ANTIEK
IN
DELFT
FORUM -83
skulptuur
goede sier
en oude wijn
TATERDAG 15 OKTOBER 1983
Wï
rie jaar in jaar uit de Antiekbeurs in Delft bezoekt is weliswaar keer op keer verbaasd over
de hoge kwaliteit, maar ervaart toch ook dat er een zekere eenvormigheid bestaat in het
aanbod. Er zijn dan wel zogenaamde topstukken, maar verrassingen, ontdekkingen blijven
oi vaak uit. De beurs die deze weken in Delft wordt gehouden, zou ik graag als de beurs van de
verrassingen willen omschrijven. In allerlei stands zag ik dingen waar ik gefascineerd door
werd. Dat waren lang niet altijd topstukken, maar vaak wsel voorwerpen waar je zielsgraag
f mee leven zou, of die je om een of andere reden aan het dromen zetten.
Ir zijn 39 stands op deze beurs, en ik
eern u, honderden prachtige zaken
J icorbijlopend. mee naar die verras-
4 ingen en bijzonderheden.
PZC/weekendkrant
isstand 3. bij Laurentius. hangt een
j a van Paulus Potter, "Het Friese
Era', gedateerd 1652, toen Potter 27
s. Het is een schimmel met zorgvul-
;gevlochten manen en lange, uitge-
nde staart, staand in een land-
éap. dorpje aan de horizon. Een
aast zeldzame prent die vrijwel
soit aan de markt komt, in schitte-
Ede staat, 'als nieuw', op groot
ppier. Kortom: een juweel. De pnjs is
sdan ook naar: twaalf mille. Niette-
dhdirect verkocht. In stand 5, bij de
arwerkenspecialist Stender, verliest
gegarandeerd zijn hart aan een
biguld zilveren pronkklokje van
feorgGistl. De kast werd gemaakt in
ugsburg, omstreeks 1670. Een ui-
2rst sierlijke tweekoppige adelaar
iet fonkelende juwelen ogen (vier
uitgeslagen vleugels en klauwen
aft het uurwerk in zijn borst. Niet te
jroot, kan overal staan, enkel het
oord 'juweel' is weer van toepassing.
istand 6 daarnaast, bij De Boer, een
licum. Geen meesterwerk, wel een
arassing van hoge orde. Het is een
önlderijtje, gedateerd anno 1581, en
«is een portret van een vogel. Welke
ogel? Ziedaar het raadsel. Ik ken zeg
alle duivensoórten en zeer veel
«gels. Maar dit wonderlijke, en toch
d nauwkeurig geschilderde dier kan
s niet thuisbrengen. Afgebeeld werd
opgezette vogel met de houding
een duif, maar de kop is niet die
ran een duif. die lijkt eerder op die
ran een patrijs of zelfs een steppe-
aen. Ook de kleur en de tekening van
et gevederte komt zo niet bij duiven
raor. maar de rode pootjes zijn weer
lövepoten. Een hoogst intrigerend
Mgelportret, naar ik vermoed spe-
aal gemaakt omdat men het beest
oen bok al zo iets uitzonderlijks
rand Immers: abnormaliteiten wer-
vaak op deze manier 'vastgelgd'
r het nageslacht.
Een absoluut monstertje mag Ook
wel eens genoemd. Dat is dan een
Delftse zwarte dikbuikboeddha, te
zien bij Morpurgo (15). De maker van
dit zeldzame en uiteraard hoogbe-
hans warren
geerde gedrochtje die om streeks
1700 geleefd moet hebben, heeft zijn
voorbeeld niet begrepen, en de
boeddha in plaats van een scepter
een enorme geelzwart geringde pijp
in de hand gegeven. Waarmee wel de
eerste pijprokende boeddha zijn in
trede in de kunst heeft gedaan.
Castendijk (16) toont een groot 'Brui-
loftstafereel' van Jan Steen, een stuk
waar enorm veel op te zien en bij te
vertellen valt In dit genre een der
bekoorlijkste die Steen schilderde. Bij
Mark Douma (19) noteerde ik een paar
drukbesneden Zeeuwse Bruidsklom
pen uit omstreeks 1800, puntgaaf,
voor 2965.- zijn ze de uwe; bij Lim
burg uit Zierikzee (28) een prachtig
Romeins schaaltje, verguld brons,
met een leeuwenkop in de bodem in
reliëf, vijfde eeuws
Kunstzalcn Vecht (30), altijd een
Vroring
Bij Schlichte Bergen, nr. 8, een zeer
treffend kunstlicht-schilderij van de
5tinig bekende Mechelse schilder
Adam de Coster (1586-1643). Het stelt
sa jongen voor die een grote smeu
lende houtspaander aanblaast, zijn
pdchtje is fel rood verlicht. Het is een
hatengewoon bekoorlijk schilderij
ran een Vlaamse 'Caravaggist', wee-
-a een echte verrassing. Naast dit
sanne, intieme tafereel vormt het
Mg-fcoele en klare 'Winterlandschap'
na Willem van Bemmel (1630-1708)
9 en groot contrast. Ook Nijstad (11)
fedt opvallende schilderijen aan, als
^'.decoratieve gezicht op Kleef en de
ïiïnenburcht vanuit de 'Kemisdahl'
Joris van der Haagen (1615-1669).
Erogst merkwaardig is het tweetal
•sties van 'Soldaten in landschap bij
somunent': in olieverf van Jacob van
■sülft (1627-1689) en dan ook nog
snsin pen, inkt, aquarel en gehoogd
aoor een achttiende-eeuwer. mo-
Püjk Schouman. Dat deze twee stuk
en ooit nog weer bijeen kwamen'
Bijstand toont ook nog een schilderij
®nietsmet 'antiek' te maken heeft,
j^ar dat wegens zijn belangrijkheid
dispensatie' kreeg voor deze beurs:
grote vroege Mondriaan uit 1905,
ooerderij bij Duivendrecht'. Een
schilderij dat geen schijn van kans
Jou krijgen ooit door iemand te wor-
jj® opgemerkt wanneer Mondriaan
j?ler niet Mondriaan geworden was!
i® Leeuwen (13) heeft een superbe
«toil sur biscuit' Kwan Yin, punt
ig prachtig het wit, het groen en
geel- een Khang Hsi-stukje van
«ot raffinement
ïïhstraties: (boven) Sinte Anna
■8 Drieën, rond 1500 Gelders
'ren der Heyden). Onder: Sint
wcmius abt, hout polychroom,
wgechreven aan El Greco
'Vee ht).
hoogtepunt, hebben weer zo'n verras
sing van de hoogste orde: een heel
langgerekt houte nbeeld van St.-An-
tonius van Padua (zijn varkentje
steekt net de snuit achter zijn mantel
om) dat als het ware een 'gebeeld
houwde El Greco' is.
Nu is er bekend dat El Greco beelden
gesneden heeft. Alles aan dit beeld:
het magere, vergeestelijkte gezicht,
de inplanting der oren, de lange, slan
ke handen, ook de houding daarvan,
het lang-opgerekte van het geheel én
de kleur (zwart en dof bruinrood)
ademen inderdaad sterk de sfeer van
El Greco. Zou het één van zijn beelden
zijn? Onmogelijk is het geenszins. Het
beeld is voorzichtig 'toegeschreven
aan'
In stand 31 daarnaast, bij Charles van
der Heyden staat een al even intrige
rend beeld: een Anna te Drieén, waar
schijnlijk Gelders, omstreeks 1500.
eikenhout. Dit beeld is helaas vrijwel
verwoest door water en andere ramp
spoeden, en toch zag ik zelden een
indrukwekkender restant van zo'n
Anna te Drieën-beeld De kop van
Anna, gaaf gebleven, is van een zeld
zame noblesse. Van het kind Jezus is
haast geen spoor meer over. De ma
nier waarop het neerhangende haar
van Maria aan de achterzijde van het
beeld behandeld is, toont ook aan dat
hier een kunstenaar van groot for
maat aan het werk is geweest, maar
nogmaals deplorabel is de staat van
het stuk, dat daardoor evenwel nog
'betaalbaar' is. zoals dat heet. (22,5
mille).
uniek
Ook Aalderink (32) heeft dit jaar
bijzonder veel moois te bieden aan
allerlei Oost-Asiatica van hoge kwa-
litet, en bij Schulman (33) ligt weer
zo'n buitengewoon zeldzaam voor
werp dat je niet snapt en dat niet
ieder museum er onmiddellijk beslag
op legt, namelijk een volkomen gave
bronzen Romeinse strigilis-houder,
een met wolf-en-kalfskop versierde
platte ring waaraan atleten hun
schrapers en olieflesje hingen wan
neer ze gingen sporten.
Het aantal van deze voorwerpen dat
bekend is, valt op de vingers van één
hand te tellen, en soms zijn die nog
verpurtst omdat men meende dat de -
noodzakelijke - opening een scheur of
andere feil was. 5000,- kost het voor
werp. Verder toont Schulman het
mooiste exemplaar ter wereld van de
zilveren tetradrachme, in 150 v Chr.
in Syrië geslagen ter gelegenheid van
het huwelijk van Alexander I Balas
met Cleopatra Thea.
wijn
Hekkesluiter Denijs (39) heeft in een
kast iets heel merkwaardigs: flessen
met wijn, opgedoken uit't Vliegend-
Hert', het op 3 febr. 1735 voor de
Zeeuwse kust vergane schip. Er zijn
er een tachtigtal te koop.
De prijs is 1750,- per fles, waarvan
ƒ300,- bestemd is voor Z.W.O. Een
bijzonder fraai iriserend exemplaar,
ook nog met een metalen draadje om
de kurk, moet ƒ2000,- opbrengen.
Is die wijn nu nog drinkbaar, zult u
zich afvragen. Het is geprobeerd, door
de kruken te perforeren en wat wijn
op te zuigen. De meeste is. uiteraard,
bedorven, veelal is de rode wijn in de
loop van de tijd ook in witte wjjn
veranderd. Maar de inhoud van enke
le flessen smaakte naar zoete sherry.
Vermoedelijk is dat altijd zoete wijn
geweest. Waarschijnlijk werden deze
flessen in Middelburg geblazen, de
wijn werd ook in Nederland pas gebot
teld. Wijn op de antiekbeurs? Waarom
niet Hoe zielsgelukkig zijn we niet als
er in een fles, kruik of amphora uit de
Oudheid nog iets vloeibaars of geurigs
zit!
poppen
Ter gelegenheid van deze jubileum-
beurs is een aparte kleine tentoon
stelling ingericht met poppen uit het
eind van de vorige en het begin van
deze eeuw, heel exclusieve en mooie
exemplaren waarmee de prinsessen
Wilhelmina en Juliana als kind ge
speeld hebben. Een speciaal boekje,
'foppen van Oranje' van Saskia Ni-
hom-Nijstad begeleidt deze bijzonde
re collectie.
Prinsenhof, Delft. 14 okt - tm 2 nov open
10-17 u zondag 13-17 u dinsd en dond-
avond 19-22 u
Toegang 8.- CJP en 65-plus f4.-. avond
f4,-
Catalogus f 20.-, cat. poppen f 10.-
Jan Hoet, conservator van
het Museum van Heden
daagse Kunst in Gent opent
vandaag zaterdag te
vier uur in de Middelburgse
Koorkerk de vijfdaagse ma
nifestatie Forum Skulptuur
1983.
Hij is daarmee nummer één
in dit festival der coryfeeën
dat tot en met woensdag 19
oktober de Middelbugse Ab
dij, de Vleeshal en de Kui
perspoort zal beheersen.
Onder sterke invloed van Hoet groei
de de collectie van het Gents mu
seum in enkele jaren uit tot een
spraakmakende verzameling waar
aan interessante dingen te beleven
zijn. Volgend jaar zal een deel van
deze collectie, aan het begin van een
rondreis, in Middelburg getoond
worden.
Vandaag spreekt Jan Hoet over
skulptuur als inleiding op het werk
van andere coryfeeën van wereld
naam: Alice Aycock, Francois Morel-
let, Gilberto Zorio en Carel Visser.
Zij gaan in de slag met het gegeven
'abdij' en realiseren, met steun van
het ministerie van WVC, de provincie
Zeeland en een steuntje van de ge
meente Middelburg, 'gelegenheids
sculptuur', die het hart van de stad
tijdelijk (een ander) aanzien geeft.
Op het plein, de binnenhoven en in
de Wandelkerk wordt 'iets' met de
omgeving gedaan en veel aan die
omgeving toegevoegd. In de meeste
gevallen zou de gematerialiseerde
ingreep naar enige bestendigheid
kunnen reiken, maar het ziet er naar
uit dat daarvoor aankoop van de
werken niet voldoende middelen
worden vrijgegeven.
werkwinkel
Forum blijft trouw aan zijn uit
gangspunten en de belangrijkste
daarvan is nog steeds de zelfwerk
zaamheid van de deelnemers. Sinds
1977 hebben deze meerdaagse mani
festaties. waarin in wat groter ver
band aan en met kunst wordt ge
werkt, grote belangstelling getrok
ken.
In de werkwinkels konden en kun
nen die belangstellenden zelf aan de
slag met de verzekerde medewerking
van kunstenaars-met-een-verhaal.
Aan de basis van dat al liggen stellin
gen. Deze worden uitgewerkt in le
zingen, discussies, workshops en in
het werk dat ontstaat.
Forum heeft steeds gekozen voor
beeldende kunsten en de raakvlak
ken daarvan: theater, audiovisuele
presentatie, beweging, dans, archi
tectuur, design en tooi.
Nu, temidden van alle aandacht die
er al voor dit onderwerp is, staat
'sculptuur' op het programma.
Het lijkt de namen meegerekend,
een alleszins veilige keuze die echte
verrassingen zal moeten ontlenen
aan de confrontatie met 'de stenen
waarheid' van een gerestaureerde
binnenstad.
rondgang
5-DAAGSE
IN EN OM
DE ABDIJ
Wat zal daar gebeuren? Francois
Morellet, de Europese meester van
de deconditionering in de architec
tuur, past de eigen principes van
cirkel en vierkant toe op het mid
dendeel van het Abdijplein.
Gilberto Zorio gebruikt het aangren
zende Muntplein als décor voor zijn
sculptuur en Carel Visser doet het
zelfde met de Kloosterhof die men in
een plotse aanval van originaliteit.
„Het Klein Abdijplein' is gaan noe
men. Alice Aycock heeft in de Wan
delkerk van de Abdij een installatie
laten bouwen die als afsluiting van
de sculpturale rondgang door het
complex moet gelden.
Er is meer. De wat jongere generatie
beeldhouwers wordt in de Vlees
hal van het stadhuis vertegen
woordigd door het tweetal Fortuyn/'
O'Brien dat de installatie On her
majesty's service presenteert.
Voorts wordt gehoopt op nieuw be
grip tussen de oude stenen van de
Kuiperspoort waar de werkwinkels
worden gehouden, een samenspraak
zal ontstaan tussen Jan Hoet en
Gilberto Zorio, Paul Groot spreekt
over 'Geheugenkunst', Frangois Mo
rellet de overlevingskansen van Het
Systeem becijfert. Marianne Brou
wer de Nieuwe Beeldhouwkunst ter
discussie stelt en Alice Aycock en
Carel Visser het eigen aandeel daarin
belichten.
abdij
1. Muntplein: Gilberto Zorio 3. Wandelkerk: Alice Aycock
2 Abdijplein: Francois Morellet 4 Kloosterhof: Carel Visser
