...WELKOM
AAN BOORD!
1VLAGGESCHIP
de nieuw amsterdam
op eerste cruise
tranen
over
heijplaat
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
'n menige huiskamer in de Rotterdamse wijk Heijplaat, het 'RDM-dorp', zal schamper zijn
.gelachen toen het bericht in de kranten verscheen dat de nieuwste aanwinst van de
l-Amerika Lijn, de Nieuw Amsterdam III, niet op de afgesproken tijd klaar was. Het
nxe cruiseschip is nu pas in de vaart genomen en dat is anderhalve maand later dan de
bedoeling was.
schadepost die in de miljoenen loopt, want de HAL heeft zelfs moeten besluiten om het
ele zomerprogramma van de Nieuw Amsterdam III te annuleren. Dat betekent dat op het
aoment al 15.000 passagiers zijn afgezegd die zich voor een cruise op het nieuwe prachtschip
ladden gemeld. Er is wel met spoed een alternatief cruiseprogramma opgesteld, maar of al
ie teleurgestelde passagiers daarmee worden teruggewonnen, is de vraag.
Kamer gesteld, de vakbonden kondig
den aan op het loonfront water in de
wijn te willen doen en Colijn werd
onder druk gezet.
Ïe problemen dienden zich aan in het
lid-Bretonse Saint Nazaire, waar de
rf Chantiers de l'Atlantique de
h euw Amsterdam bouwde, toen de
*IAL begin mei niet akkoord ging met
overdracht van het schip en be-
ot de doop op 25 mei door prinses
3,l|argnet u te stellen. De werf had
2| Ih gewoon op het karwei verkeken,
a'jteent men bij de HAL. Volgens de
'Ttatschappij zou de Nieuw Amster-
m beslist zijn afgekeurd door de
sei^nerikaanse gezondheidsinspectie,
nu eenmaal strenge maatstaven
,01 liegt. Keuken, pantries, bars en
jonditioning voldeden bijvoor-
sld niet aan de eisen, terwijl een
o|Jmtal voorzieningen slecht functio-
erde en ook de afwerking van de
tien en salons niet voldeed.
7 j n ontgoocheling voor de HAL, die
l veel tam-tam in vooral de Ver-
lgde staten de Nieuw Amsterdam i
publiciteit had willen brengen. In
contract met de werf stond wel
n boeteclausule voor een te late
ïdfflevering, maar de Fransen oordeel-
n dat het schip wel degelijk kant en
aar was. Dit zakelijke conflict leidde
frtoe dat uit protest het werk aan de
V euw Amsterdam werd stilgelegd.
Elpderhandelingcn tussen de HAL en
tnliers de l'Atlantique waar
k het befaamde droomschip Fran-
werd gebouwd mondden uitein-
ibu lijk toch uit in een akkoord, zodat
es et alleen een schadevergoeding zal
orden betaald, maar ook de Nieuw
6" üsterdam volledig werd aangepast
de eisen van de HAL. In septem-
kan echter pas het geplande
seprogramma worden uitgc-
rd.
oblemen genoeg dus voor de HAL,
^jharvan sinds het vertrek uit Rotter-
in 1970 de vlaggestok op de
tillen, de kassa op de Bermuda's en
t hoofdkantoor in New York staan,
adat de transatlantische reizen tot
I I verleden behoren, noemt de maat-
appij zich in de Verenigde Staten
lïnwoordig liever Holland America
TUises. Het is ook een echt Ameri-
bedrijf geworden en waar-
djnlijk is er daarom geen plaats
ar wat nostalgie, want de Nieuw
ttterdam III zal regelrecht vanuit
tokrijk naar New York varen, zon-
zich even in Rotterdam te laten
L
HAL maakt namelyk moeilijke
ten door. Er is een overcapaciteit
de cruisemarkt en de vraag r
te snoepreisjes toont slechts een
nnge progressie. De problemen met
gfl Nieuw Amsterdam komen dus wel
leen zeer ongelegen moment, ook al
R nu de Franse werf in de beurs.
van de HAL lagen daar de bestekteke
ningen kant en klaar, maar toch ging
de order naar Frankrijk. Dag werkge
legenheid.
Dat was in 1980 nog even een politieke Met succes, "want uiteindelijk kwam
rel. De Merwede kwam samen met
Chantiers de l'Atlantique met de laag
ste kostprijs voor de dag, maar ons
land moest zich zo nodig aan de
OESO-financieringsregeling houden.
De Fransen bleken die plotseling te
de 'mannenbroeder' af met een kre
diet van 12,2 miljoen. Voor het overige
geld moesten particulieren zorgen.
Een voorwaarde was dat bij de bouw
Nederlandse materialen zouden wor
den gebruikt, terwijl de werknemers
gerard brouwer
procent van hun loon in te leveren tot
het bedrag van 300.000 gulden was
bereikt.
Op 15 oktober 1935 kon de bevolking
van Rotterdam de vlag van zolder
halen, terwijl Colijn tevreden de rook
van een verse bolknak nakeek: hij had
het toch maar weer gefikst. De Heij-
platers accepteerden het loonoffer,
zijn vergeten. Met als gevolg dat Ne- van de werven bereid moesten zijn 2.5
derland de 150 miljoen dollar die
waren gemoeid met de bouw van de
Nieuw Amsterdam, niet op langere
termyn tegen dezelfde lage rente kon
financieren, terwijl in de Frankrijk de
werf, de banken en de staat wèl
eendrachtig samenwerkten en gunsti
ger voorwaarden voor de na-fmancie-
ring konden aanbieden.
De HAL-vloot bestond in het midden
van de jaren '30 uit de Statendam,
Rotterdam, Volendam en Veendam.
Ondanks de depressie en de verliezen
die de maatschappij leed, zo had men
berekend, kon er wel een bescheiden
winst worden gemaakt als er een
schip van de Statendam-klasse bij
zou komen. Minister-president Colijn
werd benaderd voor een bouwkre-
diet, maar die hield de boot af. Aan
de RDM werd prijsopgave gevraagd.
De werf zou samen met De Schelde in
Vlissingen, Piet Smit in Rotterdam
en Wilton Fijenoord het nieuwe schip
kunnen bouwen.
Verder verzocht de HAL Harland and
Wolff in Belfast een offerte te doen. De
Noordierse werf becijferde het. bedrag
van 12 200.000 gulden, terwijl de RDM
op 13.500.000 gulden uitkwam. De
order dreigde dus in het buitenland te stroopten de mouwen op en gingen
worden geplaatst, temeer omdat de aan ,je siag. ,,Toen deed de regering
Noordierse regering wel gemakkelijk tenminste nog iets
geld leende om zodoende de scheeps- ze nu
bouw te helpen.
Terwijl de Nederlanders in de rij ston-
r ons zeggen
Op 3 januari 1936 vond de kiellegging
- plaats van het 36.982 brutoregisterton
den voor steun, probeerde men Colijn metende schip, op 10 april 1937 werd
ervan te overtuigen dat de werkgele- de 231 meter )ange Nteuw Amsterdan,
genheid en de schatkist gebaat zou- doo, koningin Wilhelmina te water
den zijn met de bouw van de Nieuw
Amsterdam op een Hollandse werf.
Maar het bleef neen Colijn was niet
bereid met geld over de brug te ko
men. De zaak kreeg echter steeds
meer publiciteit. De pers wierp zich
op de affaire en vooral Rotterdam
roerde zich. Er werden vragen in de
gelaten en op 23 april 1938 volgde de
feestelijke proefvaart. Op 10 mei 1938
om 00.14 uur stonden duizenden men
sen op de Wilhelminakade om de
eerste afvaart naar New York mee te
maken en volgens de overlevering
moeten daar heel wat traantjes zijn
weggepinkt.
Welkom aan boord" zegt gezagvoerder F. H. van Driel, die zijn
bezoek uit Holland opwacht bij de loopplank van zijn fonkelnieu
we „cruise-liner". „Welkom aan boord" prevelen de al even zo beminne
lijke als bekoorlijk glimlachende lady-hostesses. „Welkom aan boord"
knikken al die uit Indonesië afkomstige bediendes en werpen zich, wat
onwennig maar beleefd, uiterst resoluut op de bagage van de gasten.
„Uw ticket alstublieft... Wilt u mij maar volgen?
De Holland Amerika Lijn, beter weer; één voor slecht weer en één
bekend als „HAL" heet sinds 1978 die ongevoelig is voor zichtbeper-
eigenlijk „HAC". Dat klinkt minder kende factoren als regen of mist.
vertrouwd, maar staat ter verduide- Dat is de anti-aanvaringsradar, die
lijking voor „Holland America Crui- feilloos de positie aangeeft van
ses" Het. hoofdkantoor van de, schepen of obstakels die zich bin-
sinds 1873 als Nederlandsche Ame- nen 90 mijl van de Nieuw Amster-
rikaansche Stoomvaart Maatschap- dam bevinden en bovendien een
pij, in Rotterdam gevestigde rederij computergestuurde koers uitzet,
verhuisde in dat jaar naar Stamford waarmee het gevaar v
is teruggebracht tot nul.
in de Verenigde Staten.
De „HAC" slaagde er in betrekke
lijk korte tijd in de toonaangevende roSBYlthül
maatschappij te worden op de crui-
se-linemarkt. Toerisme, of beter ge- Veiligheid v
r de passa-
zegd een varende vakantie aan giers die, volgens goed gebruik bij
boord van fraaie drijvende hotels.
Die markt lag en ligt in Amerika.
Reisjes aan boord naar het Caraibi-
sche gebied, Florida. Mexico of des
noods de wereld rond. De prijzen
voor dergelijke plezierige tijdpasse
ringen vaneren van tien- tot hon
derdduizend gulden per persoon.
Geen enkel bezwaar voor de ruim
1,2 miljoen Amerikanen die gedu
rende de afgelopen jaren jaarlijks de
cruise-markt gebruikten om zich
aangenaam te verpozen.
varend hotel
Amerikanen blijken niet alleen een
reislustig volkje te zijn dat be
schikt over de financiële middelen
om zich een wat min of meer extra
vagante 'holiday' te kunnen per
mitteren, Amerikanen houden er
ook van een beetje te worden ver
wend. Dat hebben de smaakmakers
van de toonaangevende cruise-
company" HAC heel erg goed be
grepen.
De derde versie van de „Nieuw
Amsterdam" is aangekleed naar de
idee van „zorg dat de mensen zich
hier thuis voelen-' Dat was de bood
schap die architect De Vlaming
de HAC, geen passagiers maar
„gasten" worden genoemd. Voor de
veiligheid van die gasten zijn er
1500 brandmelders, twaalf red
dingsboten, vier tenders en een
serie reddingsvlotten met een geza
menlijke capaciteit van 2425 zit
plaatsen.
Iets minder zitplaatsen zijn er in de
„Manhattan Dining Room". Maar
aan de 147 tafels die daar staan
opgesteld, kunnen altijd nog zo'n
722 gasten aanschuiven voor het
nuttigen van de met veel zorg berei
de warme en koude spijzen. Tot de
inventaris van dit eetverblijf horen
36.000 stuks Rosenthal porcelein,
een gelijk aantal stuks zilveren be
stek. alsmede een gigantische col
lectie glaswerk. Waarde van dit eet
gerei 2,8 miljoen gulen.
Het keukengebeuren onttrekt zich
verder aan de waarneming van de
gasten. De keukenbrigade stampt
er echter 6000 maaltijden per dag
uit.
Boven de ruim ingerichte eetzaal
bevindt zich op het Promenade Dek
het Lido Restaurant Geschikt voor
ontbijt, lunch of een snelle hap. Op
datzelfde dek de „Perel Straet".
Winkeltjes waar gasten die nog
rieur van het schip voor zijn reke
ning te nemen. En omdat mag wor
den aangenomen dat onder de 1210
gasten die per reis aan boord van
het schip verblijven er toch nog wel
degelijk verschil in belangstelling
leeft, werd de „Nieuw Amsterdam'
een varend hotel, waar niemand
zich een ogenblik behoeft te verve
len
De Nieuw Amsterdam heeft een
lengte van 214 meter, een breedte
van ruim 27 meter en een hoogte
van krap 22 meter, waarvan 7.40
meter aan het oog wordt onttrok
ken door de waterspiegel. Het schip
wordt voortbewogen door de kracht
van twee Sulzer dieselmotoren. Die
zelfde dieselmotoren, die het schip
van een kruissnelheid voorzien van
18 knopen per uur. zorgen ook dat
de daarvoor bestemde generatoren
de benodigde elektriciteit kunnen
opwekken
Verdeeld over vier dekken zijn de
hutten ondergebracht Uiteraard is
in de uitvoering van deze woonver
blijven aan boord wel enig verschil.
Van de zogeheten .Staterooms De
Luxe gelegen op de hoger gelegen
dekken tot aan de tweepersoons
hutten inside dat wil zeggen
zonder uitzicht op zee is in iedere
hut vrijwel alles aanwezig om het de
passagiers zo aangenaam mogelijk
te maken Dat wil zeggen bad.
douche, radio, TV en airconditio
ning.
Op het gebied van navigatie is de
Nieuw Amsterdam uitgerust met de
modernste apparatuur Dne radar
systemen. Te weten één voor fraai
meekreeg bij de opdracht het inte- paar dollar te verteren hebben „in
kopen" kunnen doen. Een boutique,
een sieradenwinkel. een souvenir-
winkeltje en een kantoortje waar
kust-excursies kunnen worden ge
boekt. Het ..Princess Theatre", ofte
wel de bioscoop. Her en der knusse
optrekjes. Lounges en bars. „Pear
Tree Club" Partridge Bar" Wam
pum Casino ..Big Apple", overdag
centrum van kunstnijvere bezighe
den. 's avonds disco „The Crown's
Nest", muziek, cocktails, entertain
ment. dancing!
„The Green" is de naam van het
Gezagvoerder F H.
sportief-gezonde deel der ontspan
ningsmogelijkheden. Zwembad,
whirlpool, zonnebank, sauna da
mes, sauna heren, vruchtensappen-
bar, zonneterrassen.
Dwalen over de dekken van de
Nieuw Amsterdam betekent een
ontdekkingsreis in zakformaat. Ver
dwalen is overigens nauwelijks mo
gelijk, want overal staan de vriende
lijke behulpzame 'boys' in hun
felkleurige maar gedistingeerde
uniformpjes. Altijd weer bereid de
weg te wijzen of vragen te beant
woorden. Kleine, donkerkleurige
wegwijzers. Zij maken deel uit van
de 559 koppen tellende bemanning
Nederlandse officieren, Indonesi
sche crew. En niet te vergeten de
hoofdstewards en stewards, de bar
tenders en de „maitres d'hotel".
In zijn streven de gasten zich
„thuis" te laten gevoelen heeft ar
chitect De Vlaming zeker niet nage
laten tegemoet te komen aan het
gevoel van nostalgie en „There was
a time...". Her en der zijn ter verrij
king van de aankleding van de
Nieuw Amsterdam antiquiteiten
geïnstalleerd die er niet om liegen.
Oude scheepsmodellen, uit hout ge
sneden en zwaar vergulde bustes
van historische persoonlijkheden
van koninklijke bloede.
In de wat schaars bedeelde biblio
theek zowaar de enige echte onver
valste boekenkist van Hugo de
Groot. De Amerikaanse gasten aan
boord van de Nieuw Amsterdam
weten zich in velerlei opzicht verze
kerd van het milieu dat zij zeggen te
waarderen. „Culture, charm, splen
dor. laughter, elegance'
dienstverlening
Toch is het op de cruise-markt niet
alleen maar rozengeur en manen-
schijn. De afgelopen jaren heeft een
aantal cruiseschepen gevaren met
een bezettingsgraad van 50 pro
cent. De Holland America Cruises
heeft van de recessie weinig hinder
ondervonden. De voorzitter van de
raad van bestuur N. van der Vorm
verwacht een herstel van de markt
in 1984. „Wij hebben", zegt hij.
„onze dienstverlening aan de gas
ten beloond gezien. Veel herha
lingsboekingen. Mede dank zij het
aanbieden van vrij luchtvervoer
naar afvaartplaatsen en extra ho-
teldagen".
Met het in de vaart komen van de
Nieuw Amsterdam en in aansluiting
daarop het zusterschip de Noord-
am. zullen er andere schepen van de
cruise-vloot moeten verdwijnen
Dat zijn de uit 1958 daterende
'Veendam' en 'Volendam Het lijkt
niet uitgesloten dat een eventuele
koper die schepen weer zal inzetten
als cruiseschepen. Daarover maakt
Van der Vorm zich geen zorgen „Je
hebt een categorie cruisereizigers
die alleen het nieuwste en allerbeste
wil genieten Dat is de categorie
waar wij op mikken
De HAL van weleer is niet meer De
'geelpijpers' met hun groen-wit-
groene banden, vertrouwd in het
Rotterdamse havenbeeld tot 1978.
zijn voltooid verleden tijd. De pas
sagiersdiensten op de Noord-Atlan-
tic. ooit pendeldiensten voor de
groten der aarde, zijn allang ver
drongen door het snelle en effïciente
vliegverkeer Wat restte is de hun
kering naar die goeie ouwe tijd.
De HAC doet er iets aan Verpakt de
droomweield van toen in de kunst
matige romantiek van nu Tussen
Fort Lauderdale en Barbados. New
York en Trinidad. Tampa en Aruba,
Vancouver en Alaska. San Francis
co en Acapulco Bermuda Port of
Spain. Willemstad St Thomas
Tracy Arm. Welkom aan boord!
Öe Holland-Amerika Lijn neemt vandaag, zaterdag,
m Le Havre het cruiseschip Nieuw Amsterdam in
de vaart Prinses Margriet verricht tijdens een sobere
•chtigheid de doop. die enkele weken geleden op het
:te nippertje moest worden uitgesteld door proble-
men met de elektrische installatie van het schip.
De naam roept herinneringen op aan het mooiste
passagiersschip dat ons land ooit heeft gehad, maar
die sentimentele gevoelens zullen bij de HAL wel niet
ij leven. Gemikt wordt op de Amerikaanse markt en met
de naam Nieuw Amsterdam kun je daar commercieel
goed uit de voeten
De vele passagiersruimten zijn ook genoemd naar
gouverneurs uit de tijd van de Hollandse kolonie op
Manhatten en met versieringen is eveneens ingehaakt
op de 17e eeuw. Al het fraais zal echt nimmer tn ons
land te zien zijn De HAL. geplaagd door te late
oplevering van het schip, laat de Nieuw Amsterdam
rechtstreeks vertrekken naar New York om nog deze
maand te beginnen met cruises in het Caribisch gebied.
ijnlijk
te Rotterdamse wijk Heijplaat
*11 men de bouw van het nieuwe
lip met lede ogen aangezien en
sschien is het daarom ook wel
ridat de Holland-Amcrika Lijn de
usstad zo maar links laat liggen.
m ttraties Heijplaters hebben hun
91 ""d verdiend bij de Rotterdamse
I Ogdokmaatschappij en het was
or de buurt bijzonder pijnlijk dat.
tet moment dat de HAL trots de
®f de Fransen gebouwde Nieuw
•sterdam aankondigde, de rege-
f ren punt zette achter het over
zie deel van de activiteiten van de
IM.
gevolgen zijn bekend. In één klap
fen de meeste Heijplaters work
s' En dan te bedenken dat de
ow Amsterdam vier jaar lang aan
12000 Fransen werk heeft gegeven.
Mjl op de Bretonse werf voor de
ook nog eens het zusterschip
tofdam zal worden gebouwd Het
Wel van de Nieuw Amsterdam werd
te bene ontworpen op de tekenta-
J van de werf De Merwede in Har-
'eld-Giessendam In opdracht
Nog steeds wordt in veel Heijplaat-
woningen met trots gewezen op foto's
van de Nieuw Amsterdam II en met
recht, want de bouwers leverden een
prachtschip af. zowel van binnen als
van buiten. De luxe en grandeur wa
ren ditmaal niet uitsluitend gericht
op de eersteklas-passagiers. Maar
liefst 70 kunstenaars hadden meege
werkt aan de verfraaiing van de pu
blic rooms, die ruim en licht van opzet
waren en waarvan er veel. evenals de
eetzalen en het theater, over aircondi
tioning beschikten.
Haar opvolgster, de Nieuw Amster
dam III, is qua ontwerp dan wel geen
maritiem wonder, maar ze mag er
volgens de HAL ook zijn. Comfort en
vermaak voor de passagiers staan
hoog in het vaandel. De 411 buiten- en
194 binnenhutten voor in totaal 1210
passagiers er is maar één klasse
bezitten een badkamer met toilet,
radio, een kleuren-tv, waarmee zowel
de films in de bioscoop als de floor-
shows aan boord bekeken kunnen
worden, en een telefoon waarmee via
een satelliet naar het vasteland kan
worden gebeld. Er zijn liften langs alle
elf dekken, 23 bars, lounges en zalen,
waaronder een disco, casino en een
theater, terwijl er ook volop kan wor
den gewinkeld.
Het schip, waarvan het brandstofver
bruik met 30 procent is terugge
bracht, is 214,65 nieter lang en 27,20
meter breed, heeft een kruissnelheid
van 20 knopen, bezit een „anti-aanva
ringsradar, die niet alleen de positie
van schepen binnen een straal van 90
mijl aangeeft, maar tevens een com
putergestuurde koers uitzet, en heeft
uiteraard stabilisatoren tegen het
slingeren en stampen. Word je dan
toch nog groen en geel, dan krijg je
als laatste snufje een speciale pleis
ter achter het oor geplakt, die een
middel tegen zeeziekte in het li
chaam brengt.
Wie de eerste trip mee wil varen, zal
daarvoor een bedrag tussen 2085 en
3385 dollar neer moeten tellen, maar
daarvoor ben je dan wel om de
HAL-terminologie te gebruiken op
een „zeetropool op weg naar een me
tropool" en krijg je dagelijks zo'n acht
pond aan smakelijk bereid voedsel
voorgeschoteld. Daarbij heb je dan de
keus uit tien soorten koffie, 37 soorten
kaas, 40 soorten ijs, 75 soorten vis en
een macht aan vleesgerechten.
Dat de maatschappij in 1971 zware
verliezen leed en besloot om de Euro
pese bemanningen te ruilen tegen
voor lagere lonen werkende Indone
siërsalleen de Nederlandse officie
ren mochten blijven vermeldt dit
wervende HAL-proza uiteraard niet.
Daarin wordt ook gezegd over de
Nieuw Amsterdam: Hel is een won
der op water". Maar zo spreek je niet
over een dame. Ook wat dat betreft
lijken de oude tijden voorbij.
