PLANNEN
reconstrueren van voc-schepen
tussen waan en werkelijkheid
PZC/ weekendkrant
21
Daar valt er nog een blad;
het wentelt, onder 't vallen,
den alderlaatsten keer,
en 't gaat de duizendtallen
vervoegen thans
zoo zullen ze, een voor een,
daarin de winden bliezen
vol luider blijdzaamheid,
nu tonge en taal verhezen,
en zwijgen gansch.
Uit: Guido Gezelle Hoe zeere vallen ze af In: Rijmsnoer II. 1932.
minsten de plannen. Maar het finan
ciële rondbrelwerk houdt nogal op.
inkomsten
Inkomsten zouden al wel te verwach
ten zijn van filmmaker Paul Verhoe
ven, die brood ziel in de verfilming
van de spectaculaire geschiedenis
van de Batavia en de kopie van dat
schip graag voor de opnamen zou
willen lenen.
Het oude zeilschip verkoopt immers
goed op het scherm Of dat nu in de
bioscoop is op op tv Documentaires
over de oude zeilvaart worden gretig
bekeken, de hoge kijkcijfers van de
serie 'Onedm-line' liggen nog vers in
het geheugen. Voeg daar nog bij de
enorme belangstelling' voor de mani
festatie Sail Amsterdam en er zijn
duidelijke aanwijzingen dat de zalen
best vol zullen komen Het scenario
doet de rest: de geschiedenis van de
Batavia voorziet al in een romanti
sche intrige tussen kapitein en enkele
vrouwelijke opvarenden, muiterij,
moord en doodslag
Een oud zeilschip werd er ook gezocht
door de filmproducent die voor Vero
nica een omvangrijke tv-serie wilde
maken over het aandeel van de Neder
landers bij de ontdekking van de
wereld en de ontwikkeling van de
wereldhandel. Dat kwam voor de in
Amsterdam zetelende stichting Het
Varend Museumschip' prima uit. Die
zag er een mooie gelegenheid in om er
een eigen bouwproject rond het op
trekken van een VOC-schip naar 'd
oude trant aan op te hangen. Uitein
delijk werd in die inmiddels al op het
tv-scherm lopende Veronica-serie ge
kozen voor het in beeld brengen van
de 'Galeone Everi', een replica van
een Engelse driemaster uit 1680, waar
mee de Duitser Volker Köhne ten
tijde van de Vlissingse braderie eind
deze zomer zoveel volk naar de af
meerplaats aan de Houtkade wist te
trekken
En dal verdriet drs R Ch van Wa
ning van de stichting 'Het Varend
Museumschip' weer zeer ..Dat schip
van die Duitser is zuiver een decor-
jaques cats
schip en niets meer dan dat" klinkt
het afkeurend uit zijn mond. „Het is
trouwens nog een lelijk schip ook.
maar als je het slim filmt met een
beetje tegenlicht en zo Is her nog wel
wat mee te doen'"
reconstructie
Van Waning en de zijnen hebben met
gemengde gevoelens kennis genomen
van de plannen rond de reconstructie
van de 'Batavia' en de 'Saerdam'.
daar bij Almere. Zij vrezen trouwens
rond die VOC-scheepsbouwrage voor
een wildgroei aan fantasieën, die
nodig afgeremd moet worden opdat
niet teveel tijd, geld en energie wordt
gestoken in onuitvoerbare ideeën en
plannen.
Van Waning: „Wij menen dat de
bouw van een VOC-schip in finan
cieel, organisatorisch, scheepsbouw-
technisch en exploitatie technisch
opzicht een zodanig gecompliceerde
zaak is. dat het vooronderzoek en de
verdere opzet en begeleiding in han
den moet worden gelegd van terzake
kundige specialisten. Daarbij denkt
hij aan een scheepsbouwkundig bu
reau en aan scheepshistorici die
werkelijk thuis zijn in de bouw van
historische zeilschepen.
De stichting 'Het Varend Museum
schip' heeft inmiddels al belangrijke
suggesties rond de eventuele recon
structie van een VOC-schip doorge
speeld aan de gemeente Amsterdam.
De hoofdstedelijke bestuurders zijn
namelijk momenteel druk in gesprek
over de mogelijkheid tot nabouwen
van het VOC-schip 'De Amsterdam',
dat in 1749 strandde voor de Engelse
zuidkust bij Hastings. In Amsterdam
zet men zich al geruime tijd in om het
bij Hastings gevonden wrak naar
Amsterdam te halen. De bergingskos-
ten komen op rond twintig miljoen
gulden. Dat bedrag zou nog eens
moeten worden verdubbeld om de
kosten te kunnen dekken van een
noodzakelijke conservering van de
restanten van het schip. En omdat
zo'n uitgave ze daar in Amsterdam
ietsje te gortig wordt, neigt men over
naar de bouw van een replica en dat
karwei als een werkgelegenheidspro
ject te beschouwen. Een scheeps
bouwkundig bureau heeft de advise
rende Amsterdamse stichting al op
het oog: het is een Bloemendaals
bureau dat gespecialiseerd is in ge
compliceerde bouwprojecten en dat
onder meer de in de Oosterschelde-
monding ingezette "ostrea" vorm gaf.
wc-schip
„Als er in Nederland een VOC-schip
wordt nagebouwd moet dat zeker
hier in Amsterdam gebeuren", meent
Van Waning. En hij verwijst naar de
opgedane ervaring bij de restauratie
van de barkenstein Elisabeth Smit,
met een lengte van 42 meter het
grootste houten zeilschip van ons
land. Verder is daar de deskundig
heid van Herman Ketting, een man
die in Nederland en dus in de wereld
het meeste weel hoe VOC-schepen in
elkaar zaten. „En Herman woont ha,
ha in Amsterdam", meldt Van Wa
ning.
Voorzitter Piel Roskam en vlce-voor-
zitter Hans Ijkel van de Zeeuws'e
stichting houden het er echter op het
benodigde vakmanschap voor een
dergelijk omvangrijk en secuur kar
wei in de eigen regio gebundeld te
kunnen krijgen. In de stichting zitten
scheepsbouwers en jachtontwerpét-s.
Verder zijn er ver gevorderde contac
ten met een deskundige uil Friesland
Daarnaast wil men een beroep doen
op historici van musea in Antwerpen,
Rotterdam en Amsterdam
Overigens hebben de Zeeuwen in de
afgelopen weken vergeefs gepoogd
voor nader overleg contact, te krijgen
met de Amsterdammers „ZIJ zien
waarschijnlijk een concurrent in ons",
meent Hans IJkel. ..Maar wij kunnen
niet blijven wachten. Daarom gaan
we op ons eigen houtje verder Wij
zien die concurrentie niet zo zitten
Als zij met een goed plan komen,
waarom zouden we dan met akkoord
gaan?"
Zo lijkt de geschiedenis zich te her
halen. Destijds konden de VOC-Ka-
mers Middelburg en Amsterdam hel
ook al niet zo goed met elkaar vin-
j-w o op het eerste gezicht lijkt het weinig getuigen van realiteitszin: wie heeft in een tijd van
Li drastische bezuinigingen ook de euvele moed om te durven denken aan het minutieus en
■op ware grootte nabouwen van een zeventiende eeuws koopvaardijschip. Zo een van het type
^waarmee de Verenigde Oostindische Compagnie in een tijd van het-kan-niet-op zakelijke
trekkingen met 'De Oost' onderhield. Toch leeft die wens sterk. Op verschillende plaatsen
het land. Ook in Zeeland. Elders in deze krant wordt daarvan gewag gemaakt. Een
nabouwen. Ter herinnering aan de vaderlandse handelsgeest van weleer. En om er
een mooie toeristische trekpleister voor de tijd van nu aan over te houden.
crisistijd, menen anderen Een prima
idee vinden geïnteresseerden in de
vaderlandse maritieme historie Maar
we moeten het eerst nog zien, voegen
ze ei terughoudend aan toe Toch
blijven enthousiaste voorvechters van
die verschillende plannen hoopgeven
de lichtjes zien in het duister van de
wankele economie Zij strijden hard
nekkig voor realisering van hun wens
dromen. Ijzeren mannen met een
zwak voor houten schepen
Een kleine inventarisatie leert dat
onder meer actief is de stichting luis
terend naar de naam 'Batavia Expo'.
Met tamelijk wilde plannen rond de
j realisering van een centrum bij Alme-
I rel, bedoeld om zinvol werk aan te
j trekken voor de Nederlandse bouwers
van houten plezierschepen en be-
j drijfsvaartuigen. dit om te voorkomen
dat uniek en all-round vakmanschap
verloren gaat Dat prachtige ambacht
moet. zo vinden de initiatiefnemers
1 van Batavia Expo. de wind in de
zeilen kunnen blijven houden Om
t daaraan vorm te geven wordt gedacht
1 aan de bouw van twee hallen waarin
twee houten schepen uit hel begin
van de Gouden Eeuw worden nage
bouwd. Het zou hier moeten gaan om
de 'Batavia', een onfortuinlijke Oost-
Indievaarder. die voor de westkust
van Australië verging. Daar ligt nog
wel meer aan VOC-historie op de
zeebodem de Zuydorp. Zeewijk en de
Vergulde Draeck
j Behalve de 'Batavia' is het de bedoe-
I ling ook het fluitschip 'Saerdam'. dat
de schipbreukelingen van de 'Bata
via' redde, na te bouwen Tegen de
tijd dat 'Sail Amsterdam 1985' voor de
deur staat, zouden de bouwprojecten
moeten zijn voltooid. Zo luiden ten-
de stroom van de neergaande
in worden er fantasierij-
gemaakt. De Zeeuwse
'Het zeilend VOC-schip'
irin lang met alleen. Diverse
zijn ermee bezig. Particu-
worstelend met de vraag: zal er
enkele jaren een herbouwd VOC-
schip de Nederlandse wateren beva
ren of als een staaltje van ambachte
lijk handwerk in een museum te
pronk liggen? Realisering van al die
plannen bij elkaar zou een kleine
vloot kunnen opleveren.
Luchtkastelenbouwers, hoor je pessi
misten roepen. Hoe durven ze in deze
