DE STEM VAN HET WESTEN Gelukkig had ik een Rabopolis. Peronisten verliezen greep op de massa Vrije boeren PZC/°Pinie en achtergrond buitenlandse zenders probleem voor Moskou HEERSEN OP EIGEN ERF IS VOORBIJ RABOPOLIS Rabobank Q DINSDAG 1 NOVEMBER 1983 Nx iwcEwcnM -casnju- UiMFMimwmüWD fo*x: ■terts «mxme fvukn fiKMTkft }*n MTOXN «URM IDoor Egbert Hartmani Begin dit jaar verscheen in het Westen de detective „Het Rode Plein" van de Russische schrijvers Topoi en Neznanski. In het boek, dat zich afspeelt tegen de achtergrond van intriges in de hoogste kringen van de Communistische Partij, zegt Joeri Andropov, dan nog hoofd van de KGB, over het moment dat hij de macht zal hebben veroverd: „Het belangrijkste zal zijn de mensen te doen beseffen dat er eindelijk een eerlijke regering aan de macht is gekomen, die een einde zal maken aan de diefstal en corruptie in het partijapparaat. De Westerse radiostations zullen ons daarbij helpen. Dagelijks spelen we hun sappige informatie (over de anti-corruptiecampagnes) toe. Het volk hier gelooft hun uitzendingen eerder dan onze eigen radio...". De media in de Sowjet-Ume zijn in landen van de partij Bij de verspei- ding van informatie krijgt in principe niemand meer te weten dan hij nodig heeft om de partijlijn te kunnen on dersteunen Bezet men een functie waarin ..echte" informatie onontbeer lijk is. dan heeft men volgens een hiërarchisch systeem toegang tot spe ciale bronnen, zoals minder gecensu reerde nieuwsbulletins en besloten leeszalen. Het Westen doet al jaren pogingen dit informatiemonopolie te doorbreken. Met redelijk succes, want de scherpe controle op de media in de Sowjet- Unie schiet op eén gebied tekort: radiouitzendingen vanuit het buiten land. De vier belangrijkste Westerse zenders (Radio Liberty, Voice of Ame rica. BBC. Deutsche Welle i kunnen dagelijks rekenen op miljoenen luiste raars. Het Amerikaanse station Radio Liberty, gevestigd in Muchen. zendt 24 uur per dag uit in het Russisch Daarnaast verzorgt het programma's m vijftien andere talen van de Sowjet- Ume, zoals het Georgisch, Litouws en Oekraiëns. Liberty opereert als een ..binnenlands" station. De meeste zendtijd wordt besteed aan ontwikke lingen binnen de Sowjet-Unie zelf, die door de officiële media slechts gedeel telijk of helemaal niet worden belicht. Hiërarchhisch De informatievoorziening is in Rus land niet alleen hiërarchisch, maar ook geografisch geregeld. In een Si berische stad kan men zich niet abon neren op een Oekraiense krant. Lo kaal nieuws dat niet van landelijk belang wordt geacht bereikt andere gebieden alleen van mond tot mond. Radio Liberty doet deze kunstmatige grenzen vervangen. Via haar uitzen dingen horen inwoners van Wladi- wostok dat men ook in Gorki te kampen heeft met voedseltekorten en dat niet alleen in Litouwen, maar ook in Armenie en Georgie comité's voor naleving van de mensenrechten zijn opgericht. De autoriteiten zijn zich van dit ge vaar bewust. De meeste pogingen om Westerse uitzendingen te storen zijn gericht tegen Radio Liberty Mede hierdoor heeft de minder vaak ge stoorde Voice of America een groter publiek volgens recente Amerikaan se schattingen 9 miljoen per dag, tegenover 4 miljoen voor Liberty. Haar uitzendingen belichten vooral de Amerikaanse buitenlandse poli-- tiek en geven een beeld van het dagelijks leven in de Verenigde Sta ten. Door haar muziekprogramma's is het station vooral populair onder jon geren. De BBC (4 miljoen luisteraars per dag) wordt het meest gewaar deerd door de intelligentsia, de Deut sche Welle (2.5 miljoen) richt zich vooral op de gewone man. De autoriteiten hebben verschillende methoden beproefd om de invloed van de buitenlandse zenders te beper ken. De meest rigoreuze oplossing, een verbod op het in bezit hebben van korte-golfontvangers, is niet mogelijk omdat de Russische radio door de enorme afstanden zelf gebruik moet maken van korte-golffrequenties In de kranten wordt voortdurend ge tracht de zenders in diskrediet te brengen, maar van termen als ..sub versieve propaganda van hardnekki ge Hitleriaanse elementen" wordt geen Rus meer warm of koud. Regel matig worden de stations spreekbui zen van de CLA genoemd 'Liberty werd tot aan 1971 door de CIA gefi nancierd. daarna door het Ameri kaanse Congres i. Een onderzoek on der Oosteuropese vluchtelingen heeft echter aangetoond dat de geloofwaar digheid van Westerse stations juist toeneemt door hen te koppelen aan inl ichtingendiensten Storen Een ander methode is het storen. Hiermee werd al begonnen in 1948, een jaar nadat de Voice of America met de eerste serieuze Russischtalige programma's in de lucht kwam. Maar storen kost veel geld (vijf tot zes keer meer dan zenden) en is bovendien nooit volledig effectief. De krachtig ste stoorzenders staan gericht op de grote steden, maar aan de rand van die steden en op het platteland is ontvangst van de buitenlandse sta tions over het algemeen mogelijk. Veel Russen gaan in het weekend naar hun buitenhuisje, waar ze onge stoord op de „bourgeois-propagan da" af kunnen stemmen. In het begin van de jaren '60 werd geprobeerd door een kwaliteitsverbe tering van de eigen uitzendingen de luisteraars bij de Westerse zenders weg te lokken. Vooral werd gepro beerd het dagelijks nieuws sneller te brengen. Men had veel vertrouwen in deze pogingen. Ook werd verwacht dat de opkomende televisie de radio snel zou overvleugelen Dit optimis me. en de overtuiging dat de Sowjet- maatschappij zich voldoende had ge stabiliseerd om toevoer van ongewen ste informatie te kunnen verdragen, leidde in juni 1963 tot het besluit de Westerse stations met uitzondering van Radio Liberty, met langer te storen Maar de populariteit van de buiten landse zenders bleef stijgen. De Russi sche radio kon de open competitie niet aan Door de snelheid waarmee de Westerse stations, niet gehinderd door een log censuursysteem. konden berichten over gebeurtenissen die bij de Sowjetzenders later, of helemaal met aan bod kwamen, werd het ver trouwen van de Russen in de eigen media ondermijnd. De Westerse uit zendingen waren ook aantrekkelijk door hun niet-ideologische toon. Om het tij te keren werd in 1964 een compleet nieuw station opgericht „Majak" (Vuurtoren), naar Westers voorbeeld de hele dag in de lucht, met frequente nieuwsuitzendingen en po pulaire muziek Maar door bureaucra tische voorzichtigheid en de hardnek- (Door Rob Sprenkels) Voor de van oorsprong op de massa steunende Peronisten betekent de uitslag van de Argentijnse verkiezingen een historische nederlaag. Sinds de legendarische generaal Juan Domingo Pcron in de jaren '40 de harten van de Argentijnse arbeiders veroverde, waren de Peronisten de twee keren dat zij aan verkiezingen mochten meedoen als de grote overwinnaars uit de stembus gekomen. Zondag bleven de Peronisten echter op 40 procent van de stemmen steken. De ingrediënten voor de toch wel machtsoverdracht te willen ver- verrassende nederlaag van de Pero- vroegen vanwege de gespannen so- msten vormen de dood van gene- ciaal-economische situatie. En de raai Peron. in 1974, het fatale en verrassende absolute meerderheid anti-populaire bewind van zijn we- van Alfonsm heeft de mogelijkheid duwe Isabel, die het land in de dat dit gebeurt vergroot, daar het jaren '70 aan de militairen uitlever- optreden van een speciaal kiescol- de. de opmars van de mafiose vak- lege overbodig is geworden bondsleiders binnen de peronisti- sche top. de matte persoonlijklieid QtnL-inapn van de presidentskandidaat Italo "'6 Luder en de agressieve dynamische Verwacht wordt dat de nieuwe verkiezingscampagne van Alfon- president in de eerste dagen van sin, die de bijna doodgebloede Ra dicale Burgerunie dit jaar nieuw leven inblies. Democratisering zijn zevenjarige ambtstermijn de nodige confrontaties zal hebben met de vakbonden. In de weken die aan de stembusslag vooraf gin gen, hebben er in Argentinië ver schillende stakingsgolven plaals- Alfonsin de kandidaat van de win- gevonden. Alfonsin wil na zijn nende radicale burgerunie eiste 's ambtsaanvaarding onmiddellijk nachts om drie uur plaatselijke tijd een aanzienlijke salarisverhoging de overwinning voor zich op. Tien- doorvoeren om daarna verkiezin- duizenden dansende en schreeu- gen uit te schrijven binnen de wende mensen waren voor het vakbonden, die op het ogenblik op hoofdkwartier van de Radicale vrij dictatoriale wijze door vooral Burgerunie in Buenos Aires samen- rechtsgezindc Peronisten worden gestroomd. Alfonsin beloofde de bestuurd. menigte, onmiddellijk de economi- Wat de buitenlandse schuld van sche politiek te zullen veranderen meer dan 40 miljard dollar betreft, om een antwoord te kunnen geven heeft Alfonsin aangekondigd het op de roep om sociale rechtvaardig- internationale bankwezen om een heid. Hij beloofde salarisverhogin- juiste behandeling te zullen vragen, gen en een democratisering van het Wat de radicale voorman voor ogen door Peronisten overheerste vak- staat, is een tweejarig uitstel van bondswezen betaling. In die periode zou dan het ..We hebben gewonnen", aldus een tijdens de militaire dictatuur ver- dolgelukkige Alfonsin. „we hebben pauperde nationale produktieap- gewonnen. maar niemand is versla- paraat een nieuw leven moeten gen Het is een overwinning van het worden ingeblazen, hetgeen Argen- hele Argentijnse volk en de demo- time volgens de berekeningen van cratie" Alfonsin in staat zou stellen jaar- Inmiddels heeft Alfonsin de zeker- lijks zes miljard dollar aan rente en held uitgesproken dat hij nog voor schuldaflossingen te betalen zon- het einde van dit jaar als president der al te grote offers te hoeven te zal worden beèdigd. Officieel staat brengen. de machtsoverdracht voor 30 ja- Verder heeft Alfonsin gezegd dat nuan van het volgend jaar gepland, hij het leger zal dwingen hem zijn in maar de militaire regering van pre- de grondwet vastgelegde taak van sident Reynaldo Bignone heeft de opperbevelhebber van de strijd- afgelopen weken al verschillende machten te laten uitvoeren Het malen laten doorschemeren de dagelijkse bevel, dat tot nu toe bij de stafchef van het leger lag. wil Alfonsin verleggen naar een college van hoge militairen. Bloedbaden Wat de tienduizend doden en de 30.000 vermisten betreft, is de ge kozen president van mening dat die zaken door de rechterlijke macht moeten worden uitgezocht en niet door een onderzoekscom missie van het parlement, zoals de mensenrechtenorganisaties en hun in het parlement gekozen ver tegenwoordiger Augusto Conté ei sen. Verder houdt Alfonsin er de nogal omstreden these op na, dat alleen de bevelvoerende officieren voor de bloedbaden verantwoor delijk kunnen worden gesteld, en niet de soldaten die orders van boven uitvoerden. kige opvatting dat de radio vooral een ideologisch instrument is, bleef de berichtgeving saai en selectief, en was van een werkelijke verbetering geen sprake. Echt alarmerend werd de situatie voor de autoriteiten na het midden van de jaren '60. door de opkomst van de dissidentenbeweging. Veel illega le manuscripten en documenten be reikten het Westen en werden via de radio teruggezonden naar een miljoe nenpubliek. Dit gebeurde bijvoor beeld met een verslag van het proces tegen Galanskow en Ginsboerg in januari 1968, dat door de Russische pers aanvankeljk was doodgezwe gen. Door de buitenlandse uitzendingen werd men gedwongen alsnog enkele berichten aan het proces te wijden. Er werd onder meer bevestigd dat de aangeklaagden zich hadden verde digd en niets hadden bekend. Het werd voor de media steeds moeilijker nieuws te brengen volgens de ideolo gische richtlijnen. Die richtlijnen aan passen was uitgesloten Het enige alternatief, hoewel kostbaar en met; volledig effectief, was het opnieuw storen van de Westerse zenders. Door de Russische inval in Tsjecho- slowakije gebeurde dit eerder dan gepland, op 21 augustus 1968, kort nadat de buitenlandse stations voor het eerst over de inval hadden be richt Technisch was men niet volle dig voorbereid, de storingspogingen bereikten pas een half jaar later hun volle intensiteit. l)e storingsperiode duurde vijf jaar. In september 1973 begon in Genève de Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa, die zou leiden lot de Helsinki Akkoorden. Om haar onderhandelingspositie te versterken beeindigde de Sowjet- l'nie kort voor de conferentie het storen van de zenders. Radio Liberty nog steeds uitgezonderd. De dissiden tenbewegingen was tegen die tijd door de KGB (onder leiding van Andropov) al goeddeels het zwijgen opgelegd. Het sloren werd herval in het najaar van 1980, tijdens do onrust in Polen, en duurt nog steeds voort. Als antwoord hierop hebben de BBC en de Deutsche Welle hun op Rusland gerichte uitzendingen uitgebreid. Bo vendien heeft de BBC vorig jaar op Cyprus versterkte tussenzenders in gebruik genomen. Ontspanning De Amerikaanse zenders ondergingen in de jaren '70 een aantal veranderin gen. De programma's moesten wor den aangepast aan de ontspannings- Deze poster is in iedere Russische boekhandel te koop. politiek van Nixon, Ford en Kissinger. Zo werd een serie uitzendingen over Solzjenitsjins Goelag Archipel door de Voice of America al snel afgebro ken. De bewuste commentator kreeg een uitbrander. De SowjeVleidérs mochten niet onnodig geïrriteerd ra ken In 1976 werden Radio Liberty en Radio Free Europe i Het Amerikaanse station dat vanuit Munchen naar alle Oostloklanden behalve de Sowjet- Unie uitzendt), samengevoegd tot een organisatorische eenheid. Liberty be hield zijn naam, maar was in het vervolg niet meer dan een van de vele afdelingen van het „nieuwe" station. Al deze afdelingen (een per Oostblok land) moesten gaan werken volgens dezelfde strikte programmarichtlij nen. Het aparte karakter van Liberty, dat ook zijn eigen nieuwsdienst zag opgeheven, ging hierdoor verloren. Dissidenten, in het Westen en in Rus land, reageerden fel op deze aantas ting van „hun" station. De Ameri kaanse directie besefte volgens hen niet dat een Russische luisteraar om een andere benadering vraagt dan bijvoorbeeld een Poolse. Zij kritiseer den vooral de „laffe" programma richtlijnen, die onder meer emotionele en tot illegale handelingen aanzetten de berichtgeving verwoord. Ook moest een bericht voordat het werd uitgezonden door twee onafhankelij ke bronnen zijn bevestigd. „Maar hoe krijgt Liberty een bericht bevestigd dat door iemand met gevaar voor eigen vrijheid uit een kamp is ge smokkeld?", vroeg de thans in Ameri ka wonende dissident Wladimir Boe- kowski in een open brief aan de directie. „Door de kampcommandant te bellen?". Betere tijden Pas onder president Reagan lijken voor de Amerikaanse stations betere tijden aangebroken. Vorig jaar werd senator James Buckley benoemd tot hoofd van Radio Free Europe-Liber ty. Buckley, door het Russische pers bureau Tass een „vijand van de vre de" genoemd, is een erkend pleitbe zorger van de dissidenten. Tegelij kertijd kondigde Reagan een moder niseringsprogramma aan. „De inter nationale zenders zijn jarenlang ver waarloosd en de installaties zijn ver ouderd. Er gebeurt te weinig tegen de toenemende storingspogingen", stel de hij. Na het incident met de Kore aanse Boeing vroeg hij het Congres om meer geld voor de zenders, die hij omschreef als „het voornaamste mid del om het Russische volk kennis te laten nemen van de waarheid". Sommige ideën zijn vrijwel onui troeibaar. Als men voor tv bij voorbeeld een boer ten tonele voert, dan weet de toneelspeler anno 1983 nog niet veel beter te doen dan een figuur in een te wijde broek op te voeren met klompen en een soort Noord-Nederlands dialect dat hij (de toneelspeler) zelf heeft uitge vonden. Het stereotype dat aldus wordt opgevoerd is zodanig aange dikt dat het een soort karikatuur is geworden. Op heel ander vlak ech ter zit de onuitroeibare gedachte dat boeren en tuinders een beroep hebben dat optimale vrijheid biedt. Het zijn naar de overtuiging van velen een soort absolute heersers op eigen erf. Dit idee wordt ook gedu rig bevestigd in de vele populaire streekromans die in grote aantallen van de persen rollen. Daar treedt de boer op als een rijzig persoon die het buitenleven aan te zien is. Een wat gebiedende blik in de ogen die weinig tegenstand duldt, kort in de mond en met krachtige gebaren z'n uitgebreide personeel op hun taken wijzend. Met andere woorden een absoluut vorst op ei gen erf. De argeloze lezers!essen) die men met vele tienduizenden telt. worden wederom in-hun oude volks geloof bevestigd. Immers er zijn slechts hereboeren (de meestei en keuterboeren (in armelijke zandstre ken). er zijn blozende boerinnen, melkmeisjes die zich voornamelijk rond de hooiberg bewegen, er zijn boerenzoons, arrogant en ongedurig en natuurlijk is er een grote schare onderbetaald personeel dat in blau we kiel en klompen de onderdanig heid beoefent. Zo wordt ook anno 1983 de schrij versstiel nog beoefend. Iedere echte boer in Nederland zal. als hij een beetje gevoel voor humor heeft, een dergelijk portret met enig gelach bekijken of beluisteren. Bezit hij die eigenschap niet, dan zal hij honende of biltere woorden uitspreken. De vorstelijke boer van vandaag er vaart bijna wekelijks hoe absoluut zijn heersersschap nog is over zijn stukje erf of land. In Zuid-Holland zijn enige tijd geleden enige honder den vorsten zwaar beboet omdat ze het waagden hun eigen heerserserf met een vrachtje puin te verharden. Anderen die een slootje achter hun drf hadden volgegooid met afval, hoorden zelfs een voorwaardelijke gevangenisstraf tegen zich uitspre ken. Een derde groep dreigt momen teel verbaliseerd te worden omdat ze het wagen zonder hinderwetvergun ning kippenmest over hun land te strooien bedrijf in land- en tuinbouw begin nen Gemiddeld is daarvoor in Ne derland momenteel een bedrag no dig van één miljoen gulden. Kan zo n man een bedrijf starten? Ja, mits. Dat mits is uiterst belang rijk Degenen die het kapitaal ver schaffen, eisen een heel scala van maatregelen (wel begrijpelijk) om een beetje zekerheid te hebben De jonge man emof vrouw zal in de praktijk bewezen moeten hebben zijn mannetje of vrouwtje te staan, met z'n/haar handen maar vooral met. z'n/haar hoofd. Dat vereist een grondige theoretische èn praktische ervaring en deskundigheid. Boven dien zal de bank verder zekerheden eisen van familieleden en Qok van de overheid (Borgstellingsfonds voor de landbouw). De laatste op zijn beurt gooit ook zijn geld niet in een put en eist dus ook zekerheden De leveranciers van plantmateriaal, werktuigen, vee en dergelijke nemen ook risico's om jonge tot over hun oren in de schuld zittende onderne mers kostbare spullen te leveren die misschien nooit betaald kunnen worden. Resultaat ook zij bouwen een zekere mate van afhankelijkheid Dwang Vrijheid Wat beweegt een jonge vent er toe om boer te worden? Wat bezielt een meisje dat zich door met een boer te trouwen de boerinnenpositie aan meet? „Het vrij. zelfstandig en onaf hankelijk bezig zijn op een eigen bedrijf is het antwoord dat je ook binnen de landbouw zelf nog krijgt als je die vraag stelt aan jonge actieve mensen die binnenkort wil len beginnen met een boerderij of een tuinderij. Hoe beperkt die vrij heid eigenlijk heden ten dage wel is. beseffen weinigen helemaal ten vol le. Professor De Veer. directeur van het Landbouw-Economisch Insti tuut, zegt in één van zijn recente geschriften: „De boer van tegen woordig is gebonden aan een uitge breid stelsel van door de overheid uitgevaardigde of met leveranciers en afnemers overeengekomen regels en aan gebruiksaanwijzingen en ad viezen van deskundigen". Een voor beeld om het bovenstaande te illu streren: Een jonge vent van 25 jaar, met het mooie kapitaal van 100.000.- wil een modern opgezet De genoemde jonge vorst(in) die slechts getooid met ondernemings geest en een vrijwel lege buidel er toch in slagen om te beginnen met een bedrijf, en die zijn er gelukkig bij honderden vandaag de dag in land- en tuinbouw, mogen zich zelf standig ondernemer noemen. Om nogmaals professor De Veer te cite ren: „Ook de vrijheid die het onder nemerschap biedt, wordt vaak overschat. Deze wordt in de prak tijk niet alleen beperkt door de verantwoordelijkheden van bedrijl en gezin, maar ook door de dwang van het marktmechanisme om de technisch-economische ontwikke lingen te volgen, te streven naar maximale efficiency". De vrijheid van de boeren, vooral van jonge ondernemers met hun gezin, bestaat m.i. voor een belang rijk deel uit de imperatieve op dracht. om zoveel en zo goed moge lijk te produceren op straffe van ondergang en/of faillissement. De terzake banken en andere instellingen fun geren als dreigende stok achter de deur. 'Rabobank-boeren' worden jonge ondernemers met weinig eigen kapitaal wel eens genoemd. De bank die in agrarische kringen voor de meeste leningen zorgt, is hier uiter aard vernoemd. Vrijheid is een hardnekkig nage jaagd begrip dat zeker in de land bouw momenteel door weinigen 'gevangen' wordt. Zeker niet door jonge boeren en tuinders. Die zijn al te afhankelijk op velerlei gebied. De vrijheid in land- en tuinbouw is een uiterst gebonden vorm van vrij heid. Ik erken de aantrekkings kracht die er nog steeds, ook van daag, schuilt in het agrarisch on dernemerschap. Jezelf bewijzen, vakmanschap iedere dag weer op de proef stellen en kunnen insprin gen op de mogelijkheden van (de markt van) morgen. Dit kan van daag nog, ondanks alle beperkingen en regels, die soms een niveau van onzinnigheid bereikt hebben. Maar echte vrijheid in het boer zijn, is een overjarig achterhaald idee. De heerser op eigen erf bestaat voorna melijk nog in streekromans. mr Gerard W. Smallegange. i ADVERTENTIE) Ben ik bij m'n buurvrouw op visite. Stoot ik per ongeluk deze prachtige vaas aan diggelen. Wat is een mens dan blij, als hij merkt, dat hij de juiste polis heeft. Want dat is nou het typische van verzekeringen, ze werken pas echt, als er iets gebeurt. Zelf heb ik een stel Rabopolissen. Voor allerlei zaken. En dat die dingen prima werken kan ik u verzekeren. Snel en deskundig wordt alles geregeld. Eigen lijk ligt dat voor de hand. De Rabobank staat achter haar cliënten èn achter haar polissen. Rabopolissen. Alle Rabopolisvoorwaardcn komen lol stand in nauw overleg mclvcrickeringsmaalschappiicn De belangen van de Rabobank-clitnl slaan In combinatie mei een redelijke tariefstelling en een goede service hcbl 11 de garantie voor een be trouwbaar kwalifeitsprodukt' 1c RABOPOLIS geld en goede raad

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 4