Kusjes, bloemen en een
kast vol met prijzen
Een verhaal rond een lege akker
'Werk
is mijn
hobby'
Varkens-
pesterij
U
Een
aardappel
moet heel
wat kunnen
O
Kralen
maken
JEUGDRENNER JOHNNY VAN CADZAND
Kabeljauw
O
n
■s
p
r
r
O
9
DE BELEVENISSEN VAN KEES KRUL
STRIP
'Werken in de natuur is het
mooiste wat er is', zegt boer Jan
de Zwart. Hij woont en werkt in
Oostburg samen met zijn
vrouw Corrie, zijn zoon Awie
(13) en zijn dochter Suzanne
(11).
De Zwart bewerkt 48 hectare
land. Op 5 hectare daarvan
gebruikt hij geen kunstmest en
spuit hij geen gif. De Zwart is
daar een tegenstander van.
Toch maakt hijzelf op de rest
van zijn land wel gebruik van
kunstmest en gif, 'maar zo wei
nig mogelijk De Oostburgse
boer vindt dat zelf eigenlijk ook
een beetje raar, maar hij legt
uit: „Die andere 43 hectare heb
lk nodig om van te leven. An
ders zou ik geen boer meer
kunnen zijn".
Toen De Zwart acht jaar was,
hield hij al van de natuur, voor
al van vogels. „Door de kunst
mest en door het vergif zijn in
Zeeland veel uilen en andere
roofvogels verdwenen. Dat vind
ik heel erg. Een boer moet
eigenlijk een van de beste na
tuurbeschermers zijn", vindt
hU.
Kunstmest -die witte korrels-
wordt gemaakt van onder meer
aardolie en aardgas. Er is veel
energie nodig voor het maken
van die 'namaak poep' Met die
kunstmest kun je planten snel
ler laten groeien.
Maar volgens De Zwart zijn die
planten dan 'wateriger' en wor
den ze sneller ziek
En dan moet je vergif spuiten
om ze gezond te houden „Dat
vergif ligt dan later lekker op je
bordje groente", zegt hij.
Boeren zonder gebruik te ma
ken van kunstmest of gif heet
eigenlijk 'biologisch-dynami-
sche landbouw' Het is wel een
bewerkelijke bezigheid.
De Zwart: 'Die natuurlijke
landbouw is nogal moeilijk- Je
moet er heel hard voor werken.
Al het onkruid moet je met de
hand trekken. Gelukkig helpt
Awie wel eens. Die 5 hectare is
er net niet te groot voor".
Die lap van 5 hectare staat vol
met kruiden, groenten en
graanprodukten. In de schuur
is het winkeltje van Corrie
Mensen uit Oostburg kunnen
daar gezonde en lekkere groen
te kopen. Ook verkoopt hij veel
spullen door aan winkels die
alleen echter natuurlijke pro-
dukten verkopen (reformwin
kels).
De Zwart is trots op zijn pro-
dukten. Hij vertelt: „Ik had hier
een vergadering van een groep
mensen. Mijn vrouw moest weg
en had een schaaltje radijsjes in
de keuken gezet. Die zouden we
's avonds eten als een soort
borrelnootjes. Toen ze op tafel
kwamen brandde haast ieder
een zijn mond. Ze vonden ze zo
pittig, dat ze er van schrokken.
Ze waren alleen die flauwe ra
dijsjes uit de supermarkt ge
wend".
De Zwart zijn dag Is goed ge
vuld: „Veel vrije tijd heb ik niet.
Ik werk van zonsopkomst tot
zonsondergang. In de schuur
hangt geen bel die zegt dat het
tijd is".
Maar de 'natuurlijke' landbou
wer heeft er geen moeite mee:
„Mijn werk is mijn hobby"
Wie geeft er nu iets om varkens.
Nou, de dierenbescherming wel. Sa
men met de stichting Lekker Dier
zijn ze aan een actie begonnen:
'Ontketen de fokzeug'.
Een fokzeug is een moedervarken.
Ze moet voor zoveel mogelijk big
getjes zorgen. In Nederland zijn
„Wist je dat er in Nederland meer
varkens zijn dan mensen?" vraagt
J. Masclee, akkerbouwer in Cad
zand. „Zeeuwse boeren krijgen hun
mest van mestbanken in Brabant.
Daar zijn veel varkensfokkerijen.
Maar we kunnen niet alles gebrui
ken. Dat is niet goed voor de
grond."
Boer Masclee vertelt graag over zijn
werk. Hij heeft het vak al jong
geleerd van zijn vader. Na de HBS
koos hij voor een studie aan de
Hogere Landbouw School. „Dat is
een opleiding waarmee je alle kan
ten op kunt. Het enige dat je niet
leert is muziek en sterrenkunde."
lacht hij.
„Voor de veeteelt is er een Zuivel-
school in Bolsward en voor de tuin
bouw kun je in Roermond terecht.
Veel afgestudeerden van deze scho
len komen nog snel aan de slag. De
landbouw is een van de belangrijk
ste werkgevers in dit land. Denk
maar eens aan de plantsoenen
dienst, milieu-inspektie, zuivel- en
suikerindustrie en handel."
Spuiten
De 'Beerhoeve' -zo heet Masclees
bedrijf- is een moderne onderne
ming. Er wordt vooral tarwe ver
bouwd, Het enige handwerk dat
daar nog aan te pas komt is: wilde
haver trekken, een werkje van een
dag of zes.
Vroeger was elk bedrijf nog ge
mengd: paarden om te trekken,
weilanden voor het voer, koeien
De Zuidelijke Landbouw Maat
schappij (ZLM) heeft het scholen
project. 'De boer op' afgesloten Tij
dens dit project werden de kinderen
op de hoogte gebracht van het
boerenbedrijf.
Het project, dat de ZLM samen met
de RPCZ i Regionaal Pedagogisch
Centrum Zeeland) uitvoerde, heeft
vier jaar geduurd.
Het is een groot succes geworden.
Veel scholen uit Zeeland en West-
Brabant hebben één of meer keren
meegedaan.
In totaal gingen meer dan tlendui-
meer dan 1 miljoen fokzeugen. Ze
'leven' in kale, donkere, betonnen
voor de melk en de mest. „Daar zou
een gemiddeld gezin nu niet meer
van kunnen leven," berekent hij.
„Je kunt nu beter zo weinig moge
lijk gewassen kiezen en dan: ver
standig spuiten!" legt hij uit. „Ge
lukkig zijn er goede en veilige mid
delen. Ik spuit bijvoorbeeld de blad
luis dood, maar het lieveheersbeest
je, dat bladluizen eet, blijft leven."
Masclee laat zijn indrukwekkende
machines zien en noemt prijzen met
veel nullen, De schuren lijken op
reuzengarages. In de winter is hij
dan ook meer technicus dan boer.
zend kinderen de boer op. De ZLM
stuurt geen inschrijfformulieren
voor het project meer naar de scho
len. Ze blijven wel afspraken maken
tussen boerenbedrijven en scholen
die mee willen doen.
Lege akker
„Het verhaal van de boer begint en
eindigt met een lege akker", vertelt
Jos Elsgeest van het RPCZ, „Wat
daar tussen allemaal gebeurt bele
ven de kinderen tijdens het pro
ject".
Er zyn boekjes en lesbrieven bij 'De
boer op', maar het leukst zijn de
bezoekjes aan de boerderij. Vooraf
hokken. Met een riem om het li
chaam en vastgeketend aan de
vloer met een ketting van 50 cm.
Soms doodt de moeder haar jong in
paniek Of ze verwonden zichzelf
aan de ijzeren stangen. Geen vrij
heid, licht of stro. Dit moet verande
ren vinden de actievoerders.
„Een beetje eenzaam is mijn werk
wel. Je collega's zie je alleen op de
beurs. Dat was vroeger anders,
maar spuiten is nu eenmaal goedko
per dan wieden met een paar knech
ten. Toch is het werk nooit eento
nig. Elke dag, elk jaar is weer an
ders."
Er worden tegenwoordig proeven
gedaan met maaidorsers die via
laserstralen worden bestuurd. Ook
maken computers het werk steeds
lichter.
Toch gelooft boer Masclee niet dat
de akkerbouw daardoor echt zal
veranderen.
Marina van den Boogaart
komt de boer of boerin naar school
om al iets over het bedrijf te vertel
len en te zien wat de kinderen al
gedaan hebben op school.
Doen
„Het is de bedoeling dat de kinde
ren er iets van opsteken, maar voor
al ook dat ze iets doen", zegt Jos
Elsgeest, „Dat kan het maken van
een jaarkalender zijn, een schoolak-
kertje aanleggen of de geschiedenis
van de boerderij uitpluizen".
Het project duurt één jaar. Sommi
ge boeren en scholen vonden 'De
boer op' zo leuk, dat ze elkaar nog
regelmatig bezoeken.
Misschien ben je het door het
stralende weer van de afgelo
pen twee maanden al vergeten:
zelden viel er zo veel regen als
dit vooqaar.
Vooral de boeren klaagden
steen en been. Hun gewassen
stonden op de velden te rotten.
En wat nog geplant of gepoot
moest worden, kon de grond
niet in. De akkers waren veel te
modderig voor de zware machi
nes.
Maar net op tijd sloeg het weer
om. Gelukkig maar.
Hoewel gelukkig? Na de regen,
brak een lange periode van zon
en droogte aan. Vele gewassen
hadden gebrek aan water en
groeiden minder groot dan nor
maal. De opbrengst zal voor
een aantal produkten dan ook
een stuk lager uitvallen dan
voorgaande jaren.
Dat geldt onder meer voor de
aardappelen. Omdat de oogst
kleiner is. stijgt ook de prijs.
Een kilo aardappelen is nu flink
duurder dan vorig jaar. En
aardappelen vormen een be
langrijk deel van onze voeding.
Rampjaar
Een rampjaar op landbouwge
bied is het dit jaar gelukkig met
geworden. Toch is het iedere
keer maar weer afwachten wat
het weer doet.
Daarom proberen boeren al
heel lang aardappelen te telen
die weinig problemen geven. En
daarbij hebben ze sinds een
aantal jaren hulp gekregen van
de wetenschap. Dat scheelt een
heel stuk.
Boeren moeten minstens een
jaar wachten voor ze weten of
een nieuwe plant beter is dan
een andere. In reageerbuisjes
gaat dat heel wat vlugger. Maar
of de ideale aardappel ooit ge
vonden wordt?
In ieder geval niet gemakkelijk.
Ideaal
Ga maar na. Hij moet tegen
regen kunnen, maar ook tegen
droogte. De knollen mogen niet
te diep in de grond groeien en
het moeten er veel en vooral
grote zijn.
Na het rooien moeten ze lang
bewaard kunnen blijven. Ze
moeten tegen een stootje kun
nen, gemakkelijk koken en te
gelijkertijd lekkere frites geven.
En -je zou het haast vergeten-
ze moeten ook nog lekker sma
ken,
Interessant is dan ook dat pas
geleden expedities in Zuid-
Amerika op zoek zijn geweest
naar de oeraardappel. Mis
schien is die van alle soorten
nog het sterkst en het lekkerst
gedicht gedicht gedicht gedicht gedicht
Thema BOEREN deze keer,
de hele redactie met ideeen in de weer:
„Zijn er stomme boeren, of zijn ze er niet?
Een 'echte' boer. Iets over bio-industrie.
Iemand zegt: Groene School, project 'De boer op'
of we zoeken iemand die kampeert bij de boer op.
Een ander kent iemand die geiten fokt
en het schijnt dat met aardappels wordt 'gegokt'.
De vraag hoe een boer steeds bij kan blijven.
Een heel klein boertje tegenover de grote bedrijven.
Techniek, machines: steeds gewoner.
Wat doet zo'n boer nou in de zomer?".
't Is moeilijk te kiezen uit zoveel spullen,
we kunnen wel drie kranten vullen.
Heel leuk, en toch... wat ik nou mis
(misschien dat dat echt weer iets voor mij is).
Gewóón: zo'n boertje na het eten,
Hoe kun je dót nu toch vergeten?
Redactie: Marina van den
Boogaart, Anneke van den
Doel. Leen van Duivendijk, Cor
de Jonge, Mieke Lemmens,
Sylvia Scheers, Jan Smeekens,
Ineke Timmerman en Willem
Verstuijf.
Adres. Walstraat 56-60.
4381 EG VLissingen.
Tel. (maandag t/m vrijdag, van
9.00 uur tot 17.00 uur): 01184-
15144.
Advertenties: (per brief) Admi
nistratie PZC, Postbus 18, 4380
AA Vlissingen. Het benodigde
bedrag aan LOSSE postzegels
bijsluiten of afgeven aan de
PZC-kantoren.
Tijdens het spookuur als alle men
sen slapen, ligt Sofie klaarwakker In
bed Ze heeft last van de maan die
op haar gezicht schijnt.
Ze wil het gordijn dicht doen, maar
ziet dan wat nog nooit eerder ie-,
mand gezien heeft: een heel lang en
heel zwart en heel dun wezen. Met
een dunne trompet en een grote
koffer sluipt het door de straat.
Verstijfd van schrik ziet Sofie dat
het haar kant uitkomt. Gillend
vliegt ze onder de dekens. Het bloed
stolt in haar aderen tot ijs als ze
even later een reuzenhand met ble
ke vingers door haar raam naar
binnen ziet glijden. Met deken en al
wordt ze van haar bed getild en
door het raam naar bulten gedra
gen
Eng? Ja, nou en of. Al op de eerste
bladzijde van het nieuwste boek
van Roald Dahl zit je met de bib
bers in je lijf. Als je van zijn boeken
houdt (De Reuzenperzik, Sjakie en
de Chocoladefabriek De Griezels,
Joris en de Toverdrank...) mag je De
GVR, zo heet het, riiet ongelezen
laten!
Lobbes
Gelukkig voor Sofie betekent GVR
Grote Vriendelijke Reus. Hij is de
enige aardige en 'lobbessige' reus in
Reuzenland. Alle andere zijn ware
monsters die mensbaksels 'verruk-
kelekukkelijk' vinden. Hun namen
alleen zyn al genoeg: De Mensen
mepper. de Kinderkauwer. de Meis
jesstamper, de Schrokschranzer...
Elke nacht gaan ze op zoek naar
smakelijke kinderen De GVR niet.
Die eet 'snoskommers'. een 'vreselij
ke akkiebakkie rotgroente'.
De GVR verschilt nog meer van zijn
medereuzen. Hij bezorgt kinderen
hun dromen. Als Sofie dat hoort
bedenkt ze een plannetje dat aan de
schranspartijen een einde maakt.
Daarvoor heeft ze wel de hulp van
de GVR en de koningin van Enge
land nodig. Nou -en dat spreekt- die
willen wat graag meewerken
De afloop van het verhaal is te
aardig om hier te verklappen. Gauw
zelf lezen dus. Spijt zul je er niet van
hebben, want behalve griezelen kun
je met De GVR ook heerlijk lachen.
Om de manier van praten van de
GVR bijvoorbeeld. Heb je wel eens
naar Koot en Bie mogen kijken?
Nou, zo ongeveer. Kostelijke woor
den en zinnen.
En dan hebben we het nog niet eens
over de juweeltjes van tekeningen
gehad waar het boek vol mee zit.
Roald Dahl: De GVR met illustraties
van Qucntin Blake. Ui tg. De Fontein te
Baarn. Prijs 7 22,50.
De geschiedenis van kralenversie-
ringen is zo oud als die van de mens
zelf. De oermens maakte al kralen
kettingen van steentjes, botjes en
schelpen.
.Tegenwoordig kun je kralen in alle
soorten, maten en kleuren kopen,
maar zelf maken is leuker en veel
origineler.
Papieren kralen. Kun je maken van
tekenpapier, behangselpapier uit
stalenboeken of oude tijdschriften.
Knip lange repen van ongeveer der
tig centimeter lang en een tot twee
centimeter breed. Om kralen van
verschillende diktes en lengtes te
krijgen, moetje de stroken langer of
breder maken.
Smeer het papier dun in met behan
gersplaksel en rol de strook om een
breinaald op. Plak vooral het uitein
de goed vast. Schuif de kraal voor
zichtig van de breinaald en leg hem
te drogen. Daarna kun je de droge
kralen vernissen.
Een bollere kraal maak je zo: knip
een strook die steeds breder wordt
uit het papier en begin vanaf de
breedste kaot te rollen. De kraal is
dan aan beide uiteinden vrij dun en
wordt naar het midden steeds dik
ker.
Op dezelfde manier kun je kralen
van stof maken. Neem hiervoor een
katoenen lap. In plaats van knippen
kun je het katoen scheuren, De
rafelige zijkanten staan juist grap
pig-
Met een mengsel van meel en zout
kun je niet-eetbare deegkralcn ma
ken. Meng een kopje meel met een
half kopje zout. Voeg zoveel water
toe tot het deeg stijf wordt.
Boetseer de kralen in allerlei vor
men. Versier ze met behulp van een
cocktailprikker. Zet de kralen
rechtop op een bakblik en bak ze 2
uur in een niet voorverwarmde oven
op de laagste ovenstand.
Ook deze kralen kun je weer verven
en of vernissen.
Gewassen en in de zon gedroogde
meloenpitten zijn ook erg mooi.
Geurige kralen maak je van kruid
nagelen. Eerst in water laten weken,
dan rijgen en weer laten drogen.
Tja... en wat doe je dan met al die
kralen. Je kunt er een kralengor
dijn, wandversiering, ceintuur of
feestslinger of... ketting van maken.
Johnny van Cadzand heeft er weer een beker bij. Rechts wethouder H. de Mul v
van de 'Jeugdtoer '83' aanwezig was.
'i Axel die bij de prijsuitreiking
In de huiskamer van de
familie Van Cadzand in
Westdorpe staat een grote
kast, barstensvol bekers,
medailles en andere prijzen.
Het is duidelijk: hier is een
rappe sportman aan het
werk geweest.
Vorige maand nog won jeugdrenner
Johnny van Cadzand (want over
hem gaat het) tijdens de eerste dag
van de Zeeuws-Vlaamse jeugdtoer
de eerste prijs bij de elfjarigen.
Johnny traint al drie jaar serieus bij
de Wielervereniging Zeeuws-Vlaan-
deren. 'Daar leren ze je eerst stuur-
vast worden en in groepjes rijden.
Maar sprintjes vond ik meteen het
leukste Ik train vier keer per week
een uur', vertelt hij. 'Behalve bij
slecht weer, maar dan trap ik wel
een stukje op de rollers'.
In het gezin is wielrennen een be
langrijk onderwerp. Vader Rinus is
jeugdleider bij de vereniging en
fietst zelf als 'liefhebber'. Als John
ny een koers moet rijden, ergens in
Brabant of Limburg, gaat het hele
gezin mee. 'Soms gaan we ook naar
Belgie. Daar hebben ze tenminste
hellingen', lacht Johnny.
'Eerst vond ik het wel moeilijk om
boven te komen. Als je nog geen
vijftien bent mag je nog niet met
versnellingen rijden. Dat zijn de
regels. Maar nu vind ik zo'n par
koers wel leuk. Als we met vakantie
naar Luxemburg gaan. gaat de fiets
mee. Dan kan ik weer een paar
bergjes doen'.
Nog nooit is hij met tegenzin op de
fiets gestapt. Het is dan ook zijn
grootste wens om later beroeps te
worden. 'Maar eerst ga ik leren voor
bankwerker', zegt hij, 'wantje weet
natuurlijk nooit of je zo goed zult
blyven'.
Geen friet
Zijn zakgeld gaat helemaal op aan
onderdelen voor de fiets, die hij na
elke koers een onderhoudsbeurt
geeft. Maar ook zijn eigen conditie
wordt in de gaten gehouden. Voor
een wedstrijd geen friet mét! Dan
komt er biefstuk op tafel.
Bij de start van elke wedstrijd staat
hij te trillen op zijn benen. Maar als
het sem is gegeven is daar niets
meer van te merken.
De indrukwekkende plakboeken
vol foto's van bloemen, kusjes en
erepodia doen denken aan een ech
te carrière.
Maar Johnny haalt zijn schouders
op: 'Ik zal wel zien'.
Deze keer een visrecept. Hoe
kan het ook anders, in een land
waar vis zo'n belangrijke rol
speelt
Je hebt nodig:
- kabeljauwfilet (net zoveel
stukken als er mensen zyn)
- een ul
- een goudrenet (appel)
j 2 theelepels kerrie
- een bouillonblokje
- een flinke eetlepel bloem
- eventueel citroensap.
Ui in kleine stukjes snijden en
in wat boter fruiten bakken
tot het bruin ziet). Doe daar de
appel in schyven bij. Dan de
kerrie er in en goed roeren.
Even laten bakken en een half
kopje water toevoegen. In het
mengsel de vis leggen en onge
veer 15 minuten zachtjes laten
koken.
De vis eruit scheppen. Voor
zichtig, zodat de stukken niet
kapot gaan. Leg ze in een
schaal.
Roer de bloem met een klem
beetje water glad, zonder klon
tjes. Dit papje al roerend door
de saus mengen. Ook het bouil
lonblokje in de saus oplossen
en eventueel wat citroensap er
aan toevoegen. Even doorko
ken en saus over vis gieten.
Eet er aardappelpuree en een
salade bij, bijvoorbeeld van ge
raspte wortelen of tomaten.
Eet smakelijk!
EVEN PUZZELEN
Een puzzel voor schakers: een paar-
desprongpuzzel.
Begin bij het balletje. Welk woord
vind je dan?
Ingezonden door Monika Melis en
Liezette Kallemein uit Koudeker-
'HOE 1ST MEE DE NIEUW OCH IK EV WAE
^KNECHT 60AS PAS5ENP WERREK
fOPiVEUR 'MGEWimj
