ALLEMAAL
REBELLEN
de jaren
1955-1965
Kopzeer aan
die waanzin
JLTRAMODERNE MUZIEKZAAL
VOOR RESIDENTIE ORKEST
OMHOOG OF
OMLAAG, DAT BLUFT
DE VRAAG.
JIM VAN DER WOUDE
MAAKT SOLO-THEATER
PZC/ kunst/cultuur
N BBANK
TOONDERDAG
3 NOVEMBER 1983
dij
wa:
Door Jan Zitman)
Ik zeg: jongens, ik heb materiaal zat voor twaalf films van 50 minuten elk, ik kan ze zo
f maken. Laat de NOS en de omroepen die twaalf documentaires onder elkaar verdelen,
fou, de enige die gereageerd heeft was de NOS, die liet me er drie maken". Louis van
lasteren kijkt alsof Hilversum hem groot onrecht heeft aangedaan.
'Olgt dan: ,,Maar nou schei ik er je het meteen los van de ontzettende herezade en Lucky Star. af. zoals de
Vrienden hebben me al genoeg dealersscene. ..Weg met die hard- Arnhemmer Johnny van Doom. die
iarschuwd en ik zie het zelf ook drugs, ik laat in mijn films zien wat ze zich ook wel Johnny de Selfkicker
als ik zo doorga word ik Hans van teweeg hebben gebracht. Ach. ja. die noemde en de eerste was die in Neder-
asteren Ik heb nou die film over handel is nou in handen van Italianen land performance poëzie bracht,
ins van Sweeden gemaakt en nu en Israëliërs, als je een broodje shoar-
in deze drie documentaires voor de ma koopt tegenwoordig, weet je echt
DS, overigens komt Hans daar niet wat ze erin hebben gestopt",
et in voor, hij wordt niet eens ge-
lemd ik zet, er een streep onder,
,»rk zat. ik ga wat heel anders doen
ie speelfilm van me afmaken bij-
iorbeeld. „Er gaat geen vliegtuig
lar Zagreb". Die had vijf jaar gele-
>n al klaar kunnen zijn. Is dan ook
aar nu, alleen nog wat materiaal
Ischieten, dan kan die film er vol-
nd voorjaar uit. Speelfilms wil ik
Vrijheid
Maar terug naar het begi
plein-jeugd rook aan de
Filosofen
Fase twee was minder aardig. LSD
deed haar intrede en daarmee de
harddrugs. Het gebeuren viel in ver-
De Leidse- schillende delen uiteen en elk part
rrijheid en had een eigen filosofie, zo niet
aan de marihuana. Je had van die eigen filosoof. Deel een van Van Gas-
gasten, die gingen met een zeis en een
auto naar Noord-Frankrijk en maai
de daar alle mogelijke rotzooi uit de
bermen, droogden die en verkochten bert Jasper Grootveld met zijn schit-
terens film vertelt hoe het allemaal
begon, meeslepend, soms bijzonder
humoristisch, vooral wanneer Ro
terende woordkeuze aan het vertel
len is.
Deel twee spitst zich toe op verschil
lende figuren, zoals Onno Nol, fabri
kant van LSD en mescaline. De film
toont zich zoals hij nu is: na zijn
volledige ineenstorting en behande
ling in een inrichting neemt hij nu nog
alleen de hem door de artsen voorge
schreven medicamenten, enorme hoe
veelheden, evenals zijn vrouw die hij
a - in de inrichting heeft leren kennen,
toch aan het voltrekken? Je kreeg de En dan Bart Huges, telg uit een
maken, die documentaires heb ze als marihuana.
nou wel gehad, mensenlief, die s kwam een a(nemer eens
rhalen liggen toch gewoon op kiagen, daf hij m!Xr niet high werd,
f. 1 maar je had er genoeg die niets merk-
luis van Gasteren op zijn praatstoel, ten. spanning van het
lee, het IS niet so. dat ik van overge- verbode„ 5llckles w"ken waBs hu„ vol.
iven materiaal van de Hans van doende. Tegelijk had je Robert Jasper
Redemnim die documentaires heb Gr00tveld 6de anti-rook-magièr van
inaakt Die twee piojecten liepen de bappenings bij Het Lieverdje.
Tt inSkkelS heM?lft Nederland dreunde op zijn grondves-
ki torn, au. he.r, ten. Wal v00r vreselijks was zich nu
zegd ik heb nog een aardig verhaal :0<d aai? vlekken? Je kreeg de En dan B:,. t HugeE telg uit een
êr Hans. Goed je komt bifciie man ^K%SS£ui°Pwï <K>ktersgesl«a.t. Heel Nederland ken.
die vrouw Ie hoort het verhaal ie ®toep voor het KLM-gebouw. Wie hem nog uit de Vuist van Willem Dys,
'emt het óp jd^oort ineens een daar b« w'ldf .horen'J"E °g toen hU den volke het gaatje toonde
K™hullen of'zihets Zeg je vanzelf afan"m°e« «Phhandig in zijn voorhoofd
en hoe gaat het nou met jou ceeei opsuiuiven. een, mee meei. had geboord: zo bleef hij permanent
jnwoordig? Dan krfig je meteen Net zo lang tot je erbij hoorde Alleen high claimde Bart Van Gasteren
dat verhaal te horen, En dan denk Se^innerarde'" va^de Plefners"1 to?nt,hem in 1965 «etsend met zijn
daar zou ik ook iets r
ingzamerhand heb ik een stuk ge-
vriendin, jawel die altijd op haar
zocht graag rijke, verwende meisjes hoofd gaal Etaan en dat ook nu doel
uit, die in een zeer groot huis
mgzamernana neo ik een stuK ge- niarr, „nV,n„ zodra Bart even is afgestapt om zijn
-hMa»s«6
>iar mme» Mrrn id dl»c i le hii r\o
ier mee. Nou ja, als ik bij WVC de
door dat gaatje de hoogste staat van
geen nood, alles werd geestelijke vrijheid nooit meer zal
A ;,r geratst, wijn. Kaas, noem maar op. kunnen heieven
aten kan lospeuteren maak ik. Het njnsteJ van het fijnste want de kUnnen belwen-
1 nk ik nncr een rtnrnmpnfnirp Hans .J J
5"*»»haddmB°ede sm'aak
n Sweeden en de muziek", met Vera
iths en zo er allemaal in. Maar dan
Landing
Het feest ontaarde steevast in
m-tnnht or™i™nn Tb- „„mm mmr, geslaagde poging tot algehele afbraak Van Gasteren is duidelijk aangesla-
iaat echt afgelopen. Ik neem een jon- yan de riante inboedel van de ouders gen als hij het slot van deel twee ziet:
iLrfpntiincdwwn'tl™ van het aan de beurt zijnde meisje. „Jongen, ik heb die mensen gezien
ji moet gaan catalogiseren. Komen ook wel chick». genaamd. Wonderlij- zoals ze nu zijn. Dan denk je nee, dat
ft^e kimn^ L hd m!t 1-ermeht fk ke vogels kwamen op het Amsterdam- heeft zijn nut heus wel gehad, dat
tyd. kunnen ze bij my terecht, ik gebeuren, geconcentreerd rond Se- zegt nou iedereen, maar we hebben
l ze met raad en daad ter zijde
Louis van Gasteren
toch veel onverantwoordelijks ge
daan. Ach weet je wat het is, ze
wilden vliegen, ze stegen wel op
maar ze hadden geen landingsbaan.
Ik was ouder, ik had het wel. en je
had sterke naturen als Grootveld, die
hebben het wel gered. Maar van de
anderen zijn er heel wat onderdoor
gegaan".
Prompt herneemt Van Gasteren zich:
„Deel drie kan ik je nou niet laten
zien, kijk maar over drie weken, daar
in behandel ik de reacties van de
politie en de justitie. Man je lacht je
wild soms. Het fanatisme waarmee ze
van begin af aan achter ons aan
hebben gezeten. Wie een paar milli
gram hasjies had en werd betrapt die
ging soms voor acht maanden de bak
in.
In dat derde deel geef ik mijn stand
punt. nou ja, dat zit natuurlijk ook al
in die eerste twee delen, maar niet zo
expliciet, dat moet je als filmer niet
doen vind ik. Maar in deel drie zeg ik
marihuana is ongevaarlijk, zeur er
maar niet over. Harddrugs?". Van
Gasteren haalt nog eenmaal wild uit:
„Zal ik je eens wat vertellen? Zater
dag is er weer rottigheid geweest. God
man wat was ik kwaad. Nee, meer zeg
ik niet" Zo piekert hij er ook niet over
om te vertellen wie dan wel de voor
aanstaande Nederlandse politici wa
ren die indertijd via Onno Nol moes
ten worden overgehaald om LSD te
gaan gebruiken in plaats van alcohol,
Onno Nol weigert ze in deel twee van
„Allemaal rebellen" te noemen. En
Van Gasteren wil dat ook niet. „Ver
zin het zelf maar", gromt hij.
Allemaal rebellen", een drieluik over
Amsterdam in de jaren 1955-1965,
donderdag 3, 10 en 17 november,
Nederland 2, 21.3P tot 22.20.
Van de Kop - Professor Marinus
Boezem geeft dinsdag 15 november
(12.00 uur) samen met de beeldhouwer
David van de Kop hoorcollege in het
gebouw van de afdeling Bouwkunde
van de TH in Delft. Dat gebeurt in het
kader van het Bmnen'Buiten-project
dat betrekking heeft op werken in de
architectuur van Rogge. Van de Kop.
Visser, Boezem. Buisman. Postema,
Fortuyn/O'Brien, De Wit. Hendriks en
•Hilgemann.
I ADVERTENTIE)
ebellen
drie achtereenvolgende donder-
gen, te beginnen met vanavond,
jdt de NOS Van Gasterens drieluik
Titel: Allemaal rebellen. De ge-
liedenis van woelig Amsterdam en
jaren tussen pakweg 1955 en 1965.
jongeren van de oorlogsgeneratie
i het niet meer zagen zitten,
luis eindeloze verhalen gehoord
er bezetting en bevrijding, pa en
)e zich uit de naad werkend voor
t eigen en het nationale herstel,
lar de kinderen zagen die vrijheid
it zo scherp zitten. Een saai. braai
'ordentelijk bestaan, waar was de
eelsigheid gebleven na die dolle
vrijdingsdagen?
i\ er dan waarachtig niets meer te
leven, niets meer te feesten?
èuwsgierig keek men naar de Ame-
iaanse militairen die een paar da-
h uit hun bezettingszone van Duits-
idnaar het „liefcenter" Amsterdam
(amen en die iets meebrachten dat
tisterdam eigenlijk al eeuwenlang
d gekend, maar wat in het vergeet-
ek was geraakt, drugs.
Irihuana was dat in het begin, on-
ïuldig spul. zegt Van Gasteren nog
Ijd ze moeten het vrijlaten, koppel
Denkt u dat de spaarrente nog verder omhoog gaat? En wilt ti
■erzekerd zijn van de actuele rente?
Profiteer dan van een spaarvorm die de rente op de
voet volgt. U kunt al meedoen vanaf f 1.000,-.
En hoe langer uw geld op de rekening staat, hoe lager
de opnamekosten. Praat er eens over bij de NMB.
DE NMB DENKT MET l MEE.
Gratis!
Als u vóór 12 november zo'ti rekening opent, ontvangt u gratis een echte
zilveren Juliana gulden uit de vijftiger jaren.
ag een eigen muziekzaal met ten-
nste 1800 zitplaatsen. De eerste
*1 ervoor wordt volgend jaar ge-
gen. De financiering van de bouw
'ond. Het orkest zelf gaal de zaal
ider tekort exploiteren. De zaal
jgt de vorm van een 'schoenen-
Js': vijftig meter lang, 28 meter
(ed en achttien meter hoog.
lecteur mr, H. van der Meer van het
test heeft dit bekendgemaakt. De
agse architecten Dick van Mourik.
ter Vermeulen en Frits van Dongen
akten het schetsontwerp voor de
iiwbouw. Zij gingen uit van de
hoeveel muziekzaal er is te
:n voor twaalf miljoen gulden,
is destijds ook gebeurd voor het
ocertgebouw in Amsterdam, Daar
B 300.000 gulden te besteden, wat in
gelijking niet zoveel meer was dan
twaalf miljoen van nu.
uwt
De muziekzaal komt tegenover de
Nieuwe Kerk aan het Spui en krijgt
een plein voor de ingang Het gebouw
staat voor het laagbouwgedeelte van
het ministerie van binnenlandse za
ken.
De zaal zelf komt op de eerste verdie
ping en is een betonnen wieg met
stalen opbouw. Het weefsel van ijzer
en glas is van buiten naar binnen en
omgekeerd doorzichtig.
Op de begane grond kan een kleine
zaal worden vrijgemaakt voor infor
mele of experimentele concerten voor
kleinere ensembles.
Gelden
Voor de bouw van de muziekzaal
heeft hel Residentie-Orkest een mil
joen gulden binnengehaald met spe
ciale projecten van de nog doorlopen
de bouw-mee-actie. Van de gemeente
Den Haag krijgt het orkest anderhalf
miljoen gulden, evenveel als de pre
mie bedraagt die krachtens de wet
investeringsrekening wordt ontvan
gen. Het ministerie van cultuur komt
met twee miljoen gulden over de
brug. L'it sponsoring komt tenminste
2.8 miljoen beschikbaar. Ten hoogste
3.2 miljoen is dan met kortlopende
leningen te financieren.
De muziekzaal komt in grootte over
een met die van het Concertgebouw in
Amsterdam, de Doelen in Rotterdam
en de PW A-zaal van het Congresge
bouw in Den Haag Die van het mu
ziekcentrum Vredenburg in Utrecht is
wat kleiner, Ze liggen alle in de bin
nensteden. Die van Den Haag moet er
ook komen, aldus Van der Meer.
Daarmee sneed hij het zalenprobleem
in Den Haag aan. waar nieuwbouw is
voorzien voor het Nederlands Dans
theater in Schevenmgen Daarvoor
had de eerste spade al de grond in
gekund. De gemeenteraad laat even
wel nog een en ander bestuderen,
hoewel het orkest vorig jaar al zei, dat
de beste oplossing is dat de plannen
van Danstheater en Orkest worden
gecombineerd. De overheid wilde dit
toen niet.
Voor Van der Meer staat in ieder geval
vast. dat het orkest met naar Scheve
mngen kan. „Als er een goede plaats
is, dan mag je geen genoegen nemen
met een minder goede. Het is dezelfde
reden, waarom de Bijenkorf niet in
Scheveningen staat", zei hij
Mocht de gemeenteraad alsnog op
zijn eerder standpunt terugkomen,
dan is nieuwbouw in combinatie in
de binnenstad van Den Haag alsnog
te verwezenlijken. Beide gezelschap
pen zijn al zo lang bezig hun huisves
tingsproblemen op te lossen, dat hun
kennis en ervaring borg staan voor
een uitstel van hoogstens een half
jaar, aldus Van der Meer.
(Door Ko van Leeuwen)
Half oktober begon hij zijn eerste soloprogramma: 'Kopzeer aan die
Waanzee'. Hij wijst op de tekenkrabbeltjes en zegt: „Op andere mensen
komt dat vaak een beetje merkwaardig over, maar het is mijn manier van
werken. Ik ben niet zo'n theoreticus, alles wat ik doe gebeurt louter
gevoelsmatig. Nou ja, louter... maar bijvoorbeeld: iemand kan zeggen: ik
heb toch zo'n raar gevoel van binnen, het lijkt een beetje op het keihard
dichtslaan van een deur. In plaats daarvan kun je ook zeggen 'pffffoeoeoe-
aaam' en dat is voor mij ruim voldoende. Dan weet ik wat ik bedoel. Maar
ja, er zijn maar weinig mensen die zo met elkaar praten en dat maakt het
nauurlijk een beetje ingewikkeld, tja, mm"
Vanaf de oprichting van het gezel- voor mekaar als de dag ervoor? Dat
schap maakte Jim van der Woude is razend spannend. Je hebt telkens
deel uit van Hau ver Orkater. nu de mogelijkheid iets weg te laten of
opgesplitst in verschillende groepen toe te voegen. En de spanning van al
die binnen de Stichting Orkater zelf- die mensen die naar je zitten te
standig werken Ook Jims solopro- kijken, die voel ik nog steeds. Het
gramma wordt door Orkater uitge- heeft invloed op me hoor. het pu-
bracht. bliek, ik laat me niet door ze manipu-
Waarom maakt Jim van der Woude leren, maar het heeft wel degelijk
opeens een eenzaam soloprogram- invloed op mijn spel".
ma?
„Nou, zo eenzaam is het ook weer PUpYl
met. Ik werk veel met anderen sa
men. Martin Mulder maakt niet al- Verscheidene malen heeft Jim toch
leen het decor, hij bepaalt met mij de 00^ gefilmd. De striptease-act met
hele beeldvorming. Gerard Atema «e fazant op de piano uit Famous
doet de muziek, Johan Vopk het Artists en ook Entree Brussels werd
licht en Henny Schwithal het geluid door de VPRO uitgezonden
en dat sluit allemaal heel nauwkeu- Net jongste filmavontuur was met
rig op elkaar aan, met die mensen Freek de Jonge. In 'De illusionist',
heb ik voortdurend te maken. Maar speelt Jim Freeks jongere broer Tjib-
je hebt wel gelijk, het blijft wel een be. ••Dat was er& leuk werken, een
programma waarin ik het alleen voor Prima ervaring met Freek, maar aan
het zeggen heb. Dat wil ik al heel de andere kant. we zijn allebei moei-
lang. Je merkt steeds duidelijker dat «jK misschien net zo ...eh.. eigenwijs
je iets alleen wil gaan doen. Mis- °f onzeker misschien. Maar ik vond
schien wel om jezelf te bewijzen, die rol prettig om te doen, het sluit
Maar ik werd ook wel eens moe van wel aan bij wat Ik zelf doe",
al die discussies binnen het De nieuwe voorstelling draagt de
groepsproces. Dan denk je: gooi je- cryptische naam 'Kopzeer aan die
zelf maar voor de leeuwen, kijk watje
alleen kan... of je iets kan dat de
moeite waard is".
„Toch valt het niet mee, het is soms
een benauwende verschrikking, dan
slaat de angst me om het hart. Op
andere momenten voel ik me weer
lekker. Ik denk dat het mij puur om
het spel te doen is. of nee, om een
combinatie van spel en emoties. Ik
probeer voortdurend mezelf opnieuw
te verbazen... en daarmee de mensen
die naar je komen kijken. Dat lukt
bij vlagen. Dénk ik.. Stap voor stap
kom je dan in de voorbereidingen in
een gebied waarin je je prettig voelt".
Waanzee' en zal vooral een beeldver
haal worden.
Van der Woude: ,.Er zal vooral beeld
taal in gesprokén worden. Het heeft
met strips te maken. Ik ben een
groot bewonderaar van Kamagurka.
die taal staat me ook aan. Ik houd
van een heel directe herkenbaarheid
en op zo'n moment wil ik er dan een
heel andere, totaal onverwachte
draai aan geven. Je hebt mensen die
uren kunnen vertellen over bijvoor
beeld een simpel schoentje, nou. ik
ben iemand die dan gewoon alleen
maar uren met zo'n schoentje bezig
wil zijn op het toneel, zonder daarbij
een woord te hoeven zeggen. Het is
natuurlijk een fijn gevoel, dat ik nu
kan doen wat ik wil en dat er ook nog
publiek voor komt, tenminste tot nu
toe".
Een van de verworvenheden van ons
subsidiesysteem is dal je je daar niet
zo om hoeft te bekommeren, bedoel je
dat?
„Nou, ik heb wel graag publiek. Wat
ik doe, dat doe ik om te laten zien in
voorstellingen en daar heb ik graag
publiek bij. En stel dat cr op ccn
gegeven moment echt niemand
meer komt kijken...tja... dan moet je
gewoon ophouden. Dan zou ik mis
schien vuilnisman worden., of
straatveger". Hij glimlacht alsof hij
een mooi visioen krijgt en zegt dan
heel beslist: „Ja, dat lijkt me een
heel goed beeld, straatveger, ha,
heel goed beeld lijkt me dat".
(Vrijdagavond 9 december, Schouw
burg Middelburg, 20.00 uur).
Speler
Binnen Hauser Orkater en de later
daarvan afgeleide groep 'De Horde'
heeft Jim van der Woude steeds een
opmerkelijke rol gespeeld. Hij leek
vaak niet eens werkelijk onderdeel
van het geheel uit te maken, maar je
kon hem ook niet weg denken. In
latere voorstellingen, zoals de 'Wan-
gedachte' leek hij er meer bij be
trokken, evenals in de produktie 'Ik
mag zo graag eenvoudig stil'.
Van der Woude: „Ik noem mezelf
liever speler dan acteur. Een acteur
leert rollen en ik verdiep me in
mezelf, in situaties die daarmee te
maken hebben. Dingen van mensen
om je heen vang je op, natuurlijk,
maar die smelt je in jezelf samen".
Er valt even een stilte Dan: „Tot nu
toe is dat tenminste zo gegaan. Ik
weet niet of dat wel zo vol te houden
is. Fysiek, maar ook geestelijk is het
soms erg zwaar. Dat bedoel ik niet al
te dramatisch, maar het is moeilijk
om afstand te nemen, zeker als het
met jezelf te maken heeft. Een ac
teur. nou ja. die trekt zijn jas uit en
hij is weer zichzelf. Bij my is dat
anders, ik heb die jas niet aangetrok
ken". Hij kijkt weer even stil en zegt:
„Ik heb de indruk dat het nogal
zwaar voor me is. maar soms denk ik
zelfs dat ik het met meer volhoud.
Dat zijn ook de momenten dat je
eigenlijk wilt stoppen"
Toe ml
Bij 'toeval' is Jim van der Woude bij
het theater terechtgekomen. Eigen
lijk is hij beeldend kunstenaar.
,,Ik zat op de Rietveld Academie, bij
Alex van Warmerdam. Hij was toen
met zijn broers en met de Hausers in
de weer in het 'Witte Tejater' in
IJmuiden en hij vroeg me om mee te
doen. Ik weet dus niets van theater,
ik heb alles uit de praktijk Nog niet
zo lang geleden kreeg ik een boekje
over Arthaud waarin hij alle literaire
taal op toneel afzweert. Hij moet
niets hebben van boekentaal en dat
spreekt mij erg aan. Ja. ik ben bij
toeval het theater in geschoven.
Schilderen en grafiek deed ik eigen
lijk Soms zou ik wel eens willen
weten wat ik eigenlijk nu zou maken
als ik nog met beeldende kunst bezig
was".
Je kon helemaal niets op theaterge-
bied...
„Ik heb eigenlijk nog steeds het
gevoel Wat kan ik nou? Het goeie
van theater en dat heeft film niet
is de grote directheid. Per voor
stelling heb ik het gevoel of ik zou
dat moeten hebben dat ik weer
helemaal van voren af aan begonnen
ben. En krijg ik het dan weer net zo
Jim van der Woude
ADVERTENTIE
TDK Extra High Grade
ïj VIDEOCASSETTES
- KONTINU HAARSCHERP BEELD
- BLIJVEND NATUURLIJKE KLEUREN - STEEDS STABIELE WEERGAVE
- VOORTDUREND VLEKKELOOS TERUGZIEN
