en dan
is er
het
gerechtelijk
laboratorium
ISRAEL
PLUKT v
DE DAG
PZC/ weekendkrant
Sommige inbraken zijn prachtig. Je ziet hoe die inbrekers de zaak beduvelen, hoe ze
proberen om geen sporen achter te laten, hoewel dat vrijwel nooit voor honderd
procent lukt. Voor die slimheid kan ik soms best waardering hebben. En als zo iemand het
voor de rechtbank redt omdat er te weinig bewijzen zijn, nou ja, ik zou bijna zeggen: dan heeft
hij het verdiend".
Professor E.R. Groeneveld, directeur
van het Gerechtelijk Natuurkundig
Laboratorium in Rijswijk, zegt het
met een glinstering in de ogen. De
ander aftroeven op slimheid, het
spreekt hem duidelijk aan. Dat is dan
ook precies waar hij en zijn medewer
kers zich dagelijks mee bezighouden.
Sporen die mogelijk verband houden
met een misdrijf worden op het Ge
rechtelijk Laboratorium op hun
bruikbaarheid onderzocht.
Groeneveld: ,,Bij het zoeken naar spo
ren heb je geluk en fantasie nodig.
Fantasie is soms heel nuttig, je moet
je kunnen indenken hoe een zaak
gespeeld kan hebben, de ander als het
ware aanvoelen. Als je geestelijk te
veel afstand neemt, dan vind je niks.
Meedenken over een misdrijf om iets
te vinden, dat is de lol. Dat zoeken en
vinden van verbanden staat los van
de personen achter zo'n misdrijf. Wij
trekken ook geen conclusies ten aan
zien van het schuldig of onschuldig
zijn van iemand. Wij zeggen alleen
maar: deze haren zijn niet van die
man afkomstig, of juist wel".
Voordat sporen kunnen worden on
derzocht moeten ze eerst worden ver
zameld. Dat verzamelen wordt aange
duid met de term criminalistiek. Niet
I te verwarren met criminologie waar-
bij het gaat om de bestudering van
het wezen van de misdadiger en het
ontstaan van misdadigheid.
Groeneveld: „Criminalistiek is zeg
maar het Sherlock Holmes-gedoe,
vooral een kwestie van goed kijken.
Het materiaal dat zo wordt aangedra-
gen, en meestal komt de politie daar
mee aan, wordt geanalyseerd op ons
laboratorium. Dat analyseren noemt
men forensische wetenschap. Ter ver
duidelijking: het vinden van vezels of
haren bij een misdrijf is criminalis-
tiek, het aantonen dat die vezels
verband houden met dat misdrijf is
forensische wetenschap".
,,De forensische wetenschap omvat
een groot terrein, er bestaan veel
technieken en specialismen om moge
lijke sporen te onderzoeken waarbij
gebruik wordt gemaakt van de na
tuurwetenschappen. Ook is er heel
specifieke apparatuur, bijvoorbeeld
voor de kleurbepaling van een vezel.
Zo'n apparaat wordt bemand door
een superspecialist, iemand die erg
goed weet wat je met dat apparaat
kunt doen. Maar zo'n man weet niets
af van onder meer bloedonderzoek.
Dat is tegenwoordig het grote dilem
ma. Er zijn zoveel specialismen dat
het overzicht zoek dreigt te raken".
bekendheid, van de op veel uitgebrei
der schaal verrichte onderzoekingen
in het Natuurkundig Laboratorium is
de buitenwereld aanmerkelijk min
der bekend. Laatstgenoemd laborato
rium telt negen hoofdafdelingen, een
onderscheiding die mede op histori
sche gronden is gebaseerd. Groene
veld zet ze op een rijtje.
Toxicologie ofioel vergiftenkunde.
„Hier wordt alles onderzocht wat te
maken heeft met verdovende midde
len, drugs en dergelijke. Maar ook
kleinere zaken, geniepigheden. Buren
hebben bijvoorbeeld ruzie gekregen
omdat een boom het licht in anders
mans tuin beneemt. Nu is de boom
plotseling gaan verdorren en de ene
buurman vermoedt dat er met gif is
gestrooid. Dan komen ze bij ons".
„Een ander voorbeeld: men vermoedt
van een bepaalde hond dat hij scha
pen heeft doodgebeten. De hond is
opgepakt en krijgt van ons een spuitje
om hem te laten overgeven. Wij onder
zoeken dan het braaksel". „In de
toekomst zullen bij deze afdeling
waarschijnlijk ook de milieuaspect
zaken worden ondergebracht".
tineklus. Ook wordt hier gekeken
naar de aanwezigheid van geneesmid
delen in het bloed, valium, librium en
dat soort dingen".
Vergelijkend schriftonderzoek.
„Dit onderzoek is van belang bij ver
valsingen van cheques, testamenten
e.d. De dagboeken van Hitier zijn een
recent voorbeeld van een vervalsing
die op zo'n afdeling terecht zou kun
nen komen. Vergelijkend onderzoek
moet niet worden verward met grafo
logie, daarbij gaat het om karakte
rontleding". „Op deze afdeling wordt
ook aan stemanalyse en schrijfmachi
ne-onderzoek gedaan".
Research.
„Dit is eigenlijk een serviceafdeling
voor alle andere afdelingen. Er wordt
onderzoek gedaan op het gebied van
methoden en er wordt bekeken of we
bepaalde zaken aankunnen qua ken-
bert paauw
Bloedalcoholanalyse.
„Deze afdeling is bij de Nederlanders
wel bekend. Per jaar worden er zo'n
40.000 monsters onderzocht. Een rou- nen".
nis en materiaal. Dat speelt nog wel
eens bij milieuzaken. Op deze afdeling
staat ook de massaspectrometer, een
grootapparaat, heel gevoelig; daar
zijn bepaalde stoffen mee aan te to-
Algemene criminalistiek.
„Hier worden de Sherlock Holmes
achtige sporen onderzocht zoals ha
ren. vezels, verfsporen. Deels worden
die sporen ook naar andere afdelingen
doorgesluisd. Verder doet men hier
aan kledingonderzoek, onderzoek aan
wapens, munitie, de schiethand,
schotsafstand, onderzoek van explo
sieven. Op deze afdeling staan elek
tronenmicroscopen, daar kun je hele
kleine objecten mee zien".
Instrumentele analyse.
„Zo'n analyse kan bijvoorbeeld een
verfonderzoek betreffen. Iemand is
doorgereden na een ongeluk maar op
het slachtoffer is een stukje bruine
verf gevonden. Wij kunnen de kleu-
rencoordinaten van de bewuste verf
nagaan. Dat vergelijken we met de
autoverven die er op de markt zijn, die
gegevens zitten allemaal in de compu
ter. Dan kun je nagaan dat het om dat
merk uit dat jaar moet gaan en dan zit
je natuurlijk al een eind in de goede
richting".
„Verder horen op deze afdeling thuis:
bandsporenonderzoek, kleurreflectie-
meting, de toepassing van rontgen-
technieken en kleinere milieuzaken
als olielozingen".
Bloedonderzoek.
„Vooral dit onderzoek heeft de laatste
vijf jaar een spectaculaire vooruit
gang geboekt. Het gaat daarbij voor
namelijk om de bloedkenmerken die
in en aan de rode bloedlichaampjes
zijn te vinden. Deze afdeling komt
meestal in actie als het gaat om
zedendelicten en steekpartijen, mis
drijven waarbij bloed en sperma een
ZATERDAG 6 AUGUSTUS 1983
rol spelen. Iedereen heeft een bepaal
de bloedgroep. Hoe zeldzamer ie
mands bloedgroep, des te bruikbaar
der wordt datgene wat we vinden. De
waarde van ons bewijsmateriaal
wordt bepaald door iemands geneti
sche achtergrond".
Chemisch-technisch onderzoek.
Deze afdeling heeft te maken met
branden zoals onlangs in het Katwijk-
se zwembad Mierenweide, met explo
sies, met aanrijdingen (is een aanhan
ger gebroken door metaalmoeheid of
door gebrek aan onderhoud), met
glasonderzoek (bij inbraak glassplin
ters in kleding), met vingersporen,
met documentonderzoek (papier,
inkt, lijm, bijvoorbeeld bij vervalsin
gen van paspoorten).
Wapenonderzoek.
Dit onderzoek behelst onder meer de
oudheidsbepaling van vuurwapens,
het nagaan van krassporen, vormspo
ren en etsen, de snelheidsrneting van
projectielen, het bekijken en bewaren
van kogels en hulzen. „Bij schietpar
tijen wordt gekeken of gevonden ko
gels en hulzen al in onze collectie
zitten. Zo kunnen we verbanden leg
gen met voorgaande misdrijven".
objectiviteit
Groeneveld: „Wij kunnen bij onze
onderzoekingen niet alles bestrijken,
niet elke techniek beheersen en niet
elk apparaat optimaal benutten.
Maar als wc denken dat we te weinig
know-how in huis hebben dan stap
pen we naar TNO. De bevindingen
van TNO gaan als bijlage mee met
ons rapport. TNO moet buiten de
gerechtelijke sfeer blijven, wij zijn
het doorgeefluik".
„Dat laatste past in de filosofie van
objectiviteit waarmee onze onderzoe
kingen behoren te zijn omgeven en
waarnaar professor Froentjes, die in
1946 ons instituut heeft opgericht,
heeft gestreefd. De politie brengt spul
len bij ons binnen. Wij kijken naar dat
materiaal zonder dat we ons emotio
neel bij een zaak laten betrekken.
Anders gezegd: wij laten ons niet
dwingen iets te vinden".
„Onze bevindingen hoeven trouwens
echt niet altijd een verdachte te belas
ten, ze kunnen ook ter ontlasting
worden gebruikt. Wat wij doen is het
uitbrengen van een rapport, daar
houdt het mee op. Als de rechter zegt:
ik neem het niet mee in de bepaling
van de strafmaat, dan hebben wij
daar vrede mee. Zo'n rechter heeft
nou eenmaal andere kennis en een
andere verantwoordelijkheid. Wij leg
gen ons daar bij neer, het frustreert
niet".
niet onderschat
De vraag dringt zich op of rechters
wel in staat zijn de rapporten van het
Gerechtelijk Natuurkundig Labora
torium op hun juiste waarde te schat
ten. Professor Groeneveld, die het
directeurschap van het Natuurkun
dig Laboratorium combineert met
een bijzonder hoogleraarschap in de
criminalistiek aan de Leidse univer
siteit (de enige universiteit in den
lande met een dergelijke leerstoel)
heeft de indruk dat de rapporten in
elk geval niet worden onderschat.
„Ik geef onderwijs aan studenten die
later te maken krijgen met het straf
recht, toekomstige officieren van jus
titie, raadslieden, rechters. Ik probeer
ze duidelijk te maken wat de beteke
nis is van natuurwetenschappelijk on
derzoek voor het strafrecht, ze bij te
brengen hoe ze mooie rapporten moe
ten wegen. Het gaat dus niet om
onderwijs in praktische handvaardig
heid. Iemand die rechten studeert
kun je niet opzadelen met schei- en
natuurkunde. Maar ze moeten wel
leren methoden en methodieken te
taxeren".
„Het is ons overigens opgevallen dat
onze rapporten in het strafrecht
meestal zwaar tellen. Wij vinden soms
wel eens dat de rechter erg zwaar
leunt op wat wij hebben gevonden.
Waarmee ik niet wil zeggen dat de
rechter dat ten onrechte doet. Maai'je
schrikt soms als je ziet dat een recht
bank bij een ontkenning van de ver
dachte geheel op ons rapport drijft".
„Kijk, bij bekentenissen spelen onze
rapporten een geringe rol, de zaak is
dan meestal wel duidelijk. Maar als
iemand ontkent dan wordt het an
ders. Er staan mij wel geen grote
dwalingen van het Gerechtelijk La
boratorium voor de geest, maar ik
vind het best vervelend als iemand,
die is veroordeeld op grond van ons
rapport, niet bekent. Het geeft mij
altijd een gerust idee als zo iemand
later in zijn leven toch zegt: Ik heb
het gedaan".
Bij het Gerechtelijk Natuurkundig
Laboratorium werken 90 mensen van
wie 55 als onderzoeker. Onder hetzelf
de dak is ook het Gerechtelijk Ge
neeskundig Laboratorium gehuisvest,
het domein van de bekende patho
loog-anatoom dr. Zeldenrust en twee
collega's. Professor Groeneveld vindt
het een goede zaak dat beide institu
ten in hetzelfde gebouw zijn onderge
bracht. „Dat is nergens anders ter
wereld zo. Elders zijn patholoog-ana
tomen meestal verbonden aan een
universiteit of een ziekenhuis, staan
zij los van de laboratorium-werk
zaamheden. Maar het is gewoon han
dig dat beide laboratoria onder één
dak zitten. De ervaring kan worden
gebundeld, samenwerking is handiger
te realiseren en zo is de kans dat er
sporen verloren gaan kleiner".
rijtje
Genieten de 'snij- en ontleedbezighe-
den' van dr. Zeldenrust landelijke
Dit jaar brengen 700.000 Israëli's, ofwel 20 procent van de bevo
hun vakantie in het buitenland door. Zij geven daarbij in tot*
miljard dollar uit, dat is 5000 gulden de man, en de helft van de cc$
sche steun die Israël jaarlijks van Amerika ontvangt. De Israëli'
toeristen die uitzwermen over Europa en Amerika spenderen de et
weken dat zij in het buitenland doorbrengen veel meer dan zij kiu)(
want het gemiddelde salaris bedraagt 1500 gulden per maand.
Dat mag de pret niet drukken: de ris van de maand daarop vasuj
Israëlische toeristen kopen zich Het aangekochte artikel kan
met hun creditcard blauw aan kle- een als zekerheid dienst doen L
ding en elektrische apparatuur, dc bank, die tegen hoge rente
Dat is in het buitenland veel goed- al te graag krediet geeft. Velei j
koper, zelfs als je over een deel in dubio: een reis naar hel bi^
invoerrechten betaalt. De afreke- land of een nieuwe auto. Uite)**
ning van die aankopen komt dan lijk besluiten ze tot beide. Get,,
pas na de vakantie. Hoe is het Israëls wegen raken overljiiy
mogelijk dat de banken creditcards door de aankoop van nieuw.."
uitgeven op ongedekte rekenin- to's. De afgelopen jaren is
gen? Het is in Israel normaal dat je wagenpark verdubbeld. En -
tegen een rente van 150 procent deo? Israël heeft per hoofd wj.
permanent 'rood' kunt staan voor bevolking tevens het hoogsljj»
het bedrag dat gelijk is aan je deogebruik in de wereld.
salaris. Dat is bij een inflatie van
130 procent niet overdreven. De Pluk de dag is ook de regerinöl
Israëli leeft op het salaris van de tiek ten aanzien van de nati»
volgende maand. De rode cijfers economie. Zoals de burgerM
verdwijnen even aan het begin van maand de rode cijfers slechts^ 1
de maand als het salaris binnen- le dagen iedere maand ziet veSj
komt, maar rode cijfers vormen een nen, zo is dat bij de regerir
permanent deel van het inkomen.' maal per jaar het geval als n
De afrekening van de creditkaarten aflossingen betaald worden i
wordt dus aan dat debet toege
voegd. En als het de hoogte van het I
salaris te boven gaat? Dan zijn er
methodes voor extra krediet, met
een auto, juwelen of aandelen als
onderpand Daarnaast kunnen staatschuld Maar als gevolT
ambtenaren teBen gunstige voor- ?et toenemende tekort op del
waarden nog een lening afsluiten, J
er is vaak wel een oom in Amerika de bel gaan trekken- want ij
of tante in Engeland die een steen- ecmimnle ls nu „p een pu„t J
tje bijdraagt, of de spaarcenten enTapitaal onSreer lelijkl
worden gewoon opgemaakt. faSe eSf
steun van Amerika van 2,3 nl
instorten doiiar.
Die 700.000 Israëlische toeristen is Het is daarom nu zaak in des
een nieuw record. Veel Israëli's Plaats om de Amerikaanse i
maken hun spaarcenten op, omdat verhoogd te krijgen, vooral oj
ze vrezen dat het volgend jaar te ten. Daar wordt in Washington
laat is. Prijzen stijgen onrustba- gewerkt: de steun aan Isra?;
rend, banken aarzelen wat met draagt nauwelijks 1 procer.ij
krediet. Sombere berichten over- bet Amerikaanse defensiebtj
spoelen het land dat de economie fn tiet is bovendien een
op instorten staat. De staatsschuld investering in een betrouwbfa
is tot een record van 30 miljard stabiele bondgenoot in een!\n
-ibiel en onbetrouwbaar deel u Ip
oegl/gi
dollar gestegen, en het tekort op de biel en onbetrouwbaar deel vj
betalingsbalans neemt met de dag wereld. Argumenten genoegL/g(
toe- En wat Israel verder nog aa^tee
Hoofdschuldige is de minister van nodig heeft: dat- is lenen geb:
financien Arridor. Hij heeft conse- Net als de toeristen die zorjsiai
quent een politiek gevoerd die voor van bun vakantie genieten, j ap
de burger aangenaam was, maar de regeringspolitiek op b03^!^
voor het land desastreus: bij een bet volgend jaar te leven.
inflatie van 130 procent per jaar !rdvv
devalueert de shekel 'slechts' 100 toekomst ÏUtei
procent per jaar, hetgeen tot gevolg rT j
heeft dat de import goedkoop en de Het komt erop neer dat alteL
eigen produktie relatief duur is. ,yalt ,hc,1 «""""Itllld,
Daar komt nog bij dat deae politiek "a"»"aa' internationaal^'
zeer schadelijk is voor de export. ?a"kf" bc,s aat ten aan!l!6lse
die grote problemen heeft om niet !s™els noht.eke eeonoi^
het buitenland te concurreren. Een «komst. Dat vertrouwenL f
van de grote slachtoffers is de ei- kennelijk. Zolang Amerika r ati
trus-export. die toch al een zware korten dekt en het politie*
concurrentiestrijd voert met een "ouwen wekt dat Israel xi|f„a d(
land ais Spanje De overbekende Plteht.ngcn in de toekomst M|
jafTa-sinaasappelen dreigen lang- komen, is er geen dnngendcL de
zaam maar zeker te vfrdwijnen, zaak om de economische
omdat het voor de boeren rendabe- te wijzigen. En zole—
Ier is de bomen om te bakken dan «ononne met drastisch ge»—
door te gaan met de verkoop van wbrdt' '5 er.ï00r b6t
sinaasappelen en grapefruits met »m zijn consumptieI
verlies vesteringsgedrag te veran|
Drastische economische maatrege "et "'f d°wbs
len lijken dan ook onafwendbaar 5 makkelijk krediet krijn
al doet de minister van financiën of °b 1de "nkomst kan worden^
zijn neus bloedt. Er wordt al gerui- «koven. Er ,s dus geen rctó
me tijd gespeculeerd over een grote he| kopen van video s rnlKf
devaluatie, teneinde aan de over- ant0 s ,n krimpen. t
waardering van de shekel een eind Zonder risico's is dat alles nier
te maken en de concurrentiepositie luchtballon kan altijd doorgÉ
van de export te verbeteren. Maar worden. De zekerheid dat r
het nadeel van zo een devaluatie is leningen, nationaal of intefc
dat dan ook de inflatie omhoog naai, de volgende maand voffi
schiet. Tot dusver heeft de Israëli- den zijn, is er nooit. Als htp
sche burger van die inflatie niet zo loopt, zijn de gevolgen nau#7
veel te lijden gehad, omdat salaris- te overzien. Tot dusver lies.
sen en uitkeringen allemaal gekop- consumptiepolitiek met hog|
peld zijn 'aan de index. Maar wie tie de werkloosheid binnen
garandeert dat het in de toekomst ken gehouden (5 procent). MC
zo zal blijven? hoge werkloosheid ls voort
Slachtoffer van de economische po- nog altijd een land In oorlogC
litiek is de industrie. Israëlische zalig in verband met de mC
produkten kunnen op de eigen Maar minister Arridor si
markt moeilijk concurreren met geen zorgen te maken. Hij «ij
betere en goedkopere import. En geen nieuwe economische pC
voor export zijn ze eveneens te weten. Per slot van rekening"
duur. Geen wonder dat er geen de politiek geweest die de E
sprake is van economische groei, twee jaar geleden de vcrkitjQadl
Liever dan geld in industrie te overwinning heelt opgelCCC
investeren, wordt veel kapitaal op goedkope televisies en aulopr-"
de beurs belegd, waar winst veelal ridor en zijn politieke vnF"
verzekerd is. weten heel goed dat een dra.4
ingreep in de portemonnee iP
nvprhp/act burger de kansen voor d|
uvcruciu,ïl komst van de Likoed aanzif-
Bij zo een onzekere economische zullen doen verminderen, f^
situatie is liet motto: pluk de dag, dige prijsstijgingen zijn diP
zolang het kan. Als je met het het minste kwaad. Die kunj^/g
salaris van de volgende maand tijd weer met een nieuwe ff
niet uitkomt, dan geef je het sala- ondervangen.
allesweters
„Voor de oorlog had je nog de zoge
naamde allesweters, die deden ook
alle methoden zelf. Na de oorlog kon
dat niet meer, er waren specialisten
nodig op bepaalde terreinen, ieder
een kreeg een klein stukje taak toebe
deeld. Het overzicht in een zaak
wordt dan moeilijker. Op het ogen
blik kun je globaal twee groepen
onderscheiden. De ene groep zegt: wij
zijn specialisten en moeten ons spe
cialisme zo ver mogelijk uitdiepen.
De andere groep zegt: we moeten niet
uit het oog verliezen waar we al die
onderzoeken voor doen, niet allemaal
los van elkaar bezig zijn. Die twee
visies moeten aan elkaar worden
gebreid, daar is een vorm van weten
schappelijk management voor no
dig".
