Nederland heeft niets
te vrezen van onze tv
apanners claimen geen
vorm van exclusiviteit
t
PZC/ kunst/cultuur
KAREL POMA, VLAAMSE CULTUUR:
URINUS BOEZEM OVER OOST- WEST:
JPAG 15 JULI 1983
David van de Kop, Evenwicht 07.30, keramiek 1983. Te zien in het achterpaviljoen van Middelheim.
Van de Kop 11937) exposeerde in musea in Europa, Amerika en India. Hij is hoofd van de afdeling beeldhouwen aan
de Van Eyckacademie in Maastricht en woont en werkt (óók) inDreischor (Foto: WimRiemens)
Van onze kunstredactie)
Tot 2 oktober is in het park Mid
delheim bij Antwerpen de ze
ventiende Biennale van de Beeld
houwkunst te zien. Deze tweejaar
lijkse tentoonstelling geldt als de
grootste regelmatige openluchtma
nifestatie op dit gebied.
Ditmaal komt geen landenpresenta-
tie aan bod. maar een overzicht van
de laatste tien jaar tendensen, stro
mingen en lijnen. Er zijn achtender
tig kunstenaars gekozen die te za-
men zo'n zeventig werken geplaatst
zagen. Ze zijn werkzaam in alle we
relddelen. Facetten van de Neder
landse beeldhouwkunst zijn verte
genwoordigd in het werk van Corne
lius Rogge. David van de Kop en
Carel Visser.
In Middelheim is ook werk te zien
van Alice Aycock en Gilberto Zorio
die dit najaar, samen met Carel
Visser en Francois Morellet, in het
kader van 'Forum' in Middelburg
projecten zullen uitvoeren.
Voorts in Middelheim '83: Magdale-
na Abakanowicz. Carl Andre, Horst
Antes. Onthony Caro, Sandro Chia,
Enzo Cucchl, Roel d'Haese, Jean
Ipousteguy. Dani Karavan Edward
Kienholz, Robert Knight, Rainer
Kriestler. Sol Lewitt. Marisol, Mano
Merz. Carlo Mo. Bruce Naumann,
Panamarenko (werk in uitvoering),
Wilfried Pas, Anne en Patrick Poi-
ner, Malcolm Poynter, Ulrich Ruc-
kriem (werk in het centrum van
Antwerpeni, Michael Rchoenholtz,
Richard Serra, Giuseppe Spagnulo,
Takis, Giuseppe Penone, Valerio
Trubbiam en Raoul Ubac.
Middelheim-Laagtegenover het
kasteeltje, is open: in juli van 10 tot
20 uur. in augustus van 10 tot 19 uur,
m september van 10 tot 18 uur en in
oktober van 10 tot 17 uur, dagelijks.
(Van onze correspondent Ferry Mingeleni
Nederland-omroepland schrok deze week uit de zomers-
laap wakker door het verontrustende bericht dat er in
Belgisch Vlaanderen binnen een half jaar een echte com
merciële tv-zender in de lucht zou komen. Die Vlaamse
omroep, geheel betaald uit reclame-inkomsten, zou het
zendmonopolie van de officiële Belgische Staatsradio en
TV, de BRT, moeten doorbreken.
Nu maakt men zich in omroepland
niet snel druk over de interne Belgi
sche omroepstrijd, behalve als die
ook Nederland geld kan gaan kosten.
De man die in Hilversum de reclame
regelt, STER-directeur Smeekes liet
daarom direct al weten die Vlaamse
concurrentie ernstig te vrezen.
Momenteel kijken er gemiddeld
slechts zo'n 140.000 Nederlanders
weieens naar een BRT-programma
en dat stelt dus weinig voor. Die
belangstellingzou echter aanzienlijk
kunnen toenemen als er vanuit
Vlaanderen een sterk commercieel
programma met veel films en recla
me wordt uitgezonden, zoals bijvoor
beeld de franstalige RTL uit Luxem
burg.
Aanstichter van alle onrust over die
Vlaamse zender is de Vlaamse libera
le gewestminister voor cultuur Po-
ma. Op 11 juli, de officiële Vlaamse
feestdag waarop menig Vlaamse po
liticus de borst eens extra breed
maakt, kondigde Poma binnen een
half jaar maatregelen aan voor de
oprichting van die nieuwe Vlaamse
zender. Inmiddels is echter duidelijk
dat zowel de termijn als het begrip
..commerciële zender" ruim gezien
moeten worden.
Overdreven
Minister Poma, zetelend in een ruim
Brussels kantoor met als rugdek
king een Vlaamse leeuwenvlag,
vindt de Nederlandse reacties dui
delijk overdreven.
„Wij denken helemaal niet aan recla
me zoals op de RTL of zoals op de
Amerikaanse televisie Wij bedoelen
met een commerciële zender een
niet-overheidszender. een zender in
privé-handen dus (waarvan 51 pro
cent in handen van de Vlaamse
kranten en weekbladen) die betaald
wordt uit de reclame-inkomsten.
Voor die reclame denken wij aan het
Nederlandse STER-systeem België
is momenteel een eiland in Europa
met het verbod op etherreclame Wij
willen niets anders gaan doen dan
wat Nederland al zolang bij ons doet
Jarenlang al komt er Nederlandse
radio- en tv-reclame Belgie binnen.
Nu staat er vaak bij de reclame voor
een bepaald produkt „ook te koop in
Belgie". In de toekomst komt er bij
de Belgische produktreclame wel
licht te staan: „Ook te koop in
Nederland". We gaan nu ook eens
wat geld aan die reclame terugver
dienen, dat wordt dus financieel een
neutrale operatie. Ik zie ook hele
maal geen aanleiding waarom ik
hierover met de Nederlandse om-
roepminister Brinkman zou moeten
gaan overleggen", aldus minister Po-
Monopolie
Hoofddoel van de nieuwe Vlaamse
omroep is dus niet het inpikken van
Nederlandse reclamecenten, maar
de doorbreking van het omroepmo-
nopolie van de BRT.
Voorstanders van de nieuwe zender
hopen dat de concurrentie de BRT
wat meer pit zal geven en dus de
luisteraars met betere programma's
gediend zullen worden In België,
waar alles met politiek te maken
heeft, bevat dit onschuldige, algeme
ne streven naar een betere kwaliteit
echter ook een meer venijnige angel.
Het gaat er in het bijzonder om het
monopolie van de BRT-nieuws en
-achtergrondberichtgeving te door
breken.
Minister Poma. „Wij zijn niet ak
koord met de wijze waarop de BRT
nieuws en achtergrond brengt. De
man in de straat ziet de BRT als de
waarheid, men kan met vergelijken
De BRT behoort ook als staatsom
roep objectief te zijn, maar dat is niet
het geval. Veel journalisten zijn een
zijdig en opteren vanuit een linkse
politieke hoek. Onze liberale politiek
heeft daar duidelijk onder geleden
aldus Poma. De minister, die per
soonlijk enkele scherpe aanvaringen
met de BRT-journalisten heefi ge
had, bladert ijverig in een groot rood
boek waarin hij zijn klachten kenne
lijk bijhoudt en komt uit bij de
verschillende affaires rond Daniel
Buyle.Buyle is een BRT-radiover-
slaggever met een scherpe tong die
al tweemaal tuchtuitspraken tegen
zich te horen kreeg wegens een te
harde aanpak
Buyle wijst desgevraagd aantijgin
gen van partijdigheid van de hand
„Socialisten en christen-democraten
klagen even hard over ons als de
liberalen De Belgische politici zijn
gewoon niet zo als de Nederlandse,
gewend aan een gewone kritische
onafhankelijke journalistieke
aanpak. Ze willen meer beleefd of
zelfs slaafs behandeld worden. Ik heb
toevallig bij de NOS in Hilversum
een cursus interviewen gevolgd en
die probeer ik gewoon in praktijk te
brengen en daarover ontstaan dan
de problemen aldus Buyle.
Druk
Volgens Buyle staan de BRT-ver-
slaggevers onder groeiende politie
ke druk. Dat begint al binnen de
BRT-organisatie zelf waar de raad
van beheer en veel topbestuurders
directe politieke bindingen hebben.
„Toch blijf ik liever bij de BRT
werken dan bij die nieuwe commer
ciële omroep waar de politieke stro
mingen via de deelnemende, partij
gebonden kranten ook wel veel in
vloed zullen krijgen. Bij de BRT zijn
er nog redelijke garanties voor onaf
hankelijkheid en er zijn veel journa
listen die hun werk zo onpartijdig en
evenwichtig mogelijk proberen te
"blijven doen", aldus Buyle
Poma's grote klacht is nu juist dat
men de BRT-journalisten zo moeilijk
kan aanpakken omdat zij ambtena
ren zijn. „De raad van beheer van de
BRT staat machteloos tegenover de
ze structuren Bij de onafhankelijke
tv zal dat anders zijn. De journalis
ten daar worden geen ambtenaren",
aldus Poma. Hij verwacht overigens
dat veel BRT-journalisten de over
steek naar de omroep zullen wagen
omdat ze daar veel meer kansen voor
interessant werk zullen krijgen.
Politiek
Die journalisten zullen dan echter
nog wel even moeten wachten. Er
valt nog heel wat politiek terrein te
overbruggen alvorens de commer
ciële zender in Vlaanderen de lucht
in kan.
Weliswaar zijn onderhandelaars van
de Vlaamse liberale en christen-de
mocratische partijen het over de
hoofdlijnen eens. maar eerst moeten
die nog door de partijen als geheel
worden goedgekeurd en vervolgens
door de nationale regering. Reclame
is namelijk helemaal geen bevoegd
heid van gewestminister Poma,
maar uitsluitend van die nationale
regering waar ook Walen zitten die er
doorgaans niet op uit zijn de Vlamin
gen een dienst te bewijzen
Minister Poma schat de periode van
totstandkoming nu ook al op zo'n
anderhalf jaar en zelfs dat is nog
allerminst zeker. De Vlaamse kran
ten en tijdschriften die mee moeten
doen moeten er eerst nog van over
tuigd worden dat zij financieel er
beter uit zullen komen Die kranten
vrezen in eerste instantie het verlies
aan eigen reclame-inkomsten De
houding van de Vlaamse geschreven
pers is voor minister Poma in ieder
geval doorslaggevend.
„Ik wil niet bekend komen te staan
als de man die de geschreven pers in
Vlaanderen de das heeft omgedaan".
Het Oost-West-Forum van Japanse en Nederlandse beeldhouwers op de terreinen van de
voormalige EMF- en Victoria-fabrieken in Dordrecht nadert de opleveringsdatum,
terdag worden de tekenen van deze 'Illusie van Civilisatie' officieel overgedragen aan het
meentebestuur van Dordrecht tijdens een feest in de ruïne van de koekjesfabriek, waarbij
grootste deel van de tijd is vrijgemaakt voor folk, reggae en jazz. Het feest verplaatst zich
de avonduren naar de zalen van het tekengenootschap Pictura waar Japan en Nederland
aar opnieuw zullen moeten vinden,
ismen tijdens de werkweken „De uitdaging voor mij was het gege- sef dat mijn duidelijk westerse manier
ico: het Forum allerminst aan toege- ven van dat braakliggende terrein, van denken me die woorden ingeeft.
L met de fabrieksruïne aan de ene
eedacht was aan een hecht z'jde, en de spoorweg aan de andere De goesting ligt anders. Je praat uren
gedacht was aan een hecht J manshoee basalt- en op het moment dat je denkt dat je
enweriungsverband met een gi- wachten en daar dan eindelijk gezamenlijk verder kunt
CteSf SStóaTSeen *°dd» dus - vereniging - mee J01»' <">T™
S west SfSfSl™ SST "V slas Er kwam „iets kd« "W™-
gebeurde bij gebrek aan een van. De Nederlanders gingen van de Het idee om ons samen te brengen, er
^nsus; de overeenstemming bleef kei als kei uit en de Japanners wisten was zelfs aan dingen ais eten en
en een Japanse collectief werkte - niet hoe Sauw ze er met de drilboor siapen gedacht, blijkt niet te werken.
Nederlandse hand-en spandien- op moesten. De pneumatische des-
in een hoek van het terrein aan truclie sloee toe en Ka dan n°g maar We zijn en blijven twee kampen. Wij
landschapsproject, terwijl elders eens Praten denken dat de meeste stemmen gel-
datzelfde terrein de Nederlandse den maardat is vergissing. Devrij-
tênmakers hun eigen projecten Je ziet nu bij hun een verzameling heid van de kunstenaar staat b j ons
bouwden tot objecten voor nu en Weine keitJes in een B°lvend tuintje hoog, wij duiken en verzinken liever
Muwaen tot ODjecten voor nu en yQl heuveJs en da,en bu,ten en put_ njet ln een collectief. Dat gebeurt aan
ieverde een fraai beeld op- ten- Het m08e boeiend zijn, nieuw is de andere kant wél, ook al hebben die
het niet en bovendien doet iedere mensen individueel best fraaie
Japanners, werkend aan een tuin landschapsarchitect het beter. Ik be- werken op hun naam. Maar ook daar
8° rin de tijd stil mag staan, en zeven
v« lerlanders. bezig met hun tekenen
le tijd.
bi ïdaging
Boezem, hoogleraar vorm-
<n.i die in Delft, is na de voltooiing
twee sculpturen, aan een derde
lonnen.
is zoiets als de confrontatie van
constante met de explosie van het
'VERSCHIL IN BEGRIPPENTAAL'
De twee ploegen die samen het Oost-West-Forum gestalte geven:
Het Japanse Collectief bestaat uit Hironori Katageri, Hiroshi Mikami.
Nasayoki Nagase. Aksuo Okamoto, Jiro Sugawara en Taheshi Tanabe.
Het Nederlandse zevental. Marinus Boezem, Robert O'Bnen en Irene
Droogleever Fortuyn, Ewerdt Hilgemann, Heppe de Moor. Dick Postema
en Lex Wechgelaar.
oosf west forum dorctechf
Het Oost-West-Forum in Dordrecht eindigt zaterdag 16 juli met een feest
in de voormalige Victoria-fabriek.
De festiviteiten beginnen om 17.00 uur met de ontvangst van de
genodigden en de officiële overdracht van de kunstwerken aan de
gemeente Dordrecht. Daarna is er een groot feest met een folkbandeen
jazzband en een reggaeband. Dat wordt vanaf22.00 uur voortgezet in de
zaal van het lekengenootschap Pictura. Om 22.30 uur geeft Wakai Hasu
Doje uit Dordrecht een demonstratie Aikido, een vorm van Japanse
krijgskunst. Om 00.30 uur is er een optreden van de driemansband 'Kiem'
uit Rotterdam. Om 02.00 Uur treedt op de funkband 'Dojoji', eveneens uit
Rotterdam. Beeldend kunstenaar Henk Tas treedt de hele avond op als
dj. en draait platen uit zijn bijzondere verzameling. In de kleine zaal en
de sociëteit zijn doorlopend diavoorstellingen en films te zien over Japan
en de Japanse kunst.
De PZC berichtte eerder over het Oost-West-Forum op vrijdag 8 en
maandag 11 juli
Foto: Wim Riemens
moet je anders over denken; ook dat
is geen duidelijk individueel gerichte
expressie van emoties. Zij claimen
geen exclusiviteit."
„Het is nu zover dat ik denk aan een
voorstel om de documentaire die
volgt niet in één bandje te laten
stoppen maar in twee afzonderlijke
deeltjes die dan wel samen in één
cassette mogen.
Dat bedoel ik niet afwijzend, integen
deel Het is een manier om de zaken
helder te houden en dat is nodig als de
begrippentaal zo verschilt."
Vorm
Marinus Boezem is voor zijn eigen
werken uitgegaan van de 12 tons
basaltstenen.
„Ze lagen daar met een groot inge
klonken handvat als waren het reis
koffers die je zo zou kunnen oppak
ken, vier meter lang, bijna twee
meter hoog. In één kei zat al de
concrete vorm van een wolk. Daar
heb ik met kettingen door het hand
vat een stalen wolk aan vastge
maakt. Die trek ik nu op, een vluchti
ge wolk wordt naar miljoenen jaren
oude gestolde steen gehaald."
„De tweede kei, ruim twee meter
hoog, was een scherf kwijtgeraakt
zodat zich tegen de top een enorm
ovaal aftekende. Ik heb de fossiele
resten van de gothische kathedraal m
dat vlak laten zandstralen.
Sporen in de huid, met de gothiek als
ideaalbeeld van een echte maatschap
pelijke consensus. Het idee dat men
sen elkaar driehonderd jaar lang heb
ben weten te vinden om aan één
enorm werkstuk te bouwen. Je ziet
dat vanuit het grondplan aangroeien
als een boom Idee en vorm komen
ideaal samen. Wat doe ik nu? Ik geef
Dordrecht op een ruïneus afbraakter-
xein een gothische kathedraal
Boezem heeft het Forum als een luxe
ervaren.
„Ik kon er zes weken lang geconcen
treerd bezig zijn. Het fascineert. Je
kunt alles doen aan dat ene project,
geen andere rompslomp. Je krijgt er
bovendien te maken met ambachts
lieden die door de sponsorbednjven
zijn afgestaan en die mensen blijken
zeer nauw bij de zaak betrokken. Ze
hebben er zelfs plezier in en dat werkt
heel goed."
„We hebben met zijn allen, Japanners
èn Nederlanders, in elk geval kunnen
zien dat uit het niets een en ander is
gegroeid, gestalte heeft gekregen en
dat maakt Oost-West op zichzelf al
een succes."
Andre Oosthoek
JUTarinus Boezem (1934) is
Y1 sinds 1979 hoogleraar
ia Vormstudie aan de Technische
Hogeschool in Delft (Bouwkun
st), Hij woont in Middelburg,
0K War hij directeur was van het
2.k Zeeuws Instituut voor Kunstzin-
Vorming. Hij stond er aan
'e wieg van de jaarlijkse Forum-
sj vmifestaties rond de verschil-
knde aspecten van de heden-
kunst en realiseerde in
burg, met andere kunste-
- Kars. zijn Podio del Mondo per
12 'Arte.
exposeerde de laatste jaren
i galerieën en musea in Italië,
'uitserland, Nederland. België,
rinkvjk. de Verenigde Staten
Duitsland en was onder
eer - vertegenwoordigd op de
®or Amerika en Canada reizen-
tentoonstelling van Heden
daagse Nederlandse Kunst. Hij
ook een van de deelnemers
in de tentoonstelling Kunst uit
- pierland die momenteel in het
■bui 'Mhaus te Kiel (Did) te zien
loezem heeft ook enkele projec-
pi verwezenlijkt voor het mu-
van Monchen-Gladbach,
v ^en« Media-Neuchatel en ga-
rie Müller-Roth in Düsseldorf.
»oeem .Mijn werken proberen
proces van onderzoek te
whten. waarvan de fasering
tussentijdse resultaten ge
xmd worden in de vorm van
Vuistwerken Deze iverken ont
ken dan ook het stempel van
'trademark'. Zij proberen de
Vw obsedaties met betrekking
K werkelijkheid vanuit een
■;:a» ervoudi9 standpunt te bena-
als zouden er oplossingen
Oorztjn".
t realiseerde op het EMF-terrein al
i'To lift a Cloud' en een nieuw
rkeringspunt in zijn Gothiek-
lucht, wolken, de gothische
e cjiwprincipes, vaste uitgangspunten
:t werk van Boezem. Het element
dit {en, vooral de rol van mens en
ijus aurkracht in dat spel, komen nu
te Dg ln zijn derde werk voor Oost-
vliegtuigvleugel in alumi-
j n met een schaduwval in vogel-
etre oad, een variatie op het thema
en onder meer kan zien op de
instellingen in de musea van de
Jtse steden Kiel en Mónchen-Glad-
„Het Forum was een grote
laging met veel plezierige maar
nare kanten. De overeenstem-
ig met de Japanners is er niet
omen. De verschillen in denken,
trpretatie en appreciatie blijken te
)l Zo zie je inderdaad dat nu aan
ene kant een typisch Japans
itje wordt ingevuld waarin ant-
ard wordt gegeven op de vraag wat
bland wel van Japan denkt. Ik
het een omgekeerd soort
jen-klompen-effect is."
