terugzien
toekomst
PZC/ weekendkrant 15
MIDDELHEIM
andré
oosthoek
Illustraties (inzet) Poynter 'Getting on',
(bovem Poiner 'Falaises de marbre', mid
den-linksVan de Kop 'Het materiaal be
paalt de inhoud en de inhoud bepaalt het
beeld'. midden-rechtsi d'Haese 'Au nom du
fils'. onder i Abakanowicz 'Four standing
figures and four wheels'.
fotografie
wim riemens
zestig
Als er een ding is dat hier onmiddel
lijk duidelijk wordt, dan is dat de in
de tentoonstelling besloten conclusie
dat de discussie over de jaren zestig
met al die explosieve krachten op het
terrein van de kunsten nog lang niet
is uitgewoed, laat staan verstomd.
Die grote tuin vol verrassingen is met
omgespit: de toekomst waarop Mid-
delheim terugziet is nog geen verle
den. Men ziet hier bijna overal dat de
ontwikkeling van het Concept door
gaat. dat uitkomsten worden uitge
bouwd, dat kortom het perspec
tief van die jaren zestig de jaren
zeventig heet en ook in tachtig niet
blijkt dood te lopen.
Bevrijders aan de poort? Hoe is hun
uitrusting? Een nogal zwaar boere-
nexpressionisme met geleende foefjes
die de boetseerklomp enige gratie,
misschien zelfs een verhaaltje moeten
meegeven. Zo wordt een pijltje in een
rug gejaagd, zo bestaat Chia het om
1982' nog een glittertraantje ter
hoogte van een oog te plakken en dat
komt dan nadat popjo'ngens zich op
die wijze al schreiensmooi hebben
laten tatoueren. Bevrijding'' „Wat zal
er geworden van ome sculptuur die
tussen hemel en aarde hangt in een
verdraaide wereld", vraagt Chia zich
af en hij voegt er aan toe beducht te
zijn voor 'het nutteloos verdwijnen'
Dat laatste zou nuttig kunnen zijn.
Als de aarde in bloei staat moet men
dat niet onnodig remmen met levenlo
ze massa's brons.
ZATERDAG 30 JULI 1983
i. -
Donkere wolken boven dat verband is het niet erg het Hoog- Er is een richting in de kunstfilosofie
MiHHplhpim9 Al pn ste Noorclen- Andorra, de vrijstaat die slechts over kunstenaars wil
iVIiaaeineim/Vl en- gan Marino en de prentjes uit Mona- spreken als het lieden betreft die op
kele jaren wordt over dit cos eiSen verkade-album te moeten eigen kracht vernieuwingen teweeg
missen. Er mag gevraagd worden naar hebben gebracht die anderen (kun-
Antwerpse park waar nu kunstenaars die gezichtsbepalend ge- nen) aanzetten tot opmerkelijke da-
fll vpIp inrpn Hp hpplH- weest zijn voor de periode die men in den binnen de kunst.
ai v uccivx beeld wil brengen en de vraag waar Al wie daar op overschiet wordt be-
llOUWkunst wordt ge- die hepalers huizen doet er minder schouwd als randfiguur, ambachts-
toe. man, nijveraar.
diend, gesproken als over
teen te dure en (dus) aflo
pende zaak. Inleverings-
operaties zouden het
voortbestaan van al
thans een deel van de
activiteiten bedreigen.
Aan de vaste collectie
wordt daarbij niet ge-
pf dacht, zodat een spoedig
eind zou moeten komen
aan de kosten- en ener
gieverslindende twee
jaarlijkse tentoonstellin
gen, de Biënnales.
Maar, ook dit jaar heeft een
nogal krachtig zonnetje de
wolken boven Middelheim
weggehouden. De Biennale '83
heeft bovendien geenszins het
karakter van een afsluitende
tentoonstelling, zodat wie de
fo( beeldhouwkunst deze unieke
presentatieplaats gunt, weer
even gerust kan zijn. Het zou
trouwens ondenkbaar zijn dat
Middelheim, juist in een tijd
waarin Beeld Sculptuur zó
op de voorgrond staan en het
overal kraakt van de beeld
houwerssymposia, zou ver
dwijnen.
Het begrip Middelheim is im
mers te nauw verbonden met
de ontwikkeling van de plasti
sche kunsten in de laatste
decennia om buiten de volgen
de te staan.
Zon en licht dus in en om een pracht-
park dat jaarlijks duizenden trekt en
waarmee de stad Antwerpen sinds
Lode Craeybeckx er zijn activiteiten
begon, vele tienduizenden aan zich
heeft verplicht.
Wie deze eliminerende theorie aan
hangt, houdt een brede straat schoon
en schept de mogelijkheid van extra-
belichting op zaken die van werkelijk
belang geacht worden. Gezichtsbepa
lende kunstenaars verspreiden dat
licht zelf.
Wie nu naar de selectie van Middel
heim kijkt, krijgt hier en daar de
nauwelijks weerstaanbare neiging
tot bijlichten. Want er is toch
wat schijnsel weg te werken.
Wat heeft tenslotte het beeld van de
jaren zeventig in bepalende mate on
dervonden van de werken van Robert
Knight, ondanks de soms cynische,
soms wat tragi-komische impact nog
al zoetemelks? Wat kan de uiteindelij
ke betekenis van een verhalen vertel
progressie
De Zeventiende Biennale: terugzien
op een levendige toekomst naast te
kenen van vooruitgang. Art in Pro
gress.
De dialoog van zestig gaat voort
onder de zon van Antwerpen.
Een titel van een opmerkelijk plastiek
van David van de Kop gewaagt bin
nen het totaal van die samenspraak:
het materiaal bepaalt de inhoud en de
inhoud bepaalt het beeld. Wat m
Middelheim uiterlijk wordt, waar
neembaar, te voelen, te omvatten, te
grijpen, te beléven is het resultaat van
een ontwikkeling van binnenuit. De
spraak kan zo groeien naar samen
spraak Middelheim ontvangt- wie de
tekens van wat was, is en (nog) niet is
wil verstaan, temidden van dialoog en
discussie.
Daarvoor staan: Magdalena Abaka
nowicz. Carl Andre. Horst Antes. Ali
ce Aycock, Anthony Caro, Roel
d'Haese. Jean Ipousteguy. Dani Kara-
van. Edward Kienholz. Rainer Kries-
ter. Sol Lewitt. Mario Merz, Carlo Mo,
Bruce Nauman, Panamarenko. Giu
seppe Penone. Anne en Patrick Poi-
rier. Malcolm Poynter, Comelis Rog
ge. Ulrich Ruckriem, Richard Serra,
Giuseppe Spagnula, Takis, Valeriano
Trubbiani. David van de Kop, Carel
Visser en Gilberto Zorio.
(Tot 2 oktober, park Middelheimby
Antwerpen).
overzicht
Middelheim '83 biedt de zeventiende
uitgave van de Biennale als 'wereld
wijde lokatie' van de beeldhouw
kunst in de jaren zeventig. Dat bete
kent dat men de formule naar land,
streek en thema even heeft losgelaten
om een overzicht te bieden.
van vooraanstaande beeldhouw
kunst in de jaren zeventig?
Op die vraag is in zeer verschillende
toonaarden, woord en geschrifte
antwoord gegeven. Het begon al tij
dens de opening van deze Biennale
toen na een heftig gebruik van het
hele areaal van struikelbegrippen met
grote beslistheid werd beweerd dat
dit Overzicht enkel en alleen zo
boeiend kon zijn doordat men lette
op de Nieuwe Schilderkunst de
Beeldhouwkunst in de jaren zeventig
had bevrijd. Deze wat opmerkelijke
redenering, is sindsdien graag her
haald. Ook de vraag waarom dat zo
zou zijn werd van een antwoord voor
zien. Het kwam allemaal zo fijn en
boeiend voor elkaar omdat de nieuwe
schilders nu toevallig ook nog eens
beeldhouwers waren. Dat is dan dat.
Het is allemaal te belachelijk om ook
maar enigszins serieus te nemen. De
Biennale maakt zich trouwens breed
voor de bewijzen van het tegendeel.
Mocht het al juist zijn dat schilders
door het enkele feit dat ze ook beeld
houwers zijn, de beeldhouwkunst be
vrijden, dan is in de loop van eeuwen
zóveel vrijheid ontstaan dat er weinig
meer te bevrijden valt.
Beeldhouwkunst in de jaren zeventig;
het lijkt een vlag die wat al te fier
boven het stadsgroen wappert. Want,
wat we zien en mogen beleven is
niet zozeer De beeldhouwkunst uit die
bewogen jaren, maar een doorkijkje
op voornamelijk het Westers
segment van dat geheel.
Azië en het Oostblok, bijvoorbeeld?
Men moet ze zoeken en wie ze vindt
mag voortaan op basis van singu
liere gaven zelf meedoen.
Zelfs binnen de westwaarts gerichte
beweging bestaat nog veel ruimte
voor vragen. Er is immers sprake van
een selectie En, zoals bij alle keur, ligt
de vraag hoe men tot juist déze pre
sentatie is gekomen, te wachten. Is er
een antwoord dat ook maar enigszins
ter zake kan komen? Elke keuze is
aanvechtbaar en te vervangen door
een lezing die weer even aanvecht-
i baar is. Het antwoord zal zeker
binnen het westers perspectief te
maken moeten hebben met de per-
3 soonlljke kwaliteiten van kunst en
kunstenaars en de geografische as
pecten moeten laten liggen. Juist in
lende Marisol zijn? Hoe zit dat met
Wilfried Pas, Michael Schoenholz en
Raoul Ubac? Het is een keuzepolitiek
die nergens wordt verdedigd.
schilderen
En, nu we toch aan de namen toe zijn,
wat doen in Wiens Name ook Sandro
Chia en Enzo Cucchi in een overzicht
