Bouw nieuwe schutsluis in Goese Sas in gevaar Duizenden mensen naar landbouwdag in Veere FNV wil Europees plan voor regeling kunstmest-industrie STERRENKIJKEN Volkssterrenwacht in Middelburg houdt het universum in de gaten Meevaller van vijf miljoen bij aanbesteden sluis CONFLICT OVER AANKOOP GROND 'MOORDENDE CONCURRENTIE' DONDERDAG 21 JULI 1983 PZC/ provincie 11 iOES Het gemeentebestuur van Goes heeft bij de aanbesteding van de nieuwe schutsluis bij het Goese Sas een aardige financiële meevaller geboekt. In totaal werden zes bestekken ingediend. Ten opzichte van de raming viel de aanbesteding aanmerkelijk lager uit. Volgens wethouder L. de Leeuw is er sprake van een verschil van ongeveer 5 miljoen gulden (28 in plaats van 33 miljoen gulden). Het staat nog niet vast wat er met de meevaller gedaan wordt. De wethouder acht het logisch dat alsnog aan de nieuwe sluis enkele vanzelfsprekende roorzieningen getroffen worden, die door bezuinigingen wegvielen, zoals een öedieningshuis. meerpalen en een aanloopsteiger. De kosten van dergelijke voorzieningen „het is nauwelijks verantwoord de sluiswacnier in de open lucht de sluis te laten bedienen- raamt De Leeuw op ongeveer 500.000 gulden. Ook vindt hij dat rekening gehouden moet worden met voorzieningen aan het kanaal Goes-Oosterschelde. Er zijn zeer slechte oevers, die op sommige plaatsen op instorten staan. Er is een verbeteringsplan gemaakt, dat destijds op 4 miljoen gulden uitkwam „We moeten kijken of er door de meevaller met de aanbesteding wat lucht komt in deze zaak", aldus De Leeuw. Hij wijst erop dat een belangrijk deel van het geld dat de gemeente in de sluis stopt (het rijk betaalt overigens via een subsidie van 25 miljoen gulden het meeste) uit de algemene middelen gekomen is. „Het lijkt me reeel dat er nu een deel van de meevaller terugvloeit in de algemene pot en aan de hand van politieke prioriteiten kan worden bekeken hoe de besteding is", stelt de wethouder WILHELMINADORP De bouw van een nieuwe schutsluis bij het Goese Sas - een project waarover tientallen jaren gepraat is - dreigt in de knel te komen. Aanleiding: een conflict lussen de koninklijke maatschap tussen eigenaren van gronden in de Wilhelminapolder en de Oost-Bevelandpolder (kortweg de Wilhelminapolder) en het gemeentebestuur van Goes. Hoewel de aanbesteding voor de nieu- sluis al achter de rug is. kan het jerk niet beginnen omdat de konink- jjke maatschap weigert de benodigde cond voetstoots te verkopen. Be stuur en directie van het landbouwbe- dnjf stellen als voorwaarde voor ver loop van de grond, dat de gemeente ii brug bij Wilhelminadorp in eigen- i en beheer overneemt; een wens al zo'n 20 jaar geleden voor het terst geuit werd. Het dagelijks be stuur van de Ganzestad wil van de koppeling grondverkoop/brugoverna- niets weten. Er is thans een pat stelling ontstaan. Wanneer er geen oplossing gevonden ïordt, zal het gemeentebestuur zijn toevlucht moeten zoeken in een tijd rovende onteigeningsprocedure. In bet gunstigste geval betekent dat een rertraging van ten minste zes maan- ien. Het toch al krappe tijdschema toor de bouw van de sluis komt dan in i«£S£E5?,i£ EERSTE VAN ZEVEN TOERISTENDAGEN stormvloedkering in de monding van de Oosterschelde is zeer de vraag; het ministerie van verkeer en waterstaat stelt 1 januari 1986 wel als opleverda- tum. Ook moet worden afgewacht of Ie gunstig uitgevallen aanbesteding nog gegund kan worden als een beslis sing lang uitblijft. De zogenaamde termijn van gestanddoening, waar binnen een aannemer zijn bod moet nakomen, is slechts twee maanden en een onteigeningsprocedure duurt in dk geval langer dustneterrein en dergelijke Ook werkte de Wilhelminapolder mee aan de totstandkoming en uitbreiding van het proefstation voor de fruitteelt Tegenover het opnieuw afstaan van grond moet dit keer maar eens een tegenpestatie staan, aldus ir. Minder- houd. Geen plicht pe directeur van de Wilhelminapol der tekent erbij aan dat de aanwezig heid van de brug berust op een aloud recht van de maatschap en géén plicht is. Er zijn geen juridische beletselen de brug, die van 06.00 tot 22.00 uur voor de scheepvaart open moet zijn en dat veelvuldig ook is - meestal voqr de recreatievaart, te verwijderen. Minderhoud voegt er aan toe dat het college van Gedepu teerde Staten de zienswijze van de Wilhelminapolder volledig deelt en het ook onjuist vindt dat een particu lier een schakel in het openbare verkeersnet moet verzorgen. Als de gemeente de brug overneemt, is het landbouwbedrijf bereid een afkoop som te betalen. Wethouder L. de Leeuw bevestigt de gerezen problemen. Hij zegt dat het dagelijks bestuur van de gemeente aan de brug een landbouwkundige functie toekent en een koppeling grondverkoop/brugovemame onjuist vindt. De wethouder maakt duidelijk dat er over de grondverkoop als zoda nig geen verschil van mening is. Over het totaalbedrag (bijna 4 ton) bestaat overeenstemming, alsmede ook over de wens van de Wilhelminapolder om de aloude sluiskom voor recreatieve doeleinden te gaan gebruiken. Het feit dat er is aanbesteed, zonder dat de benodigde grond in eigendom was. wijt De Leeuw aan krappe tijdsche ma's. De juiste situering van de sluis was pas laat bekend, mede omdat het sluisplan moest worden versoberd. Volgens de wethouder wil het ge meentebestuur wel over de overname van de brug praten, maar dan volledig losstaand van de grondtransactie. Hij erkent dat een onteigeningsprocedure nare gevolgen kan hebben. De Leeuw wéét niet waarom het dagelijks bestuur niet alvast een principebesluit wil nemen over de overname van de brug, zodat er over details nader onderhandeld kan wor den en de sluisbouw ongestoord kan doorgaan. De wethouder wil bevesti gen noch ontkennen dat er collegele den zijn die er geen probleem in zien, wanneer de brug desnoods ver dwijnt. Hij betoogt dat een afkoop som onvoldoende soelaas biedt voor een redelijke exploitatie. Aan het bestuur van de Wilhelminapolder is nogmaals gevraagd de koppeling los te laten. Nog deze maand moet daar over uitsluitsel zijn. Directeur ir. J Minderhoud van de tomnklijke maatschap onderstreept at het bedrijf niet uit is op het binnenhalen van zoveel mogelijk geld. maar eindelijk een regeling wil voor ten probleem, waaraan het gemeente- testuur van Goes steeds weigert wat |t doen. Hij legt er de nadruk op dat Je brug over het kanaal Goes-Ooster schelde allang een puur openbare functie heeft en nauwelijks een land bouwkundig doel meer dient. Door mechanisatie (bredere, grotere, naardere machines) en andere ver- rerkingsmethoden i zoals bietenver- Toer per vrachtauto) is het landbouw- tuidig nut van de brug te verwaarlo- jen. Vandaar ook dat de Wilhelmina- »lder van de brug (kosten ruim ÜO.OOO gulden per jaar) af wil. Minder- :oud beklemtoont dat de koninklijke maatschap de afgelopen jaren vele malen blijk heeft gegeven het open baar belang te willen dienen. Er werd - overigens tegen vergoeding - kostbare landbouwgrond afgestaan voor we- i, fietspaden, dorpsuitbreiding, in- VEERE - De eerste van de zeven toeristendagen die in de zomermaan den in Veere worden gehouden, is een groot succes geworden. Woensdag werd het stadje bezocht door naar schatting een kleine tienduizend mensen, die allemaal een kijkje kwa men nemen op de zogenaamde Land- bouwdag, die zich 'afspeelde' op de Markt en de Kaai. In vergelijking met voorgaande jaren was het aantal kraampjes dit keer opvallend groot. Waren dat er eerst altijd zo'n acht tot tien, nu stonden er ruim twintig stalletjes, die voor het merendeel werden bemand door de Veerse winkeliers. Maar ook enkele 'buitenstaanders' prezen hun waren in de openlucht aan. Die bestonden onder andere uit Zeeuwse poppen, allerlei soorten brooddeeg, artikelen die met de Roemeense folklore te maken hebben. Nagtzaam directeur Vrederust' MIDDELBURG - De heer A. Nagt- aam is onlangs benoemd tot direc- beheerszaken van het Psychia- asch ziekenhuis in het Brabantse Halsteren. De directie bestaat verder uit J. van Rossum, geneesheer-direc teur en mevrouw M. Filius, Verpleeg kundig-directeur. De gehele dag door draaide de molen De Koe en kon er geklommen worden in een 7.5 meter hoge paal die in het midden van de Markt stond. Een van de aangekondigde evenementen op de Landbouwdag ging niet door. na melijk het koemeiken Een woord voerder van de evenementencommis sie van de Veerse middenstandsver eniging, die de dagen organiseert; „Het was veel te mooi weer. Daarom konden we nergens een boer vinden die naar Veere wilde komen en een demonstratie geven. De boeren heb ben het nu veel te druk met het binnenhalen van het hooi". Keuring De klompenmaker voor het Veerse stadhuis had tijdens de landbouwdag niet over belangstelling te klagen. De duizenden bezoekers toonden erg veel belangstelling voor de bokken- en geitenkeuring die aan het eind van de middag werd gehouden op het plantsoen in het midden van de Markt. Er 'deden' zeven bokken en vijftien geiten 'aan mee'. Alle dieren waren afkomstig uit Walcheren. Kampioen bij de bokken werd Jurgen van Oostleus en de geit Colette van Even-Buiten werd bekroond met de titel kampioengeit. Beide beesten zijn eigendom van de heer H. Ridder bos uit Gapinge die dan ook met de twee kampioensbekers naar huis kon gaan. De bekers werden aangeboden door de Veerse Middenstandsvereni ging. Gedurende de landbouwdag hadden ook de klompenmaker voor het stad huis en de hoefsmid over belangstel ling niet te klagen. Verder werd er druk gebruik gemaakt van de Jan Plezier die rondritten verzorgde. Mu zikaal werd de dag opgeluisterd door een boerenkapel, die op een boeren wagen door het stadje reed SLUISKIL De Industriebond FNV 'Ipialeert een 'moordende concur- 'tntie' in de kunstmestindustrie, nu kt verkoopbureau Nitrix in Z-witser- ind. dat optrad als kartel van de toropese bedrijven, uiteen is geval- en de produktie van meststoffen a het Oostblok en het Midden-Oos- 'n toeneemt. Districtsbestuurder het Janssen wil dat de nationale •verheden en de Europese Commis- 'ie gezamenlijk een plan uitwerken 'oor de kunstmestindustrie van 'est-Europa. Hij zegt dat deze week 'Zin', het ledenblad van de Indus- "iebond FNV. organisatie lichtte onlangs tijdens »n scholingsbijeenkomst in Nun- HWt de kunstmestindustrie door met «ien, die werkzaam zijn bij Neder- i-idse bedrijven. Grootste producent in kunstmest in ons land is UKF. de •we van Kunstmestfabrieken. een wlledige dochter van DSM met vesti ngen in Geleen. Rotterdam en Vel- «n. Er werken 3200 mensen. Op de I tweede plaats komt de Nederlandse Stikstof Maatschappij (NSM) in Sluis kil met een personeelsbestand van 1300 man Dit bedrijf is zoals be kend volledig in handen van het Noorse concern Norsk Hydro. Verder opereren op de kunstmestmarkt Zuid-Chemie in Sas van Gent, Esso en Windmill. Van de Nederlandse kunstmestpro- duktie is circa zeventig procent be stemd voor de export, die in het recente verleden hoofdzakelijk was gericht op landen als India. Pakistan en Thailand. Volgens Janssen wordt die markt steeds minder interessant, nu er in Zuid-Oost-Azië een eigen kunstmestindustrie van de grond komt. Dat gebeurt in veel gevallen met steun van het bedrijfsleven in het Westen. Een bedrijf als DSM bijvoor beeld exporteert via zijn dochter maatschappij Stamicarbon ook tech nologie. Toenemende druk op de Westeuropese markt heeft ervoor ge zorgd dat het verkoopbureau Nitrix uiteen is gevallen, volgens de FNV- bestuurder 'een aanzienlijke verzwak king van de Nederlandse kunstmest- producenten' Concurrentieslag Bedrijven voelen zich niet meer ge bonden aan afspraken en hebben zich in een keiharde concurrentieslag be geven. Nederlandse fabrieken drin gen de Duitse markt binnen en over en weer beschuldigen producenten elkaar van 'concurrentievervalsing'. In een aantal gevallen zijn kunst- mestbedrijven stilgelegd en in ons land vroegen UKF en Windmill werk tijdverkorting aan. Janssen: „Uit contacten met het Europese parle ment en de Europese Commissie blijkt, dat men op Europees niveau absoluut geen inzicht heeft in de ontwikkelingen die zich nu in deze sector voltrekken. Er dreigt een vol strekt chaotische situatie te ont staan. Kartelvorming mag niet van de Europese Commissie, elkaar de strot afbijten blijkbaar wel". De Industriebond vreest, dat, wan neer er geen nieuwe afspraken worden gemaakt, 'het recht van de sterkste zal zegevieren'. Dc Rotterdamse dis trictsbestuurder ..Voor het kapitaal krachtige Norsk Hydro zal dat geen probleem zijn. Maar wat zijn de gevol gen voor UKF? Kan het moederbe drijf DSM zich dergelijke verliezen permitteren?" Een woordvoerder van de NSM zei woensdag dat de uitspra ken van Janssen voor het Sluiskilse bedrijf weinig nieuws bevatten. „Je kunt inderdaad spreken van een zorgelijke situatie. Wij zouden ook liever zien dat hij anders was. Aan de andere kant is de NSM dankzij inves teringen in het verleden en de toege paste technologie een gezond be drijf". De concurrentie op de kunst mestmarkt omschreef hij als 'zwaar maar niet moordend'. Foto boven: Saturnus. de planeet met de mysterieuze ringen, vastge legd met een 150 mm spiegeltele- scoop van de volkssterrenwacht in Middelburg. Foto links: Hans van Brakel. Danny Siepman en Wim Dekker, sterrenwachters bij de Mid delburgse sterrenwacht Philippus Lansbergen Foto onder Met be hulp van sterke telescopen kan bij voorbeeld een klein gedeelte van de maan op de gevoelige plaat worden vastgelegd De foto toont het deel aan de dag-nacht grens itermina tor Ze leken te zijn uitgestorven, maar we hebben ze gevonden. Er zijn in dit land mensen, die de instelling van de zomertijd maar een beroerde maatregel vinden. Zij kopen er niet zo veel voor, dat ze door de zomertijd elke dag een uur langer van het momenteel schitterende zomerweer kunnen genieten. Want de zomertijd brengt automatisch met zich mee. dat ook de duisternis dagelijks een uur later invalt dan bij wintertijd het geval zou zijn. Nee. voor de mensen van dc Middelburgse volkssterrenwacht Philippus Lansbergen kan het niet vroeg genoeg donker zijn. Immers, alleen bij volstrekte duisternis kunnen zij zich aan hun hobby wijden: Het bekijken en bestuderen van sterren en hemelli chamen, ofwel kortweg de astronomie. In de grote tentoonstellingsruimte midden in de stad, nogal ongunstig, van de sterrenwacht, die is onderge- Voor het maken van moeilijke op bracht in het 'multifunctionele' ge- namen gaan we dan ook altijd de bouw aan de Herengracht 52 in polder in. Aan de andere kant is de Middelburg, hangen foto's. Duide- ligging van ons gebouw erg gunstig, lijk zijn bergen, kraters en vlakten omdat het voor iedereen bereikbaar te herkennen. Dit onherbergzame is" oerlandschap is te zien op één van Het fotograferen van sterren is de zeer vele foto's van de maan. die maar eén van de vele bezigheden de medewerkers van Philippus van de Middelburgse sterrenwacht Lansbergen de afgelopen tijd heb- Met name proberen de medewer- ben gemaakt. Als de maan wordt kers van Philippus Lansbergen in te gefotografeerd met een gewone ca- spelen op de actualiteit. In de 'me mera. blijft van deze planeet op het teorenafdeling' van de sterrenwacht negatief niet veel meer over dan een worden voorbereidingen getroffen stipje van 1 millimeter. De sterren- om de binnenkort te verwachten wachters koppelen hun camera's 'perseidenzwerm' te kunnen volgen, dan ook aan een levensgrote tele- Elk jaar komen omstreeks 12 augus- scoop, die een spiegelsysteem bevat tus vele honderden vallende sterren dat vergelijkbaar is met een telelens onze dampkring binnen. Een vallen- van 13 meter, ofwel 260 keer zo sterk de ster is een brokje kosmisch gruis, als een standaardlens van 50 mm die op de normale huis-tuin-en-keu- ken-camera's is gemonteerd. Dank zij die sterke telescopen kan telkens een klein stulge van de maan zeer gedetailleerd op de film worden vastgelegd. Al die kleine stukken bij elkaar vormen tenslotte een groot mozaïek van de maan. Het fotograferen van planeten en sterren wordt astrofotografie' ge- dat de dampkring binnenvalt en noemd. Deskundige op dit gebied is dan door wrijving verbrandt Af en Hans van Brakel. „Een probleem bij toe verbrandt met alles van zo'n het fotograferen.van verder gelegen vallende ster -ook wel meteoor ge- planeten, zoals Saturnus, is het ont staan van 'korrel' op de film Zelfs noemd- en dan is het de sport om zo'n stukje, zodra het op aarde is met een telescoop wordt Saturnus terechtgekomen, op te sporen Om op het negatief zo klein, dat het de meteoor te kunnen vinden is het negatief bijzonder sterk moet wor- noodzakelijk om de banen, die de den uitvergroot. Maar dan wordt de vallende sterren hebben afgelegd, structuur van de film ook uitver- nauwkeurig te berekenen. Dit ge- groot. zodat korrel' ontstaat. En beurt door middel van computerge- naar mate de films lichtgevoeliger geVens en aan de hand van foto's, zijn. wordt de korrel weer groter. die met behulp van een 'all-sky- Maar lichtgevoelige films hebben batterij worden gemaakt Dit is een we juist nodig omdat de planeten systeem van aan elkaar gekoppelde die we fotograferen nogal 'licht- camera's, die gelijktijdig alle hoe- zwak' zijn. We moeten dus films ken van de hemel afturen. hebben die zowel hooggevoelig zijn als fijnkorrelig. Maar die films zijn weer ontzettend duur." Nog moeilijker is volgens Hans van Brakel het fotograferen van nog zwakkere objecten, zoals In een andere hoek van de ruimte van de sterrenwacht staan radio telescopen opgesteld. Dit is het domein van Wim Dekker. „Met zo'n ««„..o andere ra<,iotelescoop kom je veel verder melkwegstelsels, nevels en sterren- (,a" 'net £®wone telescoop", hopen „Omdat de aarde rond haar z^Rt -Met een normaal exem- as draait, lijkt het alsof de sterren ')laar kan Je een paar miljoen licht- allemaal rond de poolster draaien 'art'n.ver weR klJken- Met een ra- Daarom hebben we telescopen, die diotelescoop haal je zelfs oo0 mil de beweging van de sterren kunnen Joen jaj"en.Je vanK* flus als het volgen Als we dat met zouden ware signalen op, die 550 miljoen doen. zouden alle sterren streepjes 'ichtiaren geleden zijn uitgezon den. Die ster. die die signalen toen uitzond, die bestaat nu al niet meer". worden Vaak moet de lens name lijk een half uur of langer open staan". Bij de meeste telescopen kan het volgen van de sterren electro- nisch worden geregeld. De grootste telescopen ter wereld zijn zelfs aangesloten op een sturende com puter. Hans van Brakel wijst erop, dat amateurs ook thuis foto's kun nen maken van de sterren. Om streepvorming te voorkomen, mag de standaardlens van het fototoe stel echter niet langer dan 25 secon den open staan. Voor groothoek- en telelenzen gelden andere getallen. Verder raadt Van Brakel amateurs af om kleurenfilms te gebruiken. „De ontwikkelcentrales zijn nu eenmaal niet berekend op sterren foto's", meent hij. Voorwaarde bij het maken van sterrenfoto's is het bezit van een statief. Foto's met een belichtingstijd van 1/30-seconde zijn, uit de hand gemaakt, al on scherp; dus zeker wanneer een be lichtingstijd van 25 seconden wor den gebruikt. 'Pas op voor strooilicht' is de laatste tip van de astrofotograaf Strooi licht is het licht van lantaarnpalen, autolampen en dergelijke. Van Bra kel „Wat dat betreft zitten we hier. De sterrenwachters bouwen hun te lescopen zelf. „In Dwingelo en Wes- terbork zijn beroepsastronomen met miljoenen guldens kostende apparatuur m de weer. Wij fietsen zelf iets in elkaar'zegt Dekker. Momenteel ligt het bouwen van telescopen even stil, maar zodra er voldoende belangstelling voor is, zal deze activiteit nieuw leven wor den ingeblazen. Dat geldt ook voor de verdere ontwikkeling van de radiotelescopen, waarvoor Dekker 'electronisch geschoolden met be langstelling voor sterrenkunde' op roept. De andere activiteiten van 'Philip pus Lansbergen' hebben onder meer betrekking op weerkunde en ruimtevaart. In de tentoonstellings ruimte staan onder meer weerbal lonnen van het KNMI, barometers en hygrometers opgesteld In ver band met de enorme, door de televi siepraatjes van Chriet Titulaer op gewekte, belangstelling voor de ruimtevaart heeft de volkssterren wacht ook modellen van de Neder landse kunstmaan ANS en van de Space Shuttle in zijn verzameling opgenomen. De volkssterrenwacht Philippus Lansbergen is een stichting, die dus geen leden heeft maar begunstigers. Deze sichting dankt haar naam aan de Middelburgse astronoom Philip pus Lansbergen, die leefde van 1561 tot 1632 De Middelburgse volks sterrenwacht wordt geleid door een bestuur en door een aantal vaste medewerkers. Hun aantal bedraagt momenteel vijftien en is aan uitbrei ding toe. 'Philippus Lansbergen' is een amateur-instelling, die wordt gesubsidieerd door de gemeente Middelburg. In de statuten van de stichting staat onder meer dat de volkssterrenwacht tot doel heeft 'het populair maken van de astro nomie door openbare bijeenkom sten, waarnemingen, lezingen, cur sussen, en door het instandhouden van een sterrenkundige biblio theek. Die doelstelling wordt onder meer nagestreefd door de "open avonden', die de stichting elke vrijdagavond van acht tot tien uur houdt in haar gebouw aan de Herengracht in Mid delburg Vooral in het toenstensei- zoen komen daar zo'n vijftig tot zestig belangstellenden op af. De Middelburgers zelf wordt echter aangeraden om nog even met een bezoek aan de volkssterrenwacht te wachten. Wim Dekker: „Door die vervloekte zomertijd zie je nu 's avonds tóch niets. Bovendien is het door de toeristen zo druk. dat we alleen maar wat dia's kunnen laten zien. Door die drukte kunnen we hele maal niet meer ingaan op de vra gen van de bezoekers. Daarom zou ik tegen de mensen-van-hier willen zeggen: 'Wacht met je bezoekje nog maar even tot in het najaar". Koen van Dijen

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 11