De zoon
van Louis
Ruim 160 voorstellingen
door geheel Nederland
Festival
van de
oude
muziek
Musical
donkere
met
humor
Theater
klapper
PZC/ kunst/cultuur
HONDERDZESTIG
CONCERTEN
IIJPAG 19 AUGUSTUS 1983
Door Jacques d'Ancona)
lig Boy Productions, het management van Freek de Jonge, heeft hem altijd geboeid. Het is
)een kwestie van kleur, beweert Martin van Dijk (36). Je zoekt een hoek op, aldus zijn
elling. Vandaar dat hij met de geluidsbanden van zijn eerste avondvullende jazzcompositie
oor theater „Ragazzi, ragazzi" naar Amsterdam reisde, de opdracht kreeg en nu bij zichzelf
tn „waanzinnige ambitie ontdekt om vanuit de moderne aanpak muzikaal het Davids-
lateriaal te lijf te gaan".
r is zeer produktief geweest in het
baret bij Henk Lagerwey en binnen
t trio Martin. Ton en Bommerson,
e zonder hem straks met een nieuw
ogramma komen. Martin van Dijk
rtoeft twintig jaar op podia. Aan-
inkeiyk jazz, daarna jazz-rock, pop
onder meer met Harry Muskee en
leeds zoekend naar integratie voor
n van muziek en theater,
iezien het verleden van mij en mijn
mille trok me de aanbieding voor de
mds-produktie. Mijn vader, mijn
pm Henk. diens zoon Ad. m'n broer
i, mijn neef Henk Platje, we
bben allemaal sterke verwantschap
tt het theater. Ik heb Willy Alberti
geleid toen ik 13 jaar was en als
•Jarige zat ik aan de vleugel bij
eintje Davids op bejaardenmidda-
n. De cirkel is dus nu rond", zegt
artm van Dijk.
zoekt naar nieuwe harmonische
men van componeren in de mu
it De samenstelling van de insru-
ïten speelt daarbij ook een rol.
kwestie van muzikale emancipa-
my Arean
Het nieuwe theaterseizoen be-
fml met een klapper. Een nieu-
®e Nederlandse musical, die in
derdaad Nederlands is en voort
komt uit het theaterleven: „De
van Louis Davids".
Hen tweede „Fien" misschien?
pmeuw een iets overtïlde
B.v amr-op-de-handse historische
Wickets'
Iris reden voor optimisme. Vol
lens de eerste geluiden gaat het
tomaal niet om een bewuste
econstructiemaar om een ver
ting die geheel aan de fantasie
«n de auteurs t Gerben Hellinga
,,197! Jacques Kloters) ontsproten
If Wy spraken met producent
Bart de Groot en het Groninger
thtpaar Martin van Dijk en
Wanda Grendel Martin her-
khrijfl en arrangeert samen met
fans Vermeulen de muziek.
Wanda ontwerpt de beweging
Wr de mensen op het podium.
ten Frenkel Frank, auteur
15 toneelstukken en vijfboe-
jW, bedenker van theaterpro-
tamma's en filmmaker („De
Boezemvriend"), regisseert „De
toon van Louis Davids".
,eSi ten Ooms, die bij het Publiek-
ttii theater destijds in „Mensch
le leven" Louis Davids-
vertolkte, speelt in deze
-'al tweemaal Louis Davids
«junior nu en David senior. In
hoofdrollen naast hem staan:
tey Arean, Lex Goudsmit,
!(i«S °°!i Prinsen en Gerrie van der
Klei
er: Lia Oorvers, Maeve van
Steen, Jan Mesdag, Cees
Itee, Arie Cupé en vers van de
mjeinkunstacademie Melline
Pollenis en Karin Bloemen
[■artm van Dijk voert het vijf-
tnsorkest aan, waarvan onder
deren Jan de Hont en Frank
|jte deel uitmaken Het decor
[te" Paul van den Berg, de
ytuums van Leonie Polak
rtben Hellinga schreef de scè-
Wen de dialogen. Jacques Klo-
bewerkte de liedteksten.
tie. vindt hij. Een aantal nummers
van Davids had hij al finaal op de kop
gezet toen hij in Bussum ging praten
met De Groot en er nog geen sprake
van was dat Wanda de beweging zou
gaan doen. Daarvoor was eerst een
sollicitatiegevecht nodig met Hans
Tuerlings.
NND
Wanda Grendel (34) heeft haar naam
gevestigd als choreografe binnen het
circuit van kleinere, vernieuwende
dans- en bewegingsgroepen. Haar de
buut in 1969 met „Variaties" werd
juichend ontvangen. Ze komt uit de
school van Sonia Gaskell. werkte in
Italië, Frankrijk en in het Midden-
Oosten. „Ik mocht mijn gang gaan en
balletten in elkaar zetten, wat voor
die tijd uitzonderlijk was". Vroeger
werd in de opleiding nog geen jazz
gegeven. Ze heeft wat je noemt een
brede scholing, want ook het pure
nachtclubwerk als soliste was haar
niet vreemd.
Na haar vestiging in Groningen in
1969 leek het even de burgerljke,
rustige toer rond het kleine gezinnetje
op te 'gaan. Het kwam er niet van. Bij
de balletschool Terpsichoré stimu
leerde Lily Rus haar en er volgden
verschillende choreografieën tijdens
haar werk voor de balletstudio's Pier
rot en voor de Noord Nederlandse
Dansgroep.
Daar ging het vorig jaar mis na 12.5
jaar artistieke leiding. Het was een
voordurend gevecht bij de NND. on
der meer voor subsidies. Onontkoom
bare frustraties, een gevoel van verla
ten worden door de dansers en als
het succes doorbreekt een bedrei
gende sfeer.
„Ik kijk er ontspannen op terug", zegt
Wanda Grendel, tamelijk effen Te
gauw valt Martin haar in de rede,
motiverend: „De scheiding is doorge
gaan. De een heeft zich wel sterk
geprofessionaliseerd, de ander, de
NND. is totaal achtergebleven In het
openbaar zijn ze niet meer naar voren
gekomen. Ze werken bij ons in de
studio's van Pierrot, maar we hebben
er verder mets meer mee te maken".
Discussie gesloten. Ander onderwerp,
aangedragen door Gerrit, hun kat.
Volgt een concert voor vier poten op
piano. Een korte solo, afgebroken
door persoonlijk ingrijpen van Van
Dijk, die de noten wegvaagt met de
mededeling dat ..we de laatste jaren
vreselijk aan de weg hebben getim
merd en ook de zakelijke kanten van
het vak bij de NND, bij MTB (Martin.
Ton en Ommersoni en Big Boy Pro
ductions hebben leren kennen".
Dimitri
Wanda Grendel noemt haar werkwij
ze in de voorbereidingsfase voor de
musical nogal bijzonder.
„Hier in huis zet ik de choreografie
met mensen uit mijn school. Van tijd
tot tijd komt Dimitri Frenkel Frank
om te kijken en we bespreken wat er
eventueel anders moet in de sfeer.
zodat ik enigszins klaar ben als de
repetities in Amsterdam beginnen.
We hebben geen echte dansers in de
Davids-ptoduktie, maar acteurs en
kleinkunstmensen Het worden geen
balletten. We gaan sterk in de richting
van het bewegingstheater Het wordt
Nederlandser dan Amerikaans show
ballet. Het komt voort uit de wijze
waarop Nederlandse bewegingsgroe
pen zich hebben ontwikkeld. We pro
beren er een eigen stempel op te
drukken"
Wordt het een imitatie van hoe de
revue er in de jaren '30 uitzag?
Wanda: ..Nee, we willen een tijdsbeeld
oproepen. Revueboeken. gesprekken
met Wels Fransman, die nog bij Hein
tje Davids en met Snip en Snap
gewerkt heeft, vormen de inspiratie
bronnen, en ook Joop Dagelet weet
veel te vertellen. Hij heeft die periode
meegemaakt. Maar het is zeker geen
kopie van die tijd. Het heeft met onze
tijd te maken. Ik houd me niet meer
vast aan de traditionele dans en laat
me inspireren door de persoon en het
karakter van de mensen met wie ik
werk Je moet hen niet boven hun
kunnen laten werken. Ik heb er reke
ning mee te houden dat ze live moeten
zingen en spelen. Er komt vrijwel geen
geluid op de band aan te pas. Voor mij
moet het voortkomen uit de ervaring
met het theater, want daar ben ik
altijd mee bezig"
Martin van Dijk over zijn werk met
het Davids-repertoire' „Het eerste
wat je aanpakt als je aan Louis Da
vids denkt is het liedie 'De kleine
Martin van Dijk en Wanda Brendel
man' Ik heb er een heel moderne
versie van gemaakt, een reggae met
een dissonante lijn er onderdoor. Het
karakter wordt vergelijk de vorm
van Doe Maar tegenwoordig met
meer alleen bepaald door melodie en
harmonie, maar sterk door een ritmi
sche basis en eigen melodieën die
daar onder liggen Het biedt een vorm
om weg te komen van het origineel,
het volslagen te verkleuren De bete
kenis is dat je het zaakje terughaalt,
soms dichterbij de oorspronkelijke
melodie zit en er toch een ander
gevoel bij ontstaat. Het is een verkleu
ring zonder het wezenlijke materiaal
aan te tasten. De mensen mogen met
het gevoel krijgen dat Davids ver
kracht is".
Musical maken, dat is toch: werken
voor het grote publiek''
Martin van Dijk: „Ik hoop dat het die
sterkte krijgt, dat het door alle pu
blieksgroepen wordt opgepakt en ge
waardeerd. Ik bedoel zoiets als de
musical 'Cabaret'. Vergeet niet dat
het niet realistisch is gedaan. Er
wordt geschoven en veranderd in be
staande teksten. Het is niet het histo
rische verhaal over Louis Davids, over
hoe die man was, geen ouderwetse
revue Het zal erg filmisch worden. Af
en toe klinkt een oud sfeertje even
door, maar daarna wordt het acuut in
een andere vorm gegoten".
Drieledig
Martin van Dijk spreekt van vijf
multi-instrumentalisten. 7-ijn eigen
functie is drieledig: orkestleider,
toetsenist en accordeonist. Als de
musical loopt is het werk van Wanda
afgelopen. „Dan blijf ik als een groe
ne weduwe achter", constateert ze.
Martin opeens: „Het is de eerste keer
dat we samen een produktie doen die
niet van ons is. Voor de rest werken
we al een aantal jaren samen". Ze
constateren dat het voor beiden even
wennen is en een nogal hard bedrijf.
„Altijd hebben we onze eigen dingen
kunnen bepalen. Nu hangt het er
vanaf of die vonk overkomt op een
hele groep mensen" (Wanda).
En Martin: „Met muziek werkt het
ook zo Je zet het op 20 manieren neer
en het kan van de tafel geflikkerd
worden Je krijgt er wel eelt van. Ik
kan een nummer neezetten in de
Amerikaanse traditie De Nederland
se theatermuziek is erg mager Het
Davids-materiaal moet zoveel body
meekrijgen, dat het in één keer bin
nenkomt".
Dat heeft waarschijnlijk ook iets te
maken met zijn eigen ontwikkeling
„Ik ben van introvert naar extrovert
gegaan".iMartin van Dijk demon
streert het aan de Piano. Hij over
schreeuwt toetsen en geluidsbanden
als hij uitlegt watje kunt uithalen met
zo'n rampestampnummer als 'Sallie
met de roomijskar'
Het roer is om bij Van Dijk. De
kleinkunsthandel, de jazz en het be
wegingstheater hebben gefunctio
neerd, confronterend als leerproces.
En straks zingt Lex Goudsmit het
zelfde liedje als Sylvain Poons des
tijds. Dezelfde melodie die in het
theater dan anders zal klinken omdat
Martin van Dijk er krachtig mee aan
de gang is geweest.
Honderd jaar geleden, op
10 december, werd Louis
Davids geboren in Rotter
dam. Hij stierf vrij jong, op
56-jarige leeftijd, op 1 juli
1939. Zijn biografen noemen
hem ongegeneerd een won
derkind. Dat is voor die tijd
niet zo overtrokken als het
lijkt, want de combinatie van
cabaretier en revue-artiest le
verde in de figuur van Davids
een liedjeszanger op die de
wegbereider genoemd wordt
van de ontwikkeling van de
kleinkunst in de periode na
de Tweede Wereldoorlog.
Over de inhoud van de musical, die
zeer vrij is gebaseerd op het leven en
het werk van Louis Davids, zegt pro
ducent Bart de Groot van Big Boy
Productions ruwweg „Iemand beleeft
opnieuw een belangrijke periode in
zijn leven door een aantal liedjes die
hij tijdens een repetitie hoort. Die
herinneringen komen lot leven en in
deze periode komt het tot een vader-
zoon conflict. Dat alles tegen de ach
tergrond van de vaderlandse show
bizz in crisistijd. Er is sprake van
pijlsnelle carrières, dreigende faillisse
menten, niet-terechte ontslagen, ont
luikende liefdes en gebroken harten.
Het lijkt onze tijd wel. Alleen ont
breekt tegenwoordig die speciale hu
mor waarmee men tegenslagen vroe
ger te lijf ging Deze musical probeert
te voorzien in dit gebrek"
„De zoon van Louis Davids" wordt
een produktie waar ongeveer 40 men
sen aan werken, van wie er 24 op
toernee gaan. Onder hen zijn 12 ac
teurs en actrices en vijf
begroting zweeft tussen 1.6 en 1,8
miljoen gulden en het Nederlandse
schouwburgwezen heeft prima gerea
geerd voor het eerste seizoen staan
ruim 160 voorstellingen gepland
„Maar het blijft een ondereneming.
Ik bid dat we in het seizoen 1984-1985
door kunnen gaan", aldus Bart de
Groot, üp 1 augustus gaat de cast met
het produktieteam aan het werk.
Oktober is gepland voor de try-outs,
uitprobeervoorstellingen. Op 27 ok
tober is de officiële première in het
Circus Theater in Scheveningen en
daarna trekt men het land in, voorlo
pig tot juni 1984.
„We bespelen de provincie onmiddel
lijk We komen naar de mensen toe",
aldus Bart de Groot. „We hebben
geen garantiesubsidie, zoals 'Fien
Pas later denken we aan prolongaties
in de grote theaters"
Over de liedjes van Louis Davids is
veel te doen geweest. Veel evergreens
worden aan hem toegeschreven, maar
het staat vast dat de beruchte (in de
oorlog foute) Jacques van Tol een
aantal van de allerbekendste heeft
gemaakt, zoals De Sweepstake. De
Olieman. Mammie heeft haar rijbe
wijs. Weekend m Scheveningen. Naar
de bollen. De Voetbalmatch. Weet je
nog wel oudje en diverse andere
„De liedjes", zegt Bart de Groot, „zijn
het zaad van de musical De muziek is
niet dienend, maar de trein waar alles
op rijdt En wat de beweging betreft:
het wordt een hele Hollandse musical,
waarbij we niet de bedoeling heben
het perfecte showballet te suggereren.
De beweging van de groep is verwe
ven in het verhaal en gebaseerd op de
motoriek van de mensen"
In de schouwburg van Middelburg
worden 20. 21 en 22 oktober inspeel-
voorstellingen van 'De zoon van Louis
Davids' gegeven.
I
(Van onze kunstredactiej
Het Festival Oude Muziek Utrecht, dat van vrijdag 26
augustus tot en met zondag 4 september in Utrecht zal
worden gehouden, omvat ongeveer 160 concerten en reci
tals, waarvan er honderd niet gratis toegankelijk zullen
zijn. Veel van deze concerten vinden niet plaats in de
gebruikelijke concertzalen, maar op speciale, daartoe
uitgezochte historische locaties.
Dit evenement, dat mede onder de De organisatie van het testival zal
vlag van het Holland Festival gepre- worden gerealiseerd vanuit een „ac-
senteerd wordt, werd vorig jaar door tiecentrum" in het Muziekcentrum,
25,000 liefhebbers van oude muziek waar de bezoekers ook inlichtingen
bezocht, 15.000 meer dan de organi- kunnen krijgen.
satoren toen verwachtten. Dit jaar
rekenen ze dan ook op 20.000 bezoe
kers, en „dat mag wel ook", aldus
Holland Festival-directeur Frans de
Behalve de „officiële" concerten zijn
er ook „open podiumconcerten" en
„fringe (franje)-concerten". Ook in
de twee laatstgenoemde afdelingen
Ruiter, .want we hebben de recettes is er een kwaliteitsgarantie: er is
hard nodig, omdat we ditmaal in door deskundigen een selectie ge-
tegenstelling tot vorig jaar. geen maakt uit het aanbod door het
subsidie krijgen van het ministerie afluisteren van ingezonden cassette
van economische zaken"
Het ziet ernaar uit. dat er ook r
bandjes.
In de beide weekeinden, op 27 en 28
weer een geweldige belangstelling augustus alsmede 3 en 4 september
zal zijn. Op dit moment zijn er al zijn er oude muziekmarkten in het
4000 kaartjes verkocht meer dan Muziekcentrum, waar circa 50 deel-
vorig jaar om deze tijd en de nemers uit tien landen instrumen-
kaartenmarkt moet nog komen. De- ten, boeken, platen en bladmuziek
ze vindt plaats op zaterdag 20 au- te koop aanbieden,
gustus tussen 10 00 en 16.00 uur in
het Muziekcentrum in Utrecht Daar
kunnen dan kaarten worden ge- TcmpO-uGg
kocht voor alle voorstellingen. Er is
gratis koffie verkrijgbaar en verle
den jaar stond iedereen ondanks de
grote drukte na uiterlijk 25 minuten
weer op straat.
In tegenstelling tot vorig jaar zijn dit
Op vrijwel alle dagen van het festi
val worden er lezingen en work
shops gehouden door kunstenaars
die aan het festival meewerken. De
gehele donderdag (1 september) zal
worden gewijd aan de strijd over
MULUCII ECWIIU ddII UC 311 IJU U V Cl
jaar ai e programmagegevens verea- h cf vee,
meld in êén programmaboek Dit worden dan tegenw„ordiE
geïllustreerde boekwerk bevat alle J, we h nu
opaetprogjamma s. toelichtingen en Ta, belangrtjk| Europese en-
biografische gegevens, een Engelsta- sembles op het terrein van de oude
lige synopsis, een aantal gegevens muz,ek ^eB aan het festlval mee.
over Utrecht en de locaties De „erken. Enkele opvallende, nog niet
itmirono tul oiroo 900 ntttnnp c Tlln
omvang zal circa 200 pagina's zijn,
de prijs f 12,50.
Ronde tafel
Op 27, 29, 30 augustus en 1, 2 en 3
september zullen na afloop van de
late-avond-concerten (circa 00.30
uur) in Festivalcafé 't Hoogt open
bare rondetafelgesprekken plaats
vinden met prominente gasten van
het festival, voor- en tegenstanders
van de oude muziek en haar uitvoe
ringspraktijk en wel onder deskun
dige leiding.
Tot de deelnemers zullen o.a beho
ren de dirigent Hans Vonk. de blok-
fluittist Frans Brueggen en de Nij
meegse hoogleraar in de muziekwe
tenschap Etty Mulder, die bekend
staat om haar eigenzinnige weten
schappelijke opvattingen
zo bekende namen zijn The Gothic
Voices, die van mening zijn dat alle
muziek van Machaut vocaal moet
worden uitgevoerd, het Athanor En
semble, dat stelt, dat er juist meer
instrumentaal moet worden uitge
voerd en The London Serpent Trio,
drie heren in rok, die op hun gekron
kelde blaasinstrumenten zelfs Wag
ner spelen.
Te wijzen valt verder nog op de
„nacht" van de oude muziek, die
vrijdagavond 26 augustus om half elf
begint en om half twee afgelopen
moet zijn. Daaraan werkt onder
meer het Willem Breuker Collectief
mee met een geheel eigen versie op
het begrip oude muziek
Bekende medewerkende zijn: The
Hilliard Ensemble, de Scuola di San
Pietro en het Quink Vocaal Ensem
ble.
Willem Breuker (fotoWim Riemens
