst
Joachim voor het gipsen
De ene gips-cursist zal worden door
verwezen naar Terneuzen. waar vol
gende maand - als alles goed gaat -
wél een werkdag 'gips' van het ZIKV
wordt gehouden.
gedeeltelijk zijn bezet en die kunnen
worden opgevuld tot volledige plaat
sen". schrijft het dagelijks bestuur.
Men heeft ook enkele besparingen in
de begroting doorgevoerd, onder
méér: 5000,- op kantoorbenodigdhe
den en tien mille op vergoeding van
reiskosten. Alles bij elkaar hoopt
men op een besparing van dertigdui
zend gulden.
De begroting van de Werkplaatsen
wordt behandeld in de vergadering
van het algemeen bestuur die wordt
gehouden op woensdag 9 november
vanaf half tien 's morgens.
De agenda vermeldt verder de benoe
ming van een lid in het algemeen
bestuur in de vacature van vak
bondslid M. an Leeuwen en de ver
kiezing van een lid van het dagelijks
bestuur, in plaats van de onlangs
opgestapte secretaris L. Wouters.
BRUINISSE „Een
feestelijke dag, maar
ook een beslissende en
een gewichtige". Met
deze woorden kenschet
ste de Bruse gemeente
secretaris B. de Groot
vrijdagmiddag het hu
welijk tussen zijn zoon
Han (22) en de 19-jarige
Connie van der Spek.
De huwelijksvoltrek
king vond plaats in de
raadszaal van het ge
meentehuis en de secre
taris trad op als ambte
naar van de burgerlijke
stand.
Onder grote belangstel
ling van familie, vrien
den en bekenden riep
De Groot het stralende
bruidspaar op toch
vooral de plichten van
de huwelijkse staat te
onderkennen Hij ver
ontschuldigde zich er
voor als fungerend amb
tenaar bij deze gelegen
heid mogelijk wat af
standelijk over te ko
men. Want De Groot
verbond met name
woorden van bezinning
aan het huwelijk van
Han en Connie.-.,Het
gaat er immers om het
huwelijk ook na van
daag aan ie kunnen
Verwezenlijking van de
huwelijksbelofte wil zeg
gen het dragen van el-
kaars lasten en tekor
ten. En vanaf nu zijn
jullie voor elkaar verant
woordelijk"
Gemeentesecretaris B de Groot spreekt zijn zoon Han en schoondochter
Connie van der Spek toe.
Deelnemers aan
vredesdemonstratie
bijeen in Cadzand
CADZAND - In het Oecumenisch Vor
mingscentrum Hedenesse in Cadzand
komen zaterdag 12 november Zeeuw
se deelnemers aan de vredesdemon
stratie van 29 oktober bijeen onder
het motto: 'Terugblik en vooruit
zien'. Het vormingscentrum ver
spreidde een oproep onder dc ruim
600 buspassagiers die vanuit
Zeeuwsch-Vlaandercn naar Den
Haag reisden om vooral ook mee te
werken aan de vredesbeweging na 29
oktober.
Men kan 12 november terugkijken
dankzij op video vastgelegde tv-repor-
tages. aangevuld met perscommenta
ren, politieke reacties, ervaringen en
impressies van de deelnemers. Het
middagprogramma zal voornamelijk
draaien rond de vraag hoe er nu
verder moet worden gegaan, welke
nieuwe plannen, acties en dergelijke
ondernomen moeten worden om de
vredesbeweging op gang te houden,
ook in Zeeland. De bijeenkomst is
bestemd voor iedereen die al of niet
vanuit de ervanng van Den Haag wil
meepraten, meedenken en meedoen
aan de voortgaande mars tegen kern
bewapening. Het programma in Hede
nesse begint om 9.30 uur en duurt tot
ongeveer 16.30 uur
Expositie technische
bibliotheek van boek
over Westerschelde
VLISSINGEN - In de technische bi
bliotheek aan de Edlsonweg in Vlis
singen wordt een expositie ingericht
over het boek 'De Westerschelde bij
storm en mist. scheepsrampen in het
Wèsterscheldegebie'd van 1890 -1982'.
De schrijver van het boek. C Heij-
koop. neemt de inrichting van de
tentoonstelling voor zijn rekening De
expositie zal opengesteld zijn vanaf
half november tot eind december
Belangstellenden kunnen daar dan
terecht tijdens de openingsuren van
de bibliotheek, op werkdagen van 8.00
uur tot 17.00 uur en vrijdagavond van
19.00 uur tot 21.00 uur.
MIDDELBURG - „U gaat een functie
bekleden bij de 'zwaardmacht' van
de overheid. Een macht, die onze
democratische rechten en vrijheden
moet beveiligen, waar nodig met
geweld, met alle gevolgen van dien.
U kunt zich daar niet van distantië
ren wanneer het overheidsbelang in
het geding is". Dit zei dc comman
dant van het OCMA in Middelburg,
mr W. Thomson, vrijdag tijdens de
beëdiging van vijf onderofficieren en
twee officieren.
Luitenant-kolonel Thomson vond dat
de beëdigden een niet-aflatende kriti
sche houding moeten aannemen ten
aanzien hun optreden. ..Voortdurend
is hetzelfde motief in het geding:
plichtsvervulling op het ogenblik van
de beslissing zelf wanneer de onmid
dellijke controle ontbreekt en de si
tuatie in onze zwakke handen is ge
legd De eed of belofte verbindt u tot
activiteit in trouw en gehoorzaam
heid".
Thomson meende dat de beëdigden
zich hebben gebonden aan na leving
van de wetten, maar ook over de
handhaving daarvan, zelfs onder de
meest extreme omstandigheden. Hij
zei. Het van kracht zijn van de
wetten en van de krijgstucht staat
ook zonder de eed of belofte vast.
Nimmer levert het begaan van een
strafbaar feit of het plegen van een
krijgstuchtelijk vergrijp een 'strafbare
schending' op van de eed. Ook zonder
de eed is aantasting van het konink
lijk gezag strafbaar en is de militair
verplicht zich onder de moeilijkste
omstandigheden volledig in te zetten
of zelfs zijn leven op het spel te
zetten".
De mililairen die vrijdag door de
heer Thomson zijn beedigd zijn: de
officieren G. Schellekens en H. Bijloo
en de onderofficieren: A. Minkels. P.
Poels- H. Sweelsscn. W. Hendrix en J.
van De beëdiging was op de binnen
plaats van de Generaal Majoor Berg-
huijskazeme.
lol
Het bestuur van het 'St.
in Hulst heeft
niet of onvoldoende vol-
■\P aan de wettelijke eisen. Dal
jjludcert de werkgroep 'Gczond-
-iszorg Zeeuwsch-VIaanderen' uit
tecente maatregelen die in het
Ier ziekenhuis zijn genomen na
J weede berisping van algemeen
furg A. Zo wordt een tweede alge-
I n chirurg aangesteld, zijn de in-
n s overlegstructuren tussen medi-
D staf en bestuur verbeterd, en
opdrachten van chirurgen
in de toe-
op schrift gesteld en ondertc-
worden.
berichtgeving over deze zaak in
IC maakt, de werkgroep op dat
lekenhuisbestuur de afgelopen
niet of niet voldoende gevolg
heeft gegeven aan de bepalingen in
het ministeriele Erkenmngsbesluil uil
1977. „Met deze wetenschap", zegt de
werkgroep, „valt het te begrijpen dat
het ziekenhuisbestuur snel en daad
krachtig aan de voorgestelde maatre
gelen heeft meegewerkt, men heeft
simpelweg, geconfronteerd met de be
vindingen van de geneeskundig in
specteur. eieren voor zijn geld geko
zen" De werkgroep stelt vast dat de
maatregelen grotendeels 'opgelegd'
konden worden door de inspectie voor
de volksgezondheid, omdat ze wette
lijk verplicht zijn ..Het heeft in het
Hulster hospitaal jarenlang aan de
meest elementaire vormen van inter
ne communicatie ontbroken", consta
teert de werkgroep.
Secretaris F. E. Francken vuu het
ziekenhuisbestuur noemde de medi
sche staf in dc PZC 'een staat binnen
een staat'. De werkgroep daarover:
„Het bestuur schuift hiermee zijn
eigen competentie af op vermeende
onwil bij specialisten", en „Franeken
gaat hier volslagen voorbij aan de
eigen verantwoordelijkheid van het
bestuur voor het functioneren van
het ziekenhuis".
De werkgroep heeft overigens weinig
vertrouwen in de toekomst De vast
stelling van het bestuur dat patiënten
volgend jaar kunnen kiezen uit drie
specialisten wordt met en korrel zout
genomen. ..Ten eerste staat nu vast
dat de zittende chirurg inzake de
behandeling van botbreuken niet bo
ven kritiek verheven is en derhalve
beter van verkeersslachtoffers kan af
blijven. ten tweede is de orthopedisch
chirurg slechts part-time aan het zie
kenhuis verbonden en ten derde na
dert de betrokken algemeen chirurg
dc pensioengerechtigde leeftijd en zal
om die reden niet zo lang meer prak
tijk uitoefenen De aanstelling van
een tweede chirurg suggereert dus
méér dan het in feite om het lijf heeft
De werkgroep noemt hel optreden
van de inspecteur voor de Volksge
zondheid dr. S. Lelie méér dan nodig
en zeer gerechtvaardigd". „Wat de
geneeskundig inspecteur aan mis
standen boven water heeft gehaald
liegt er niet om en reikt verder dan
het functioneren van die ene chi
rurg". De reacties van het Hulster
ziekenhuisbestuur tonen volgens de
werkgroep duidelijk aan dal de vor
ming van één Zeeuws-Vlaamse zie
kenhuisorganisatie dringend noodza
kelijk is.
1. i
Wie vanaf de Vlissingse buitenhaven over de zeedijk in de richting
Ritthem loopt, ziet aan de linkerkant de restanten van wat eens
Fort de Ruytcr, ook wel Fort Vlissingen genoemd, had moeten worden.
Een belangrijke schakel in de Nederlandse kustverdediging, die. zo
oordeelde een staatscommissie in 1903, dringend aan verbetering toe
was. Het fort is echter nooit afgebouwd. Slechts de fundamenten werden
aangebracht, het uitbreken van dc Eerste Wereldoorlog verhinderde de
afbouw. De plannen van de toenmalige Nederlandse regering deden op
internationaal niveau nogal wat slof opwaaien, met name waar het de
bouw van Fort de Ruyter betrof.
De uit Middelburg afkomstige en in
Utrecht studerende Arjen Bakker
schreef in het kader van zijn studie
geschiedenis een senptie over dit
onderwerp, waarbij met name
wordt ingegaan op de politieke be
sluitvorming en de manier waarop
vanuit het buitenland geprobeerd
werd invloed daarop uit te oefenen.
De regering onder leiding van Abra
ham Kuyper riep in 1903 een staats
commissie in het leven die de toe
stand waarin de Nederlandse kust
verdediging verkeerde moest onder
zoeken. 'Sterk verouderd" luidde de
conclusie van deze commissie in het
in september 1904 uitgebrachte rap
port Pas in de troonrede van 1909
echter werd een wetsontwerp aan
gekondigd waarin de plannen voor
verbetering van de kustverdediging
waren vervat
In de tussenliggende jaren was ech
ter wel het nodige gezegd en ge
schreven over de staat van de Ne
derlandse kustverdediging. In de
beginjaren van de twintigste eeuw
was er sprake van een toenemende
spanning tussen de Entente Cordia
le (letterlijk hartelijke verstand
houding) met Engeland en Frank
rijk enerzijds en de Triple Alliantie
tussen het Duitse Rijk. Oostenrijk
en Italië anderzijds. Deze spannin
gen leidden tot een bewapenings
wedloop die - omdat Nederland
daar niet aan meedeed - uiteindelijk
tot gevolg had dat de Nederlandse
verdediging ten opzichte van de
omringende landen steeds zwakker
werd.
De neutraliteitspolitiek die Neder
land voerde vereiste echter een dus
danige bewapening dat het land
tegen aanvallen was beschermd. Ar
jen Bakker in zijn scriptie. ..Men
kon met alleen vertrouwen op de
rivaliteit tussen met name Enge
land en Duitsland die elkaar hel
bezit van het strategisch zo belang
rijke Nederland met zouden gun
nen. Nederland werd geacht zich
tegen een eventuele aanval te kun
nen verweren. Indien men daartoe
niet in staat was - of in de ogen van
één van de mogelijke oorlogsvoe
renden leek - bestond de mogelijk
heid dat éen der partijen zich 'ge
noodzaakt' zou zien een preventieve
oorlog tegen Nederland te voeren
teneinde de tegenstander een slag
voor te zjjn. In de praktijk Beteken
de dit voor Nederland dat Duits
land de kustverdediging in het oog
hield, terwijl Engeland en Frankrijk
een afdoende verdediging in het
oosten verwachtten". De capacitei
ten van de Nederlandse verdediging
werden In het buitenland niet hoog
aangeslagen, Dit blijkt onder meer
uit een verslag van de Duitse mili
taire attaché dat hij in 1902 schreef
over een oefening van het leger in
Gelderland.
Nederland werd als krijgsmacht
niet echt serieus genomen, on
danks de heersende idecen -
schrijft Bakker - over de Neder
landse onbuigzaamheid en de hoog
aangeslagen betekenis van de nieu
we Hollandse waterlinie. Duits
land en Engeland waren er geens
zins van overtuigd dat Nederland
in geval van oorlog neutraal zóu
blijven. Die mening werd versterkt
door de houding van Kuyper die
beslist pro-Duits was te noemen.
Eerste-Kamerlid Van Hecckercn
wakkerde de controverse aan door
gewag te maken van een hrief.
waarin de Duitse keizer zou hebben
gedreigd dat. indien Nederland de
kustverdediging niet zou verster
ken, Duitsland dit karwei zelf ter
hand zou nemen.
De situatie was rond 1910 dus zo.
dat Duitsland een sterke Neder
landse kustverdediging zou toejui
chen. terwiji anderzijds met name
België en Frankrijk de bouw van
Fort Vlissingen als een ernstige
bedreiging zagen In 1839 hadden
Belgie, Groot-Brittannïe. Frankrijk.
Rusland. Pruisen en Oostenrijk-
Hongarije namelijk een verdrag ge
sloten waarin de neutraliteit van
Belgié werd gegarandeerd Neder
land verklaarde in een verdrag met
Belgié daarvan 'kennis te nemen'.
Dat hield onder meer in dat Neder
land buitenlandse oorlogsschepen
toe moest staan België in geval Van
een gewapend conflict te hulp te
schieten. Een fort aan de Wester-
schelde-oever bij Vlissingen zou Ne
derland de mogelijkheid bieden hel
vaarwater af te sluiten en zo te
verhinderen dat Engelse schepen
naar Antwerpen zouden varen
In november 1910 begon de interna
tionale pers zich met de plannen
voor de kustverdediging bemoeien.
Roland de Marès. hoofdredacteur
van L'Indépendence Beige' en
Brussels correspondent van 'Le
Temps', gaf het 'sein voor de aan
valAls reactie hierop volgden ook
in Duitse, Franse en Engelse kran
ten (gekleurde) artikelen over de
bouw van het fort
Ook in politiek Nederland liepen de
meningen over de kustverdedi
gingsplannen uiteen Arjen Bakker
„Er waren drie groepen te onder
scheiden: degenen die altijd tegen
het beschikbaar stellen van grotere
bedragen voor militaire doeleinden
stemden, een groep die principieel
tegen Duitsland was en 'gezamen
lijk links', dat in de plannen een
welkome gelegenheid zag de conser
vatieve regering dwars te zitten In
december 1910 werd Colijn minister
van oorlog. Dit leverde een vertra
ging ln de uitvoering van de plan
nen op. omdat Colijn zich eerst nog
moest inwerken op deze post.
In juli 1912 - de perscampagne was
toen al gestopt - werd de nieuwe
begroting voor het kustverdedi-
gingsontwerp bekend gemaakt.
Aanvankelijk waren de lotaalkos-
ten begroot op ruim 38 miljoen
gulden In het ontwerp van 1912 was
daar nog maai' bijna 11 miljoen van
over Op tal van zaken was bezui
nigd. echter niet op de bouw van het
fort in Vlissingen. Integendeel, het
oorspronkelijk geraamde bedrag
was met ruim een ton verhoogd en
daarmee gekomen op ruim 5.3 mil
joen gulden In juni 1913 werd dan
eindelijk de wet op de kustverdedi-
gingswerken aangenomen. Bij de
behandeling van het ontwerp werd
weliswaar nog een motie ingediend
om het fort bij Vlissingen alsnog uit
de plannen te schrappen, maar die
werd verworpen.
„Het resultaat van al deze verwik
kelingen was", aldus Bakker, „dat
de Nederlandse neutraliteitspoli
tiek alleen maar aan geloofwaardig
heid had gewonnen Nederland
wenste door vast te houden aan de
bouw van Fort de Ruyter duidelijk
te maken dat geen inmenging in
binnenlandse aangelegenheden
werd geduld"
Het omstreden fort is nooit ge
bruikt. In 1914 waren slechts
de fundamenten gereed en het uit
breken van dc Eerste Wereldoorlog
had tot gevolg dat de wapenleve
rancier, de Duitse firma Krupp, de
handen vol had aan orders voor het
Duitse leger en daardoor niet toe
kwam aan de levering van de voor
het fort bestemde kanons aan Ne
derland. Na de oorlog werd het
werk aan het fort niet hervat. In de
meidagen van 1940 kreeg het nog
wel een militaire functie. Franse
troepen die Zeeland te hulp waren
gekomen brachten luchtdoelge
schut aan op de fundamenten. Toen
het fort np 17 mei 1940 door de
Duitse bezetters in bezit werd ge
nomen, werd het opgenomen in de
verdediging van Walcheren.
Sinds enkele maanden is er voor het
eerst sinds WO IT weer sprake van
enige activiteit rond het fort. Die
zijn allesbehalve militair, maar heb
ben wel te maken met de kustverdé-
diging. Deze keer niet tegen vijan
delijke mogendheden, maar tegen
het water. In he., kader van de
Deltawerken wordt de zeedijk ter
plaatse van Fort de Ruyter ver
sterkt Een deel van het fort moet
daarom net veld ruimen om zo
plaats te bieden aan de uitbreiding
en verzwaring van de dijkvoet
Hans Verbeek
Werkzaamheden gort de Ruyter 1983 Luchtfoto: Wim Rlemens.
