listorische vondsten in jeeregebied Middelburg BLIKSEM erhonderd jaar Hervormde gemeente Serooskerke te boek Honderd zeven dagen onweer per jaar. ENGELSE ZEILERS AAN GOESE KADE ONTHAALD ELDZAME TINNEN BEDEVAARTINSIGNES PZC/ provincie TRANCHEMENT - Hoewel niet verwacht heeft de grond die enkele maanden geleden in Middelburgse Geeregebied werd afgegraven (in verband met de bouw van een keerkelder) aardige historische vondsten opgeleverd. Tot de belangrijkste behoren enkele dzaine tinnen bedevaartinsignes die uit de late middeleeuwen stammen. Gelukkige vinder s de 27-jarige Jean Pierre Schoutens uit Retranchement. ij bewuste hoeveelheid grond ligt loop van pelgrims naar deze 'Onze 00 geslagen op het industriegebied Ar- Lieve Vrouw van Amersfoort' De stad gein onder de rook van de Zeeuwse hield daaraan zoveel geld over dat een 00 ufdstad. Sinds maart heeft Schou- s, amateur-archeoloog en lid van Archeologische Werkgemeenschap Ierland. de grond twaalf keer on- iocht jdens zijn achtste bezoek trof de wner van Retranchement iets aan it hij nu als zijn belangrijkste ndst in de Geere (-grond) be- houwt, namelijk een pelgrimsteken bedevaartinsigne van 1445. Het itom een souvenir dat dat jaar in ifoort werd geslagen en waarvan it voor kort elders in het land its één exemplaar was aangetrof- ".Utrechtse kleinood werd gemaakt 90 verband met mirakelen die in 1444 qb lats zouden hebben gegrepen. Eind n dat jaar wilde een meisje uit het burige Nijkerk in Amersfoort een 95, an M riabeeld bij zich waarvoor ze fi,om onbekende redenen, eigenlijk aamde. Vandaar dat de Nijkerkse in de stadgracht wierp, imiee was de rol van het beeld hier nog niet uitgespeeld. Een 95 mstmeisje uit de stad, het ijs lag gi Bddels op de vesten, kreeg drie achtereen een droom Daarin i haar telkens het bevel gegeven Jean Pierre Schoutens religieuze voorwerp op te gaan en. Uiteindelijk voldeed ze aan verlangens. Nadat het Maria- dd vanonder het ijs was gehaald Ag leurden er rondom het voorwerp mirakelen, lultaat daarvan was weer een toe- hoge kerktoren gebouwd kon worden, namelijk de 'Lange Jan van Amers foort' die nog heden ten dage de stad siert. In de middeleeuwen maakten velen bedevaartreizen, omdat zulks als een goed werk werd beschouwd. De zo genoemde 'bedevaartinsignes' waren aan de ene kant een reissouvenir maar hadden tegelijkertijd ook een religieuze betekenis. Zo'n teken werd meestal aan de hoed of aan de jas (op borsthoogte) van de pelgrim beves tigd zodat deze direct als bedevaart ganger herkenbaar was. Dat leverde voordelen op want pelgrims genoten zo vaak van aalmoezen of gratis on derdak Begunstigde je een bede vaartganger op zo'n manier dan gold dat als een werk van barmhartigheid in die dagen. Het aardige is nu dat het enige exem plaar v^n het Amersfoortse insigne wat tot nu toe bekend was in het Rotterdamse museum Boymans-van Beuningen ligt. Het museum 'Flehit' in de Stichtse stad was dan ook verheugd over de vondst van Schou tens en dat gold temeer nadat deze onlangs besloot het kleinood aan het genoemde museum in bruikleen af te staan. Interessante vondst Het achtste bezoek van Schoutens aan Middelburg leverde nog een inte ressante vondst op, namelijk een an der bedevaartinsigne (ook midden vijftiende eeuw vermoedelijk) in groot formaat. Ontbreken in het Amersfoortse exemplaar de' figuren van Maria en Jezus, het grote insigne waarin een onbekende heilige is vrij- paar schoenen halen prijs betalen FEENSTRA'S SCHOENENHUIS Koopcentrum Groenendijk De laatmiddeleeuwse bedevaartinsignes die de grond van het Middelburgse Geeregebied prijsgaf Links een vrijwel compleet exemplaar waarvan her komst en betekenis nog niet zijn vastgesteld. Rechts het 'Amersfoortse pelgrimmage^ouvenir' waarvan er tot voor kort in ons land slechts één keer eerder een exemplaar was gevonden wel geheel compleet op een enkel bevestigingsringetje na. Het is Jean Pierre Schoutens bekend dat het hier ook om een vrij zeldzaam voorwerp gaat. De juiste waarde en herkomst waren maandag echter nog niet vast gesteld. Sinds enkele jaren bezit Schoutens (die al in zijn lagere schooltijd achter oude voorwerpen aan liep te struinen) een metaaldetector van goede kwali teit. Dat instrument heeft hem al,veel plezier bezorgd. Tot op gemiddeld dertig centimeter diepte speurt hij feilloos op wat er verborgen ligt. mits het om metaal gaat dan natuurlijk. De detector van de amateur-onder- zoeker is zo uitgerust dat ijzer 'uitge filterd' kan worden zodat vergeefs graven naar waardeloze voorwerpen van deze samenstelling met nodig is. Inmiddels is de jonge onderzoeker zo met het gebruik van de detector ver trouwd geraakt dat hij aan de 'piep jes' hoort of er goud, zilver, koper of wat voor metaal dan ook aan zit te komen. Wat de vondsten in Middelburg be treft, bijna algemeen was aangeno men dat er weinig in het Geeregebied zou liggen. Vooral, omdat zich daar een wat armere buurt bevond. Ook minder draagkrachtigen lagen echter in de middeleeuwen klaarblijkelijk krom om een bedevaart te kunnnen maken, mogelijk ging een Geerenaar vanuit Middelburg zelfs naar Spanje. Dat zou wellicht opgemaakt kunnen worden uit het feit dat Schoutens een Sint Jacobusschelp uit het Spaanse Santiago de Compostella opgroef. Dit Santiago was vanouds een belangrijk bedevaartsoord, na Jeruzalem en Ro me. Bedevaartgangers namen als sou venir vaak een Sint-Jacobusschelp mee (Santiago de Compostella is ook de Spaanse benaming voor de apostel Jacobus). Het exemplaar wat in de Geeregrond is gevonden bevat nog twee gaten. Daardoor liep een draadje waaraan de middeleeuwse bedevaart ganger het rond zijn hals kon hangen Naast deze vondsten stuitte de onder zoeker uit West Zeeuwsch Vlaanderen nog op aardige dingetjes als medail les. medaillons en ander minder spec taculair klein goed. Doorgaans graaft hij in de stad Sluis of omgeving. De jaren door is zijn kamer vol komen te staan van oude voorwerpen, variërend van pijpen, munten en kaarten tot sabels, versie ringen van gespen en andere kledings stukken en kanonskogels. Sommige dingen zijn op zich al een fortuin waard. Niettemin beschouwt Jean Pierre Schoutens de graverij als een hobby waarbij winstbejag uit den boze is. Vandaar dat het in bruikleen afstaan van de Amersfoortse bede vaartmedaille. Zonde vindt hij het wel dat de collec tie zo onder weinig ogen komt. Vurig ste wens is dan ook dat er op z'n minst nog eens een tentoonstelling kan komen, liefst natuurlijk perma nent want de inwoner van Rentran- ohement heeft naar eigen zeggen spullen genoeg voor het stichten van een bescheiden museum. Het mooist zou Jean Pierre het vinden wanneer zoiets nog eens in zijn geboortestad Sluis zou gebeuren. jAVE van kerkvoogdij IJSDAG 26 JULI 1983 (dSöflf i i' toren enkele jaren eerder gebouwd dan de kerk. Een anecdote over de toren: „Op zondag 10 juni 1928 brak er brand uit. Tijdens het luiden van de klok voor een doopdienst, waarin een van de samenstellers van dit boekje werd gedoopt. Van Winkelen, red- Jwas men onvoorzichtig omgespron gen met brandende sigarettepeuken waardoor het houtwerk in de spits was gaan smeulen en branden. De brand kon gelukkig op tijd worden geblust. De instructie voor de klok kenluider werd, tn verband met het gebeurde, aangepast" Het boekje, dat is verschenen in een oplage van zeshonderd exemplaren is voor f 6,75 te koop bij de Herden kingscommissie. Het is uitgegeven door de Kerkvoogdij der Nederlands hervormde kerk te Serooskerke. 1ROOSKERKE (W) - Twee ïwoners van het Walcherse crooskerke, de heren J. van inkelen en F. van de Driest, ebben een boekje geschre- over het vierhonderdja- ig bestaan van de hervormde teente in Serooskerke. Het reet al is niet over één nacht Bgegaan en is met het verza den van de gegevens en het p papier zetten van hun ver- orven kennis bijna een half lar bezig geweest, et resultaat is een bijzonder infor- atief boekje, dat ln 51 pagina's een Xlt udelijk en uitgebreid beeld geeft mde afgelopen vierhonderd jaar. De uiienstellers van het boekje zijn er in slaagd alle namen van predikanten achterhalen die in de hei-vormde .^Jmeente hebben gepreekt. In totaal i n dat er tot nu toe 44 el nds 1 juni 1980 verleent kandidaat obert Jan Perk bijstand in de pasto- Over enkele predikanten hebben in Winkelen en Van de Driest enigs- jke ns uitgewijd, omdat deze eruit ,jjo rongen Een voorbeeld: Johannes ennanus Gunning, die ln Seroosker- lntrede deed op 20 augustus 1920. •at betekende een terugkeer naar teland, want hij was zijn kerkelijke opbaan in 1881 begonnen in Wilhel- Snadorp. predikant was een geboren pu- Scist en zeer begaafd, hij beheerste itien talen en was doctor in de leologie. Het meest bekend is hij worden door zijn weekblad 'Pruel'. it hij tot kort voor zijn dood (op 10 1940) vrijwel helemaal in zijn ntje verzorgde. Een citaat uit de •"(iografie van ds Gunning over zijn itiode in Serooskerke: fa een oerconservatieve streek, waar toestanden en denkbeelden jaren- «ff door doleantie en afscheiding, kerkelijke en dogmatische vraagstukken beïnvloed waren ge worden moest een geest als de mijne, die nooit heel veel om vormen en gewoonten als zodanig gegeven heeft, wel eens bedenkingen wekken. Hoe graag kwam ik bij die boeren op bezoek. Meer dan eens heb ik zo'n stevige boterham en ook weieens zo'n smakelijke, maar zware spek-panne- koek. of een bord erwtensoep bij hen aan de met kinderen, knechten en meiden bekransten dis genoten Ver veeld heb ik my in Serooskerke nooit". De schrijvers van het boekje beperken zich niet tot de grenzen van Seroos kerke. Ze kijken verder en geven een overzicht van de periode vóór, tijdens en na de Reformatie. Het jaar 1583 wordt beschouwd als stichtingsjaar van de Hervormde Gemeente in Se rooskerke. De schrijvers leggen ook uit waarom: Hoe de gemeente van Serooskerke is gevormd en wie de eerste predikant ivas. is niet bekend De reden hiervan is dat het eerste actenboek van de kerkeraad ontbreekt Vóór 1577 moet er al een predikant zijn geweest. In de notulen van de Zeeuwse Staten staat dal er een verzoek werd ingediend door de predikanten van Serooskerke en Grijpskerke, waarin ze een bijdra ge vragen voor de opbouw van hun venvoeste kerken. Maar in het jaar 1583 komt voor het eerst de naam van Cornells Simonse voor als predikant van Serooskerke" Restauraties De twee Serooskerksc schrijvers, die deel uitmaken van de 'Herdenkings- comraissie vierhonderd jaar her vormde gemeente', geven voorts be schrijvingen van de restauraties die in de loop der eeuwen zijn uitgevoerd aan zowel het kerkgebouw als de toren. Het gebouw werd al aan het eind van de twaalfde eeuw neergezet en deed tot de Reformatie dienst als katholieke kerk. Volgens de vele ar chieven die Van Winkelen en Van de Driest hebben geraadpleegd is de In de auto schuilen voor het onweer: een veilige plaats. Alleen moetje dan niet parkeren onder een boom die geveld kan worden door de bliksem... De zeventien jaar oude Brabantse jongen, die zondagmorgen tijdens hevig onweer bij de Braakmankreek werd gedood, is er één van de gemiddeld elf slachtoffers, die per jaar worden gemeld bij het KNMI. Doodsoorzaak: getroffen door de bliksem. Dat zijn er niet veel als je nagaat dat het ongeveer 107 dagen per jaar ergens wel onweert in Nederland. En in juli en augustus onweert het gemiddeld zestien dagen per maand. Bij elkaar levert dat over een heel jaar genieten zo'n honderdduizend blikseminslagen op. Vaak met alleen materiele schade. Een enkele keer kost het iemand z'n leven. Zoals zondag op camping 'De Braakman' in Zeeuwseh-Vlaanderen. Bliksem: het is een nogal geheim- hoe lang de stroom door het mense- zinnig verschijnsel. Wat er tijdens lijk lichaam vloeit En dat hangt een onweer allemaal gebeurt m de weer nauw samen met de manier dampkring wordt uit de doeken waarop het slachtoffer door de blik- gedaan in een interessant boek- sem wordt getroffen, werkje getiteld 'leven met bliksem', dat adjunct-directeur ir. H Aaftink van het verzekeringsconcern Win- terthur samenstelde nadat er in staat door een plotselinge drukgolf, veroorzaakt door de zeer IXZ! ÏJ5SSÏ; hoge temperatuur die zich nmor, mo r.amo der dan geen tijd vormt in een bliksemstraal. Als een bliksemflits onmiddellijk wordt gevolgd door vroeger t.jden toegeschreven aan he, „lu,d;„ dc dondtrslag is het het humeur van goden als Zeus. gcvaar|ijk dichtbij. Vui- Jupiter of Donar. later ontstonden d e,kc d „cl)ml„, slag waren voorgekomen, met name op de sportvelden. Werd het ontstaan van bliksem in km betekent. Dus bij tien seconden tussen bliksem en donderslag is het onweer zo'n drie km verwijderd. Soms ontstaat tijdens een onweer het verschijnsel van de bolbliksem. er theorieen over wolken die te ,US5en blitaem„lt» en donder dicht langs elkaar schoven en werd ook verklaard dat het hier ging om ontploffingen van stikstof en zwa velhoudende dampen Totdat knap pe koppen er tenslotte achter kwa men dat bliksem mets meer of ooggetuigen spreken van een licht- minder is dan een electnsche ontla- gevBB mJt eel, m.ddellun van dmg, een vonk, tussen een elek trisch geladen wolk en de aarde of twee of meer wolken met tegenge stelde elektrische ontladingen. Die wolken worden electrisch gela den door een sterke opwaartse stro ming van vochtige warme lucht na bijvoorbeeld een drukkende zomer- Mogelijk hebt u tijdens een fiks onweertje wel eens uitgeroepen dat ze daar boven weer aardig wat energie aan het verspillen zijn Maar dat valt reuze mee: in een bliksem- ontlading zit voor ongeveer 100 kWu aan electriciteit. voor pakweg twee tientjes dus Wat wel opmerkelijk is. is dat in een bliksemflits de spanning kan oplo pen tot 100 miljoen volt en dat is nogal wat als we bedenken dat we in onze woningen te maken hebben met een spanning van 220 volt. De bliksem kan de dood veroorza ken door verlamming van de adem halingssystemen of door een hart stilstand Het menselijk lichaam kan waarschijnlijk een electrische stroom doorstaan tot 0,1 ampère. Bij een directe inslag kan echter een stroom door het lichaam gaan, die wel honderd tot duizend ampère bedraagt Bij grote bliksemstromen ontstaat er een lichtboog in de lucht langs het lichaam, waardoor de stroom in het lichaam vermindert. En dat verklaart dan ook dat bliksem- slachtoffers er soms alleen met brandwonden vanaf komen. Hetdo- delijk gevaar hangt dus vooral af tien tot twintig cm. die uit de lucht komt vallen, in het ene geval maar enkele seconden, maar soms enkele minutenlang zichtbaar blijft, ge ruisloos verdwijnt of met een luide knal ontploft en een vonkenregen veroorzaakt. Nadien valt dan een scherpe geur van zwavel waar te nemen. In het boek van Kuifje, waarin het avontuur van 'de zeven kristallen bollen' is opgetekend, is de bolblik sem in het stripverhaal verwerkt. Waar veilig? Een veel gestelde vraag: waar is men veilig voor hevig voor onweer? De auto behoort tot die plaatsen. Hier werkt het zogenaamde Fara- day-principe. zo genoemd naar de Engelse natuurkundige, die na proeven ontdekte, dat alle electri sche stromen die over de buiten kant van een metalen kooi vloeien, geen enkel effect veroorzaken bin nen die kooi. Het Faraday-principe gaat ook op voor een metalen cara van en een stalen, overdekte motor kruiser. een woning geeft ook een soort kooi-effect Ir Aaftink rekent in het boekje 'leven met bliksem' af met het fabel tje dat het veiliger is om voor een onweer te schuilen onder een beu- keboom komen dan ondér een eik of een wilg. Bliksem kent geen voor keur. Schuilen onder een alleen staande boom en speciaal onder de ver uitstekende takken is gewoon een riskante plaats. Punt uit. Het beveiligingsbedrijf Van der Hei de in Hellevoetsluis heeft juist in deze weken een informatiebulletin laten verschijnen met tips wat te doen bij onweer. Daaraan ontlenen we nog deze voor vakantievierders nuttige wenken. zet uw tent niet onder een vrijstaan de boom. Ook in het open veld is de tent een directe bliksemvanger om- dat-ie daar meestal het hoogste punt vormt. Daarom is het in zulke gevallen beter niet in een tent te schuilen voor een onweerbui Sur fen tijdens onweer is gevaarlijk Wie niet tijdig aan de kant kan komen, moet zo plat mogelijk op de plank gaan zitten en met in een groep surfen. Dat ook vissen tijdens on weer levensgevaarlijk kan zijn heb ben campinggasten van 'De Braak man' zondag ervaren. Tip van Van der Heide: leg uw hengel plat op het water! Tenslotte nog weer even terug naar het boekje: als onweer zo dichtbij is dat de donder de bliksem volgt in minder dan drie tot vijf seconde en hebt u geen schuilplaats kunnen vinden doe dan maar één dmg: hurk met de armen om de benen heen geslagen en zet de voeten bij elkaar om contact met de grond zo klein mogelijk te houden. Ga niet liggen omdat door het grote aanrakings- vlak met de grond de kans toe neemt, dat een deel van de bliksem- stroom door het lichaam vloeit. Leven met bliksem: een boeiend boekwerkje, dat het soms angstaan jagende verschijnsel onweer in be paalde hoofdstukken ook in een wat humoristisch jasje steekt, wanneer er wordt gesproken over de algeme ne gezegden rond het verschijnsel onweer. Dat het 'oppassen is wanneer ze boven aan het kegelen zijn' is hier boven voldoende duidelijk ge maakt. Rest nog de tips die in het boekje worden gegeven om dé blik sem te fotograferen (gevoelige film, op statief en met de lensopening zo ver mogelijk open). Op de valreep krijgt de lezer ook nog het recept voor het maken van 'hete bliksem'. Dat er ook 'blauwe bliksem' be stond was mij niet bekend. En misschien bij velen onder van ook niet. Dat zal wel te maken hebben met de omstandigheid dat het de naam is van een zeer slappe meelkost... Jacques Cats De hervormde kerk in Serooskerke GOES Het bestuur van de stichting de Goese kaden heeft maandag een gezelschap Engelse watersporters ontvangen. Daarmee hoopt de stichting een aanzet te geven tot een soort traditionele gang van leden van de Pinmill sailing club naar Goes. Vorig jaar kwamen de Engelsen op initiatief van de watersportjournalist Hans van der Smissen voor de eerste maal naar Goes. Er meerden toen vier Engelse pleziervaartuigen af aan de Goese kade. Dit jaar is dat aantal met vijftig procent toegenomen, zes Engelse schepen moesten aankomen in Goes. Overigens waren er op het moment van de ontvangst van de Engelsen door de stichting, nog maar vier gear riveerd Maar de andere twee werden nog verwacht. Ook van de zijde van de Engelsen bestaat er belangstelling om dit geregelde contact tussen Goes en de plaats Pinmill aan de andere kant van de Noordzee te bestendigen. In een kort. in het Engels uitgespro ken. toespraakje vertelde de voorzit ter van de stichting Goese kaden, mr E. C. J. van Dissel, dat hij blij was dat het gezelschap heelhuids in Goes was aangekomen. In antwoord daarop gaf de voorzitter van de Pinmill sailing club. Lady Carola Beaver, aan dat ze blij was met de ontvangst in Goes. Later voegde ze er desgevraagd aan toe. dat bij haar club belangstelling bestaat om het contact jaarlijks uit te breiden. Bij de Engelse club hebben zich zo'n 150 eigenaren van jachtjes en andere pleziervaartuigen aangeslo ten Daarvan was er dit jaar nog slechts een klein deel in Goes, maar Lady Beaver sprak de hoop uit dat dat er volgend jaar meer zullen zijn. Evenals vorig jaar deed de stichting de Goese kaden aan een soort klan tenbinding door prijzen uit te reiken aan de Engelsen. Vorig jaar kregen ze die voor het origineelst geschreven logboek. Dit jaar gewoon voor het feit dat ze in Goes wilden aanleggen Overigens moest Van Dissel zich voor die prijzen excuseren, omdat ze evenals initiatiefnemer Van der Smis sen nog niet waren gearriveerd. Dat had volgens de voorzitter van de stichting te maken met de activitei ten van de PTT Daarom wordt er vandaag nog een kleine officiële ont moeting gehouden. De Engelsen krij gen de prijzen en aan de Goesenaren wordt een afbeelding van het plaatsje Pinmill uitgereikt, dat volgens de zeevarende gasten erg veel overeen komsten met de Ganzestad heeft.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 13