DELTAWERKEN
MENSENWERK
j car jan
ombudsvrouw
STRIJD NA TIEN JAAR
ONVERMINDERD
KIJKEN OF HET NOG
NAUWKEURIGER KAN'
klachten
vanuit
heel het
land
ZATERDAG 22 OKTOBER 1983
PZC/ weekendkrant
21
k. - -- --
0et is de eerste keer dat hoofduitvoerder Nico Blok van Dosbouw de vergadering van
de werkgroep 'Carjankwa' voorzit. Hij blijkt er geen moeite mee te hebben. Vaardig
loodst hij de acht man sterke groep, die zich bezig houdt met de kwaliteits- en
oortgangsbewaking van het mattenleggen, door een dikke stapel vergaderstukken.
Tussendoor heeft Blok nog de gelegenheid wat telefoontjes af te wikkelen. Het Carjanbedrijf
de afkorting van de mattenlegponton Cardium en de asfalt- en steenstorter Jan Heijmans) is
ten dynamisch gebeuren. Menig bestuurder kan een puntje zuigen aan de vergadertechniek
tan de Carjankwa-werkgroep: de stukken over allerlei ingewikkelde technische onderwer-
jtn zijn terdege bestudeerd en er worden alleen ter zake doende opmerkingen over gemaakt.
laaTdït betekent niet dat details fundering van de stormvloedkering niet". Maar een feit is wel dat dankzij
:ver-het hoofd worden gezien. De hebben afgerold, wordt de matten- de grote precisie waarmee de funde-
leggerij inmiddels gekenmerkt door ringsmatten zijn gelegd tot nu toe de
iialiteitsbewaking is erg nauwgezet,
io breekt de werkgroep zich al enige een zekere routine.
:jd het hoofd over de vraag hoe het
ach mogelijk is dat alle bovenmatten Enkele uren voordat het eigenlijke
lezelfde lichte afwijking vertonen zo- karwei begint, nemen de bemannin-
i'aze op de Oosterscheldebodem zijn gen van de Cardium en de Jan Heij- stroomsnelheid in de Schaar zo gering
■eergelegd: een scheefstand van 3 mans nog wat bijzonderheden door. geworden dat een begin kan worden
ra per meter. Op het oog een kleinig- De asfalt-en steenstorter heeft bij het gemaakt met het karwei. Langzaam
Itldje, want het gaat om matten met afrollen de taak om de voorzijde van beweegt de Cardium zich aan zijn
n oppervlakte van vele tientallen de mat, waaraan een zogenaamde lierdraden voort, terwijl de laatste
erkante meters. Toch zit deze afwij- kopbalk is bevestigd, nauwkeurig op baggerslag, het zogenaamde fijn-op-
ng de Carjankwa-groep dwars. Het zijn plaats te leggen en vast te hou- schonen, wordt uitgevoerd. Twintig
«vel dient tot op de bodem te worden den. Op dat moment heeft de Car- minuten later komt de kopbalk op de
Jlgezocht. Dat gebeurt ook. Enkele dium al heel wat voorbereidend werk bodem. Met een snelheid van 2 meter
rjken later is de oorzaak opgespoord, gedaan. Met zijn 46 meter brede bag- per minuut wordt de mat vervolgens
ienvoudig door de Cardium en de Jan germond heeft de ponton de bodem afgerold. In het bedieningshuis turen
Heijmans in het sluitgat van plaats te waar de mat moet komen te liggen al de mannen achter de lessenaars ge
iten verwisselen. Dat leverde een ongeveer op de juiste diepte gebracht, concentreerd naar hun beeldscher-
cdere scheefstand op en met behulp In een laatste slag moet, terwijl in
tin dit resultaat kon allerlei meet- e
welapparatuur worden bijgesteld.
Op een winderige oktoberavond wor- zand worden weggehaald. Enkele pro- gegeven. De verhaalschipper
jectleiders en uitvoerders bepalen de vreert zodanig met zijn lieren dat hij
diepte van die laatste baggerslag. de rechte lijn op het beeldscherm zo
exact mogelijk volgt. En de afrol-
schipper regelt, ook weer aan de hand
oewel dat zand 25 meter bene- van gegevens uit de batterij compu-
den de waterspiegel moet wor- ters aan boord van het schip, de
den gehaald, stellen de rijks- snelheid waarmee de mat wordt afge-
waterstaat- en Dosbouwmedewerkers roid. in totaal vergt het afrollen van
de diepte waarop de mat moet worden een ondermat afhankelijk van de om-
neergelegd tot op de centimeter pre- standigheden 85 tot 105 minuten.
ien aan boord van de Cardium voor-
xreidingen getroffen voor het afrol-
in van de laatste ondermat in het
üiitgat Schaar. De spanning is groot
unhet begin van de avond. Niet in de
iedleningsruimte van de mattenleg-
Rr, waar aan vier lessenaars de ver
tellende functies van de ponton
torden bediend en gecontroleerd,
toch ln het vertrek waar medewer-
kers van rijkswaterstaat en Dosbouw cies vast\:;Dat ls natuurlijk eigenlijk Met het vasthouden van de kopbalk
ie hele mattenrol-operatie op beeld- fijnslijperij", geeft projectleider W. de zit het werk er voor de Jan Heijmans
ichermen volgen. De gespannen sfeer Leeuw (jn dienst bij het raadgevend nog niet op. Deze ponton heeft ook de
angt ln de messroom van de Car-
corrigerende tegelmatten vrijwel
achterwege konden blijvc
Het neerleggen van de mat gebeurt
kalm en rustig. Om 23 30 uur is de
De baggerschipper kijkt naar
dezelfde beweging de 200 meter lange een plaatje waarop de werking van de
mat wordt afgerold, de laatste laag pompen m de zuigmond wordt weer-
ingenieursbureau DHV en uitgeleend
en geldt de voetbalwedstrijd aan rijkswaterstaat) toe. „Zelfs de (de zogenaamde negatieve overlap)
Mand-Nederland. Als Nederland het mensen die het baggergedeelte van de Vol te storten met lagen grind in
pel in de tweede helft hervat met een Cardium hebben ontworpen, hebben uiteenlopende grootte en basalt. Een
12 achterstand, is aanvankelijk nog ons eens gezegd: wat jullie aan het taak die. zo vindt de werkgroep Car-
prake van een teleurgestelde berus- doen een wonder op het gebied jankwa. tot nu toe veel te weirug
bij de bemanningsleden Maar van baggerij. Maar dat is ook aandacht heeft gekregen. Dat moet
ergens de lol en de uitdaging van het *- -
taak de ruimte tussen twee matten
at onmogelijke blijkt waar te zijn.
Terwijl de toeschouwers in de televi-
ahoek steeds meer naar het puntje
m hun stoel schuiven, krabbelen 'De
Or.zen' terug en sluiten de wedstrijd
dus e
worden goedgemaakt. Is de
werk: kijken of het nog nauwkeuriger Cardium al volgestouwd met allerlei
kan".
apparatuur, op de Jan Heijmans is het
helemaal een doolhof van lieren,
transportbanden en silo's. Via die
transportbanden gaat het grind uit de
nieuwigheden die de bouw van de
stormvloedkering heeft opgeleverd -
heeft nogal wat aanloopmoeilijkhe
den gekend. Zo ontstonden op een
gegeven moment kleine explosies in
de stortpijp. waardoor hevige trillin
gen ontstonden en onvoldoende se
cuur kon worden gestort. Er is een
hele reeks mogelijke oplossingen uit
geprobeerd. Het ziet er naar uit dat
het probleem thans onder controle is.
Terug naar de werkgroep Carjankwa.
De leden, afkomstig van de Delta
dienst van rijkswaterstaat en Dos
bouw. houden zich bezig met een
beoordeling van de waterloopkundige
voorspellingen van het hydro-meteo-
systeem in Zierikzee. „Een goed
stuk", wordt opgemerkt, „maar er
staan natuurlijk wel frustraties van
die jongens in Zierikzee in". Zo blijkt
onder meer van de deiningsvoorspel
ling niet zoveel te kloppen en dat zit
de medewerkers van het hydro-me-
teocentrum niet lekker. De deinings-
gegevens zijn bijvoorbeeld van belang
voor het invaren van de mattenrol in
de Cardium
He tijdsfactor (eind 1986 moet
de pijlerdam klaar zijn) loopt
als een rode draad door het
c-arjanbedrijf. „We hebben in het be
ginsel toch erg weinig tijd. Dat is het
hele probleem voor ons", wordt er
verzucht In dit verband maakt men
zich met het oog op de winterperiode
enige zorg over onwerkbare dagen.
Niet alleen kan storm het leggen van
de matten verhinderen; ook vastvrie
zen van het materiaal en ijsafzetting
kunnen roet in het eten gooien. On
werkbaarheid brengt niet alleen het
krappe tijdschema in de war. maar is
ook een dure zaak. Hennes de Ridder
becijfert ruwweg dat het Carjanbedrijf
3 gulden per seconde aan exploitatie
kost. Hoe dan ook: het matten leggen
moet vóór de bouwvakantie 1984
klaar zijn. De Ridderen De Leeuw zijn
overigens vol goede moed. Het begin
van de mattenlegoperatie in het
sluitgat Hammen kende de nodige
tegenvallers (gescheurde matten, een
losgeschoten bovenmat, veel slecht
weert. „Dat was een leerproces. Daar
profiteren we nu van", meent De
Leeuw.
projectleider bouw
ïils met winst af. Voor menige voet- stormvloedkering, die deze avond di-
iilliefhebber kan de avond niet meer recteur-generaal van rijkswaterstaat silo's naar een stortpijp, waarmee 1
ir J. van Dixhoorn het afrollen van ongeveer anderhalve meter boven de
een mat van nabij laat meemaken, is bodem bestortingen worden aange
lat de Cardium en de Jan Heij- met de resultaten tot dusver al dik bracht. Een rol onderaan de pijp zorgt
ains de afgelopen maanden al 32 tevreden. „Vlak is vlak jongens", zegt voor een goede verspreiding. Deze
rinus antonisse
en ben jansen
rader- en 32 bovenmatten i
de hij opgewekt. „Vlakker hoeft echt werkwijze - ook weer een van de Foto: Wim Riemens
Mieke Kirkels links) en Corrie de Bakker
josé smits
Het lijkt veel langer geleden dan tien jaar. De Dolle
Mina's waren actief en door hun alternatieve manifes
taties omstreden. Mensen herinneren zich uit die tijd vaak
de ludieke acties zoals het fluiten op straat naar mannen.
Een belangrijker actie maar bijna vergeten was het
„Werkende Wijvenplan" met als eisen: recht op betaald
werk voor vrouwen, gelijk loon voor gelijk werk, gratis
kinderopvang en dergelijke.
Het bleef niet bij loze kreten. Om de vrouwen zwanger worden of vaker
eisen uit het plan ook waar te ziek zijn.
kunnen maken, stelden de Dolle De slechte economische omstandig-
Mina's zelf (zonder overheidshulp en heden werken ook nog op andere
subsidie), een eigen Ombudsvrouw manieren nadelig uit voor juist
aan. Vrouwen die in hun werk pro- werkende vrouwen. Corrie de Bak-
blemen ondervonden, konden daar ker vertelt het liefst aan de hand
advies en hulp vragen. van concrete gevallen. „We hebben
De Dolle Mina's zelf dachten dat veel klachten gehad vanuit het
hun ombudsvrouw een tijdelijk in- schoonmaakwerk waar veel vrou-
stituut kon zijn. Een Haagse maat- wen parttime werken. Ik vertel een
schappelijk werkster, Meta van concreet geval, zoals dat in Brabant
Beek, werd gevraagd het in haar is gebeurd met een vrouw die al
vrije avonduren te doen. vijftien jaar lang op een bepaalde
Nu. tien jaar later, bestaat de Om- school schoonmaakwerk deed
budsvrouw nog: als zelfstandige „Die school moest bezuinigen. Het
stichting, gesubsidieerd door de bestuur liet opnieuw een aantal
rijksoverheid en bezet door inmid- bedrijven inschrijven op het schoun-
dels twéé ombudsvrouwen: Corrie maakwerk. Er bleek een bedrijf te
de Bakker en Mieke Kirkels. Deze zijn dat het werk voor minder uren
week, vrijdag, wordt in Rotterdam en minder geld wilde doen. Het
het tienjarig bestaan gevierd. Een bedrijf waar de vrouw werkte, raak-
echt feest kon het niet worden. De te het schoonmaakwerk dus kwijt
problemen waar werkende vrowuen en moest iedereen ontslaan. De
mee te kampen hebben, zijn in tien vrouwen konden meteen aan de slag
jaar tijd, ondanks de nu algemeen bij dat andere bedrijf om op diezelf-
aanvaarde emancipatiegedachte.
niet verminderd.
Particuliere werkgevers blijken
vooral getrouwde en zwangere vrou
wen te ontslaan of niet langer aan te
nemen, terwijl de overheid welis
waar een actief wervingsbeleid voor de school hetzelfde werk te doen
vrouwen voert, maar aan de andere Maar dan wel in minder uren cn
kant volop bezuinigt op juist die tegen een lager loon. Die vrouw
sectoren waar veel vrouwen werken, vroeg ons: moet je dat zomaar ac-
zoals bijvoorbeeld de gezinsverzor- cepteren. Ze deed het werk al vijf-
ging of de gezondheidszorg. tien jaar. werd een dagje ouder en
Corrie de Bakker: „In de begintijd opeens moest ze harder werken voor
van de Ombudsvrouw ging het voor- minder geld. Zoiets weigeren blijkt
al om toegang tot betaald werk. Nu heel moeilijk, omdat je makkelijk je
gaat het erom dat betaalde werk te recht op een uitkering verspeelt. Je
blijven behouden voor vrouwen", weigert immers passend werk."
De feestelijke bijeenkomst vrijdag Door bemiddeling is geprobeerd in
wordt daarom besteed aan serieuze dit geval de vrouw in ieder geval
discussies: hoe moeten vrouwen de recht op een uitkering te laten be-
voortdurende bedreiging van hun houden en dat is gelukt. Corrie de
economisch zelfstandige positie be- Bakker is ervan overtuigd dat het
strijden. niet zou zijn gebeurd als het man
nen waren geweest die het schoon-
prtrn Hrpmnph maak werk deden. „De mensen die
CA.tr u ur crnpcis zoiets in gang zetten, weten nauwe-
Is het nu echt zo erg gesteld met de lijks wat het voor gevolgen heeft
positie van de werkende vrouw? voor de vrouwen die dat werk doen
Voor veel mannen is de situatie ook De bezuinigingen zijn het enige uit-
niet echt rooskleurig. „Dat is waar" gangspunt
erkent Corrie de Bakker, „maar
vrouwen moeten altijd nog tegen
extra drempels vechten. Tegen de
gedachte bijvoorbeeld dat gehuw
de vrouwen toch alleen maar voor
de franje werken om de televisie af
te betalen".
De ombudsvrouwen ervaren aan de
dagelijkse klachtenstroom dat zo
wel particuliere werkgevers als de
rijksoverheid vooral kiezen voor
manlijke kostwinners als het
schaarse werk en ultkeringsgeld
verdeeld moet worden. Dat gebeurt
vaak openlijk en bewust als een
bedrijf alleen gehuwde vrouwen ont
slaat in de veronderstelling dat zij
toch geen kostwinster zijn. Het is al
meer bedekt als een bedrijf alleen
mannen kansen geeft voor een goe
de carrière, omdat ze bang zijn dat
Volgens Corrie de Bakker is de
constructie vaak toegepast in het
schoonmaakwerk en is het ook op
grote schaal gebeurd in de gezins
verzorging. Vrouwen met een nor
male rechtpositie zijn als gezins
hulpen ontslagen om meteen weer
als alfhahulp te worden aangeno
men: hetzelfde werk voor minder
loon en met een slechtere rechtspo
sitie. Soms wordt het nog bonter
gemaakt en kan een ontslagen
vrouw terug komen als vrijwilli
ger, al dan niet met behoud van
uitkering. Het is trouwens de rege
ring die dat beleid bewust in gang
heeft gezet om te kunnen bezuini
gingen.
Een veel voorkomende klacht uitfie
praktijk komt van zwangere werk
neemsters. Die blijken steeds vaker
te worden ontslagen. Ook wordt
vrouwen door werkgevers soms de
belofte afgedwongen binnen een be
paalde periode niet zwanger te ra
ken. „Dat mag je niet eisen, net zo
goed als zwangerschap nooit een
reden voor ontslag mag zijn. Toch
gebeurt het", zegt Corrie de Bakker.
Begrip ervoor kan ze niet opbren
gen „Mannen kunnen ook door
ziekte of problemen lang afwezig
zijn of plotselig ontslag nemen. Het
zijn onzinnige vooroordelen tegen
vrouwen".
overbezet
De twee ombudsvrouwen in Den
Haag knjgen klachten vanuit heel
Nederland Het telefonisch spreek
uur is vaak overbezet Veel vragen
gaan over rechtspositie in het be
drijf, over pensioenen, over uitkerin
gen. over ontslagkwcsties. over pro
moties. „Wij adviseren, zeggen hoe
de regels zjn. waar ze terecht kun
nen voor hulp. hoe ze beslissingen
kunnen aanvechten, bijvoorbeeld
via de Commissie Gelijke Behande
ling"
Op de achtergrond speelt bijna al
tijd het vrouw-zijn mee. Dat is lo
gisch omdat de Ombudsvrouw juist
daarvoor is ingesteld. Meer algeme
ne klachten komen vanzelf bij ande
re instanties terecht Discriminatie
van vrouwen door werkgevers blijkt
in de praktijk moeilijk te bewijzen
en daarom is het vechten ertegen
moeilijk.
Uit een lange reeks individuele
klachten kan de discriminatie vaak
beter aangetoond worden De twee
ombudsvrouwen vinden het daarom
belangrijk als veel vrouwen hen
informeren over problemen op het
werk of met de uitkering Als een
reeks klachten wijst op een structu
reel probleem, zullen Come de Bak
ker en Mieke Kirkels proberen ook
daar wat aan te doen
Een goed voorbeeld is de YVAO-
actie geweest zoals die twee jaar
geleden is begonnen. De WAO-wet-
geving is in theorie gelijk voor
werkende vrouwe en mannen. In de
praktijk, zo bleek uit de lange
klachtenlijst, bleken veel
werkende vrouwen problemen te
hebben met het krijgen of behou
den van een WAO-uitkering, juist
omdat ze vrouw zijn. Sinds de
Haagse ombudsvrouwen de klach
ten zijn gaan bundelen en daar de
Tweede Kamer, de regering en de
medische instanties over hebben
geinformeerd, loopt het iets beter.
DEN MAAG
POSTMIS
18f.20
G11IO S071B2
