NCI ALE ZEEUWSE COURANT
De Koning blijft bij
trendvolgerschap
Nieuw plan VS voor afbouw
van strategische wapens
Hypotheekrente zakt
onder acht procent
wee
metdc
Overleg haringvangst in impasse
^KAMERMEERDERHEID IS TEGEN
Piloot gedood bij ongeluk met F-16
26e jaargang no. 233
loensdag 5 oktober 1983
Eert enkele bui
Wisselend, bewolkt en een enkele bui.
Temperatuur ongeveer 17 graden.
Vrij krachtige zuidwestenwind, wind-
Middelburg 8 oktober veren iade spaarbank s
(Van onze correspondent)
jt UXEMBURG De voortdurende onenigheid over de
de Europese vis wate
de Europese Gemeen-
;rdcling van de haringvangst i
kt en dreigt het politieke klimaat i
hap ernstig te schaden.
e EG-visserijministers hebbep dinsdagavond twee da-
>n van onderhandelingen zonder akkoord beëindigd. Op
i oktober zullen ze een nieuwe poging doen, omdat ze het
irs' aringprobleem van tafel willen hebben als in december
'ic! e echte grote problemen, zoals de financiën en de
bezuinigingen op de landbouw, tot besluitvorming moe
ten leiden.
Verschillende pogingen, onder meer op Nederlands initia
tief, om de haring over verschillende lidstaten te verdelen,
leden schipbreuk omdat ieder land meer wilde dan er in
feite voorradig is.
Overigens kunnen de Nederlandse vissers vanaf 1 oktober
de haringvangst in de Zuidelijke Noordzee gewoon hervat
ten op grond van de oude verdeelcijfers uit 1982. Die zijn
ook nog gunstiger dan de voorstellen van 1983.
:k
DEN HAAG (ANP) Zowel minister De Koning (sociale
jaken en werkgelegenheid) als de verschillende bonden
hopen op de Tweede Kamer waar het gaat om het personeel
van ziekenfondsen en bedrijfsverenigingen en omroepperso-
neel tot trendvolgers te maken. Zoals het er nu uitziet, zal
Minister De Koning echter bakzeil moeten halen. PvdA en
yVD, een kamermeerderheid, maakten dinsdag bekend ge
kant te blijven tegen de plannen van De Koning en zijn
collega Brinkman (welzijn, volksgezondheid en cultuur).
Ia overleg dat De Koning dinsdag stotelijk hebben aangetoond dat de
L oerde met vertegenwoordigers van cao voldoet aan de voorwaarden van
rerkgevers en werknemers bleek dat de minister voor loonvorming. De
)e Koning van mening blijft dat het vereniging van Nederlandse zieken-
sikendvolgerschap bij ziekenfondsen, fondsen (VNZ), de werkgeversorgani-
zcl mroepen en bedrijfsverenigingen satie van de ziekenfondsen, was on-
■mieordt gehandhaafd. De minister wil
ar e Tweede Kamer binnen twee weken
ite 'erslag uitbrengen over zijn gesprek
keen met de ziekenfondsen (9.000
vo (erkenden), de bedrijfsverenigingen
lm 19.000) en de omroep (4.000). De dis-
lussie die het parlement over zijn
leleidsconclusies zal voeren, ziet de
;ei? ninister met vertrouwen tegemoet.
in Dat vertrouwen hebben de bonden
atiook. Andree Steijaart van de dien-
ei tenbond FNV wees op de kamer-
va neerderheid die tegen de plannen is
ie ran de bewindslieden. Omdat De Ko-
iet üng een meerderheidsstandpunt van
ga; le kamer respecteert, vertrouwen de
Ei Hinden erop dat de 'onzinnige plan-
ik' len' niet doorgaan. Volgens de Unie
rij ILHP, vakbond van beambten en
ïoger personeel, is het echter 'glashel-
a ler' dat De Koning de kamermeerder-
>ui leid zal negeren.
'olgens de unie gokt de minister
krop dat hij door CDA en VVD 'in het
,r adel wordt gehouden'. In dat geval
V 'oorspellen zowel de unie als de FNV
e j larde acties, in een 'hete herfstV
ïni )e werkgevers in genoemde sectoren
sth ijn het ook met eens met het beleid
ït an De Koning. Dinsdag noemde de
ac! (OS na het overleg de wensen van de
Fa ünister 'onnodig'. Volgens de om-
se oepwrkgevers is het ministeriële be-
eid schadelijk voor de toekomstige
)ei ntwikkeling van de bedrijfstak. De
tat rerkgevers in de sociale-verzeke-
i. i ngssector waren ernstig teleurge-
teld over de afloop van het overleg.
;tf lij zeggen dat de cao-partijen onom-
aangenaam verrast door de opstelling
van de minister. Zowel werkgevers als
werknemers in deze sector verwerpen
de plannen van de minister dan ook.
Het trendvolgerschap zou voor vol
gendjaar al een mkomensderving van
3,5 procent betekenen. Voorzitter
Freek Thomasson van de diensten-,
bond FNV wil als actiemaatregel hier
tegen voor de omroep 3,5 procent
geluidloze radio en eventueel beeldlo-
ze televisie.
Als protest tegen de ingrijpende kor
tingen op de sociale uitkeringen stelt
de bond de bedrijfsverenigingen voor
de uitkeringen zonder korting uit te
betalen. De leden bij de ziekenfond
sen worden opgeroepen de rijksdaal
der eigen bijdrage van de ziekenfond-
weer netjes terug te betalen.
LEEUWARDEN (GPDF) Een F-16-straaljager van de
vliegbasis Leeuwarden is dinsdagochtend vroeg tij
dens de start verongelukt. De piloot, kapitein-vlieger
Jannes C. de Vries (31) uit Franeker, kwam daarbij om
het leven. De Vries, vluchtcommandant van het
322-squadron van de vliegbasis Leeuwarden, had
twee kinderen.
Omdat kennelijk iets niet in orde was, wilde de piloot
de startprocedure halverwege onderbreken. Om tot
stilstand te komen moest hij gebruik maken van de
vanghaak, die in noodgevallen een over de baan
gespannen kabel moet grijpen. Deze noodstop werkte
echter met en het toestel schoof door over de start
baan. Het rompvoorstuk met de cockpit brak van de
rest van het vliegtuig af toen het in de sloot aan het
eind van de startbaan terecht kwam. Het toestel vloog
in brand en de rest van het wrak kwam tot stilstand in
een weiland, ongeveer honderd meter van een weg.
De tank met de giftige vloeistof hydrazine, die wordt
gebruikt om het noodsysteem te activeren, werd korte
tijd later intact nabij het wrak aaangetroffen. In totaal
zijn nu acht F-16's van de Koninklijke Luchtmachi
verongelukt sinds de toestellen in 1979 in gebruik
werden genomen. Daarbij kwamen vier vliegers om.
UTRECHT (GPD) Bij verschillende banken is de hypotheekrente maandag
onder de magische grens van acht procent gedaald. De ABN-bank verlaagde
als eerste bank al haar tarieven met 0,6 procent. De Rabo-bank reageerde
direct op de spectaculaire daling. Voor bijna alle hypotheekvormen ging de
rente met 0,5 procent omlaag. De AMRO-bank beraadde zich gisteren nog op
navolging van deze trend. De Nederlandse Middenstandsbank verwacht niet
te kunnen achterblijven bij de aanpassing van de rentetarieven.
In Den Haag demonstreerden gisteren enkele duizenden personeelsleden van ziekenfondsen e
plan van minister De Koning om hen tot trendvolger te maken.
instellingen tegen hel
De maatregel van de ABN volgt op
eerdere renteverlagingen van levens
verzekeraars en de hypotheekbanken
Westland-Utrecht en de Friesch-Gro-
ningsche. Die bracht vorige week de
tarieven op leningen terug met res
pectievelijk 0,3 en 0,2 procent.
Behalve dat de ABN alle tarieven
heeft verlaagd, heeft de bank tegelij
kertijd de betalingscondities veran
derd. Voor de nieuwe hypotheekren
tes geldt betaling per maand achteraf;
op de oude tarieven is kwartaalbeta
ling achteraf van toepassing. Daar
door komt de effectieve rentedaling
bij de ABN neer op een half procent
De Rabo heeft haar betalingssysteem
ongewijzigd gelaten. De goedkoopste
hypotheekvorm komt daarmee op 7,9
procent. De leningen met een rente
vaste periode van een jaar bij de ABN
hebben sinds maandag een rente van
7,4 procent (was 8,1). De rente op de
meest voorkomende leningen vijf
jaar vast is voor die met gemeente
garantie verlaagd van 9,3 naar 8,7
procent en zonder die garantie van 9,5
naar 8,9 procent.
Om haar positie op de hypotheek
markt te versterken zal de ABN voor
taan nieuwe hypotheken verstrekken
tot 90 procent van de executiewaarde
(waarde bij gedwongen verkoop) zon
der dat er een toeslag op de rente zal
worden gelegd.
Onderzoek naar de mogelijk
heden van arbeidstijdverkor
ting ivijst uit dat de regeling
voor vervroegd uittreden in de
bouw niet het geloenste effect
heeft: door de VUT gaan er
zelfs arbeidsplaatsen verlo
ren.
(PAGINA 5)
Water duurder
Drinkwater wordt duurder. De
WMZ heeft voor 1984 een be
grotingstekort en wil de tarie
ven met drie procent verho
gen.
(PAGINA 17)
Kustafslag
De waterwinning in de kop
van Schouwen-Duiveland
wordt bedreigd door kustaf
slag. De kans op overstroming
van de eerste duinerij groeit
voortdurend.
(PAGINA 15)
Radio en televisie: 2
Binnen- en buitenl.: 3 en 5
Opinie en achtergrond: 4
Financiën, economie: 7
Varia: 9
Provincie: 15, 17, 19 en 21
Sport: 23
GROMYKO STELT BEVRIEZING KERNWAPENS VOOR
Weer gasvondst
op Noordzee
AMSTERDAM (ANP) British Pe
troleum Exploratie Maatschappij
Nederland heeft op een diepte van
3500 meter gas aangeboord in blok
K-4 op het Nederlands Continentaal
Plat, 140 kilometer ten noordwesten
van Den Helder.
BP treedt op namens een groep van
negen internationale maatschappij
en, waarvan Oranje Nassau Energie
na BP de grootste is.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON De VS zullen nieu
we voorstellen doen om de strategi
sche nucleaire arsenalen van de VS
en de Sowjet-Unie geleidelijk af te
bouwen. In Reagans nieuwe concept
zou voor nieuwe kernkoppen een
groter aantal oude wapens moeten
worden vernietigd. De Amerikanen
zijn bovendien bereid de aantallen
strategische bommenwerpers, in de
lucht te lanceren kruisraketten en
Trident II onderzeebootraketten in
grijpend te reduceren, wanneer de
Sowjet-Unie zijn te land opgestelde
intercontinentale kernmacht wil be
perken.
Ongeveer tegelijkertijd dat de voor
stellen van president Reagan bekend
werden gemaakt, heeft de Sowjetrus-
sische minister van buitenlandse za
ken Andrei Gromyko een bevriezing
van kernwapens voorgesteld als
'maatregel voor het ombuigen van de
bewapeningswedloop op een ogenblik
van verergerde internationale span
ning'. Gromyko deed zijn voorstellen
tijdens de algemene vergadering der
Verenigde Naties in New York bij
monde van Oleg Trojanovski, leider
van de Sowjetrussische vertegen
woordiging.
Traditie
De Russische minister Gromyko be
sloot niet naar New York te gaan voor
het bijwonen van de algemene verga
dering van de VN nadat plaatselijke
overheden in de VS vliegvelden had
den gesloten voor zijn vliegtuig, naar
aanleiding van het neerschieten van
het Zuidkoreaanse passagierstoestel.
Het is traditie dat de Sowjet-Unie in
het eerste stadium van de zitting van
de algemene vergadering nieuwe
agendapunten voorstelt:Gromyko zei
dat de bevriezing zou omvatten het
beëindigen van elke uitbreiding van
alle soorten wapens en hun transport
middelen in de nucleaire arsenalen,
het afzien van de plaatsing van kern
wapens van nieuwe types en het stop
zetten van de produktie van splijt
baar materiaal voor kernbewape
ningsdoeleinden.
Trojanovski herhaalde de Russische
bedreiging dat kernraketten voor de
middellange afstand zouden worden
opgesteld in Oosteuropese landen als
de NAVO nieuwe raketten plaatste in
Westeuropese staten.
President Reagan verklaarde dins
dagmiddag dat Moskou de eerste stap
van betekenis op het gebied van de
nucleaire ontwapening nog moet ne
men en dat de VS zich voortdurend
hebben ingespannen om enige voor
uitgang te bewerkstelligen. Om te
benadrukken dat zijn laatste voorstel
len de steun genieten van beide partij
en in het Congres, heeft Reagan de
Democraat R. James Woolsey, onder
Carter staatssecretaris in het Penta
gon, aan de Amerikaanse onderhan
delingsdelegatie toegevoegd. Woolsey
moet tevens vaststellen of van Ameri
kaanse zijde de onderhandelingen
met genoeg geestdrift worden ge
voerd.
Werkgroep
De VS zullen nu de Sowjet-Unie voor
stellen een werkgroep in te stellen, die
het over de beginselen van afbouw via
modernisering eens moeten worden.
Daarbij willen de Amerikanen voor
verschillende soorten wapens ook ver
schillende inleverlngstarieven vast
stellen. Voor de landraketten (die 75
procent vormen van de Russische
strategische kernmacht) zou dat twee
tegen een zijn, voor onderzeebootwa
pens drie tegen twee. Voor nieuwe
intercontinentale raketten met maar
een kernkop (in plaats van de tien op
de nieuwe MX bijvoorbeeld) zou een
voordelig tarief worden gezocht, om
de omschakeling naar kleinere wa
pens te stimuleren.
Reagan zei dat de VS tot het uiterste
zijn gegaan. De Russen hebben de
Amerikaanse vodrstellen volgens
Reagan tot nu toe genegeerd, zowel
op het terrein van de strategische
kernwapens als dat van de wapens
met kortere dracht voor Europa.
(Zie ook pagina 3).
Ook hogere
ambtenaren
achter acties
DEN HAAG (ANP) De hogere
ambtenaren aangesloten bij de
centrale van middelbare en ho
gere ambtenaren (CMHA) zijn
dinsdag akkoord gegaan met de
voorbereiding van model-,
stiptheids- en prikacties, samen
met de drie andere eentrales
(ACOP, CCOOP en Ambtenaren-
centrum).
De buitengewone ledenraad van
de CMHA (30.000 leden, ver
spreid over 66 verenigingen)
stemde unaniem in met het
voorstel van het centrale be
stuur om in het vrijdag opgerich
te actiecomité van de centrales
de acties verder voor te bereiden
tegen de kortingsplannen van
het kabinet. Vandaag praat mi
nister Rietkerk over de arbeids
voorwaardenbeleid voor 1984.
Volgens plaatsvervangend se
cretaris H. J Albersen zal de
CMHA zich in de voorbereiding
vooral de vraag moeten stellen
hoe de hogere ambtenaren (afde
lingschefs. maar ook secretaris
sen-generaal) in hun bijzondere
positie aan actievormen deel
kunnen nemen. Volgens Alber
sen zal dit liggen tussen feitelijk
meedoen en andere actievoer
ders niets in de weg leggen.
Angst voor een
namaak-rechtbank
TH en week lang is Rotter-
V^U Xlzdam thuishaven voor
I een even bijzondere als zeld-
H zame vorm van milieurecht-
- - spraak: een Internationaal
Water Tribunaal. Ruim 40 industrieën
uit geheel West-Europa zijn er voor
een 'onafhankelijke jury' gedaagd op
beschuldiging van vervuiling van het
oppervlaktewater van de grote rivie
ren - Rijn, Maas. Schelde, Elbe, Wezer
en Eems - en van de Noordzee. Het
gaat daarbij om verzamelde en gerich
te aanklachten over de lozing van
giftige chemicaliën en zware metalen.
Naast de industrie is ook de overheid'
gedagvaard om te verschijnen; in dit
geval de regeringen van de Rijnoever-
staten. Zij zouden zich moeten verant
woorden voor de ernstige schade aan
het milieu die zij hebben toegelaten
door de rivier de Rijn te laten verwor
den tot wat deze nu is, een gevaarlijk
afvoerriool. Het Internationaal Water
Tribunaal is vooral bedoeld als een
publiciteitsschok. De milieu-organi
saties, die het hebben opgezet, kozen
de vorm van een pseudo-rechtbank
om provocerend de aandacht te vesti
gen op het zo moeilijk en moeizaam
oplosbare vraagstuk van de vergaan
de waterverontreiniging. En ze gaven
er een internationaal karakter aan
omdat het bij uitstek een grensover
schrijdend probleem betreft. Bedoe
ling van een actie van dit kaliber is
ook: zoveel mogelijk kennis en infor
matief materiaal boven water krijgen
over de kwaliteit van het oppervlakte
water, in het bijzonder in haar inter
nationale samenhang. Juist de stand
van zaken met betrekking tot de Rijn
toont nu al vele jaren achtereen aan
hoe pogingen om tot een gerichte
aanpak over de grenzen heen te ko
men doorlopend op mislukkingen uit
draaien. Eigenbelang staat doorgaans
voorop, wezenlijke samenwerking
ontbreekt, echt internationaal besef
moet nog geboren worden.
Een tribunaal als dit zou een goede
aanzet kunnen zijn voor een gron
dige openbare discussie over alle fa
cetten van de problematiek van de
waterverontreiniging. Tenslotte heeft
destijds het zogeheten Russell-tribu-
naal over de mensenrechten ook grote
bekendheid gekregen en de discussie
over dat vraagstuk bepaald bevor
derd. Toch heeft een appel op sterker
milieubesef als dit Internationaal Wa
ter Tribunaal al op voorhand een
belangrijk stuk aan innerlijke waarde
moeten inboeten omdat de jury alleen
verstekzaken te behandelen krijgt. De
gedagvaarde industrieën en overhe
den wensen zich niet te onderwerpen
aan wat zij zien als een vorm van
namaak-rechtspraak. waarbij zij met
een in de beklaagdenbank terechtko
men. In haar oordeelsvorming han
teert de jury van het tribunaal een
zogeheten Verklaring van Rotterdam
als maatstaf. En de leidraad daarvan
is de volgende:..Iedere gebruiker van
het milieu heeft tegenover de wereld
gemeenschap de plicht om te voorko
men dat enige vorm van watervervui
ling die door dat gebruik wordt ver
oorzaakt, al of niet in combinatie met
andere bronnen van vervuiling, de
kwaliteit van het water schade toe
brengt. Daarom heeft de wereldge
meenschap het recht om iedere indivi
duele gebruiker die deze regel
schendt, ter verantwoording te roe
pen,"
Het bedrijfsleven heeft zich met
grote vasthoudendheid op het
standpunt gesteld dat het aan een
dergelijke globale pseudo-gerechtelij-
ke maatstaf geen enkele boodschap
heeft. Mede op advies van de Vereni
ging voor de Nederlandse Chemische
Industrie (VNCI) hebben de aange
klaagde ondernemingen besloten het
tribunaal in Rotterdam te boycotten
en hun buitenlandse zusterbedrijven
geadviseerd hetzelfde te doen. Het
bedrijfsleven voelt zich slechts gebon
den aan de nationale wetgeving waar
het lozingsnormen en dergelijke be
treft en voelt zich geroepen om ver
antwoording af te leggen aan de natio
nale rechter en in discussie over een
en ander te treden met regering en
parlement Ook de onderscheiden Eu
ropese overheden voelen er niets voor
om als de geslagen hond te fungeren
bij zoiets als een gespeelde rechtbank.
Hoe formeel volstrekt juist deze
opstelling ook is. toch moet ze
verre van verstandig en star worden
genoemd. Immers: door weg te blijven
bij dit Internationaal Water Tribu
naal in Rotterdam benadrukken be
drijfsleven en overheid dat ze een
'veroordeling' van de jury daar niet
serieus nemen. Maar ze erkennen
daarmee tegelijk dat ze de echte be
doeling niet hebben begrepen. Boven
dien lopen ze het grote risico dat ze de
schijn tegen zich wekken. En het is
zeer de vraag of dat nu allemaal wel zo
verstandig en handig is. Het was veel
beter geweest wanneer de nu 'aange
klaagden' in Rotterdam met gevoel
voor de betrekkelijkheid van een der
gelijke namaak-rechtspraak de con
frontatie hadden aangedurfd. Pas dèn
hadden ze kunnen aantonen hoe se
rieus ze het vraagstuk van de water
vervuiling en hun eigen verantwoor
delijkheid daarin nemen, pas dan
hadden ze laten zien dat ze met hun
eigen bedrijfspolitlek en democra
tisch gedelegeerde verantwoordelijk
heid geen behoefte hadden om weg te
kruipen, om de discussie te schuwen.
Nu wekken ze die indruk wel en
daarmee doen ze het Internationaal
Water Tribunaal en hun eigen oprech
te bedoelingen afbreuk
vdM
