ABP-
AFFAIRE
£5*
Moord op
Aquino
WERELDRAAD KERNWAPENS
iBx& -
Achterhaald, eenzijdig, vrijblijvend
El
REGIME-MAR COS P
BROKKELT AF
Directeur Masson
ontkent alle
beschuldigingen
-
Maak een mooie kans
op één van de
jïm
WOENSDAG 24 AUGUSTUS 1983
PZC/ °P'nie achtergrond hwoe
i ;-tB
Z' '4■■■rn1 1 i 1
'■•■■■■•■•"■■2Ï222! .TTZZTIZ--...— I
r-"vi4ff5'.«'r-4 .-$•
f-i"
'Door Martin Huppertzi
Het enige wat men mij kan verwijten is dat ik voor het ABP te veel geld heb willen
verdienen". Met die woorden sluit mr. drs. Ed Masson, de in opspraak geraakte
ABP-topman, een drie uur durend gesprek in zijn villa in Nieuwenhagen af. Enkele dagen
geleden heeft hij bekendgemaakt dat hij tijdelijk terugtreedt als directeur van het evenzeer
in opspraak geraakte Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds in Heerlen.
ken gebruikte hij voor andere zaken.
Bovendien had hij de conjunctuur
tegen. De bezettingsgraad van de
hallen kwam beneden dc exploitatie-
grens. Poot kwam in geldnood. Ik heb
nog getracht hem van de ondergang
te redden, maar Poot wilde niet luis
teren. Niet het ABP. maar de Neder
landse Middenstandsbank en ande
ren hebben Poot trouwens failliet
laten verklaren".
Masson ontkent ten stelligste dat hij
via wie dan ook geld heeft aangeno
men als „bedankje" omdat het ABP
met Poot zaken zou zijn gaan doen.
„Poot zal betaald hebben, maar niet
aan mij. Op verzoek van het ABP is
Van Zon gaan bekijken of de plannen
serieus genoeg waren, een soort con
trole op wat Poot aan het doen was
Maar, en ik spreek hier nog over eind
1978. het ABP wilde geen geld be
schikbaar stellen voor zo n extern
advies. Wat Van Zon en Poot samen
hebben geregeld, daar sta ik buiten.
Maar aan mij heeft Poot nooit iets
betaald, noch rechtstreeks, noch via
een ander. De waarheid is dat Poot
zich niet liet leiden en dat daardoor
zijn imperium in korte tijd ten gronde
is gegaan"
Het verwijt van Poot is. dat het ABP
grof geld verdiend heeft aan zijn fail
lissement. „Integendeel", zegt Mas
son. „Wij hebben de hallen overgeno
men voor een bedrag ver boven de
werkelijke waarde. We hadden-het
ook op een openbare verkoop kunnen
laten aankomen. Dan hadden we ze
wellicht voor de helft gekregen".
Van de rekening van ruim 37.000
gulden die Poot betaald heeft aan de
Belgische firma Perdaen, een firma
waarin ir. Van Zon belangen heeft,
zegt Masson geen weet te hebben, laat
staan iets ontvangen te hebben.
Masson kan niet meer tegen de niet
aflatende stroom van publiciteit en
verdachtmakingen op. Intern, in de
top van het ABP, is het voor hem erg
moeilijk geworden om nog te functio
neren. En bij externe contacten wordt
hfj toch anders aangekeken en behan
deld dan vóór half juni, vóór de dag
waarop de vaderlandse pers zich met
gretigheid meester maakte van Mas
son, het ABP, de pensioenen en de
roddels.
„Weet je wat zo erg is?", vraagt hij
halverwege het gesprek. „Dat ik me
niet kan verdedigen zoals ik wil. Zo
lang het justitieel onderzoek nog
loopt kan ik niet in de openbaarheid
treden en zeggen: 'Die heeft dit ge
daan, en die heeft dat gezegd'. Ande
ren doen dat wel, maar ik mag het
niet. Ik ben ambtenaar en heb verant
woording af te leggen aan mijn baas
en de minister"
Ed Masson. 61 jaar oud. op het hoog
tepunt van zijn wisselvallige carrière.
Het door velen serieus genomen NRC-
Handelsblad noemde hem vorige
week „de meest controversiële man
van de zomer 1983". In sommige lan
delijke dagbladen wordt hij afgeschil
derd als een tulpenvretende, onbe
suisde, impulsief reagerende man, die
echter briljante ideeen heeft en kei
hard is in het zakendoen. Naaste
medewerkers zeggen dat Masson een
man is die zijn gesprekspartners altijd
drie stappen voor is, zeer intelligent,
vaak moeilijk in de omgang, maar aan
de andere kant met beminnelijke ka
raktertrekken.
Niemand die hem kent typeert hem
als een man die open zou staan voor
chantage. Die op slinkse wijze geld wil
verdienen. Die gebruik zou kunnen
maken van zijn hoge positie om er zelf
beter van te worden
Riant salaris
Ed Masson zegt zelf: „Ik heb een riant
salaris. Ik geniet ervan om zaken te
doen en me daarin slimmer en behen
diger te tonen dan anderen. Zaken
doen en daarmee geld verdienen.
Niet voor mij, maar voor mijn werk
gever. Dat is het ABP en dat zijn de
mensen die hun pensioengelden aan
het ABP hebben gegeven om straks
hun verdiende pensioen uitgekeerd
te krijgen".
ABP-directeur Ed Masson is in de
afgelopen weken door twee affaires in
het volle licht van de publiciteits-
schijnwerpers komen te staan. Ener
zijds door het bekendworden dat. hij
betrokken zou zijn bij een poging tot
chantage op zijn persoon, waarbij
smeergelden zouden zijn gebruikt.
Anderzijds is Masson de sleutelfiguur
in een interne machtsstrijd tussen
hoge ambtenaren bij het ABP. Een
strijd, kennelijk met het enige doel
om Masson te laten struikelen.
Allereerst de chantage- en steekpen
ningenaffaire. In 1978 ging het ABP in
zee met ex-wethouder A. J Poot te
Nuenen. die in Nederland een keten
van tennis- en sporthallen wilde op
zetten. Hij had een marktonderzoek
verricht en meende dat zo'n serie
tennishallen zeer florerend zou zijn
Via een relatie kwam hij bij het ABP
terecht. Na enige aarzeling en wat
onderzoek besloot het ABP. vertegen
woordigd door Masson, met Poot in
zee te gaan. Het ABP kocht de al
bestaande hallen in Deume en Waal
wijk en verhuurde die weer aan Poot.
Het geld dat daarmee vrijkwam ge
bruikte Poot om nieuwe hallen op te
zetten. Het ABP verstrekte hypothe
ken voor hallen in Etten-Leur, Aals
meer, Dordrecht en Bergen op Zoom.
En toen stortte het tennisimperium
van Poot ineen. Hij zegt zelf dat dit
gebeurde omdat hij weigerde via be
middelaar ir. J. van Zon nog langer
geld te betalen aan Masson.
Geldnood
Wat zegt Masson ervan? „Poot? Die
rommelde te veel. Geld van hvpothe-
maken'. Maar ik ben toen met Meijer
gaan praten".
Volgens Masson leidde dat praten
ertoe, dat Meijer weliswaar aardige
brokken onroerend goed mocht aan
bieden onder andere het Carltonho-
tel, de Gouden Bocht en kantoren
complex Geelvinck in Amsterdam en
een kantoor in Amstelveen, waarin de
Technische Unie gehuistvest is
maar dat het ABP toch geen zaken
met Meijer deed. „Van der Dussen
heeft indertijd opgemerkt dat de hele
zaak moest doodbloeden. Ik heb dat
willen doen door Meijer steeds nieu
we. andere en hogere eisen te stellen
in de stellige verwachting dat hij op
een gegeven moment, zou kappen met
het ABP zegt Masson nu
De kantoren van het Algemeen Bur
gerlijk Pensioenfonds in Heerlen.
Naspeuringen
Tot grote schrik van de ABP-top
blijkt echter dat in die periode via een
omweg toch zaken waren gedaan met
Meijer. Het ABP kocht van de West-
land Utrecht Hypotheekbank winkel
centra in Oegstgeest en Spijkenisse
voor een totaalbedrag van 15,5 mil
joen gulden. „Tot onze schrik merk
ten we achteraf dat we via de WUH
toch zaken hadden gedaan met Meij
er. Die had die winkelcentra namelijk
aan de bank verkocht. We schrokken
ons rot, maar het was gebeurd. En de
koop ongedaan maken zou nadelig
zijn geweest voor de Westland-
Utrecht en zou Meijer wellicht aanlei
ding hebben gegeven toch publiciteit
voor zijn verhaal te zoeken", verklaart
Masson.
De relatie met Meijer zou ook waar
schijnlijk echt zijn doodgebloed wan
neer ABP-advocaat mr. J J. C. Wou
ters te Amsterdam niet op eigen
houtje naspeuringen zou zijn gaan
doen. Wouters was al in een zeer pril
stadium betrokken bij de pressiepo
ging van Meijer op ABP-directeur
Masson. Hij wist dat er interne ABP-
richtlijnen waren uitgegaan, dat er
met Meijer geen zaken mochten wor
den gedaan zonder toestemming van
de hoofddirecteur, maar constateerde
tot zijn verbazing dat dit kennelijk
toch gebeurde. Wouters pluist alles
uit. raadpleegt kadasterkaarten.
wordt steeds argwanender en stuurt
uiteindelijk een rapport naar minister
Rietkerk, gedateerd 13 mei 1983,
waarin hij min of meer suggereert dat
de ABP-top onder druk van chantage
bezig is ongeoorloofde zaken te doen.
Schimmen
Masson: „Een merkwaardige rol van
Wouters. Hij was mijn advocaat,
daarnaast belast met het behartigen
van de belangen van het ABP. In
plaats van dat te doen gaat hij detec
tive spelen en holt hij achter schim
men aan. Hij heeft niet eerst met het
ABP, zijn opdrachtgever, gepraat,
maar is achter de rug van zijn cliënt
om naar de minister gestapt. Ik vraag
me af hoe hij dat weet te rijmen met
zijn beroepsethiek en zijn erecode als
advocaat".
Minister K. Rietkerk neemt het rap
port van Wouters serieus op en belast
oud-minister Hans Gruyters. lid van
de Centrale Beleggingsraad. met een
eerste onderzoek
„Ik hoorde voor het eerst van dat
onderzoek op 10 juni tijdens een ver
gadering van de Beleggingsraad. De
manier waarop Gruyters toen onder
zocht heeft is naar mijn memng zeer
matig. Met mij heeft hij een keer een
kwartiertje gepraat. En in zijn rapport
staan zoveel vaagheden, zoveel insi
nuaties. dat er alle ruimte voor wilde
fantasieën overblijft. Terwijl iets diep
er graven en iets meer onderzoek tot
heel andere conclusies zou hebben
geleid", vindt Masson.
De gevolgen zijn bekend Na weken
lang touwtrekken over geheimhou
ding van het rapport lekt de inhoud
toch uit. Een nieuwe golf van publici
teit stort zich over Masson en het
ABP uit. Minister Rietkerk heeft in
middels al besloten dat er een justi
tieel onderzoek hij noemt het 'fact
finding' moet komen om aan het
licht te brengen wat er nu werkelijk is
gebeurd.
Grote fout
ABP-directeur Masson.
Willem Meijer, een in Engeland wo
nende handelaar in alles waar winst
aan zit. komt via de Haagse register
accountant mr. T. Praalder in contact
met Poot. Hij neemt de vordering die
Poot beweert op het ABP te hebben
van hem over en schrijft op 27 novem
ber 1982 een brief naar het huisadres
van Masson. In die brief dreigt hij,
met veel woorden omkleed, de hele
gang van zaken rond de ondergang
van Poots tennishallen in de pers te
brengen, tenzij... En dat tenzij is de
wens, dat Meijer aan het ABP leuke
onroerend-goedprojecten tegen hoge
prijzen mag verkopen.
„Met die brief hebben we wellicht
een grote fout gemaakt", zegt Mas
son. „Ik ben ermee naar Van der
Dussen gestapt (hoofddirecteur ABP)
omdat ik me flink onder druk gezet
voelde. Van der Dussen was bang
voor mogelijke publiciteit, die het
ABP in verlegenheid zou kunnen
brengen. Hij raadde me aan met
Meijer te gaan praten. Dat is achteraf
gezien fout geweest. We hadden di
rect moeten zeggen 'Meijer, je kunt
barsten. We hebben niks met je te
(ADVERTENTIE i
Rivella en E10. dat zijn
Maak dit zinneljeafenstuur 'tvoor 15 september in vol
doende gefrankeerde enveloppe naar Frlskwis, Postbus 345.
8901 BC Leeuwardenmet twee platgedrukte doppen van
Rivella of E10 flessen U mag zo vaak meedoen als u wilt
Vergeet uw naam en adres met.
Prijzen: 25 gratis lange woonweekends in een luxe
bungalow Een deskundige jury beloont de origineelste
inzendingen. Prijswinnaars ontvangen uiterlijk 4 weken
na de sluitdatum persoonlijk bericht
een paar apart met
héél weinig calorietjes
IDoor Bob Mantiri)
Dc moord op de 50-jarige Filippijnse oppositieleider, senator Benifn
Aquino, zondag op de luchthaven van Manilla, komt op een moma C
dat binnen het regime van president Marcos een machtsstrijd aan de gis ji
is om de opvolging van Marcos, wiens gezondheid met de dag slecble
wordt. De strijd om de opvolging gaat tussen de invloedrijke echtgen» 1'
van Marcos, Imelda, en de minister van defensie, Ponce Enrile.
De ambitieuze Imelda, die in de verwachten dat Benigno Aquino)
regering verscheidene kabinetspos- zijde had gekozen van het koppi
ten bekleedt en al lang is gedood- Enrile en Cojuancgo.
verfd als opvolgster van haar man. Familiebetrekkingen zullen bij da
wordt gesteund door de bevelhebber overweging voor Aquino een
van de paleiswacht, generaal Fabian grote rol hebben gespeeld.
Ver. Minister Enrile, een burger, was getrouwd met Cory Cojuancg È1
wordt gesteund door de kokosnoot- Uiteindelijk zou Aquino toch pait D'
miljonair Cojuancgo. Enrile heeft hebben gekozen voor Enrile, was
achter zich een deel van het leger en door de balans duidelijk in het ri
wordt financieel gesteund door Co- deel van Imelda Marcos zou 111
juancgo, die behalve economische' uitgevallen. Zij vindt aan haar z®
macht ook grote politieke invloed generaal Fabian Ver, de beveü?:
heeft. ber van de Pretoriaanse
Beide groepen houden elkaar rede- wiens naam in het verleden
lijk in balans. De terugkeer van noemd is bij het uitschakelen x r"
Aquino kon dit evenwicht echter politieke tegenstanders van Mana
verstoren. Wat de groep van Imelda
alsook van Enrile mist, is een woord- Prnfpkkinnppl
voerder, een figuur die geaccepteerd
wordt door het volk, en Aquino kon De moord op Benigno Aquino Iszea
rekenen op een zeer grote aanhang professioneel opgezet. Het vliegvü V'
onder het volk en bij de politieke staat dagelijks onder strenge bewt V*
partijen. Hij was de leider van de kine: iedereen die het vliegveld bis u
Unido, waarin alle oppositiepartijen nenkomt of zich in de buurt van) di
zich hebben verenigd. Wie senator luchthaven vertoont, wordt groncs <t
Aquino aan zijn zijde had, kon reke- onderzocht. Volgens beschrijving 'r
nen op de steun van het volk va^ de Pers had de moordenaar ea
Het is duidelijk dat de ene partij niet uniform aan HV werd daarna Ei
kon dulden dat de andere de steun ter plaatse neergeschoten,
kreeg van Aquino. De conclusie kan
worden getrokken dat een van de Aquino had, voordat hij het vis
partijen de moord op Aquino op tuiS verliet, voor alle zekerheid ea u
haar geweten kan hebben. Maar kogelvrij vest aangetrokken. Schei
welke partij zou dat kunnen zijn? send had hij tegenover een Amé
kaanse journalist nog opgemerkt n
Fnmi/ip "Ms ik 111 de nek word
dsin ben ik er gewees
Het is mogelijk dat Aquino aanvan- Wie er achter de moord zat, kam
kelijk gekozen zou hebben voor meer worden achterhaald, omdat4
Imelda. Toen Imelda Marcos in mei moordenaar ook is geëlimineerd.Di
in de Verenigde Staten was, heeft zij moord op Aquino is een aanwijzc*
lang en uitvoering met Aquino ge- dat het regime-Marcos aan het fc
sproken over een mogelijke samen- storten is. De crisis is nu in ee
werking. Maar gezien de conflicten vergaand stadium. Beide partijs
in het verleden tussen Aquino en zullen elkaar de moord in de schot
Imelda. zou een bondgenootschap nen schuiven en dat brengt hen n<£
waarschijnlijk nooit van de grond een punt waar confrontatie onve
zijn gekomen Het was eerder te mijdelijk is.
De 1
De Filipijtise oppositieleider Benigno Aquino kort voor zijn aankomst opi
luchthaven in Manilla waar hij zou worden vermoord.
(Van onze militaire medewerker
generaal b.d. M. H. von Meyenfeldli
De Wereldraad van Kerken heeft
zich tijdens haar vergadering de
ze maand in Vancouver uitgesproken
tegen de produktie, de plaatsing en
het gebruik van kernwapens. De ker
ken die bij de Raad zijn aangesloten,
is gevraagd bij hun regeringen te
pleiten voor het afzien van het bezit
en het gebruik van atomaire wapen-
Systemen. Gedelegeerden van kerken
uit Nederland, België, de Duitse
Bondsrepubliek, Groot-Brittannië en
Italië hebben zich bovendien ver
plicht de strijd aan te binden tegen
de plaatsing van Pershing-II-raket-
ten en Tomahawk-kruisraketten op
Europees grondgebied.
Dat de Kerken zich uitspreken over
vraagstukken van veiligheid en bewa
pening is terecht. Immers, veel chris
tenen zijn door hun politieke keuze en
de aard van hun werk, medeverant
woordelijk voor de huidige ontwikke
lingen. Ook zijn veel christenen be
zorgd over de confrontatie tussen
Oost en West en de aanhoudende
wapenwedloop, een zorg die de Ker
ken niet onverschillig kan laten. In
deze situatie mag de Kerk niet zwij
gen en zal zij moeten aangeven wat
verantwoord handelen is.
Een probleem bij kerkelijke uitspra
ken over de atoombewapening is, dat
binnen de kerken uiteenlopend wordt
gedacht over wat ons op het gebied
van de veiligheid te doen staat. Veel
kerkleden voelen zich bedreigd door
het Russische militaire potentieel, op
gesteld in Oost-Europa en het Westen
van de Sovyjet-Unie. Zij achten atoom
wapens onmisbaar om een Russische
aanval op West-Europa te voorkomen
en zijn, gezien de ontwikkelingen bin
nen het Warschau-pact. vóór moder
nisering van het NAVO-atoompoten-
tieel. Uitspraken die wijzen in de
richting van eenzijdige stappen ter
vermindering van de bewapening,
worden door hen als bijzonder bedrei
gend ervaren.
Anderen daarentegen zien de voort
gaande ontwikkelingen op het gebied
van de bewapening als de grootste
bpdreiging voor het voortbestaan van
de mensheid. Zij voelen de verklaring
van de Wereldraad van Kerken als
een steuntje in de rug bij hun strijd
tegen de atoombewapening. Mede als
gevolg van deze verschillende opvat
tingen, veroorzaken kerkelijke uit
spraken over de atoombewapening
gewoonlijk veel onrust onder christe
nen. Dat effect heeft de verklaring van
de Wereldraad mijns inziens slechts in
beperkte mate. De uitspraken van de
Raad zijn immers niet bindend. Aan
de bij de Raad aangesloten leden
wordt overgelaten wat zij er in hun
situatie mee willen doen.
Betekenis
Wat betekenen kerkelijke uitspraken
tegen de atoombewapening voor de
militair die actief lid is van een kerk?
Ik denk dat de meeste militairen van
deze uitspraak kennis nemen om ver
volgens over te gaan tot de orde van
de dag. De kerk moet zich niet met
politieke en militaire problemen in
laten. De atoompacifisten onder de
militairen zijn de Wereldraad onge
twijfeld dankbaar. Een kleine groep
van christen-militairen doet alles om
de kerken tot andere uitspraken te
brengen. Een enkeling zal de kerk of
de krijgsmacht verlaten omdat hij
het niet meer ziet zitten.
Overigens zqn kerkelijke uitspraken
over de bewapening zeker met spe
ciaal voor militairen bedoeld. De kerk
richt zich tot de politieke besluitvor
mers en tot allen die door hun denken
en handelen de instandhouding en
verdere ontwikkeling van het atomai
re afschrikkingsevenwicht mogelijk
maken.
Bij de verklaring van de Wereldraad
van Kerken met betrekking tot de
kernbewapening wil ik graag de vol
gende kanttekeningen plaatsen. Een
eerste is. dat de Wereldraad mijns
inziens achter de ontwikkelingen aan
loopt. De atoomtechnologie is immers
al definitief voor militaire doeleinden
aanvaard. Dat blijkt onder meer uit
enerzijds de ontwikkeling en produk
tie van atomaire wapensystemen die
uitermate bruikbaar zijn voor de oor
logvoering, anderzijds de verdere ver
spreiding van kernwapens over de
wereld. Amerikaanse deskundigen
verwachten dat rond de eeuwwisse
ling verschillende Derde-Wereldlan
den over atoomstrijdkrachten zullen
beschikken. De rol van kernwapens
kan alleen nog maar in het kader van
een totale vermindering van de bewa
pening worden teruggedrongen.
De tweede betreft de eenzijdigheid
van de verklaring. Dat er zorg is over
de rol van atoomwapens in het inter
nationaal politiek en militair strate
gisch beleid is begrijpelijk. Maar ook
de ontwikkelingen op chemisch en
biologisch gebied zijn bedreigend En
wat te denken van de toenemende
belangstelling voor wapensystemen
geschikt voor de strijd in de we
reldruimte. De grootmachten lijken
zich niet te willen neerleggen bij de
patstelling ontstaan door het atomai
re afschrikkingsevenwicht. Zij zoeken
naar wegen en middelen om hun
militaire potentieel weer daadwerke
lijk bruikbaar te maken voor het
bereiken van internationale politieke
doelstellingen. Op deze dreiging
wordt door de Wereldraad niet gewe
zen.
De derde kanttekening is, dat de
verklaring van de Wereldraad mij
doet denken aan een oproep aan een
alcoholicus om het glas bier. dat hij in
zijn hand heeft, niet leeg te drinken.
De mogelijkheid bestaat dat hij doet
wat van hem wordt gevraagd. Maar
als er verder niets gebeurt, als er geen
aandacht is voor de oorzaken van de
drankzucht en voor een doelmatige
ontwenningskuur, zal hij ten slotte
toch weer naar het glas grijpen
Raamwerk
Ontwikkelingen op het gebied van de
bewapening die als bedreigend wor
den ervaren, staan niet op zichzelf Zij
krijgen vaart en richting door: het
politieke beleid in de Oost-Westver-
houding; de geldende militaire strate
gie; de stand van de techniek; econo
mische belangen en ideologische fac
toren. Zij voltrekken zich binnen een
gecompliceerd raamwerk. En als er in
dat raamwerk iets verandert, gaan de
ontwikkelingen op het gebied van de
bewapening gewoon door. Zij zijn
door acties die zich alleen tegen de
bewapening richten niet terug te drin
gen.
Misschien kan druk op politici ertoe
leiden dat de plaatsing van 572 nieu
we raketsystemen door de NAVO op
Europees grondgebied niet doorg«<
Maar als er op onder meer politiek!
militair gebied niets verandert»
len andere wapensystemen de taks
overnemen die aan de PershingS
raket en Tomahawk-kruisraketK
zijn toegedacht. Het netto-resultf
van die druk is dan: gefrustreert
politici en militairen en verstoort
relaties binnen het westerse bond?
nootschap.
De rol van kernwapens kan all«
maar daadwerkelijk worden terug?
drongen door een beleid gericht op:
bevordering van een intematioM
rechtsorde, de verbetering van
betrekkingen tussen de volken
Oost en West; de ontwikkeling d
een militaire strategie rond defend
ve wapensystemen; ter verstevigd
van de greep van de overheid op'
militaire technologie en de ontf»
ming van de wapenindustrie in civif
industrie. De Wereldraad heeft
over de bevordering van een dergeÜJ
samenhangend beleid in Oost en W«
niet uitgesproken. Zij heeft daarffl
een kans laten liggen om daadwerk
lijk bij te dragen aan meer ve
verhoudingen op ons continent
