Marcel van Dam wil spreekbuis
links zo goed mogelijk benutten
PZC/weekendkrant
"televisie
^aterdag
^adio
■"Vierdag
IS-
POLITIEK COMMENTAAR IN ACHTER HET NIEUWS
r
Ongenuanceerde De Oppermanns
te risicoloos voor Prix Italia
ERDAG 1 OKTOBER 1983
25
BELGIE-NED-1
^NEDERLAND-1
IO(j
1^5,40
im
Sc
nvi
erlC.28
n 11.10
SI
NOS
Nieuws voor slechthorenden
FEDUCO
Buter, brea en griene tsiis. Fries programma via
het Teleschoolbord (deel 2 herh.)
NOS
Nieuws voor slechthorenden
RVU
Programma van bange mensen (1). Informatieve
serie over angst
VARA
Poldark. Engelse serie. Afl 5' Ross trouwt met
Demelza en zij krijgen een dochter
Tarzan. Tekenfilmserie. Afl.. De droogte
FEDUCO
Voorlichtingsprogramma. Cursussen „Neder
lands" en „Bezuinigen" (herh,)
AVRO
De Dukes uit Hazzard. Amerikaanse serie. Afl.: Er
kwam een Duke langs. Hazzard viert de "Stone
wall Jackson-Dag
AVRO Academie Dammen. Voorlichtingspro
gramma over de tv-cursus dammen voor jong en
oud
NOS
Journaal
AVRO
Televizier Magazine. Belangrijke en-of opmerkelij
ke zaken in de wereld van vandaag
Ryans Daughter. Engelse speelfilm van David
Lean. Eerste wereldoorlog in het West-Ierse dorp
Kirrary: Rosie Ryan (Sarah Miles) trouwt met
Charles Shaughnessy (Robert Mitchum), maar
wordt verliefd op een Britse officier. Regie: David
Lean.
t i|en scène uit Ryan's Daughter, de film van David
iratear, die destijds werd aangekondigd als de rolprent
hejie Dokter Zivago nog moest overtreffen. De film zit
er!an ook vol met romantische natuuropnamen.
lira NOS
{.50 Journaal
'NEDERLAND-2
K
NOS
0 Nieuws voor slechthorenden
5 Nieuws voor slechthorenden
0 Paspoort. Informatie voor Marokkanen
0 Sesamstraat
5 Toeristische tips
0 Journaal
VARA
1 Pisa. Satirisch programma van Henk Spaan en
Harry Vèrmegen, met een terugblik op het oude
14.00 Open school. Loon naar werken: Veiligheid op het
werk.
14 30 Geschiedenis van de kleine man.
16 00-17 35 Engelen in het stadion. „Angels in the
outfield". Amerikaanse komische film (1952 z-w),
van Clarence Brown, met Paul Douglas, Janet
Leigh, Keenam Wynn, Lewis Stone.
18.00 Quaquao. Kleuterserie.
18.05 Merlina. Vlaamse jeugdreeks. Met Lea Couzin en
Paul Ricour. Afl 14: „De Boedha van Wang".
18 30 Het verhalenboek. Volksverhalen voor kinderen
Vanavond: „De verboden deur"
18.55 Weet je nog. Een verhalende, humoristische,
cabareteske evocatie van gewoonten, begrippen,
instellingen en personages uit de amusements
sector. Afl. 9: „Het stamcafé". Met Bobby Ranger,
Hugo Sigal, dansschool Ekkart en het orkest o.l.v.
Eddie de Latte.
19.35 Lotto-trekking, Tiercé, mededelingen en pro
gramma-overzicht
19.45 Journaal
20.10 Kunst-Zaken
20.15 Zanger si, zanger la. ,,'k voel me goed". Eerste van
drie programma's waarin Johan Verminnen zijn
muzikale vrienden ontvangt. Wannes Van de
Velde, De Kreuners, Jo Lemaire, Thys Van Leer,
Kurt Van Eeghem, Wim De Craene en Oscar
Benton.
21.05 Terloops. Actualiteit in de marge.
21.50 S O S. Titanic. Britse film* (1979) van Billy Hale,
met David Janssen, Cloris Leachman en Susan
Saint James.
23.40 Sport op zaterdag
23.55 Tiercé en journaal
Aansluitend: Coda (muziek).
11.30 Interwallonie, Informatie voor Spanjaarden.
12.00 Fitness. Muziek en dans om fit te worden.
12.30 Capital nature. Natuurrubriek.
13.00 Interwallonie. Informatie voor Italianen,
14.00 Documentaire
14.30 La pensee et les hommes. Filosofische uitzending.
15,00 Un regard s'arrete. (2). „Aan de overkant van de
heuvels".
15.30 Rockline. Pop- en rockmuziek.
16.00 Guerre et paix (2). Britse historische serie naar
Tolstoi's „Oorlog en Vrede".
17.10 Korte reportage
17.30 Holmes et Yoyo. Amerikaanse serie.
18.00 Generation 80. Rockmagazine.
18.55 Pitilipop. Kinderprogramma.
19.00 Teletourisme. Toeristisch magazine.
19.23 Lotto. 19.30 Journaal
20.00 Le jardin extraordinaire. Natuurmagazine.
20,30 Aeroport: issue de secours. TV-film van Joyce
Bunuel met Pierre Santini en Maryvonne Schiltz.
21.45 Cineclip. Filmrubriek.
22.40 Nieuws, sport en lotto
10.00 Journaal
10.03 Verlorenes Leben. Duitse speelfilm (1975) van
Ottokar Runze
11.30 Die Pyramide. Spelprogramma.
12.15 Warum ist es am Rhein so Schon?
12.55 Persoverzicht
13.00 Journaal
13.40 Programma-overzicht
14.10 Journaal
14 15 Sesamstraat
14.45 ARD-Raadgever. Informatief magazine Thema:
Geld.
15.30 Musikantenstadl.
17.00 Mutter des Friedens.
WDR
17.30 Hier und Heut.
17.55 WWF
18.00 Journaal
18.05 Die Sportschau
19 00 Markt.
Kritisch verbruikersmagazine.
19.25 Buro, Buro. Serie
NDR
17.30 Verlobung ohne Braut. Serie.
19.00 Berichte vom Tage
19.15 Aktuelle Schaubude
20.00 Journaal
20.15 Roberto.
21.35 Lotto en Journaal. Aansluitend. Das Wort zum
Sonntag.
22.05 Bonnie and Clyde. Amerikaanse film (1967) van
Arthur Penn met Warren Beatty, Faye Dunaway en
Michael J. Pollard.
23 45 Revue im Moulin Rouge
00.45 Journaal
Spaan en Harry Vermeegen beginnen in het
ieuwe seizoen weer met een analyse van ivat er
"hlemaal scheef zit: Pisa
°9.52 Vraag 't de VARA: VARA-gids lezers stellen
vragen aan twee teams van vijf bekende VARA-
medewerkers. Spelprogramma onder leiding van
Elles Berger, (met aankondigingen van nieuwe
radio- en tv-programma's voor deze winter)
48McCloud. Amerikaanse politie-serie. Afl.: De ca-
vallerie van de 42ste straat. Chef Clifford laat
McCloud indelen bij de bereden politie (herh.)
NOS
30 Journaal
VARA-NOS
.45 Voetbal '80-Studio Sport
VARA
.45 Simon Carmiggelt vertelt uit de bundel: Mag 't
een ietsje meer zijn? het verhaal: Bloemen voor
een blinde.
NOS
.55 Nieuws voor slechthorenden
11.50 Programma-overzicht
12.15 Nachbarn in Europa. Informatie voor Grieken,
Spanjaarden en Joegoslaven
14.30 Journaal
14.32 Pinocchio. Tekenfilmserie.
14.55 Zirkuszauber. (Mr. Too Little). Amerikaanse
jeugdfilm (1978).
16.20 So ein Tierleben.
16.45 Enorm in Form.
17.05 Journaal
17.10 Landerspiegel.
18.00 Die Waltons.
18.44 Sieh mal an.
18.58 Programma-overzicht
19.00 Journaal
19.30 Gestern bei Mullers.
20.15 Black Jack, der Galgenvogel.
22.00 Journaal
22.05 Das aktuelle Sport-Studio.
23.20 Serpico. Amerikaanse misdaaserie.
00.55 Journaal
15U
HILVERSUM-2
ILVERSUM-1
C)1i' heel uur nws. VARA: 12.03 Tus-
Iifearend en van Dorp. 13.06 In de
oh Haan 15.03 Muziek uit Studio I
mi De geest van zout. 17.55 Medede
s, an. (NOS) VARA: 18.06 De geest
zout. 18.30 Amateur Antenne
lGI 20 30 Langs de lijn. sport en
75| 22.02 Metro's Special 23.00 Nws
Jeded. 23.07 Met het oog op mor-
«w»EO. 0.02-7.00 True Light.
12.26 Mededel. voor land en tuinbouw.
12 30 Nws. TROS 12 36 Aktua 12.55
Agraria 13.00 Nws. 13 10 Kamerbreed
(13.30 Nws.). 14.00 Voorzichtig breek
baar. 14.30 Nws. 14.33 Dokumentaire.
RVU: 15.10 Bange mensen. AVRO
15 30 Nws 15.32 AVROdite. (16.30
Nws 17.00 Toppers van toen. 17.30
Nws. 17 36 AVRO'S Radiojoum. 118.00
Nws i. PP 18.20 Uitzending van de
RPF. OVERHEIDSVOORLICH
TING: 18.30 Nederland en de Derde
Wereld AVRO 18.40 Richting 18.50
Jazz Spectrum. 19.45 Departures,
door Bruce Dokov, viool EO: 20.00
Nws. 20.03 Luther. 20.30 Zaterdag
avondmagazine 20 45 Laat ons de
rustdag wijden 21 26 EO-Metterdaad
TELE AC 21 30 Erconomie Forum-
diskussie. 22 10 Moderne Sterrenkun
de i herh 15) EO 22 30 Nws 22.40 Deze
week. 23 00 Op bezoek bij Ned. Marine
iDoor Peter Huysman en Weert Schenk i
Marcel van Dam: „Ik ben als kamerlid een burger als ieder ander. Ik mag mijn mening
over ieder onderwerp geven. Dat heb ik ook altijd gedaan, ook als die in strijd was met
de opvattingen van mijn eigen partij. Ik ben nooit His Masters Voice geweest. Hoewel ik het
natuurlijk vaker eens ben met links dan met rechts."
Van Dam, Tweede-kamerlid voor de
PvdA, is met onder de indruk van de
negatieve reacties op zijn benoeming
tot politiek commentator van de VA-
ten hebben Haagse politici als vaste
rubriekschrijver.
Zijn komende activiteiten voor de
VARA vergelijkt hij met deze rubrie-
RA-actualiteitenrubriek Achter het ken. Hij gelooft niet dat dit tot moei-
HILVERSUNI-4
Nieuws. Hem wordt onder meer een
vermenging van functies verweten,
die van partijpoliticus met die van
commentator.
„Bij mij kan in ieder geval nooit
misverstand over mijn politieke over
tuiging bestaan. Die is bekend Tal
van commentatoren als Hiltermann
van de AVRO en destijds Hoogendijk
van Veronica hebben ook een duidelij
ke politieke voorkeur. Maar die doen
alsof ze onafhankelijk en objectief
zijn. Het enige verschil is dus dat mijn
voorkeur bekend is en die van hun
met."
Hetzelfde geldt volgens Van Dam
voor sommige kranten. Als voorbeeld
noemt hij de Telegraaf. Deze krant
verwijt in een hoofdredactioneel com
mentaar de vooraanstaande PvdA-
parlementarier dat hij via de VARA
propaganda voor de PvdA gaat ma
ken onder een journalistieke dekman
tel.
ook voor mij. Ik heb altijd eerlijk mijn
mening ten beste gegeven, ook over,
de PvdA Sla het archief er maar op
na."
In Achter het Nieuws gaat hij com
mentaren geven op zowel binnen - als
buitenlands politiek nieuws. In ieder
geval zal hij niet de presentatorsrol
lijkheden met zijn fractie zal leiden.
Zijn fractiegenoot Harry Van den
Bergh heeft in het Algemeen Dagblad
een eigen column, waarin hij soms - -
van de partijlijn afwijkende meningen van de vertrokken W. L. Brugsma
overnemen
..Dat moet ook kunnen. Het onderwerp van zijn commentaren
Alleen als je je consequent kritisch wordt bepaald door de redactie van
opstelt ten opzichte van de eigen Achter hel Nieuws Het commentaar
fractie, moet je je eens gaan afvragen zal de mening zijn van de VARA Het
of je in de goede partij zit. Dat geldt ligt niet voor de hand dat die veel zal
ventileert.
Van Dam
afwijken van het PvdA-standpunt. De
gelijkgerichtheid over tal van zaken
van VARA en PvdA is bekend
De belangrijkste reden voor het toe
treden tot Achter het Nieuws is dat
hij denkt de VARA te kunnen steunen
in een moeilijke periode. Van Dam
ontkent dat hij uit ijdelheid gaat
meewerken. „Ik heb het gevoel dat
mijn bekendheid niet verder ver
groot kan worden. Dat is geen onbe
scheidenheid. Maar als ik op straat
loopt, is het nou eenmaal zo dat
iedereen me herkent. Daar heb ik
Achter het Nieuws niet voor nodig".
Een ander voornaam argument voor
Van Dam om mee te werken, is dat er
in ons land al zoveel spreekbuizen van
rechts zijn en zo weinig van links. „Als
je dan de gelegenheid krijgt, dan moet
je daar ook zo effectief mogelijk ge
bruik van maken."
Hypocriet
,De Telegraaf is de laatste die mij
dat mag verwijten. De krant noemt
zich een onafhankelijk dagblad.
Maar als je alle hoofdartikelen van
het laatste half jaar nog eens naleest,
blijkt dat ze nagenoeg allemaal
rechtstreeks gekant zijn tegen links.
Geen enkele tegen de VVD. De Tele
graaf is een VVD-krant. Dat geeft
niet, maar doe dan niet zo hypocriet
om er niet voor uit te komen en je zelf
onafhankelijk te noemen."
Hij ziet geen enkel bezwaar in zijn
medewerking aan de VARA. Politici
hebben altijd al toegang tot de media
gehad. Sprekende voorbeelden zijn:
de vroegere AR-fractieleider Bruins
Slot was hoofdredacteur van Trouw,
KVP-leider Romme was hoofdredac
teur van de Volkskrant en het huidi
ge CDA-kamerlid Sytze Faber is
hoofdredacteur van het Friesch Dag
blad.
„En wat denk je van bindingen van
huidige en voormalige politici met
dc omroep. Ik noem maar de oud
voorzitter van de AVRO Keyzcr en nu
Wallis de Vries: geheide VVD'ers. En
de VVD-politici Keja en Kappeijne
van de Coppello waren tot voor kort
bestuurder van Veronica. Oud-staats
secretaris Hendriks van de KVP was
voorzitter van de KRO. Trouwens,
mijn partijgenoot Stoffelen zit in het
VARA-bestuur".
Het is voor de televisie nieuw dat
politici optreden als commentator.
In de krantewereld is het verschijn
sel al heel lang bekend. De VVD'er
Pais, de voormalige minister van
onderwijs, had jarenlang een eigen
rubriek in de Telegraaf. Ook de pro
minente KVP'er Duynstee had via dit
ochtendblad duizenden lezers. Ook
andere landelijke en regionale kran-
Ryan's Daughter
HILVERSUM (GPD) Dc AVRO
start vanavond, zaterdag, het nieuwe
winterseizoen met de Britse speel
film „Ryan's daughter". (Nederland
1, van 21.10 tot 00.25 uur van 22.45
tot 22.50 uur onderbroken door het
Journaal).
Het verhaal van deze door David Lean
geregisseerde film (1970) speelt zich af
ten tijde van de Eerste Wereldoorlog
en de Ierse Paasopstand 1916). Plaats
van handeling is het straatarme Ierse
dorpje Kirrary De zachtmoedige
plattelandsschoolmeester Charles
Shaughnessy (Robert Mitchum)
wordt verliefd op Rosie i Sarah Miles),
de dochter van de lokale kroegbaas.
Ze trouwen, maar het huwelijk brengt
Rosie weinig geluk.
Een aan het front gewond geraakte
Britse officier Doryan (John Millsi
komt naar Kirrary om het commando
op zich te nemen van een Britse
militaire eenheid, die wordt ingezet
om de opstand van de Ieren te onder
drukken
Rosie wordt hevig verliefd op de offi
cier. Hun relatie blijft geen geheim
voor de dorpsbewoners en de verhou
ding wordt op niet mis te verstane
wijze afgewezen.
Marcel van Dam
IDoor Chris Kijne)
De serie De Oppermanns is nog
steeds een van de kanshebbers
tijdens het Prix Italia-festival in de
categorie televisiedrama. Het pro-
duktionele geweld waarmee de serie
gemaakt is naast de ZDF werken
ook de BBC. de Oostenrijkse ORF. de
Italiaanse RAI en de Zweedse SVT
eraan mee heeft dan ook een gaaf
stuk drama opgeleverd. Uit het oog
punt van vernieuwing en ontwikke
ling, zaken die de Prix wil stimule
ren, is er echter wel het een en ander
op aan te merken.
Want hoe goed „De Oppermanns"
technisch ook gemaakt is. van een
nieuwe invalshoek is noch op het
gebied van dramaproduktie, noch in
de benadering van het opkomend
fascisme in Duitsland sprake. De ro
man van Fuchtwanger wordt uiter
mate bekwaam verteld, op locaties en
in decors die een Engelse precisie in
reconstructie verraden. Daarmee
wordt evenwel niet meer gedaan dan
opnieuw de zwart-wit-schets tekenen
van een boze fascistenhorde die zich
in korte tijd massaal tegen de joden
keert.
Van nuance is nauwelijks sprake.
Nuance die duidelijk zou moeten ma
ken dat het ontstaan van fascistische
bewegingen niet een kwestie is van
goeden en kwaden, die vanaf een
zeker moment duidelijk te onder
scheiden zijn. maar van processen van
langdurige rijping van sentimenten
en van een breed tussengebied van
angst en twijfel, waann de stap naar
de ene kant even klein is als die naar
de andere. Er is natuurlijk niets op
tegen juist een situatieschets als die
van De Oppermanns tot televisiedra
ma te maken, maar een festival als de
Prix Italia zou met bekroning van een
dergelijke produktie de risicoloosheid
eren, zowel wat de techniek als wat de
inhoud betreft.
Uit dat oogpunt zijn er andere pro-
dukties die, hoewel misschien niet zo
perfect gemaakt als de ZDF-inzen-
ding, het verdienen beloond te wor
den De Zwitserse inzending „Le Ciel
au Feu" bijvoorbeeld: een reconstruc
tie van de kaping van een Swiss
Air-toestel door Palestijnen. De
hoofdpersoon van het verhaal moet
zijn mening over de Palestijnse kwes
tie grondig herzien nadat hij als gijze
laar is terechtgekomen tussen de Pa
lestijnen die in 1970 door de troepen
van de Jordaanse koning Hoessein
werden afgeslacht. Een documentair
drama dat met veel vaart en span
ning. maar ook met goed psycholo
gisch inzicht en durf gemaakt is
Of zoals bijvoorbeeld de Oostenrijkse
inzending, die op een gewaagde ma
nier het probleem van de discrimina
tie van Oostenrijkse Sloweniers en
het voortlevende nazisme aan de
kaak stelt. Met name de laatste ver
toonde echter drama-technisch zoveel
mankementen, dat een bekroning on
waarschijnlijk is.
De Italiaanse inzending, die ook de
oorlog en wel de problematiek van de
Italiaanse joden tot onderwerp heeft,
werd wel weer gekenmerkt door groot
vakmanschap op dramagebied Daar
echter bleef de inhoud steken in een
melodramatische aanpak, die veel af
breuk deed aan het gegeven dat ge
noeg drama van zichzelf heeft Een
love story die niettemin op het ver
langlijstje van zowel de VARA als de
VPRO staat.
Bovengenoemde produkties hebben
allemaal een historische situatie als
basis en de emge inzending die er
verder uitsprong was het Amerikaan
se programma ..Wings'Een boeiende
poging de innerlijke wereld van een
afasie-patient bloot te leggen. Het
isolement van iemand die hoort en
begrijpt, maar de juiste woorden niet
kan vinden om zich uit te drukken,
werd daarin aangrijpend verbeeld. Sa
men met de goede Zweedse inzending
over de communiste Kollontai is
..Wings" overigens het enige program
ma dat op een theaterproduktie geba
seerd is.
Indrukwekkend was tot nu toe de
Deense inzending „Armscor" Daarin
wordt een overweldigende hoeveel
heid papieren bewijsmateriaal tegen
een Deense reder die het wapenem
bargo tegen Zuid-Afrika ontduikt, op
soms verrassende wijze tot een televi
sieprogramma gemaakt. Ook een
Franse documentaire over transsek-
sualiteit en een beangstigende film
over de gevaren van asbest van de
Yorkshire Television overtuigen. In
de laatste wordt een ziektegeval ge
schetst in een emotioneel kader,
waarin de kijker ontvankelijk ge
maakt wordt voor de feitelijke infor
matie.
Dat Nederland ook wat de documen
taires betreft geen slechte inkopers
heeft, mag blijken uit het feit dat vier
van de hier ingezonden programma's
al geheel of gedeeltelijk bij ons op het
scherm zijn geweest: „Roses in de
cember" over de in El Salvador ver
moorde Amerikaanse nonnen bij de
IKON; „Leven in zijn vingertoppen"
over een Franse vrije stijl bergbe
klimmer bij de AVRO; „Cocacoloni-
zed" en een BRT-documentaire over
de demente bejaarden bij de KRO. De
laatste, die afgelopen maandag in
Nederland werd uitgezonden, wordt
door ingewijden getipt als kansheb
ber voor de Prix Italia.
HILVERSUM-3
Ieder heel uur nws NCRV. 12.03 Los
Vast's Ronde door Nederland. 14 03
Tussenuur. 15.03 Disco-express. 16.03
NCRV-Zaterdag-Sport NOS: 18.04 De
Avondspits. NCRV 19 02 Koploper.
(19.30 De Kopkranti. 20.03 Elpee-pop
22 02 Country Style 23 03 Late Date
AVRO 12.00 Kamermuziek uit eigen
land. NOS 13.00 Nws 13.05 Diskota-
bel 15 00 Akkoord KRO 15 30 Zin m
muziek 20.00 Chicago Symphony Or
chestra. met trompet, klass. muz
21.30 Spektakel. 22.15 Laudate
Horizontaal: 1 mand. 3 deel v. d dag. king; 28 muziekgezelschap, 29 deel v.
6 schor; 11 rond bouwwerk; 12 vreem- d dag. 32 dnetal, 33 hoekpilaster. 34
de munt; 13 stoot. 14 kelner. 15 deel uitgekookt - leep. 33 kasteel
van Spanje. 17 sluiskoik; 19 militair.
22 enkelvoudige stof; 25 brief, 28 guir
lande; 30 Jap. parelduikster, 31
werkelykheid-inderdaad; 33 telwoord,
35 tuin; 37 deel v. e trap; 38 van
ogenblikkelijk belang; 39 vruchtbaar-
makende stof; 40 scheikundige ver
binding. 41 gewoonterecht.
Verticaal: 1 binnenste; 2 rechterstuk
van een altaar, 4 besmettelijke ziekte
van het hoornvee, 5 weefselafsterving;
7 deel van een verhaal, 8 onderhuidse
vetlaag; 9 knevel; 10 hard geluid; 16
prov hoofdplaats, 18 onwelriekende
geur; 20 kledingstuk. 21 vlaktemaat.
23 wetering; 24 schaakterm: 26 met
Inbegrip van - medegerekend. 27 een
kleurloos gas met narcotische wer-
Oplossing vorige puzzel
