Ik heb nog nooit iets gedaan
dat men van mij verwachtte
FORD ORION
GEWIJZIGDE GOLF
COMPONIST DR. KONRAD BOEHMER:
Journalist of manager neemt elektronische
schrijfmachine en agenda mee op reis
Nieuwe gezinssedat
Vijf pk's méér voor^
Ritmo Abarth 130 TC
PZC/ varia
WOENSDAG 3 AUGUSTUS 1983
(Door Wim Henk Bakker
In Keulen was het geen leven meer. Ik moest met Stockhausen samenwerken, en dat was
een dodelijke aangelegenheid. Toen ben ik gelukkig naar Nederland kunnen komen,
eerst naar Utrecht, later naar Amsterdam en hier ben ik gebleven. Ik ben nu ook
Nederlander".
De componist Konrad Boehmer (42) is bijzonder goed gehumeurd. Hij heeft met zijn opera
„Dr. Faustus", die in 1985 in première zal gaan, een prijs van 75.000 Duitse mark gewonnen,
uitgeloofd door de Hamburgse Koerber-Stiftung. Koerber is een industrieel. Zijn stichting
beweegt zich op allerlei terrein, onderhoudt bijvoorbeeld in Hamburg een bejaardentehuis
maar looft ook culturele prijzen uit. De operaprijs, die dit jaar voor het eerst is toegekend,
gaat naar Boehmer op voordracht van een onafhankelijke jury, die bestond uit opera
intendanten in Europa. Zij kozen uit 55 nog niet uitgevoerde werken.
Toen Konrad Boehmer in 1966 naar
Nederland kwam had hij gestudeerd
in de vakken filosofie, sociologie en
muziekwetenschap en was hij aan de
Keulse universiteit gepromoveerd op
het onderwerp „De theorie van de
open vorm in de nieuwe muziek".
Hij bezit het vermogen om de meest
vreselijke dingen te zeggen over com
ponisten en hun werk. „Tot 1968 heb
ik gewerkt op het Instituut voor Sono-
logie in Utrecht bij Frits Weiland en
de hele reutemeteut. Daarna vroeg
Vrij Nederland of ik de pen wilde
voeren. Van '68 tot '72 heb ik dat
gedaan met, tot mijn grote genoegen,
de nodige commotie in het land".
Boehmer moet lachen bij de herinne
ring daaraan.
„In '71 of '72 ben ik bij het Haagse
Conservatorium terecht gekomen. Ik
doceer daar muziekgeschiedenis en
theorie van de moderne muziek. Ge
schiedenis geef ik vanaf de Neander
thaler tot aan de minimal-music. Al
les dus. Er bestaat geen „mooie"
muziekgeschiedenis. Ik zie ontzettend
vaak bij collega's dat ze stokpaardjes
hebben. Daarbij vergeten ze soms
hele tijdperken. Dat vind ik volstrekt
ontoelaatbaar".
Laatje wel eens iets van je voorkeu
ren merken?
„Boehmer: „Nou, ik maak ongeveer
bij ieder onderwerp rotopmerkingen.
Maar ik laat hooguit eens een keer
.blijken waarom ik een bepaalde waar
dering voor iemand heb. Ik zal mijn
studenten echter nooit vertellen dat
ik de muziek van Rossini zo vreselijk
vind. Oppervlakkige riedeltjesmu-
ziek. Riedeltjesmuziek, die overigens
heerlijk klinkt
„Ik sprak ooit voor de radio over
Strawinsky en die heb ik toen uitge
scholden door hem de Rossini van de
20e eeuw te noemen. Dat bedoelde ik
echt.als een belediging".
Dood
Je componeert zelf. Je bent voorzit
ter geweest van het Nederlands Ge
nootschap van Componisten. Wal is je
antwoord als componist op de stel
ling, dat de avant-garde is overleden?
„De avant-garde van gisteren, die is
dood. En dat betekent, dat componis
ten die vandaag met de denkbeelden
en middelen van gisteren te werk
gaan, doodgeboren produkten leve
ren".
„Maar er is iets merkwaardigs aan de
hand. In mijn ogen zijn er veel compo
nisten, die menen zich tegen de avant-
garde van gisteren te moeten verzet
ten en die daar tegenover een soort
neo-romantiek plaatsen. In Duitsland
noemen ze dat Neue Einfachkeit, ik
zeg alle nieuwe simpliciteit, dat klinkt
leuker. En ook die componisten pro
duceren doodgeboren kinderen".
„Je hebt in Nederland ook zo'n groep
neo-romantici. Het is natuurlijk vol
strekt onaardig als ik nu meteen
„Tristan Keuris" noem. die schiet me
nu net te binnen. En dan Peter Jan
Wagemans. Vreselijk.. Die mensen
kennen hun vak wel, maar oh, hun
mentaliteit. Peter Schat gaat trou
wens ook die kant uit".
„Wanneer het klopt, dat de eerste
avant-garde van na de Tweede We
reldoorlog dood is. dan wil dat nog
niet zeggen, dat een soort anti-avant-
garde, zoals we die nu zien, de geschie
denis voor zich mag claimen. In mijn
visie zijn er in deze eeuw een paar
terreinen van het muziekdenken ont
gonnen, maar deze zijn onbebouwd
gebleven. Bijvoorbeeld de theorieën
van Edgar Varèse, die zich zeer sterk
gericht heeft op klank, niet als object,
zoals daarvoor in Europa, maar als
proces, als iets wat de compositie zelf
is. Daar is in de jaren zestig de Keulse
school, waaruit ik zelf komt, een
beetje op ingegaan, maar verder heeft
men de zaak laten liggen voor wat ze
is".
„Ik heb de indruk dat we door de
ontwikkelingen van de elektronica
en de chips weer op Varèse terug
zullen komen en dat er totaal nieuwe
vormen van klank-composities zul
len ontstaan, beter: composities die
op klank gebaseerd zullen zijn en niet
op toonhoogte, zoals tegenwoordig
weer bij de neo-romantici het geval
is".
„Ik ben er zelf ook mee bezig en ik
bespeur op sommige intelligente ge
bieden van de popmuziek, dat de
collega's daar in precies dezelfde rich
ting werken. Als je bepaalde platen
van David Bowie hoort, dan zie je dat
ook hij met dat probleem bezig is. Als
je naar de nieuwe funkmuziek, of de
Neue Deutsche Welle kijkt, dan gaat
dat ook in die richting".
„En dan is er iets spannends aan de
gang. Hier vindt een herwaardering
aller waarden plaats. En het zou best
eens kunnen zijn, dat wat wij tegen
woordig onder belangrijke Concertge-
bouw-muziek verstaan, bijvoorbeeld
de Serie C, over 20 jaar als saaie
Hollandse, academische, fantasieloze
troep wordt beschouwd. En wellicht
zullen Konrad Boehmer en David
Bowie, die je nu nergens kunt onder
brengen, over tien jaar dichter bij
elkaar staan dan Boehmer en dat
stelletje componisten van de zogehe
ten ernstige muziek wat een rot
woord van thans".
Je denkt hier duidelijk niet aan
minimal-music.
„Nee, dat is kunstnijverheid. Verder
hoeven we daar niet over te praten.
Gewoon Amerikaanse kitsch, waar
voor we ons zouden moeten scha
men".
Ik hoor Michael Fahres (organisa
tor van MM-concerten en ook zelf
componist daarvan) al brommen.
„Michael Fahres is een buitengewoon
handige organisator, die achter zijn
talent zijn muzikale beunhazerij weet
te verstoppen. Maar mij vertelt nie
mand iets over de kleren van de
keizer".
Wat jullie gemeen hebben is de
afkeer van Stockhausen.
Boehmer: „Maar dat is toch niet moei
lijk, ik heb nog nooit iemand gezien
die Stockhausen bemint, of hij moet
niet goed bij zijn hoofd zijn. Die man
zeurt nog precies hetzelfde als twintig
jaar geleden. Een onaangename, vet
tige, slecht gesoigneerde, arrogante,
pissige heer, dat is-ie".
Gek
Je deelt je werk nergens bij in.
Beschouw je jezelf als uniek?
„Ja. Maar niet uniek in de zin van
beter. Iedere componist heeft het
recht gek te zijn op een andere ma
nier dan zijn collega's. Er zijn op dit
moment twee gtoepen, die tegenover
elkaar staan. Er zijn componisten,
die altijd een systeempie moeten heb
ben, en daar eindeloos over zeuren. Ik
hoef hier alleen maar dat afschuwe
lijke blad Keynotes (uitgave van Do-
Konrad Boehmer
nemus, een stichting ter bevordering
van de belangen van hedendaagse
Nederlandse muziek, red.) te noemen.
In ieder nummer daarvan kun je
artikelen vinden waarin componis
ten hun systeem toelichten. Die men
sen denken dat het principe van de
klassiciteit overeind gehouden
wordt door het systematisch formu
leren van structuren".
„Tonaliteit was voor Beethoven en
Mozart precies datgene wat gramma
tica voor ons taalgebruik is. Binnen
de taal van toen formuleerde iedereen
wat hij kwijt wilde. Mozart tussen drie
flessen wijn. Beethoven tussen acht
flessen wijn en twee flessen whiskey
door. Maar tegenwoordig is het zo, dat
veel componisten eerst een systeem
uitdenken en dan toepassen. Daarbij
vragen ze zich helemaal niet meer af
wat ze te vertellen hebben. De Neder
landse muziek van nu gaat uitslui
tend over reeksen en akkoordjes. En
daarover moet muziek nou net hele
maal niet gaan. Muziek moet niet over
haar eigen materiaal spreken".
„Schoenberg heeft fantastisch mooi
werk gemaakt, maar die kon nog
onder zijn eigen systeem uit. Ik zelf
probeer mijn eigen werk zo open
mogelijk te maken. Ik heb geen last
van systeem-dwang, ik formuleer pre
cies wat ik kwijt wil. Een componist
moet formuleren in plaats van gram-
matica-regels te etaleren. En zo zie je
dat we op het ogenblik de systeem-
pies-componisten hebben en de vrije
jongens, zoals ik, bij wie je de creativi
teit kunt vinden".
„Die situatie is niet nieuw in de
geschiedenis. In de tijd van Mozart,
wie was toen de grote man? Niet
Mozart. Dat was' alleen maar een
jongen, die in een punk-kostuum rond
liep. aan de biertafel zat, smerige
ansichtkaarten schreef aan lieve
meisjes en composities maakte op
teksten als „Lik me reet".
„Mozart is wat tegenwoordig Doe
Maar is. De grote man van toen was
ene Salieri, maai- van hem horen we
nooit meer iets. Nog een voorbeeld.
Schubert was de Jacques Brei van
zijn tijd. Maar de man die alles kon,
alle regels kende, was een zekere
Simon Sechter. Maar naar zijn muziek
luistert geen hond meer. Tegenover
de wereld van het systeem staat die
van het vrije denken Ik ga liever naar
een concert van David Bowie dan
naar een première van Jan van Vlij
men".
Je spreekt over je baan aan het
Haags Conservatorium.
„Het zal me wat. Ik laat me de mond
niet snoeren, door levenden noch do
den. Uit dit alles wordt wel duidelijk
dat ik op twee vragen niet kan ant
woorden. Op wie lijkt je muziek en wie
ben je precies. Ik jat alles wat ik leuk
vind en verder lijkt mijn muziek al
leen op de mijne en wie ik ben weet ik
niet. Ik kan mij zelf niet omschrijven".
De prijs
„Ach ja. Een van de leuke dingen was,
dat de jury het libretto, dat is geschre
ven door Hugo Claus, in het Duits
heeft laten vertalen om het op kwali
teit te kunnen beoordelen. Ze hadden
daar absoluut geen vermoeden dat
het door een vakman gemaakt was.
En als er één een vakman is, dan is het
Hugo Claus. Daarom heb ik hem ook
genomen".
„Mijn opera gaat over de echte Faust.
Het is geen literaire Faust. Het is een
vulgaire, niets en niemand ontziende
man, die iedereen een loer draait,
waar hij maar kan. Maar hij wordt
door anderen verneukt waar hij bij
staat. Het is een drama in muziek met
veel cynisme en ironie. Dat kun je van
Claus en mij ook verwachten".
Niemand verwachtte een opera van
jou.
„Natuurlijk niet. Als ik een coup de
théatre start, dan is die vanzelfspre
kend raak en verrassend. Ik heb nog
nooit iets gedaan dat iemand van mij
verwacht had".
(Door Hugo van der Heem)
r is een nieuwe generatie Perso
nal Computers aan het ontstaan.
Een kleine, draagbare, ongeveer zo
groot en dik als een telefoonboek. Hij
steekt wat mogelijkheden betreft de
grotere tafelcomputers naar de
kroon. Het is een apparaat dat mak
kelijk in een aktentas past en op
accu's of batterijen werkt. Het is als
tekstverwerker (een elektronische
schrijfmachine), communicatie-ap
paraat (met de zaak via de telefoon
lijn), agenda en adresboek te gebrui
ken. De pas gelanceerde TRS-80 mo
del 100 van Tandy is daar een prima
voorbeeld van.
De Personal Computer een term die
uit de USA is overgewaaid is de
computer die je met niemand deelt.
Hij maakt dus geen deel uit van een
groter (zakelijk) systeem, maar is van
je zelf, en alleen voor jou beschikbaar.
Het duidelijkste voorbeeld is de zak-
of handcomputer. Het is een uit zijn
krachten gegroeid rekenmachientje,
dat de beginners-computertaal 'BA
SIC' spreekt en dat je in staat stelt
een groot aantal (met deze computer
tjes meestal berekeningen) zaken ach
ter elkaar af te handelen.
De tweede soort Personal Computer
is eveneens al bekend. Het is wat
tegenwoordige de 'tafelcomputer'
wordt genoemd: een schrijfmachine
toetsenbord met kast er aan vast of
erachter (met een snoertje verbon
den). Daarbij hoort een (kleuren)TV of
een zogenaamde monitor. Op het
beeldscherm kan men plaatjes of in
formatie in de vorm van letters en
cijfers oproepen.
De nieuwe generatie portable compu
ters zit daar wat grootte betreft tus
sen. Hij kan niet meer in de zak
Mondjesmaat
De Tandy-keten, die het apparaat
mondjesmaat kan leveren, heeft een
enorme belangstelling voor het elek
tronische 'telefoonboek' kunnen be
merken. De interesse komt van de
zijde van vertegenwoordigers, mana
gers en kranten- en tijdschriften
redacties. Het computertje is voorals
nog ook gezien de prijs alleen
zakelijk aantrekkelijk. Voor een uit
voering met 800P tekens opslag in het
zogenaamde vrij te gebruiken geheu
gen, is men bijna f2200 kwijt. Dit
geheugen is echter onbruikbaar klein.
Een andere uitvoering laat het vrije
gebruik van 24.000 tekens toe. Dit
De aktentas-computer is door middel van een speciaal verbindingskaslje model 100 kost bijna f2800. Het ge-
aangesloten op de telefoon. Op deze wijze kunnen rapporten, artikelen en heugen kan maximaaluitgebreid wor-
cijferreeksen worden overgebracht naar kantoor of redaktie. (jen tot 32.000 tekens.
gestoken worden als de pocket-com
puter, omdat hij ook een volledig
schrijfmachine-toetsenbord heeft.
Maar inplaats van een heel klein
venstertje met slechts één regel, heeft
hij meerdere regels tot zijn beschik
king op een behoorlijk LCD-scherm.
Liquid Crystal Display is de zilverach
tige horloge-uitlezing, die ook prima
in de zon kan worden gebruikt.
Batterijen
Dat kan dan ook des te gemakkelij
ker, omdat er batterijen in het appa
raat zitten en het verbruik niet ge
weldig groot is. De 'telefoonboek'-
computer overtreft de zakcomputer
in bedieningsgemak (gewone toetsen)
en mogelijkheden vele malen. Hij
...uui meegenomen worden on
der de arm, in een draagtasje, of in
een aktentas. Hij is te meer zo waar
devol omdat de fabrikanten erin sla
gen bijna evenveel functies en moge
lijkheden in het 'telefoonboek' te
proppen als in de tafeleomputer.
De Tandy model 100, die zojuist in
Nederland is geintroduceerd, is daar
een duidelijk bewijs van, Er zit al een
aantal mogelijkheden ingebouwd die
bij moderne portable computers pas
sen. De 100 is bedoeld voor de reizen
de zakenman of journalist. Daartoe is
een tekstverwerker (een elektronische
schrijfmachine) in de computer inge
bouwd. Memo's, brieven of artikelen
kunnen onderweg in trein, vliegtuig ol
op de hotelkamer worden ingetypt. Ze
kunnen alleen op het scherm zicht
baar worden gemaakt, maar via aan
sluiting op een elektronische printer
(op kantoor: direct worden uitgetikt.
Een andere boeiende mogelijkheid is
het communicatiepakket, dat de com
puter ook heeft. Dan kan de computer
via een apart aan te schaffen kastje
(modem) aan de telefoon worden
gekoppeld. De memo's of artikelen
kunnen dan direct via de teloonlijn
naar kantoor of redactie worden ge
zonden. De Amerikaanse uitvoering
heeft in verband hiermee zelfs een
ingebouwde (modem)aansluiting.
Voor de Europese markt is die echter
uit het toestel verwijderd, omdat de
telefoonnormen in de USA anders, en
vooral makkelijker zijn dan op ons
continent,
Er is dan een elektronische printer
nodig om tekst uit te werken op
papier. Maar het aktentasmodel heeft
een standaardaansluiting voor een
zo'n printer.
Ritmo Abarth
)e
/Door Jan de Vos)
Na de fabrieksvakanties brengt
Volkswagen een nieuwe Golf
op de markt. Nadat er sinds 1974
zes miljoen van dit model, vervan
ger van de kever, zijn gemaakt.
Vijf jaar geleden luidde de op
dracht voor de VW-ontwerpers: de
nieuwe Golf zal een Golf moeten
blijven, zodat de vorm duidelijk
herkenbaar is, evenals zijn tech
nisch concept.
Er is duidelijk niet gekozen voor
een geheel nieuwe opzet die af
wijkt van het bestaande Golfcon-
cept, maar toch wel voor een van
bumper tot bumper vernieuwde
auto. Enerzijds continuteit, maar
verder vooruitgang in details en
kwaliteit. Daarbij stemde men het
op de marktontwikke
ling en op de wensen van Golfko-
pers meer ruimte, nog beter rij-
comfort, lager brandstofverbruik
en nog grotere actieradius.
De verschillen tussen de oude en
nieuwe Golf lijken daarom gering.
De wielbasis is echter 75 mm gro
ter geworden, de spoorbreedte is
toegenomen met 23 a 50 mm, de
totale lengte is met 170 mm ver
groot en de breedte met 55 mm, zo
won men interieurruimte. De capa
citeit van de bagageruimte steeg
met dertig procent. Wel is de nieu
we Golf met zijn 845 kg' zwaarder
geworden hetgeen te „wijten" is
aan de vijf liter groter geworden
brandstoftank. Een bijzonder
staaltje precisiewerk.
Door nauwelijk waarneembare
verfijningen in het uiterlijk ilr-is
luchtweerstand van de nieuwéfc®
minder geworden en wel rnetfe.:
ventien procent: nl. cW is; 0.3|j^
Het motorenprogramma is ulr^
breid met een 1,8 carburatiemfce
Voor de 1,1 liter komt een vd"»<i<
van 1.3 (55 pk liter met eent^,®
van 150 km-uur, En dan is er)aan.<
een 1,6 motor (75 pk) voorj^
uitrustingversies C, CL en GL.frm i
als nieuw de zeer luxueus ui|oedl
voerde GLX-versie. De moto-
zijn zuiniger (zeventien proefje
de passagiersruimte is royaler^
mede dankzij een hulpreservefesb
is er ruimte in de kofferbak
dertig procent meer) gewomi
Tenslotte is er nog de GTI-ve
met injectiemotor (112 pk).
1 (Door Jan de Vos)
:n nieuwe gezinssedai
1 gramma van deze autofabrikant tussen Escort en Sierra moet liggen.
Een Taunus nieuwe stijl, zeggen sommigen, een Escort met een kontje
menen anderen. Ford zegt: een geheel nieuw concept voor een echt
Europese gezinssedan. Dus een auto met een kofferbak die 224 mm langer is
dan de Escort en maar 201 mm korter dan de Sierra. Fords zegslieden
verder: een nieuw concept, géén oud Fordje met een kontje, maar een echt
nieuwe Ford in de middelste sector van de Europese markt van gezinsse
dans, met een keuze uit zes modellen.
De Orion heeft voorwielaandrij
ving, rondom onafhankelijke wiel
ophanging en hij kent twee uitvoe
ringen: GL en Injection. Het moto
renprogramma beslaat 1,3 tot 1.61,
dus met injectie en tevens met een
dieseluitvoering. Er is keus tussen
een vijfbak en een automaat.
De hoogste prestaties worden gele
verd door de Orion Injection met
een top van 186 km-uur. Extreem
zuinig is de Orion 1600 diesel (hier
in wordt Fords nieuwe diesel voor
het eerst toegepast). Bij 90 km-uur
constant gebruikt deze diesel
slechts 4 1 per 100 km, d.w.z. één
liter dieselolie op 25 km.
sterk gebogen achterruit is ook
een van de factoren die de lucht
weerstand helpt te verminderen.
Anti-vandalen
gecombineerd met het ven
mingselement in de achteruit.'#C
maatregel én tegen vandalism&an
voor betere ontvangst van zvde
ke signalen.
Ford gaat in Engeland en S|he
louis (West-Duitsland) jaarken
130.000 Orions bouwen. Dit len<
denkt Ford er in ons land zjn,
1500 van te verkopen. In '84 rjjm;
dan 3000 eenheden in concurreren
met bijvoorbeeld Opeis Ascorjen.
De nieuwe Ford Orion, I'ierdemt
sedan met vijfbak, gaat in de toe
GL-versie f23.433.- kosten i
f23.996,- als 1600 GL. De injeL
uitvoering van de 1600 is
30.090.- geprijsd.
Ruimte
Comfort en uitrusting waren toch
wel eisen die Ford in deze gezins
sedan wilde verwerkelijken.
Daarom tamelijk veel hoofd- en
beenruimte ook voor de passa
giers op de achterbank. Dat is
bereikt door toepassing van een
geraffineerd ontwerp van zitting
frame en kussens met te samen
een uitgekiende rugleuning
opstelling (zoals die aangetroffen
kan worden en zeer luxueuze reis-
auto's).
Om de bagageruimte te vergroten
kan de rugleuning van de achter
bank, voorzien van een integrale,
middelste armsteun, in twee asy-
metrische delen worden neerge
klapt, waardoor de Onon dezelfde
veelzijdige en praktische gebruiks
mogelijkheden biedt als zovele an
dere wagens met grote achterklep.
De voorwielaangedreven Orion
vair 4,19 m en 895—913 kg gewicht,
is verkrijgbaar met vier verschil
lende motoren; 1,31 (69 pk), 1.61 (79
pk), 1,6 injectie (105 pk) en 1,6
dieselmotor (54 pk). De achterspoi
ler is onopvallend verwerkt in het
kofferdeksel en mede hierdoor is er
een luchtweerstandscoeffeciënt
bereikt van slechts 0,37 cW. De
De Ritmo Abarth 130 TC, vervanger van de 125 TC, met zijn 2 liter mL n
die vijf pk's meer levert, is nu de snelste auto in het Fiat-progrLd(
geworden. Het vermogen is 130 pk, de top ligt iets boven de 190 km per uutyp;
de acceleratie van 0 tot 100 km per uur vraagt nauwelijks 8 seconden. Tieer
is deze auto vrij zuinig gebleven: bij constant 90 km per uur wie rijdt[aa
overigens in zo'n auto?) 1:15,23 en bij 120 km per uur 1:11,43.
Met de 130 TC heeft men getracht èn een sportief karakter te behouden,1(
het weggedrag van een verfijnde GT te bieden,
De nieuwe uitvoering van de Abarth heeft ook nog verschillende verbek g<
gen van koetswerk en mechaniek De 130 TC komt tegen het einde var.
jaar in ons iand en zal ongeveer f28.000 gaan kosten. Ovengens.
nieuwe 130 weegt liefst 30 kg lichter dan zijn voorganger '980 kgi.