Motown
25 jaar
UITN
ZEEWND
Stevie Ray Vaughan in 'Paradiso'
SYMBOOL
VAN ZWART
AMERIKA
Ballet
Een aap om
mee te praten
Concert
Indentificazione
di una donna
^BONDERDAG 8 SEPTEMBER 1983
PZC/ kunst/cultuur
11
)e Amerikaanse platenmaatschappij Motown bestaat 25 jaar. Begonnen als een klein label Stevie Wonder.
dat met achthonderd dollar geleend geld in de jaren vijftig door Berry Gordy in Detroit
erd gesticht is Motown in de loop der jaren uitgegroeid tot een toonaangevende
latenmaatschappij die kan worden beschouwd als een gestileerd klankbord van de
Iro-Amerikaanse cultuur.
n de jaren zestig veroorzaakte Mo- Een sleutelfunctie in deze ontwikke-
wn (wat simpelweg betekent: Motor ling is toe te schrijven aan Smokey
Robinson, hetgeen ook het gevolg is
van de hechte vriendschap met Berry
Gordy. Het was immers Smokey die
Gordy ertoe overhaalde om zijn pro-
dukten in eigen beheer te persen en te
distribueren. Smokey schreef en nam
zelf Motown's eerste millionseller,
'Shop around' op.
Miljoenenverkopen werden in de vroe-
bwn. een referentie aan de auto-
nlustrie in Detroit) een muzikale golf
Amerika van kust naar kust
joelde met artiesten als Smokey
Obinson and the Miracles, Diana
oss and The Supremes, Four Tops,
tevie Wonder. Jr. Walker, Gladys
[night and the Pips en anderen. Zij
laakten de 'Motown Sound' ook in
iropa beroemd.
>e geschiedenis van het Motown la-
i 1 is m feite de geschiedenis van de
die het label groot maakte. Berry
iy. Ooit begon hij een carrière als
ser en probeerde hij het met een gere Motown-jaren makkelijk gehaald
atenzaak, die al snel over de kop
Een belangrijk aspect waarmee Mo
town in de mid-zestigcr jaren reke
ning had te houden was de verande
ring in de roek-muziek, beïnvloed
via hits door artiesten als Smokey
üg" Gordy moest daarna een baan Robinson The Miracles, Marvin
innemen aan de lopende banden Gaye, Martha Reeves The Vandel-
- las, Diana Ross The Supremes, The
Temptations, Junior Walker. The
atig inkomen verzekerd te zijn. In Four Tops, The Marvelettes en Stevie
mid-vijftiger jaren begon hij met Wonder. De niet aflatende stroom van
schrijven van songs. Gordy hits gaf Motown al gauw het kenmerk
lireef met zijn zuster Gwen een van de maatschappij met de gouden
antal hits voor Jackie Wilson CLone- en platina successen. Reeds geduren-
Teardrops', onlangs opgenomen de de mid-zestiger jaren, toen het
lor José Feliciano). Tegen het eind label dus nog maar pas bestond, kreeg
in de jaren vijftig had Gordy zijn Motown de reputatie van leverancier
lam gevestigd als een van de meest bij uitstek van de 'Detroit Sound', die
iccesvolle songschrijvers. Ook voor later door de maatschappij zelf omge-
larv Johnson, later een Motown ar- doopt werd in 'The Sound Of Young
it, Etta James en de jonge Eddie America'.
Iland, schreef Gordy hits. Met de
racles, onder leiding van Bill 'Smo- DCütlëS
ey' Robinson begon Gordy zelf pla
te produceren. De 'masters' wer-
verkocht aan labels als End en
faess, want Gordy kon en wilde nog
:neigen platenmaatschappij begin-
mng
is fegen het eind van de jaren
Pr deed hij die stap om zijn
room te verwezenlijken. Om die
room te realiseren moest Gordy een
drag van achthonderd dollar bij
ge» jn familie lenen. Ondanks zijn suc-
c- ssen als songschrijver zat hij in die
d totaal zonder geld, vertelde hij
ter. Hij had meerdere vriendinnen,
hem allemaal de totale liefde
rklaarden, maar in feite had Gordy
idere prioriteiten.
rndaar de tekst van de song 'Mo-
y'. een song van Gordy uit die jaren:
-jsfourlove gives me such a thrill, but
ur love don't pay my bill". Gordy
gon zijn label met een single van de
racles 'Way over there' en dat hete
nde de start van een van de meest
ecesvolle platenmaatschappijen,
p enorm belang voor dat succes
6 Gordy's grote gave talentvolle
>nsen uit de zwarte gemeenschap te
^tdekken en te contracteren. Boven
in wist hij die melodieen, teksten en
'kale effecten te onderscheiden
aansloegen bij het zwarte èn het.
Publiek.
voer vljwel alle artiesten, compo-
i '.rpten, muzikanten en producers ach-
si°Motown's succes werd ook Berry
«dy geboren in het merendeels
>r negers bewoonde hart van De-
lit City. Vanuit dat milieu, met
les, gospel en jazz-invloeden ont-
id het geluid, dat onder de naam
Motown Sound' in weinige jaren
:R,ereld zou veroveren. De eerste
niiel? van het jonge label maakten
1 tody's droom tot werkelijkheid. 'Mo-
Way over there', 'Shop around",
(ease Mr Postman', 'Stubborn Kin-
Fellow', 'You've really got a hold
me 'Pride and joy', 'Finger tips',
pie and get these memories' en
is like a) heat wave' zijn de
ie Motown hits die The Motown
d over de hele wereld bekend
sakten.
door met name The Beatles, Jimi
Hendrix en Sly Stone.
De popmuziek werd experimenteel
(West-Coastr. ook binnen Motown
ontwikkelde Norman Whitfield een
stijl die aansloot bij het actuele mu
ziekbeeld van die tijd Via produkties
met The Temptations ('Papa was a
Rolling Stone' en 'Masterpiece') en
Undisputed Truth ('Law of the land')
en Rare Earth ('I'm losing you") gaf
Whitfield een belangrijke bijdrage in
de ontwikkeling van de progressieve
zwarte muziek waarbij echter altijd de
oorspronkelijke Motown-Sound terug
te vinden was,
Jaren zeventig
De jaren zeventig begonnen storm
achtig. want met de Jackson Five had
Motown wederom een supergroep
binnen het artiestenbestand. Mi
chael. Marlon, Jermaine. Toriano en
Jackie Jackson schreven geschiede
nis en bezitten tot op heden het
record van vier nummer één hits
achtereen; deze prestatie is alleen
geëvenaard door The BeeGees.
'I want you back', 'ABC', I'll be there'
en 'The love you save' bezorgden The
Jackson Five een bliksemcarrière
waarbij Michael en Jermaine ook als
solo-artiesten succesvol waren. De
groep bleef tot 1976 bij Motown om
vervolgens de switch te maken naar
het Epic-label met uitzondering van
Jermaine, hij bleef en ontwikkelde
zijn talenten als songwriter, producer,
vocalist en bassist.
Ook bij Stevie Wonder was reeds op
de lp Where I'm coming from' een
lichte verandering van stijl hoorbaar,
echter in 1972 verrastte hij een ieder
met de lp 'Music of my mind' Via een
totaal nieuwe sound (veel synthesi
zers) doorbrak hij de tradtitie van de
korte rhythm and blues Songs. De lp
werd in zijn geheel door Stevie gepro
duceerd en gearrangeerd.
Formule
In 1974 kwam de eerste lp uit van The
Commodores 'Machine Gun'. The
Commodores waren echter al sinds
1972 onder contract en zochten gedu
rende twee jaar naar de juiste formu
le. pas toen producer James Carmi-
chael zich met de groep ging be
moeien kwam er schot in de zaak
Met gedegen funkmuziek bouwden
The Commodores in de beginjaren
gestadig een naam op, 'Machine Gun',
'The bump' en 'Slippery when wet'
waren hits uit de beginperiode. In
1975 kwam men echter met een ballad
'Sweet love' van de lp 'Movin on' en
vanaf dat moment scoorden Commo
dores hun grootste hits met ballads-
1976 Just to be close to you'. 1977
Easy', 1978 'Three times a lady' waar
mee de grote internationale door
braak werd gemaakt.
Met de release van Stevie Wonder's
'Songs in the key of life' in het najaar
van 1976 brak voor Motown een ui
terst succesvolle periode aan Het
succes van dit dubbelalbum plus de
singlehits hiervan getrokken 'I wish'.
'Sir Duke'. Another star' en 'As' en
nummer één hits met Thelma Hous
ton's 'Don't leave me this way' en
Marvin Gaye's 'Got to give it up'
alsmede de doorbraak van nieuwe
artiesten, Rick James 'You and I'
High Energy You can't turn me off en
de groep Switch ('There'll never be')
leverden Motown een top-omzet in
1977 en 1978 op. Stevie's 'Songs in the
key of life' bleef tot het najaar van
1977 hoog genoteerd. De jaren 1978 en
1979 werden gekenmerkt door het
gigantische succes van The Commo
dores. Het dubbelalbum 'Live', de lp's
'Natural high' en 'Midnight magic'
waren de belangrijkste omzetmakers
voor Motown in deze periode terwijl
Stevie Wonder zijn lang verwachte
meesterwerk 'Stevie Wonder's Jour
ney Through The Secret Life Of
Plants' in oktober 1979 uiteindelijk
tot z'n volle tevredenheid uitbracht.
Het album overtrof met het succes
van 'Songs' maar is door de zeer
kritische inhoud, de tedere melodieén
en de vele naar klassiek neigende
instrumentals een document op zich.
Hard werken
Mary Jane Girls.
Brak na een paar jaren hard werken
DeBarge door met het onder eindve
rantwoordelijkheid van Gordy gepro
duceerde 'All this love'. ook The Marv
Jane Girls geproduceerd door Rick
James hebben inmiddels successen
geboekt. Een bijzondere artiest waai
we in de komende maanden een lp
van kunnen verwachten is Michael
Lovesmith Als producerBongwriter
reeds lang verbonden aan Motown
maar binnenkort ook als belangrijk
platenartiest.
Als exponent van de populaire mu
ziek blijft Motown onder de supervi
sie van Berrv Gordy een creatief
instituut met een artiestenstal vol
persoonlijkheden. De eerste 25 jaren
kenden vele experimenten en de er
varingen hiermede opgedaan zijn
van fundamentele waarde voor Mo
town's verdere ontwikkeling in de
komende decennia. Berry Gordy
creeerde een symbool voor zwart
Amerika maar leverde vooral een
belangrijke bijdrage in de ontwikke
ling van de populaire muziek.
Zaterdag 10 september
In het Vlissings ontspanningscen
trum De Piek treedt de Britse groep
Fragment op.
Fragment ontstond in 1977 in de
omgeving van Southend en Londen.
De muziek die de groep toen maakte
werd gekenmerkt door invloeden
van groepen uit de late jaren zeven
tig maar had toch een eigen geluid.
Later zijn meer invloeden uit de ska
en de Afro-sound in de muziek van
Fragment verwerkt De groep heeft
een opvallende podiumpresentatie
en bestaat uit vier man. Bezetting:
Dave Marriner: zang en percussie;
Jono Fosh gitaar en zang; Tim
Alexander bas. toetsen en zang;
Nick Ball: drums. In 1981 verscheen
van de groep de eerste single Gro
wing Outcome Dancing op High
School Records Op het Rotterpop-
festival in Rotterdam sleepte Frag
ment de eerste prijs in de wacht.
Het optreden in De Piek begint om
20.30 uur.
Fragment
Het beroemde ballet-echtpaar Alexandra Radius en
Han Ebbelaar geeft vrijdagavond in de Prins van
Oranje te Goes een voorstelling van hoogtepunten uit
het Romantische Klassieke Ballet Repertoire. De
balletdelen worden afgewisseld met pianomuziek
door concertpianiste Regina Albrink. De acteur Ge
rard Heystee spreekt de verbindende teksten. (20.15
Alexandra Radius en Han Ebbelaar leerden elkaar
kennen bij het Nederlands Dans Theater. Daar vierden
zij in 1979 het feit dat zij twintig jaar samen dansten.
Speciaal voor dit jubileum schreef Rudi van Dantzig
zijn pas-des-deux 'Voorbijgaan'. Het paar verwierf
internationale bekendheid tijdens optredens met het
American Ballet Theatre Vanaf 1970 is het danspaar
verbonden aan het Nationale Ballet, waar zij sindsdien
de hoofdrollen in alle avondvullende klassieke ballet
ten dansten die dit gezelschap op haar repertoire heeft
Aan Han Ebbelaar werd vorig jaar nog een speciale
televisieuitzending gewijd en dit jaar kreeg Alexandra
Radius de Gouden Nederlandse Theater Dansprijs.
Regina Albrink ontving het eerste deel van haar
piano-opleiding van Daniële Dechenne aan het Am
sterdams Muzieklyceum. Nadat zij in 1976 haar einddi
ploma solospel had behaald werd zij toegelaten tot de
beroemde Franz Liszt Academie in Budapest, waar zij
studeerde onder leiding van Pél Kadosa en Ferenc
Rados. Verder volgde zij een meestercursus bij Ludwig
Hoffmann in Weimar. Sindsdien treedt zij in Nederland
op ais soliste. In 1981 debuteerde zij met het beroepsor
kest in Twente.
Gerard Heystee maakte vooral naam bij radio en
televisie en als verteller bij concertprogramma's.
Het programma voor vrijdagavond vermeldt de pas-
des-deux uit Les Sylphides i choreografie M. Fokine
met muziek van F. Chopin): Het Zwanenmeer (choreo
grafie M. Petipa met muziek van P Tchaikovsky).
Sleeping Beauty (choreografie P Wright met muziek
van P. Tchaikovsky); Giselle (choreografie J. Corelli/J.
Perrot met muziek van A Adam).
Regina Albrink zal de volgende werken ten gehore
brengen: F Chopin Etude op. '25; F Schubert Duitse
dansen D783 op 33, F Chopin: dne mazurka's
De Stichting Amstel Toneel speelt zaterdagmiddag in
Den Dullaert te Hulst de musical voor kinderen 'Een
aap om mee te spelen' van Jan Staal met muziek van
Joop Stokkermans. (14.00 uur)
Het verhaal gaat over de relatie mens-dier. Kim vindt
dat zij het thuis met zo leuk heeft en neemt daarom een
huisdier. Daarmee beginnen echter de problemen pas
goed en Kim belandt in een circus waar alles nog erger
is daar worden de dieren afgericht om voor geld de
mensen te laten lachen.
Aan het programma wordt meegewerkt door Riny
Blaaser. Marijke Jaburg. Yvette Weismann, Enny
Verhaak, Ed Bauer, Ad van Gessel, Erik Koningsber
ger en Jan Wegter. De regie is van André van den
Heuvel.
Heinz Fnesen. dirigent van het Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest.
Het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder leiding
van Heinz Friesen geeft dinsdagavond in de Concert
zaal in Middelburg een concert met medewerking van
de solisten Henk de Graaf (klarinet) en Ryan de Waal
(piano). (20.00 uur)
Ryan de Waal studeerde onder anderen bij Henk Gort,
Mees van Huis en Edith Lateiner-Grosz. In 1982
behaalde hij aan het Sweelinck Conservatorium het
solo-diploma cum laude. Verder volgde hij meestercur-
sussen bij Malcolm Frager. Guido Agosti. Ludwik
Stefanski en Vitaly Margulis. Ryan de Waal werd
verscheidene malen onderscheiden voor zijn spel. Als
eerste Nederlandse pianist wist hij dit jaar door te
dringen tot de finale van het belangrijke Koningin
Elisabeth Concours te Brussel waar hij eervol eindigde
als zevende.
Henk de Graaf ontving zijn opleiding van Jos d'Hondt
aan het Utrechts Conservatorium. Hij behaalde in 1970
alle diploma's met onderscheiding en in 1973 verwierf
hij de Prijs van Uitnemendheid. Sinds 1970 is hij aan
het Rotterdams Philharmonisch Orkest verbonden,
sinds 1975 als eerste klarinettist. De Graaf is daarnaast
leraar aan het Rotterdams Conservatorium en de
Muziekpedagogische Academie te Hilversum.
Op het programma staan de volgende werken: Sjosta-
kowitsjFeestelijke ouverture; Tchaikovsky: Eerste
pianoconcert; Weber Eerste klarinetconcert; Rossini/
Respighi: Suite uit La Boutique fantasque.
De film 'Identificazione di una donna' van Michelan
gelo Antonioni wordt woensdagavond in het Alham-
bratheater van Vlissingen vertoond. In de hoofdrollen
zien we Christine Boisson en Tomas Milian. (20.00
Deze laatste film van Antonioni kreeg op het festival
van Cannes 1982 de ereprijs. Antonioni laat in deze film
opnieuw de menselijke gedragingen tot in details zien.
De hoofdpersoon. Niccolo, een filmregisseur op leeftijd,
gaat na een mislukt huwelijk op zoek naar de ideale
vrouw. Hij denkt in twee contrasterende vrouwen de
perfecte vrouw te vinden, maar ophieuw getuigt de
regisseur van zijn visie: de onmogelijkheid van de man
om tot een werkzame relatie met een vrouw te komen.
Alexandra Radius en Han Ebbelaar
Jackson Browne is niet langer de
dromerige jongeman achter de
piano. De 'jongeman' is alweer bijna
34 en heeft getuige zijn nieuwste lp
'Lawyers in love' weinig illusies
meer. Zijn vaak melancholieke be
schouwingen hebben een cynische
ondertoon gekregen, illustratief voor
een gevoel van onmacht. De koers
wijziging die met 'Hold out' werd
ingezet is doorgetrokken. Meer dan
ooit steunen Jackson Browne's lied
jes op knallende drums en gespierde
gitaarklanken.
Toetseninstrumenten spelen een aan
vullende rol. Het stembereik van
Jackson Browne is wat groter gewor
den, hetgeen hem meer ruimte geeft
om te experimenteren De echo-knop
zorgt echter nadrukkelijk voor een
afstand tussen de artiest cn zijn pu
bliek.
De lp werd opgenomen in Browne's
eigen Downtown-studio In het door
Greg Ladanyi en Jackson Browne
opgebouwde klankbeeld komen alle
instrumenten goed tot hun recht.
Maar het is misschien juist dat cleane,
afstandelijke dat me zo weinig en
thousiast maakt over dit nieuwe
werkstuk. Er is letterlijk een leegte
gevallen door het vertrek van sfeer
maker David Lindlev (gitaar). Danny
Kortchmar schijnt Browne en zijn
band te hebben geholpen bij het uit
werken van de nummmers. Het eind
resultaat is echter een typisch West
Coast-produkt geworden. Leuk om te
Jackson Browne
horen, maar met een hang naar opper
vlakkigheid Dat nu juist, is iets wat
moeilijk te rijmen valt met de Jack
son Browne van weleer
Het titelnummer is een net niet geheel
geslaagde poging om tot een nieuwe
stijl te komen. Hoewel Browne's hoge
keelgeluid misschien wat vreemd aan
doet wint het nummer aan kracht
naar mate het vaker gedraaid wordt
Uit de tekst blijkt dat Jackson Brow
ne zoals hij trouwens op andere
manieren heeft laten weten zich
zorgen maakt over de toestand in de
wereld. 'Downtown' met een stukje
uit de oude Petula Clark-hit geeft
aan dat Browne zich op het moment
vooral in zijn studio op z'n gemak
voelt. Ondanks enkele 'aardige' num
mers is Say it isn't true' in feite het
enige werkelijk overtuigende voor
beeld van een geslaagde koerswijzi
ging. Het is dreigend, handelt over
oorlog en vrede en zou een goede
afsluiting van de lp zijn geweest. Dat
Browne hierna nog eens aan het
rock'n rollen slaat is dan een afknap
per.
H J. K
Jackson Browne 'Lawyers in love'
'WEA-96-026S-1 l
AMSTERDAM Vrijdagavond 9 sep
tember geefl de Amerikaanse zanger-
gitarist Stevie Ray Vaughan een con
cert in Paradiso in Amsterdam.
Stevie Ray Vaughan is de man die op
het laatste moment besloot om toch
maar niet in te gaan op het verzoek
van David Bowie om deel te nemen
aan diens wereldtoemee. Bowie wilde
hem graag naast zich op de bühne
hebben omdat hij nogal onder de
indruk was van Stevie Ray'S gitaar
spel toen ze samenwerkten op Bowie's
lp 'Let's Dance'
Inmiddels is er van Stevie Ray. die
ook leden van The Stones en Jackson
Broipne tot zijn bewonderaars mag
rekenen, een eigen langspeler ver
schenen, getiteld 'Texas Flood'. Hij
heeft dit met blues en blues-rock ge
vulde album opgenomen met Double
Trouble idrummer Chris Layton en
bassist Tommy Shannon).
