Het Festival van
de uitschieters
Het scherp van de snede
BOEM IS HO!
Nina's eigen rel
HET A CHTSTE NOR TH SEA
WILLEM BUIJS (EN APOLLONIUS)
IN HET PARK VAN TOORNVLIEDT
Wegwijzer
Signalemen!
PZC/ kunst/cultuur
MAANDAG 11 JULI 1983
..Ik heb de tfjd. zaken van cuh
naar ons toegetrokken. eigenl|]l
als Apollonius dat deed en de
komst is een beeldenreeks die
gen tot onderwerp heeft waai
heel veel mensen op zeer veis
lend terrein dagelijks te makenl
ben. Alleen heb ik wat vaak platl
plat blijft nu ruimtelijk gem»
drie dimensies per figuur, een ta
're vorm voor papieren wijshedf
Prestige
Willem Buijs had deze 'Conti
Apollonius' al vorig jaar willeil
ten neerzetten in het befaamdeb
denpark Middelheim bij Antwci)
De grote, veel tonnen zware, plas
kenreeks was evenwel niet op
klaar zodat men in Antwerpen ra
volstaan met Buijs' Verbal Way,
project dat binnenkort waarsc!
lijk zal worden gerealiseerd In
Gentse Citadelpark, vlakbij dt
gang van het Museum voor Sd
(Moderne) Kunsten. De verschi
de elementen werden door tui
komst van de Middelburgse st<
houwer Cor de Kuyper in Carrai
bij de groeve zelf uitgevoerd
Willem Buijs: „Ze hebben hetcf."
als een prestige-object opgevat ,c
ambacht kon met al dit precisie» 0
het volle pond krijgen. Dat is:
ook de enige reden dat ze hel
gedaan hebben. Tegenwoordig!
men het er veel te druk met pi
marmer voor Arabieren en wordt
lastiger om als beeldhouwer no? I
slag aan de bak te krijgen. Maz
hebben het gedaan èn voortreft j
Ik ben er met De Kuyper
kijken. Dat was op zichzelf een®
gebeurtenis".
's Nachts zijn de musea dicht. 1
is de kunst dan?, vroeg Malraiu:
af. 'Conix' staat nu aan de rand
de stad, weg bij de maker. *-
Buijs: „Kunst moet gebeuren,»
dat ook is. Die afstand is dur
ergste niet. Ik heb wel gedacht
de mogelijkheid van een meer
trale opstelling, maar daar as t
weer teveel rust. Misschien ws c'
verwijzing in de stad aardig gerc 0
maar een gedocumenteerde e? jj
tie in de Vleeshal bleek onmogt n
vanwege de vele tonnen mante'
het stadhuis wel eens zouden! u
nen vervormen. In een dergelijt g
ject was nog niet voorzien...j
André Oosthoek
Foto: Wim Riemens 5
Buitenobjecten nan Wie 8
Buijs in Middelburg: 0
Conix of Apollonius, P& i
huize Toomvliedt. Koii
kerkseweg. j
Artica, Bolwerk tegencat 0
de Veerse Singel. g
Teatrum Analomicurn, Hl
gepreekgang-Kuiperspoori. e
Buijs werd geboren op 4 j
1937, studeerde aan de Acai t
mie voor beeldende kunsten*
Rotterdam, het Instituut tos
kunstnijverheidsonderwijs i
Amsterdam en kunsthisld 1
aan de Universiteit van At j,
sterdam. Hij was onder ffltf
werkzaam als ontwerperbi]&
glasfabriek Leerdam en int
grafische vakken. Was 5
gastdocent verbonden aani
Rotter damse academie ent:
poseerde op verschilled
plaatsen, onder meer in Jfif
delheim-Antwerpen.
Tijd
Tijd, afstand, ruimte: het zijn de
begrippen die aan het werk van
Willem Buijs ten grondslag liggen.
Hij getuigde daar eerder en op
verschillende plaatsen van.
Zo sloot hij in 1980 het eerste deel
van zijn Venus-project (Milos) at met
een belangwekkende tentoonstelling
in de Middelburgse Vleeshal. Bijna
gelijktijdig verschenen twee plastie
ken in het Middelburgse stadsbeeld.
'Artica' en 'Teatrum Anatonicum' en
kon men zijn Florentijns project 'Uo-
mini Illustri' zien.
Men zou dat rubricerend kort af
kunnen doen met berichten over
vroeger en nu. Daarmee is evenwel
slechts het kleinste deel verwoord en
wie over teken toch taal wil schui
ven, zal het moeten hebben over
relaties in de tijd. zijn in de tijd en
duren in de tijd.
Men moet zó doende vooral niet
vergeten dat bij zowel l'ètre als la
durée een begrip als élan vital hoort,
een bindende, drijvende kracht die
de betrekkingen tot stand brengt,
onderhoudt en hun duur verzekert.
Teken
Uitgangspunt van dit nieuwe werk
is het achtdeligc boek van Apollo
nius (260-190 vóór Christus) 'De sec-
tionibus conicis' heet en dus
over de kegelsnede handelt. De plas
tieken zijn rechtstreeks op de uit
komsten van dit werk geënt. Komt
men bij Apollonius ten eerste male
de begrippen parabool, ellips en
hyperbool tegen, op het groene gras
van Buijs vindt men de snijlijnva
rianten in marmer: van taal tot
teken.
Van teken tot taal. Willem Buijs:
Wie nu een beeld maakt moet
vind ik de tijdsfactor laten zien
Niemand is uit en door zichzelf wat
hij is. Hij is een produkt van geschie
denis en cultuur zo goed als de
dingen waarmee hij omgaat en
werkt. Als ik Carrara kies heeft dat
een bedoeling. Er is al die wat voor-
dehandliggende koppeling tussen
marmer en klassieke oudheid. Bo
vendien heeft dat gesteente zijn ont
staansgeschiedenis, zijn geologie.
Plastic heeft dat bijvoorbeeld
veel minder. Het is niet langer alleen
meer een kwestie van wat het is.
maar ook van hoe het is. Niet alleen
de vorm en het materiaal verwijzen,
ook de manier waarop er in al die
jaren met vorm en materiaal gewerkt
is de vergeestelijking ervan
keert terug Je zou kunnen zeggen
lijke maat De dingen overheersen
niet, ze dringen zich niet op. Het zijn
geen onmetelijk hoge en grote zuilen
die mensen terneerdrukken, neen,
hier blijft alles op ooghoogte, direct
waarneembaar. Je kunt er om heen
lopen, alle vijf opstellingen kunnen
stuk voor stuk voor zichzelf spreken.
Men hoeft dus ook niet perse aan
moeilijke overzichten en gehelen te
denken, als men dat niet wil. De
onderlinge samenhang zit er natuur
lijk wel in. Het idee lost zich in
verschillende objecten op".
Lester Bowie, drummer Don Moye en
bassist Malachi Favors zich met fors
geweld teweer. Een ontlading die we
dit weekeinde zelden gehoord heb
ben is het gevolg.
Het is nog drie maal feest op zaterdag
In het Tuinpaviljoen speelt good old
Jay McShann voor het eerst in 38 of 39
DEN HAAG „Ik had het zelf niet gezien", lacht Hans Dulfer,
„maar op de monitors stond de oproep: Hans Dulfer naar
commissiekamer 2. Hoor ik later dat er een man zich bij
commissiekamer 2 meldt. Hans Dulfer?, had hij gevraagd.
Enfin, hij wordt binnengelaten. Na een half uur kijkt hij op
zijn horloge en vraagt aan mevrouw Acket: waar blijft die
Dulfer? Hij zou hier toch spelen?"
Minder avontuur op North Sea '83.
Zou dat te wijten zijn aan een geringer
Nederlands aandeel? Dat mag dan
aangetoond kunnen worden, maar in
de enorme vergaarbak die zo'n jazz-
driedaagse met zijn honderden muzi
kanten nu eenmaal is. kost het toch
geen moeite om tegen erg veel kwali
teit op te lopen. Op vrijdag: Bobby
McFerrin. het gospelfestival en de
Cubaanse band Irakere. Op zaterdag
de Zweedse band Mendo Dawa, VSOP
II. Jay McShann and Jimmy Wither-
spoon, het Art Ensemble of Chiacago
en de fameuze Queen of Salsa, Celia
Cruz. Op zondag tenslotte: Tania Ma
ria en het Charles Lloyd-Michel Pe-
trucciani Quartet.
Woody Herman
Een kleine greep: de nieuwe band
van Woody Herman wordt geken
merkt door een grote mate aan disci
pline en een vergelijkbare homogeni
teit.
Het doet af en toe wel wat denken aan
de kleur die de big bands van Stan
Kenton bezaten, want dit jaar zijn er
solisten bij die zich onderscheiden.
Herman's eigen spel vertoont geen
bijzondere glans meer. maar hij blaast
op klarinet nog zonder blikken of
blozen mee met de hoogste registers
van zijn trompetsectie. In de te kleine
Toneelzaal betovert vocaal wonder
kind Bobby McFerrin zijn ademloos
toeluisterende gehoor met weergaloos
knappe stembuigingen in een solo
concert. McFerrin tikt op zijn borst
kas, gebruikt handen als resonerende
schermen, imiteert muziekinstrumen
ten nog verbluffender dan Al Jarreau
en laat het publiek Stella by Starlight
neurien zodat hij een klarinetsolo kan
nabootsen. Zijn métier neigt naar
clichématige kitsch, maar McFerrin's
fantasie is wel erg groot. De verbluf
fende wijze waarhij bij Blackbird van
The Beatles inderdaad laat wegvlie
gen is groots.
Corea
Chick Corea onlangs in Nederland
hand in hand met Friedrich Gulda
treedt op North Sea op met vibrafo-
nist Gary Burton. Vooral de terug
houdende manier waarop beiden en
kele delen uit Corea's Children Cor
ner spelen, ontroert. Het zijn zeer
korte, vaak in unisono of harmonie
uitgeschreven stukjes van nog geen
minuut elk.
Dp heperking die hierin meesterlijk
wordt getoond is volkomen zoek als
Corea solistisch met Monk's Round
Midnight stoeit. Een overdaad aan
versiering doetje dan geloven dat het
stuk nauwelijks nog thema bezit. Het
Spiritual Festival verdient herhaling.
De vaak gelauwerde Stars of Faith
laten zich ditmaal niet van een al te
geïnspireerde kant horen, maar The
Sensational Nightingales (vier heren
uit Georgia) zingen nog steeds even
schitterend als in de jaren veertig en
vijftig, toen hun meerstemmige, soul-
getinge gospel Elvis Presley ontroer
de.
Art Ensemble
Na een rustig verstild begin, op de
grens van ademhaling en instrumen
taal geluid ontpoppen Roscoe Mit
chell en Joseph Jarman zich als be
zwerende goeroes. Dankzij circular
breathing-technieken herhalen ze de
zelfde vier' tonen met grote regel
maat. Daartegen stellen trompettist
jaar samen met de blueszanger die hij
als eerste mocht aankondigen. Jimmy
Witherspoon. Met krachten als drum
mer Oliver Jackson en Budd Johnson
wordt het genre uitputtend behan
deld; geen effect wordt er geschuwd.
Hoogtepunt is een blote handensolo
van Jackson, die zijn leeftijd weer
eens loochent. De Amsterdamse big
band van Frank Grasso bivakkeert
elk weekeinde in het Odeontheater.
een gezellige omgeving waar een en
kele onzekerheid bij de jonge solisten
met zo opvalt Op het Dakterras kun
je je geen uitglijer permitteren. De
Crea Big Band met Mathilde Santmg
gladjes in Louis Jordan's Is She is or is
She ain't my baby doet het heel
aardig.
Celia Cruz zorgt laat op de avond nog
voor tropische orkanen van zinde
rend dansplezier als zij als gaste
optreedt bij de voortreffelijke salsa
band van Toto Puente. Vooral haar
overslanke. in snelle gelijnde japon
gegoten lichaam typeert als weinig
anders de mate van overgave die
voor deze onstuimige muziek een
eerste vereiste is. Het publiek pikt
die les moeiteloos op.
We hebben dan nog niet het voortref
felijke, op virtuoos niveau nauwelijks
te overtreffen optreden van VSOP II
gehad. Branford Marsalis. het saxspe-
lende broertje van het jonge trompet-
wonder Wynton. geeft geen krimp,
maar delft in dit milieu van Ron
Carter, Tony Williams en Herbie Han
cock toch het onderspit. Wynton
blaast prachtige frases op een bijna
tuba-achtige toon in de ballad Opus
1.5, terwijl Carter glissandi in drieto
nen maakt alsof het kinderspel is.
Terechte bijval oogst het kwartet
van de lange Amerikaanse tenorist
Charles Lloyd en de kleine Franse
pianist Petrucciani, die op een aange
paste vleugel speelt. Zijn soli zijn
wondertjes van vernuft, nu eens ge
bonden en zangerig, dan weer be
staand uit kleine riffjes die de bal
lads en blues van het kwartet ziel
verlenen.
Rietveld - Onder de titel 'Rietveld
als meubelmaker' houdt het Centraal
Museum in Utrecht van 16 juli tot en
met II september een tentoonstelling
over de meubels van de Stijl-kunste
naar Gerrit Rietveld (1888-1964).
DEN HAAG - Ne me
quitte pas, verlaat me
niet. Zo luidt de titel van
de laatste elpee van Ni-
na Simone. Een langdu
rige afivezigheid van de
internationale podia
zou door een aan de
release van deze plaat
gekoppelde toemee
worden begeleid. Nina
terug op het podium!
Dat deed de gedachten
terugsnellen naar haar
Amsterdamse concer
ten. Onvergetelijke ge
beurtenissen, waarbij je
als bezoeker het gevoel
kreeg twee, drie uur
lang in een transcedente
toestand ie verkeren.
Opgeheven uit de dage
lijkse sleur door die
wonderlijk bezielde
stem van de nu 50-jarige
Simone. Nina, de ge
doodverfde ster van dit
North Sea, heeft het er
evenwel lelijk bij laten
zitten.
Na afloop van haar
tweede optreden, dat
vrijdagnacht nog geen
vijftien minuten in be
slag heeft genomen, rest
haar boe-geroep. Het
enige dat ze met haar
begeleider, de slagwer
ker Leonardo Fleming,
heeft ondernomen, be
stond uit het oprekken
van drie meezingers. Ni-
na keert niettemin terug
naar de bühne en rea
geert op boze verwijten
uit de zaal: „Ik sta hier
omdat ik moet. Maar ik
ben jullie niets verschul
digd. Wie boekt mij nou
om drie uur 's nachts?".
Volgt een aangepaste
versie van My Way,
waarin verwijten aan
het adres van Paul Ac-
ket, haar agenten en het
ongedurige publiek ver
scholen zittenNina, zin
gend: „Elke keer als ik
blij ben, komt er een
opgeschoten knaap
langs die me verdrietig
maakt".
Daar lijkt het bij te blij
ven. Maar zeker drie
honderd mensen blijven
plakken in de PW A-zaal.
Zij eisen hardop restitu
tie voor deze wanpresta
tie. Weer komt Nina te
rug. Onverstandig ge
noeg gaat ze in debat en
legt ze daarbij nogal wat
persoonlijke ellende
bloot: „Ik heb 45 albums
gemaakt en geen cent
overgehouden. Hoe kan
ik je nu terugbetalen?"
Als een meisje vertelt
dat ze van Nina houdt,
maar de hele week heeft
moeten werken om haar
te kunnen zien optre
den, reageert de vedette
met een schouderopha
len. „Als jullie echt wil
len dat ik nu voor jullie
nog wat speel, kom ik
nooit meer terug in Ne
derland". Een jongen uit
het publiek, die Simones
onmacht verkeerd
beoordeelt: „U bent ar
rogant, mevrouw". Nina
ontploft, voordat ze
wordt weggesleurd.
De organisatie betaalt
onder excuses aan het
publiek tien gulden te
rug. Simone laat zich
niet meer zien. Dat Ne
me quitte pas. krijgt een
schrijnende bijbeteke
nis
Foto's: Hilgemann's tijdens en na de behandeling.
iVan onze kunstredactie)
DORDRECHT Met een enorme dreun is zaterdagoch
tend op het terrein van de voormalige Victoria-biscuitfa-
brieken de twee kubieke meter grote stalen kubus van de
kunstenaar Ewerdt Hilgemann neergekomen. De kubus
zal - als monument voor het Oost-West-beeldhouwersfo-
rum én de gesloopte fabriek - blijven liggen op de plaats
waar ze neerkwam.
Hilgemann wierp het kunstwerk vanaf de drieëndertig
meter hoge lifttoren.
In het Oost-West-forum ontmoeten Japanse en Neder
landse kunstenaars elkaar om samen een groot project te
verwezenlijken. Dat gebeurt op het braakliggend terrein
van de vroegere EMF-motorenfabriek en rond de Victoria-
ruine in Dordrecht.
Het project moet zaterdag klaar zijn Dan zullen b en w
van Dordt de zaak officieel 'overnemen' Het werkterrein
ligt vlak naast de spoorlijn, zodat het Forum een groot
maar uiterst 'snel' publiek kent.
In het park van de Middel
burgse buitenplaats
Toornvliedt trekt de kunste
naar Willem Buijs met zijn
nieuwste werk 'Conix of
Apollonius' lijnen in de tijd.
Het briljante wit van Carra-
ra-marmer is plotseling het
grote, groene middenveld
gaan beheersen. Vijf onver
wachte tekens, als markerin-
dat alles letterlijk ingewikkelder
wordt".
„Nu heb ik geprobeerd om het uitein
delijke resultaat zo zuiver en sober te
houden dat ieder daar onmiddellijk
dingen in kan ontdekken die niet
louter van de boeken maar echt van
de mensen zijn. Dat zijn dus dingen
waarover gedacht en gesproken kan
worden. Ik hoor uit reacties dat
mensen de behandeling van bijvoor
beeld het marmer prachtig vinden.
Dat heeft te maken met de eeuwe
noude ambachtelijkheid van steen
houwers. Bovendien is er de mense
gen langs een pad.
De wandelaar komt ze tegen en
herkent. Herkent wat? De ideaal-
klassieke vorm. de in gepolijst mar
mer besloten verwijzing naar de Eeu
wen der Eeuwen, de direct-aanspre-
kende manier waarop ambachtelijk
heid gestalte heeft gekregen, of wel
licht iets of veel van de erflater
Apollonius van Perga?
De Middelburgse tuin van Huizinga
staat zo in de schaduw van Gisteren,
koestert naar Morgen het volle
licht van de Dag. Langs Buijs' lijnen
in de tijd is het al een beetje het licht
van de volle dag geworden.
