DELTAWERKEN
MENSENWERK
CRISIS
het gaat slecht
in suriname
'oppakken, wegvaren
en weerneerzetten
PZC/weekendkrant
Jjj ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1983
-IJ,.
..jy.
v/itf» -. -:ra
21
I 'y yet is alsof de laatste pijler aan de beurt is en niet pas de tweede. Aan boord van het
tlhefschip Ostrea heerst een opgewekt sfeertje. Televisiecamera's, een minister en andere
HP's ontbreken om iedereen op de vingers te kijken en voor de voeten te lopen. De
1 Dosterschelde laat zich van zijn meest zomerse, zonnigste kant zien. Op de commandobrug,
ïoog gelegen boven het rimpelloze water, neemt kapitein Koos van Leeuwen door
-—•NedLloyd uitgeleend aan de aannemerscombinatie Dosbouw met zijn mannen nog wat
[instructies door.
ijectingemeur André Burg van zich voor op het eigenlijke werk. Af- gewoon niet laten opjutten. Het is
jkswaterstaats Deltadienst maakt spraken worden gemaakt over de be- nodig rust m de tent te hebben en een
en jongensachtige, ontspannen in- diening van de portofoons (op een beetje zeker in je schoenen te staan",
ruk. H|j neemt er zelfs even de tijd groot schip als de Ostrea is een goede Burg legt er de nadruk op dat een
oor om uit te leggen dat de mensen communicatie tussen de bemannings- vlekkeloos neerzetten van de eerste
ie de pijlerdam bouwen een voortdu- leden uiterst belangrijk) en over de pijler niet betekent dat alles verder op
ende druk voelen, omdat steeds zo- manier waarop deze keer de grintzak z'n akkertje kan verlopen. Hij haalt de
eel te doen is om de kosten, en de rondom de pijlervoet zal worden los- dichter Dante aan om dat te onder-
aten minder aandacht krijgen. Het is gemaakt. Veel hoeft er niet te worden bouwen ,,Hoe volmaakter iets is. des
njdagavond 12 augustus 1983. De gezegd. De plaatsingsprocedure is uit- te gevoeliger is het voor een goede of
erste pijler van de stormvloedkering en-treuren geoefend. Met inbegrip van slechte behandeling Dat wil zeggen,
mentaar van Ben de Graaf ontbreekt
alleen
video-spelletje
ihet sluitgat Hammen twee dagen de reeks officiële plaatsingsproeven
irder gezet krijgt gezelschap. heeft de Ostrea al zeker veertig keer
totaal komen in de drie sluitgaten een pijler opgetild en weer neergezet
de Oosterscheldemonding (Ham- ..Maken we er vanavond weer een
len, Schaar en Roompot) zesenzestig feesttent van0", wil een van de man-
Uiers te staan. Voor het transport nen nog weten. Nou nee. luidt het
vrij vertaald, we mogen niets
toeval overlaten en het werk niet te
gemakkelijk opvatten" Burg noemt
het erg belangrijk dat het plaatsen
van de pijlers, naast een triomf voor
de techniek, óók een mijlpaal is in de
anultde bouwdokken op het werkei- antwoord van Van Leeuwen Het is politieke besluitvorming Ondanks de
indNeeltje Jansnaar de plaats waar alleen de bedoeling dat kok Willem
e kering moet komen, is speciaal de voor een lopend buffet zal zorgen,
nodige twijfels en tegendruk is het,
onder verschillende regeringen, tóch
kan worden ver- Op de brug van de Ostrea blijft het
lange tijd rustig. Van tijd tot tijd
komen gegevens binnen van de
stroom- en zandtransportmetingen
die voortdurend worden uitgevoerd.
Omstreeks 22.30 uur nemen de man-
Istrea ontwikkeld. Alleen al door zijn zodat tussen de bedrijven door de zover gekomen,
fmetingen het vlaggeschip van de inwendige
eitavloot. Maar de bemanning laat sterkt
daar niet op voorstaan. Van
wen: „Wat wij doen is eigenlijk
rg simpel. Een pijler oppakken, er-
leewegvarenen'm weerneerzetten". Gedurende de periode van ruim
ij vindt de taak van de mattenlegger jaar die aan de plaatsing van de
irdium veel moeilijker; vandaar dat eerste pijler vooraf ging. heeft de
techniek aan boord van dat schip Ostrea-bemanning hard gewerkt. Dat
:el ingewikkelder is. Niettemin is was nodig ook. Van Leeuwen: „Nie-
ipitein Van Leeuwen (eerste rangs- mand had ervaring met deze nieuwe
ivoegdheid grote vaart) best trots op taak. We hebben alles moeten leren".
Ostrea. Een schip dat volgens hem De kapitein is in zijn sas met de wijze nen die het eigenlijke plaatsmgswerk
de ontwerpers fantastisch is uit- waarop de uit baggerwereld en vïsse- moeten doen. hun posities aan de
rinus antonisse
en ben jansen
ekiend.
rij afkomstige bemanningsleden zich centrale lessenaar en de bedienings-
inzetten. „Het is een geweldige ge-
ylffl meenschap hier aan boord. We doen
alles zelf. Iemand die eerst op de brug praat. Om 23 00 uur begint de Maco-
avond begint even kalm als het heflieren bedient, is even later in een ma aan de laatste opschoonslag om
iter van de Oosterschelde is. De overall aan dek te vinden. Zelfs de -
Istrea ligt met de pijler in zijn verblijven houden we samen schoon.
lessenaars in. Voorlopig wordt alleen
nog maar over koetjes en kalfjes ge-
de funderlngsmat volkomen zandvrij
te maken. Even later gaan de buffers
efklauwen vastgemaakt aan de op- ik ben de grote vaart gewend. Daar los. waarmee de pijler tijdens het
c'noonponton Macoma. De eerste zijn wel rangen en standen. Gelukkig
ten van de plaatsingsoperatie doet is het daar ook iets aan het verande-
ieMacoma het werk. De combinatie ren, maar ik heb de verschrikkelijke
an beide schepen beweegt zich ver- tijd meegemaakt, waarin je als leer-
iieidene keren over de plaats waar ling bijna niet in de buurt van de
e pijler moet worden neergezet. Ie- kapitein mocht komen". __0_
ere keer haalt het opschoonschip Inmiddels is André Burg aan boord moet vanuit zijn gegaan dat de kapi-
transport is vastgezet om te voorko
men dat hij gaat slingeren. Bij het
ontwerpen van de Ostrea mag dan wel
overal aan gedacht zijn, een afstands
bediening voor de beeldschermen van
de centrale tafel is vergeten. Of
tein uitschuifbare armen heeft. Dat is
bij Van Leeuwen niet het geval, maar
it zijn brede stofzuigerachtige verschenen. De eerst-verantwoordeüj-
iond een laag zand van de al eerder ke ingenieur voor het pijlergebeuren K
elegde funderingsmatten weg. Op lijkt de vermoeienissen van de feeste- hij heeft er wat op gevonden. Met een
en van de vele beeldschermen op de lijke eerste plaatsing alweer te boven, korte biljartkeu drukt hij feilloos de
mg van de Ostrea zijn deze manoeu- Of het erg spannend is geweest met de juiste knoppen in. De keu versterkt de
res, die vanaf de Macoma worden ogen van heel Nederland op de Ostrea indruk van de biljartachtige sfeer die
Ktuurd^ te volgen. Ondertussen be- gericht? „Spannend is het altijd wel op de brug hangt Gedempt gemom-
tiöt de bemanning van het hefschip Daar leer je mee leven. Je moet je pel en uiterste concentratie Het com- Foto: Wim Riemens.
Om 23.20 uur schakelt operator Jan
van Dienst de heflieren in waarmee
hij de pijler tot één meter boven de
funderingsmat laat zakken. Ruim 'n
half uur later begint collega Johan
Melsen aan zijn video-spelletjes. Hij
bedient de lieren waarmee de Ostrea
exact op de juist plaats moet worden
gebracht. Het lijkt erg gemakkelijk,
maar dat lijkt de Pac Man in een
automatenhal ook. Met behulp van
acht knoppen, die evenzovele lieren
in werking zetten, moet hij op zijn
beeldscherm een kruisje, dat de
Ostrea voorstelt, precies binnen een
vierkantje zien te krijgen. Wanneer
dat is gelukt, schakelt hij over op een
tweede spel, waarbij het vierkantje
is vervangen door een cirkeltje. Hoe
aardig het ook is: het plaatje moet zo
kloppend mogelijk zijn en dat is. met
hefschip, pijler en opschoonponton
in één geheel, geen eenvoudige toe
stand. Melsen is niet erg tevreden
over de gang van zaken. Achter de
centrale lessenaar wordt daar anders
over gedacht. „Houden zo!", klinkt
het.
Na weer een serie metingen breekt om
00.10 uur het grote moment aan. Bijna
fluisterend geeft kapitein Van Leeu
wen het bevel: „Zet 'm maar neer",
Van Dienst schakelt zijn lieren weer
in „Nou, daar gaat-ie dan". Kort
daarna laat het beeldscherm zien dat
de pijler de bodem raakt. Aanvanke
lijk rust het gevaarte slechts met
twintig procent van zijn gewicht op de
funderingsmat. Stap voor stap gaat
het naar honderd procent, waarbij
tussendoor steeds allerlei metingen
worden uitgevoerd om er zeker van te
zijn dat de pijler met alleen op de
juiste plaats is terecht gekomen, maar
ook precies loodrecht staat. Tegen
00.30 uur blijkt dat het geval te zijn.
Van een uitgelaten stemming op de
brug is geen sprake. Een laconieke
Van Leeuwen „Het is allemaal weer
gelukt". Enthousiaster is de project
leider van de stormvloedkering, ir T.
Visser, die zich vanaf de vaste wal
draadloos meldt, met complimenten
voor het verrichte werk Deze geluk
wens brengt de bemanning op het
idee dat het eigenlijk wel een mooi
moment is voor een stoot op de
scheepstoeter. En zo klinkt door de
Schouwse sterrennacht, ietwat ver
laat, het sein 'pijler geplaatst'. Er zijn
nog vierenzestig wachtenden.
7n de periode van december 1982 tot en met 26 maart
van dit jaar hebben 4107 Surinamers bij de Neder
landse ambassade in Paramaribo een visum aange
vraagd om naar Nederland te kunnen afreizen. In
nauw overleg met het ministerie van justitie in Den
Haag is in 1444 gevallen dit visum verleend. Aldus
staatssecretaris Korte-van Hemel van justitie dinsdag
in een brief aan de Tweede Kamer, die om deze cijfers
had gevraagd. Van de 1444 Surinamers die een
toeristenvisum voor drie maanden kregen, hebben er
125 een verblijfsvergunning aangevraagd. 45 hiervan
zijn toegekend, de overige aanvragen worden nog
behandeld.
De door de staatssecretaris overhandigde cijfers heb
ben betrekking op de periode direct na de moord op 15
Surinamers in december van het vorig jaar. toen vele
Su rinamers hals over kop naar de Antillen, Amertka of
Nederland vluchtten omdat zij voor hun leven vrees
den. Uit recente informatie uit Paramaribo blijkt dat
ook na 26 maart vele Surinamers pogingen hebben
ondernomen om een visum voor Nederland aan lé.
vragen en zeker niet alleen omdat zij op vakantie^
wilden naar Nederland om daar hun familieleden tè
bezoeken.
Met de recente stroom vakantiegangers van en naar
Suriname druppelen ook de berichten binnen over dè
feitelijke situatie in Suriname. En die berichten leveren
een weinig opwekkend beeld op. De anonieme bronnen
anoniem omdat d- informanten weigeren hun naani
in de Nederlandse media te zien uit angst voor
represailles voor hun achtergebleven familieleden, of
omdat ze ondanks alles toch weer terug willen keren -t
wettigen de conclusie dat Bouterse en de door hem
gesteunde regering-Ahbux met de rug tegen de muur
staan. De bevolking blijkt niet langer bereid te zijn d$
toegenomen economische en sociale chaos te accepte
ren. De officiële propaganda van 35.000 aanmeldingen
voor de volksmilitie ten spijt.
De zwarte markt floreert in Paramaribo. Voor de Amerikaanse
dollar en de Nederlandse gulden worden op dit moment dubbele
6édragen betaald. De schaarste aan buitenlandse valuta maakt het
moeilijk via de officiële kanalen aan vreemd geld te komen. Als je naar
het buitenland wilt, moet je een lange weg bewandelen om via de
deviezencommissie Surinaams geld in vreemde valuta omgewisseld te
krijgen. En je mag dan ook nog maar mondjesmaat wisselen", aldus een
van de anonieme informanten die we de afgelopen weken spraken.
Het is niet alleen de stopzetting van
de Nederlandse ontwikkelingsgel
den, die Suriname in een economi
sche crisis heeft gedompeld. De
koppeling van de Surinaamse gul
den aan de Amerikaanse dollar, die
de afgelopen maanden tot ongeken
de hoogten steeg, hebben de import
in Suriname alleen maar duurder
gemaakt. Ook de inkomsten uit de
bauxiet, al jaren een belangrijke
bron van buitenlandse deviezen,
zijn aanzienlijk afgenomen Eind
juni van dit jaar sloten de twee in
Suriname werkende bauxietmaat-
schappijen, Billiton en Suralco, een
nieuwe overeenkomst af waarin la
gere basistarieven werden vastge
legd. Deze lagere basistarieven zijn
een gevolg van de slechte situatie
op de wereldmarkt waardoor min
der bauxiet wordt gewonnen. Twee
jaar geleden produceerde Billiton in
Suriname nog twee miljoen ton
bauxiet per jaar. Inmiddels is de
winning van bauxiet met een kwart
afgenomen.
Voor de gewone Surinamer is de
schaarste aan buitenlandse devie
zen nu ook in het dagelijks leven
merkbaar geworden De import van
luxe artikelen zoals video, hifi-ap-
paratuur en auto's is nagenoeg
stopgezet. Ook kosmetica, meubels,
buitenlandse sterkedrank vallen
onder de importbeperkingen. De
schappen in de warenhuizen, maar
ook in de kleine Chinese winkels,
worden alsmaar leger. Nog onlangs
werd de prijs voor benzine van de
ene dag op de andere met zeven
cent per liter verhoogd. Slechts
groenten, vlees, vis en rijst is in
voldoende mate aanwezig. Maar dat
komt doordat Suriname dank zij
zijn vruchtbare grond nooit een
gebrek heeft gehad aan primaire
levensbehoeften.
importbeperking
Het is duidelijk dat import-vervan
gende produktie, een van de basis
punten van het door de regering-
Alibux bij de regeringsverklaring
van 1 mei afgelopen jaar gepresen
teerde nieuwe economische plan.
nog niet van de grond is gekomen.
Importbeperking is één ding, maar
vervangende produktie stamp je
niet zomaar uit de natte tropenbo-
dem. De binnenlandse en buiten
landse investeerders staan bepaald
niet te trappelen om geld in deze
produktie te stoppen, gezien de
weinig stabiele situatie in het land.
Het is echter niet alleen de verslech
terde economische situatie in Suri
name, die angst en onrust over de
toekomst veroorzaakt. Brieven blij
ken of geopend te zijn, of nooit op
hun bestemming aan te komen
Door de telefoon wordt niet meer
gepraat omdat hij afgeluisterd kan
worden. „Zoals wij hier nu zitten te
praten in een café in Amsterdam,
dat is in Paramaribo volslagen on
mogelijk Je vraagt je steeds weer
af: wie is hier in deze kroeg lid van
de volksmilitie. Wie is een Bouta-
man".
Het decreet over de verboden lec
tuur, dat enige maanden geleden
werd afgekondigd, heeft daar ook
het nodige aan bijgedragen Zo is
het geruchtmakende boekje 'De de
cembermoorden in Paramaribo' tot
staatsgevaarlijke propaganda ver
klaard en wordt het in bezit hebben
van dit boekje of van andere anti-
Bouterse-pamfletten bestraft met
gei 'boetes of gevangenis.
Ook in het onderwijs is een on
werkbare toestand ontstaan. Na de
moorden van 8 december en de
sluiting van de universiteit van
Suriname, verlieten ruim 200 van
de in totaal 1000 studenten het land
om in Amerika of Nederland te
trachten hun studie te vervolgen.
De juridische en medische faculteit
ontberen om dezelfde reden bijna
hun gehele staf. Een Surinaamse
leraar: „Bij mij op school is de
animo er totaal uit De leerkrachten
noch de leerlingen zijn gemotiveerd
Door al de gebeurtenissen van het
afgelopen jaar is er veel onderwijs
tijd verloren gegaan. Pro-Bouterse-
docenten worden door de rest van
het personeel gemeden. De propa
ganda van de autoriteiten om leer
lingen over te halen lid te worden
van de volksmilitie, heeft de leerlin
gen onderling verdeeld. Er breken
ruzies uit. die de werksituatie niet
bevorderen".
Inmiddels is in Paramaribo aange
kondigd dat de universiteit van
Suriname in oktober van dit jaar
door Bouterse zal worden heropend
Een commissie heeft een herstruc
tureringsplan ontworpen voor de
universiteit, die haar een meer
praktisch gericht karakter moet ge
ven Op zich geen slechte zaak.
maar de vraag is wel wie deze
herstructurering moet realiseren.
Door het massale vertrek van do
centen moet er een nieuw kader
worden gevormd en dat is er niet.
Twee weken geleden nog plaatste
de Surinaamse ambassade in Ne
derland een advertentie m de Ne
derlandse kranten waarin een bijna
volledig nieuw docentenkorps werd
gevraagd. Afgezien van het feit of er
op dit moment veel mensen trek
zullen hebben in een Surinaams
onderwijsavontuur. moet worden
betwijfeld of op deze manier een
goede universiteit uit de grond kan
worden gestampt. Daar komt nog
bij dat deze nieuw geworven leer
krachten veel geld zullen gaan kos
ten Geld dat er gewoon niet is.
intimidatie
De anonieme informanten geven
gelijkluidende staaltjes van inti
midatie en paniekvoetbal van de
Surinaamse autoriteiten. Zo is er
de beslissing van de regering om de
veelal illegaal in Suriname verblij
vende Guyanezen het geschatte
aantal Guyanezen in Suriname be
draagt 30.000 op een totaal van
330.000 inwoners middels raz-
ruud de wit
zia's op te pakken. Omdat de bouw
activiteiten in het land nagenoeg
stil zijn komen te liggen, w ordt hun
afwezigheid daar nog niet zo ge
voeld. Maar in de huishoudens,
waar vele Guyanezen vaak tot gro
te tevredenheid werkzaam waren,
des te meer.
De maatregel, gericht op het schep
pen van werkgelegenheid voor
werkloze Surinamers, schiet echter
haar doel voorbij. De aanwezigheid
van Guyanezen in de bouw en de
huishoudens op de plantages vindt
immers haar oorzaak in het feit dat
Surinamers niet bereid zijn in die
sectoren van de maatschappij werk
zaam te zijn. Door hun grotere inzet
en hun vakmanschap kan op den
duur het vertrek van Guyanezen
juist nog grotere schade voor de
Surinaamse economie tot gevolg
hebben.
De algehele conclusie die uit de
recentelijk verkregen informatie
kan worden getrokken, is dat de
Surinaamse revolutie steeds verder
afglijdt in de richting van een vol
slagen stuurloosheid die slechte
met intimidatie en met achterhou
den van informatie in de hand kan
worden gehouden De gelijkgescha
kelde pers heeft daarbij een twijfel
achtige functie.
Het enige dagblad dat nog mag
verschijnen. 'De Ware Tijd', wordt
voor driekwart gevuld met adver
tenties. voornamelijk aankondigin
gen van sexfilms (Nederlands on
dertiteld) verkopen van goederen
en overlijdensberichten. De bericht
geving via de Surinaamse staatsra
dio en de Surinaamse staatstelevi
sie is brallerig en weinig informatief.
Koppen als 'Binnenkort acties om
de vrede die wij voorstaan te hand
haven', 'Revolutie in een nieuwe
fase gekomen', Staatsgevaarlijke
Nederlanders opgepakt' moeten het
revolutionaire karakter illustreren,
maar de inhoud is even vaag als
nietszeggend.
boosdoener
Nederland blijkt in die berichtge
ving de boosdoener. Chili heeft het
door Nederland gesteunde fascisti
sche bewind van Pinochet, Zuid-
Afrika is het racistische land dat
met Nederland op goede voet staat.
Het portret van Bouterse prijkt
alom. Nuances en openlijke kritiek
op het doen en laten van het regime
zijn helemaal uit den boze.
Lichtpuntjes zijn in deze ontwikke
lingen schaars. De vrijspraak, uitge
sproken door de Surinaamse krijgs
raad, van vier voormalige lijfwach
ten van ex-gamizoenscommandant
Roy Horb. die werden beschuldigd
betrokken te zijn geweest bij een
poging het gezag van legerleider
Bouterse omver te werpen en Bou
terse te vermoorden, mag dan som
migen doen denken aan herstel van
de rechtsstaat in Suriname, maar
niemand gelooft er echt in. Of zoals
iemand zegt: ..Kijk. deze vier solda
ten hebben eerst acht maanden
vastgezeten onder slechte omstan
digheden Ze zijn gemarteld, geïso
leerd en bedreigd".
Een ander lichtpunt zou kunnen
zijn het bericht dat de Surinaamie
regering heeft toegestemd in een
internationaal onderzoek naar de
dood van de vijftien vooraanstaan
de Surinamers op 8 december. Een
nu in Nederland verblijvende Suri
namer haalt evenwel zijn schouders
op. „We zijn nu negen maanden
verder. Veel bewijsmateriaal is in
middels verdwenen. Ik denk dat
Bouterse en Alibux net zolang heb
ben gewacht met het onderzoek
totdat ze er zeker v^n waren dat het
resultaat van het onderzoek voor
hen niet al te negatief zou uitvallen
Voor mij is dat slechte een bewijs
dat het regime-Bouterse met de rug
legen de muur staat. Bouterse en
Alibux hopen slechte dat Nederladd
nu wel weer op de proppen zal
komen met de ontwikkelingsgel
den".
