PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
eger van Guatemala
:et Rios Montt af
PZC
VS hopen op resoluter
Frans optreden in Tsjaad
Amerikaanse banken verhogen rente
WORTELTJES
EN HAMBURGER
TAATSGREEP ULTRA-RECHTSE GROEP
Weer doden
n Ciskei
vandaag
69
Zomers
In de vroege ochtend mogelijk nog
mtstbanken. Overigens zonnig en
(jroog- Mïddagtemperatuur onge
veer 27 graden. Tot matig toenemen-
usa (je oostelijke wind.
nidtJ6e jaargang no. 185
nsdag 9 augustus 1983
De advertentierubriek oter uitgaan. Meer
informatie over adverteren 01184-15144, heer v.d. Bulck.l
STERDAM (ANP) Maandag is
dan eindelijk tot de rcnteverho-
2 ig in de Verenigde Staten gekomen
al wekenlang voor een niet te
iten koersstijging van de dollar op
wisselmarkten zorgt. Onder aan-
ring van Citibank besloten de
te banken in de Verenigde Staten
minimumrente voor leningen
bedrijven, de zogeheten prime
e, met een half punt te verhogen
elf procent.
ar ook zonder die renteverhoging
de dollar maandag verder in koers
gestegen. In kringen van de valu-
'ek
tahandel acht men het nog steeds niet
riskant om dollars te kopen en in de
VS te beleggen. Interventieverkopen
van centrale banken zijn niet voldoen
de om de koers te drukken. De rente
in de VS moet flink omlaag en dat kan
alleen maar als de Amerikaanse rege
ring kans ziet haar begrotingstekort
drastisch te verkleinen.
In Amsterdam werd de middenkoers
van de dollar maandagmiddag afge
maakt op 3,0170 gulden vergeleken
met een fixing van 3,0065 gulden van
vrijdag. De verkoopkoers van de ban
ken in Nederland bedraagt vandaag
3,07 gulden, de aankoopkoers 2,95
gulden. De dollar is in ons land in
geen tien jaar zo duur geweest.
In Frankfort kwam de dollar maan
dagmorgen voor het eerst sinds fe
bruari 1974 boven de 2,70 mark. Dat
peil viel echter niet te handhaven. Bij
de fixing werd men het eens op 2,6994
(vrijdag 2,6875) mark De Westduitse
centrale bank verkocht 75,6 miljoen
dollar om een al te snelle koersaf-
braak van de mark te voorkomen.
Ook de Franse centrale bank ver
kocht. Naar schatting ging het om 15
tot 20 miljoen dollar. Dat kon niet
verhinderen dat de dollar op de wis
selmarkt in. Parijs voor de zoveelste
keer op een nieuw hoogtepunt sloot,
ditmaal van 8,1121 frank. De slotkoers
van vrijdag bedroeg 8,0892 frank.
Het pond sterling was maandag de
enige Europese valuta die terrein
wist te winnen op de dollar. Het pond
steeg ten opzichte van zijn openings
koers twee dollarcent en sloot op
1,4930 dollar, bijna 0,75 dollarcent
hoger dan vrijdag. De goede vraag
naar ponden werd toegeschreven aan
de stabiele oliemarkt en de betrekke
lijk hoge rentevoet in Groot-Brittan-
niè.
HELSINKI Voor de supersnelle
Amerikaanse atlete Evelyn Ash-
I ford eindigde de finale van de 100
meter gisteren in Helsinki met een
dramatische aftocht. De houdster
i van het wereldrecord moest in
haar jacht op het goud plotseling
de strijd staken Ashford werd hal-
I verwege de race geveld door een
spierscheuring m het bovenbeen,
strompelde nog enkele meiers ver
der en viel toen schreeuwend van
de pijn op de baan.
Hel veelbelovende duel tussen
Ashford en de Oostduitse Marlies
Göhr kreeg door de uitschakeling
van Ashford een onverwachte ont
knoping Marlies Gohr won zonder
veel tegenstand deze 100 meter. De
Amerikaan Carl Lewis won de
sprint bij de heren.
PAGINA 14
Ontmoeting
iVan onze correspondenti
lui EXICOSTAD De Guatemalaanse president, generaal Efrain Rios Montt,
maandag afgezet door het leger. Na een korte schermutseling, waarbij
eno ilgens de officiële versie vijf doden zijn gevallen, heeft Rios Montt zich
wonnen gegeven, zo is meegedeeld.
Guatemalaanse legerleiding heeft tot actie overgingen „na het analyse- In de verklaring van de nieuwe mili-
neraal Oscar Humberto Mejia Vic- ren van de situatie die was geschapen taire raad werd de vastbeslotenheid
i. onder Rios Montt minister van door een kleine groep. die. door per- van het leger bevestigd de wat werd
isie, benoemd tot het nieuwe soonlijke ambitie, trachtte zijn wil op genoemd marxistisch-leninistische
aatshoofd. Hij is later op de dag te leggen ondermijning uit te roeien.
»r de president van het Hoogge- „We hebben vastgesteld dat fanatieke
ihtshof van Guatemala ingezworen en agressieve religieuze groepen, die
i president, zo meldde de staatsra- voordeel behaalden uit de machtposi-
o. Over het lot van Rios Montt was ties van hun hoogste leden, de rege-
dat moment niet bekend. ring voor hun eigen doelen hebben
een verklaring zei het Guatema- misbruikt".
anse opperbevel dat de militairen Rios Montt noemde zich een „herbo-
ren christen" en is lid van een funda-
---r 11 mentalistische protestantse sekte.
ST-LONDON (RTR) In het afge-
pen weekeinde hebben zich weer
ngeregeldheden voorgedaan te
.Idantsane, een voor zwarten be-
El temde woonplaats in liet Zuidafri-
aanse 'thuisland' Ciskei. Er werden
aarbij twee personen doodgescho-
aandag werden ruim 200 mensen
igepakt omdat zij zich niet zouden
j ebben gestoord aan een uitgaansver-
n de afgelopen weken is Mdantsane
toneel van rellen geweest naar
leiding van een boycot van de
idienst uit protest tegen een verho-
ïgvan de tarieven met 10 procent,
irige week vielen zeker vijf doden
:n de politie het vuur opende op
msen die weigerden in een bus
lats te nemen, nadat zij daartoe een
ivel hadden gekregen,
lantsane is na Soweto de grootste
r zwarten in Zuid-Afrika.
Guatemalaanse functionarissen be
schreven de coupleider Mejia Victo-
res als politiek staande rechts van
Rios Montt. In de Hondurese pers
verschenen maandag berichten dat
Mejia het afgelopen weekeinde aan
boord van het Amerikaanse vlieg-
dekschip Ranger een ontmoeting had
met generaal Paul Gorman, de com
mandant van de in Panama gestatio
neerde troepen van het Amerikaanse
zuidelijke commando.
De verklaring van het opperbevel
kwam nadat tanks en troepen maan
dagochtend het nationale paleis, de
ambtszetel van Rios Montt, omsingel
den.
De machtsgreep ging niet zonder slag
of stoot. In de directe omgeving van
het paleis kwam het tot een vuurge
vecht tussen muitende militairen en
aanhangers van Rios Montt. De presi
dent had het paleis verlaten.
Rios Montt kwam zelf vorig jaar bij
een staatsgreep zonder bloedvergie
ten aan de macht.
De vier belangrijkste Guatemalaanse
guerrillabewegingen, die zijn verenigd
onder de vlag van de nationale revo
lutionaire eenheid', legden een oproep
van het nieuw bewind de wapens neer
te leggen, naast zich neer. De Verenig
de Staten beschuldigen Nicaragua en
Cuba ervan namens Moskou de guer
rillabeweging in Guatemala en de rest
van Midden-Amenka te steunen en
besloten het bewind van Rios Montt
met wapens te helpen. Onder Rios
Montt bestreed de Guatemalaanse
regering het linkse verzet genadeloos.
Volgens organisaties voor de men
senrechten kwamen bij de strijd van
het Guatemalaanse leger tegen het
verzet duizenden burgers om het le
ven. Amnesty International schatte
het aantal slachtoffers alleen al dit
jaar op 14.000. In Zuid-Mexico wonen
bijna 30.000 Guatemalaanse boeren
in vluchtelingenkampen.
Onder druk
Minister Rietkerk slaat onder he
vige druk van de gehele Tweede
Kamer om het rapport over beleg
gingen van het Algemeen Burger
lijk Pensioenfonds openbaar te
maken.
(PAGINA 3)
Hartchirurgie
Steeds meer patiënten kometi in
aanmerking voor een donorhart,
aldus de voorzitter van de Neder
landse Hartpatiënten Vereniging.
Daarom zal er dit jaar nog begon
nen worden tnet twee hartchirurgi-
sche centra.
(PAGINA 5)
Begroting
De financiële positie van de pro
vincie op dit moment wordt „ge
zond" genoemd, maar.- zeggen gs -
„ontoereikend om al onze wensen
te kunnen realiseren" „We verke
ren in de gelukkige omstandig
heid, dat wij met. zoals vele over
heden. hel bestaande beleid al niet
kunnen handhaven door gebrek
aan financiële middelen
(PAGINA 7)
Wielerploeg
Na ruim tien jaar komt er weer een
Zeeuws bedrijf dat een grote wie
lerploeg zal sponseren.
(PAGINA 13)
Radio en televisie: 2
Binnen-en buitenland: 3 en 5
Financieel: 4
Provincie: 7,9,11 en 12
Sport: 13 en 14
De afgezette Rios Montt.
V.
Getuige verklaart
kolonel Valk
onschuldig aan
gj coup in Suriname
1 DEN' HAAG (GPD) De Suri
naamse luitenant Van Rey
stelt met nadruk dat het
hoofd van de Nederlandse Mi
litaire Missie in Paramaribo,
kolonel Valk, hem nooit heeft
gevraagd een staatsgreep te
plegen. Van Rey schrijft dat in
een brief aan minister De Rui
ter van defensie, die een on-
derzoek laat instellen naar de
1betrokkenheid van Neder-
alandse militairen bij de Suri-
i naamse coup van 25 februari
J 1980.
Van Rey is- een belangrijke
getuige, omdat hij in de gehei
me nota van de Contra Inlich
tingen Dienst (CID) wordt ge
noemd als een van de Suri
naamse luitenanten die door
kolonel Valk zijn benaderd de
coup te plegen. Volgens de
I geheime nota, die op 7 decem-
"TV ber 1981 door majoor Koen-
1 ders van de CID is opgesteld,
l heeft kolonel Valk de Suri-
11; naamse luitenanten Van Rey,
Bottse en Cairo in 1979 ge
vraagd een staatsgreep te ple-
Amnestie-meldingen
in Polen
WARSCHAU (DPA) Nog 17 mensen
hebben zich vrijwillig bij de Poolse
politie gemeld en hebben ingevolge
de amnestiewet die na de opheffing
van de noodtoestand op 22 juli van
kracht werd, vrijstelling van straf
gekregen.
Dit heeft het officiële Poolse persbu
reau PAP maandag gemeld Voor het
eerst hebben volgens PAP nu ook
personen die met hun activiteit tegen
het land willen breken en naar hun
vaderland willen terugkeren, contact
opgenomen met Poolse vertegen
woordigingen in het westen.
Volgens PAP waren er onder de opge
doken léden van de verboden vak
bond Solidariteit twee uitgevers van
het na de afkondiging van de noodtoe
stand op 13 december 1981 verschij
nende pamflet Tygodnik Mazowse
Een van hen. Paval Bakowski. werd
wegens zijn leidende functie in het
ondergrondse verzet gezocht
GEEN INZET AMERIKAANSE TROEPEN
WASHINGTON (UPl/AFP RTR AP)
De Amerikaanse regering hoopt,
dat haar voorbeeld en de ongerust
heid van de Franstalige landen in
Afrika Frankrijk er van zullen ovcr-
iuigen. dat het resoluter moet optre
den in Tsjaad, zo viel maandag in
diplomatieke kringen in Washington
te beluisteren.
Officieel hebben het Witte Huis en het
Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken geen enkel commentaar
geleverd op het besluit van Frankrijk
alleen materiele steun te willen geven
aan president Habre van Tsjaad in
zijn strijd tegen door Libië gesteunde
opstandelingen onder leiding van
Goukduni Weddeye. De Amerikaanse
regering heeft openlijk verklaard dat
zij de invloed van kolonel Gaddafi van
Libië m Afrika wil beteugelen. Maar
-4
L LEB i
4Ü1 gen.
Bottse heeft vorige week in
iAVRO's Televizier Magazine
I verklaard, dat Valk dat inder-
I daad heeft gedaan. De Neder-
I landse kolonel heeft dat toen
I nadrukkelijk ontkend.
In zijn brief aan de minister
stelt Van Rey nu dat Valk de
waarheid heeft gesproken. Een
afschrift van zijn brief heeft
Van Rey aan de kolonel gezon-
IS,itn
zij aarzelt zich ook in Afrika op de
voorgrond te stellen. Al maandagoch
tend verklaarde de woordvoerder van
het Witte Huis. Larry Speakes. dat de
Verenigde Staten niet van plan zijn
troepen naar Tsjaad te sturen. De
Amerikaanse omroep NBC had ge
meld dat met de twee Awactoestellen.
die samen met 15 vliegtuigen naar
Noord-Afnka zijn gestuurd op de troe
penbewegingen in Tsjaad te observe
ren. ook honderden personen zijn
meegestuurd
Libië heeft zijn luchtmacht maandag
de opdracht gegeven de Awacs neer
te schieten als hun aanwezigheid ook
maar enig gevolg heeft voor het Li
bisch grondgebied. Zaïre heeft be
kendgemaakt dat het nog eens 700
militairen naar Tsjaad zal sturen om
de regering van Habre te helpen.
Daarmee komt het aantal Zaïrese
troepen dat sinds eind januari naar
Tsjaad is gestuurd op 2450.
De berichten over de situatie in
Tsjaad zelf zijn schaars. Uit westerse
bronnen in de Tsjadische hoofdstad
N-Djamena is vernomen dat de Libi
sche bombardementen op Faya-Lar-
geau maandag zijn hervat, na een
periode van betrekkelijke rust sinds
vrijdag. Volgens de Tsjadische minis
ter van voorlichting hebben Libische
jachtbommenwerpers maandagoch
tend drie aanvallen uitgevoerd. Om
FSya-Largeau wordt nog steeds ge
vochten. Goukouni Weddeye heeft
wel al verklaard dat zijn troepen deze
strategisch belangrijke stad in han
den hebben, maar dit is tegengespro
ken door president Habre van Tsjaad
Napalm
De Libische piloot die zaterdag ge
vangen werd genomen nadat zijn
toestel boven Faya-Largeau was
neergehaald, heeft verklaard dat bij
de aanvallen op Faya-Largeau frag-
mentatiebommen en napalm zijn ge
bruikt. De bombardementen zouden
de voorbereiding vormen voor een
aanval over land.
Het officiële Libische persbureau Ja-
na heeft verklaard dal de Libische
piloot al in 1981 tijdens de gevechten
tussen de strijders van Hissene Habre
en Goukouni Weddeye (toen rege
ringsleider) gevangen was genomen.
I ADVERTENTIE'
Elke dinsdag en woensdag
hebben wc groente en vlees
in de aanbieding.
Worteltjes,
500 gram
Hamburger gepaneerd,
100 gj^9 1.09 QQA
kiios y.yu
Op naar minder
Haags geregel
t Toeveel zelfstandiger dan
~w) I XJ-ze nu is zal de provincie
I als lagere overheid in de
nabije toekomst kunnen
i 1 worden? Deze centrale
vraag stellen gs van Zeeland zich bij
de aanbieding van de gisteren ver
schenen provinciebegroting-1984. En
de filosofie, die daarover vervolgens
wordt ontwikkeld is duidelijk bedoeld
als aangever voor een algemeen poli
tiek debat in de staten, komend na
jaar, wanneer deze begroting aan be
handeling toe is. Waar liggen de gren
zen voor de lagere overheden (provin
cies en gemeenten) als het erom gaat
zelf te kunnen uitmaken waaraan de
financien worden besteed en op welke
manier bepaalde taken kunnen wor
den uitgevoerd? Jaren en jaren zijn
daarover al discussies gaande. Pro
vincies en gemeenten ervaren het
centrale geregel vanuit Den Haag op
bijna ieder beleidsterrein als knellend
en hinderlijk. Er is te weinig echte
ruimte voor een eigen beleid; er is te
weinig bestedingsvrijheid, want pro
vincies en gemeenten zitten nu een
maal met 'gouden koorden' van de
financiën vast aan het Binnenhof.
Daarom wordt er al langdurig ge
werkt aan plannen om daann veran
dering te brengen. Overheveling van
taken van de rijksoverheid naar de
provincies en gemeenten lijkt de op
lossing. 'Decentralisatie' is het tover
woord. ervoor bedacht Het binnen
lands bestuur aan een grondige
schoonmaakbeurt toe. Minder van bo
venaf; meer in eigen beheer. De bur
ger dichter bij het bestuur, waarmee
hij dagelijks te maken heeft. In sep
tember 1982 heeft het kabinet-Van
Agt een 'Decentralisatieplan' uitge
bracht. waarin de voorlopige beleids
voornemens zijn uiteengezet. Een
plan. bedoeld als discussiestuk Wel
nu, de provincie behoort zich duide
lijk uit te spreken over wat ze op zich
ziet afkomen. Al eerder hebben gs er
verspreide opmerkingen over ge
maakt. De bnef bij de begroting-1984
gaat op het vraagstuk gerichter in.
Wanneer de nu langzamerhand
heilig verklaarde voornemens tot
decentralisatie van het rijksbeleid in
de praktijk méér moeten betekenen
dan surrogaat, zullen er heel bewuste
keuzes moeten worden gemaakt. Pro
vincies en gemeenten moeten meer
armslag krijgen op allerlei gebied: een
eigen sociaal-economisch beleid met
handen en voeten, een eigen ruimte
lijk beleid met grotere bevoegdheden,
een eigen milieubeleid met aangepas
te mogelijkheden, meer zeggenschap
bij de volkshuisvesting en de stads
vernieuwing, meer speelruimte op so
ciaal-cultureel terrein. Gs van Zee
land staan er in beginsel positief
tegenover, maar ze zijn tegelijk - te
recht - bijzonder op hun hoede. „De
nadruk zal moeten liggen op echte
decentralisatie", schrijven ze in hun
begrotingsbrief. „Het enkel overheve:
len van geld van het ene potje naar
het andere is onvoldoende." Kortom,
het Zeeuwse college van gs stelt zich
op het standpunt dat overheveling
van taken van het rijk naar de provin
cies pas aanvaardbaar is als er geld
beschikbaar komt om die taken ook
inderdaad te kunnen uitvoeren. Dat
betekent een ander stelsel van de
overdracht van geldmiddelen dan op
het ogenblik Het betekent dat er een
daadwerkelijke verkleining moet ko
men van het centrale apparaat van de
rijksoverheid. Het betekent dat de
'decentralisatie' niet mag worden ge
bruikt als een middel om bezuinigin
gen bij het rijk af te schuiven op de
provincies (en de gemeenten) Het
betekent tenslotte dat de financiële
teugels waarmee het njk tot op heden
de lagere overheden kort houdt niet
mogen worden vervanger, door nieu
we teugels van planning en coördina
tie.
Al met al een ontnuchterende bena
dering van dat in Den Haag mo
menteel gekoesterde beginsel van de
centralisatie Gs van Zeeland willen
er - door ervaringen wijs geworden -
vooral op vijzen dat de voornemens
aan het Binnenhof om provincies en
gemeenten meer bewegingsruimte en
meer vnjheid van handelen te geven
vaak te mooi worden voorgesteld. Als
puntje by paaltje komt blijkt vanach
ter de Haagse burelen toch steeds
weer het laatste woord te worden
gesproken De gang van zaken on
langs bij de plannen tot verbetering
van de veerdiensten Westerschelde en
de taneven die daarop in de toekomst
moeten worden geheven (in beginsel
toch een eigen belang van de provin
cie Zeeland) is niet erg hoopgevend.
Daarom is het van belang dat de
provincie zich kritisch opstelt tegen
over glitterverhalen uit Den Haag
over voorgenomen afbraak van cen
traal beleid; van belang ook dat de
provincie scherp aangeeft wat zij zelf
verstaat over een beleid met een
geheel eigen verantwoordelijkheid
De filosofie in de begrotingsbrief-1984
behoort een geprofileerd verlengstuk
te krijgen.
vdM
albert heijn
Terwijl de staatsgreep werd uitgevoerd hielden zwaarbewapende militairen de wacht in de Guatemalaanse hoofdstad.
's Lands grootste kruidenier blijft op de kleintjes letten.
Winkelsluitingstijden De Euro
pese commissie, het dagelijks bestuur
van de EG, voelt er niets voor om met
voorstellen tot liberalisering of har
monisering te komen ten aanzien van
de winkelsluitingstijden in de tien
lidstaten van de EG. Dit zegt de
commissie in antwoord op vragen van
het Duitse christendemocratische lid
van het Europees parlement. Renate
Charlotte Rabbethge.
Mevrouw Rabbethge wijst erop dat in
sommige lidstaten, waaronder Neder
land. strenge voorschriften ten aan
zien van openingstijden bestaan.
