Schippersfamilie vraagt
hulp Belgische koning
Garnalenvissers
i
Pasar Djalan in Vlissingen
leed onder het warme weer
Zeeland wordt bij verdere inkrimping
van De Schelde waar probleemgebied
BOEKJE OPEN OVER EEN
HARD BESTAAN
iSLEPEND CONFLICT CEMENTFABRIEK
Eis 9 maanden voor overval
er. inbraak in Vlissingen
IRIJDAG 8 JULI 1983
PZC/provincie
13
(Van onze correspondentgesteld dat zij een principiële strijd
uitvechten. Ten einde raad hebben de
TERNEUZEN/GENT Financieel bijna aan de grond en ten einde raad heeft de schipperS een brief gericht aan koning
vïfschiDPersfamilie Van Leuven uit Terneuzen de hulp ingeroepen van de Belgische koning Boudewijn, waarin zij hem om hulp
aw ff „rnnon Plo 1/nnino u/nrrit crpvrnapd
Boudewijn. Vader Diet van Leuven en zijn zonen Willem en Rinus zijn bijna tv/ee jaar lang in
zenuwslopend juridisch gevecht gewikkeld met de cementfabriek Ciments d'Obourg in
i»het Waalse Mons. Inzet van de strijd vormen schadeclaims, die door beide partijen worden
'geëist. De Van Leuvens hebben de Belgische vorst gevraagd zijn invloed aan te wenden opdat
de rechtbank van koophandel in Mons spoedig tot een uitspraak zou komen.
m
Het conflict tussen de schippersfami- liet de schepen aan de ketting leggen
He Van Leuven uit Terneuzen en en liet de aan de schippers verhuurde
0Ï ciments d'Obourg begon in oktober speciale cementtanks uit de ruimen
'81, nadat de schippers de directie van de schepen halen. Sinds de herfst
D vroegen de vervoerstarieven aan te vorig jaar liggen de vaartuigen op-
te passen na de devaluatie van de Belgi- nieuw in Terneuzen. Werkloos, want
)e sche frank. De Van Leuvens deden de schippers beschikken niet over
met hun schepen 'Armada', 'Trio' en voldoende geld om hun schepen voor
'Majorca' al meer dan vijftien jaar andere vrachten te laten ombouwen,
vervoer voor het Waalse cementbe- Ciments d'Obourg deponeerde tegen
:es| drijf. De vraag tot tariefaanpassing
it beschouwde de directie van Ciments
d'Obourg als een vorm van werkwei-
gerlng en contractbreuk. De fabriek
vragen De koning wordt gevraagd
zijn invloed aan te wenden om de
rechtbank tot een spoedige uitspraak
aan te zetten. In het najaar '81 deed de
Onafhankelijke Nederlandse Schip-
persbond eerder bemiddelingspogin
gen via diplomatieke weg. Deze lever
den geen resultaat op.
Collecte
de Van Leuvens een schadeclaim. De
schippers deden dat op hun beurt
tegen de fabnek. De zaak werd sinds
dien ettelijke keren opgeroepen voor VALKENISSE - De Rode Kruis col-
de rechtbank van koophandel in lecte in de gemeente Valkenisse heeft
Mons. maar tot een uitspraak kwam dit jaar 4.944 opgebracht. Verdeeld
het tot op vandaag niet. Een veel tijd over de kernen: Biggekerke 834,10;
„De onzekerheid over het uitblijven Zoutelande 1.742 en Koudekerke
2.368
Zierikzeese
donor
onderscheiden
ZIERIKZEE „De Zeeuwse
ziekenhuizen, uitgezonderd het
Zweedse Rode Kruisziekenhuis
in Zierikzee, wachten met onge
duld op aansluiting bij de
bloedbank Zuid-West Neder
land in Dordrecht. De hiervoor
nodige samenwerking is gerea
liseerd. Maar het ontbreekt nog
aan de noodzakelijke voorzie
ningen om ook de ziekenhuizen
beneden de Ooster- en Wester-
schelde van de moderne moge
lijkheden te laten profiteren".
Kinderarts P. K. de Haas te
Haamstede, gewestelijk medisch
leider van het Rode Kruis en
vice-voorzitter van de bloed
bank Zuid-West Nederland, zei
dit donderdag tijdens een bijeen
komst in het Zweedse Rode-
kruisziekenhuis. waarin hij een
zilveren Landsteinerplaquette
uitreikte aan de Zierikzeenaar
W van Geenen. Deze mocht de
door het Rode Kruis Nederland
toegekende onderscheiding in
ontvangst nemen vanwege het
bijzondere feit dat hij gedurende
30 jaar niet minder dan 78 keer
bloed had afgestaan ten behoeve
van zijn medemensen.
Plaquette
De heer Geenen ontving de
Landsteiner plaquette in aanwe
zigheid van adjunct-directeur J.
C. Elmendorp van de bloedbank
in Dordrecht, secretaris J. J.
Marteijn van de kring Zeeland
van het Nederlandse Rode Kruis
en secretaresse M. de Vlieger van
de afdeling Zierikzee. De donor,
die overigens zijn activiteiten als
zodanig onlangs om gezond
heidsredenen moest stopzetten,
en zijn vrouw kregen namens de
afdeling Zierikzee bloemen en
een geschenk.enbon aangebo
den. En dokter De Haas bedank
te hem vooral voor zijn toewij
ding. Want die was bepaald niet
gering, stelde hij.
Speelweek voor
kinderen Arnemuiden
ARNEMUIDEN - De stichting Zomer
kamp Arnemuiden houdt van 8 tot en;
met 12 augustus een speelweek voor
320 kinderen van zes tot en met
twaalf jaar. Het thema van de week.
die met medewerking van een aantal
vrijwilligers is opgezet, is dit jaar
'verkeer'.
Enkele activiteiten zijn: timmeren,
een excursie naar Miniatuur Walche
ren, handarbeid (werken aan een mi-
niatuur-kamptrein), huifkar njden,
picknick voor vier- en vijljarigen en
het 'kijk-uit-spel', dat is georgani
seerd in samenwerking met Veilig
Verkeer Nederland.
uitspraak is ondraaglijk ge
worden", zegt schipper Diet van Leu
ven. „Al bijna twee jaar beschikken
we niet over inkomsten. We dreigen
failliet te gaan. En als de door de
fabriek geëiste schadeclaims worden
toegewezen zijn we zeker failliet".
Ciments d'Obourg vordert een bedrag meentepolitie heeft donderdagavond
van ruim 100 000 gulden per schip. De omstreeks 21.00 uur een illegale zend-
schippers hebben in deze zaak altijd ontvanginrichting inbeslag genomen
Zendapparatuur in
beslag genomen
VLISSINGEN - De Vlissingse ge-
voet bij stuk gehouden en steeds
in een woning aan de Hobeinstraat in
Vlissingen. Tegen de bewoner van
het pand. J. L. werd proces-verbaal
opgemaakt.
De waarde van de mbeslag genomen
apparatuur is ongeveer 300 gulden.
Sjeesjesrijden in
Koudekerke
KOUDEKERKE Vandaag (vrijdag) De politie kwam op het spoor van de
houdt de Koudekerkse Ringrijders- illegale zender door diverse klachten
vereniging een wedstrijd voor sjezen. van bewoners van de Hobeinstraat en
Aan deze wedstrijd, die in kleder- de Glacisstraat. over storingen op de
dracht wordt verreden, nemen vijftien televisie.
paren deel. De aanvang is om 19.00
uur en het einde wordt verwacht om
ongeveer 21.30 uur.
in Middelburg eveneens tot negen
maanden gevangenisstraf werd ver
oordeeld, maar in dat vonnis heeft
berust.
DEN HAAG De procureur-generaal
heeft in hoger beroep bevestiging
geëist van het vonnis van de recht
bank in Middelburg waarbij de 24-
jarige H. M. D. uit Vlissingen werd
veroordeeld tot negen maanden ge
vangenisstraf wegens diefstal met
geweldpleging en inbraak. Het eerste
feit betrof een overval in Vlissingen
op 3 februari van dit jaar toen een
geldloper werd beetgepakt, tegen een
muur gedrukt en mishandeld, waar
bij een aktetas waarin 2000 gulden en
900 gulden aan girobiljetten zat,
werd gestolen.
De inbraak vond plaats op 7 oktober
van het vorig jaar in een woning aan
de Rozenhof eveneens in Vlissingen,
waarbij onder meer een stereocasset-
Verdachte bekende wel betrokken te
zijn geweest bij de afpersing van geld.
maar hij zou niet hebben geslagen. De
procureur-generaal constateerde dat
er in elk geval een samenwerking was
tussen beide verdachten en beiden
zijn dus ook schuldig. Tegen verdach
te is reeds 23 maal proces-verbaal
opgemaakt wegens swoortgelijke fei
ten en daarom werd bevestiging van
het vonnis geëist.
Zijn verdediger wees er op dat de
officier negen maanden, waarvan
twee voorwaardelijk had geëist en zei
Geopend ma tm vr. 8-12 u
12 30-16.30 u. Donderdagavond
19-21 u. Zaterdag 9 00-12.00 u.
Heeft u onze keuken
showroom al bezocht?I
te en 200 gulden werden gestolen. Dat dat verdachte graag een groter deel
zou gebeurd zijn in samenwerking voorwaardelijke straf wilde vragen,
met een vriend die door de rechtbank Arrest op 12 juli.
4Ü5» ROSE
KEUKEN
international
5jaargarantie I
AANTAL BEZOEKERS VIEL TEGEN
ADVERTENTIE
VLISSINGEN - De Pasar Djalan in
Vlissingen, in de sporthal van het
maritiem instituut De Ruyter, is don
derdag moeizaam van start gegaan.
Het warme weer heeft volgens de
organisatoren overdag veel mensen
de stranden gelokt. Ook 's
avonds was het veel minder druk,
dan men van voorgaande jaren ge
wend is. De eerste dag hebben onge
veer 450 tot 500 mensen de oosterse-
markt bezocht.
Dit jaar wordt voor de derde achter
eenvolgende keer een Pasar Djalan in
Vlissingen gehouden. Voor het eerst
mag men ook op zondag geopend zijn,
waardoor het gebeuren vier dagen
kan duren. De organisatoren hopen
De Balinese dansgroep in actie tijdens de Pasar Djalan in Vlissingen
echter op enige afkoeling in de avond
uren gedurende het weekeinde, waar
door het bezoek gestimuleerd zou
kunnen worden. De Pasar begon don
derdagmiddag om drie uur. Dat was
een uur te laat. in verband met vertra-
ginqen bij het opbouwen. Die werden
veroorzaakt doordat enkele auto's
van de organisatoren, waaronder die
met geluidsapparatuur met pech
kampten. De Javaanse dansen, die
om 14.00 uur zouden beqinnen, kwa
men daardoor te vervallen. De optre
dens begonnen met Balinese dansen,
uitgevoerd door een groep meisjes en
vrouwen, onder leiding van de heer
Goatama. Niet aangekondigd waren
de dansen van de Kikinia Hawai-
groep. die voor vandaag vrijdagi op
het programma stonden. De groep
was vandaag verhinderd en besloot
donderdag de uitvoering te geven. De
dansen werden afgewisseld met mu
ziek van het huisorkest Black Jack. In
de avond, na 20.30 uur. gaven beide
gezelschappen geen demonstraties
van folkloristische dansen meer, om
dat zij alle optredens in de middag al
hadden afgewerkt. Wel waren er mo
deshows te zien met kleding van de
verschillende aanwezioe boetieks,
Voor vandaag (vrijdag) staat het Su
rinaamse orkest Alisani op het pro
gramma, voor morgen een Molukse
dansgroep en het orkest The Silver-
wings en voor zondag een buikdanse-
MIDDELBURG - De situatie op de Zeeuwse arbeidsmarkt kan worden
vergeleken met die in de jaren vijftig. Dit geldt met name, als zich bij de KMS
De Schelde in Vlissingen nog meer ongunstige ontwikkelingen zouden gaan
voordoen. „Als de werkgelgenheid bij De Schelde ingrijpend wordt terugge
bracht, wordt Zeeland net zo'n probleemgebied als het noorden des lands of
ZuidLimburg", schrijft de Regionale Raad voor de Arbeidsmarkt Zeeland in
Middelburg in het jaarverslag over '82.
In het verslag pleit deze raad voor njkssteun voor Zeeland Door de gunstige
Jigging van Zeeland aan zee is een verdere ontwikkeling van de mdustriele en
lerciële dienstverlening mogelijk. „Daar liggen nog altijd de meesté
lansen voor het verbeteren van de economie en werkgelegenheid in Zeeland".
Khnjft de raad „Maar rijkssteun in de vorm van toepassing van meerdere
nulliteiten voor Zeeland is hierbij vereist", zo gaat de Raad voor de
"beidsmarkt in Zeeland verder
raad signaleert verder dat deze faciliteiten momenteel voor Zeeland met
van toepassing zijn ..Instrumenten als een regionale ontwikkelingsmaat
schappij. een mvestenngspremieregeling. een bijzondere regionale toeslag
spreiding van rijksdiensten en dergelijke gelden niet voor Zeeland consta
teert de raad Vervolgens komen de samenstellers van het jaarverslag tot de
conclusie dat 'men in Den Haag een te optimistische kijk heeft op de
sociaal-economische situatie, die waarschijnlijk is gebaseerd op het relatief
minder ongunstige werkloosheidspercentage in Zeeland ten opzichte van de
meeste andere provincies".
In het verslagjaar constateert de raad een 'verontrustend snelle toename van
het aantal langdurig werklozen'. Eén op de vier werklozen was 12 maanden of
langer ingeschreven. De tekenen voor de toekomst zijn somber. „Hoewel er
aanwijzingen zijn dat de economie wellicht licht zal herstellen, is het
verwachte arbeidsaanbod zo groot, dat op verdere groei van de werkloosheid
moet worden gerekendaldus de Ragionale Raad voor de Arbeidsmarkt
Zeeland.
Gerard Jasperse achter zijn manuscript en prentenverzameling
V<
zoeken om zo aan een voorraadje brandstof te komen voor de
(cóude dagen. Dat deden we bij het spoorwegemplacement in Vlissingen.
De buit laadden we op zo'n karretje met kinderwagenwielen. Dat was
onze jeugd". Gerard Jasperse (75) aan het woord in zijn flatwoning in de
Scheldeslad. Als weinig anderen kan hij nog verhalen over de weinig
rooskleurige omstandigheden waarin zestig jaar geleden de garnalenvis
sers en hun families in Vlissingen leefden De meesten kwamen
oorspronkelijk van Arnemuiden. ook het voorgeslacht van Jasperse
kwam daar vandaan.
weduwe Jasperse naast haar man
ook twee ongetrouwde zoons ver
loor (die ook geld binnenbrachten)
werd bij de bepaling van de hoogte
van haar uitkering niet in aanmer
king genomen, zo staat er in het
boekje.
In het toelichtend gesprek wil Jas
perse wel wat meer kwijt over de
geschiedenis. Eén van de getroffen
families ontving geen cent. Er was
daar een zoon verloren. Het comité
redeneerde dat deze toch op het
punt had gestaan om m het huwe
lijk te treden. Zijn familie zou dan
geen inkomsten meer van hem ont
vangen dus waarom nog een uitke
ring aan de rouwende naaste be
trekkingen?
Jasperse weet verder te melden dat
nog lang getwist is over de vraag of
de wezen nu tot hun achttiende of
tot hun zestiende jaar zouden ont
vangen. uiteindelijk werd het dus
de eerste mogelijkheid. Het woord
bevoogding is volgens hem volledig
Vissersschepen worden nu gebouwd
voor bedragen van zes miljoen ron
de guldens of nog meer De maat
schappelijke welstand van de mees
te vissers is onvergelijkbaar met die
van voor de tweede wereldoorlog
De ellende van voorheen zou dan
ook bijna vergeten worden. Jasper
se wil dat vermijden. Op aandrang
van familieleden ging hij alles op
schrijven wat hij zich herinnerde
van vroeger jaren. Omstreeks 1970
kwam een manuscript tot stand
over wee en wel van de garnalen-
vangst omstreeks 1920. Nu, 13 jaar
later, is het in de vorm van een
boekje uitgekomen bij de Heem
kundige Kring Walcheren (HKWI,
in een oplage van 750 stuks.
De auteur kwam in 1919 als twaalf
jarig scheepsmaatje aan boord bij
zijn grootvader om ter garnalen-
vangst te gaan. Nog geen jaar zou
dat avontuur duren omdat de
scheepsgezel hardnekkig last had
van zeeziekte. Op zee heeft Gerard
Jasperse zijn ogen niettemin goed
de kost gegeven. Ook later bleef het
vissersleven hem boeien. Vandaar
een halve eeuw later een gedetail
leerde beschrijving van de garna
lenvisserij van weleer in het boekje
'Ter garnalenvangst omstreeks
1920'.
In een gesprek over dit thema ko
men al snel de sociale omstandighe
den aan de orde. Van bittere armoe
de te spreken is in dit verband geen
loze kreet. Het sintelzoëken is al
genoemd Een ander verhaal is het
pellen van de garnalen. Door de
nood gedreven moesten ouders hun
kroost aanzetten tot kinderarbeid.
„Nog goed kan ik me een Sint-
Nicolaasavond herinneren. Op een
gegeven moment kwam grootmoe
der binnen met de mededeling dat
er nog wat te verdienen was. Dat
betekende dus garnalen pellen. Alle
kinderen rond de tafel. Daarop
enorme hoeveelheden garnalen.
Naarmate de avond vorderde wer
den we meer en meer vermoeid.
Moeder stopte dan een snoepje in
de garnalenbergen We werkten ons
er dan vlugger doorheen want wie
dit kleinood aantrof mocht het. ope
ten. Tot middernacht gingen we
door Daarna bij beurten enkele
uren slapen en dan weer aan de
slag. Je kreeg nu en dan een kopje
water. Niet alleen om eruit te drin
ken maar ook om je ogen nat te
maken, om wakker te kunnen blij
ven. De andere morgen wachtte de
schoolbel als altijd".
Grote rampen zijn de garnalen-
vissers ook niet bespaard ge
bleven. Jasperse gaat in zijn boekje
uitgebreid in op de storm die
maandag 21 juli 1924 plotseling
opstak. Vier schepen vergingen
daarbij, vijftien vissers kwamen
om. Daaronder de grootvader en
twee ooms van de auteur.
Voor de nabestaanden werd een
inzamelingsactie gehouden, georga
niseerd door het Vlissings-Arne-
muids Hulpcomité. In een halfjaar
tijd kwam er 51.659,13 binnen, een
flinke som voor de jaren twintig. Is
Jasperse uitgebreid in de beschrij
vingen van de ramp, kort is hij over
wat er met de ingezamelde gelden
gebeurd. „Er ontstond nogal een
gekrakeel over vergoedingen die
niet werden uitgekeerd en zeker
paternalisme i bevoogdingi is het
comité zeker niet vreemd geweest'
zo schrijft de Vlissinger Uiteinde
lijk werd pas in 1925 aan drie wedu
wen een derde van de werkelijke
waarde van de verloren gegane
scheepjes uitgekeerd. De weduwen
kregen een bedrag van acht gulden
per week en de wezen tot hun
achttiende levensjaar f 1.50. Dat de
terecht. Hij verwijst naar een ge
beurtenis in 1937 Zijn vader (ook in
de garnalenvisserij) kreeg toen in
zijn netten een kist die schatten van
grote waarde bleek te bevatten
(sierraden en schnjfvoorwerpen uit
de middeleeuwen). De toenmalige
burgemeester van Vlissingen. de
heer Van Woelderen. vroeg de vin
der of deze zijn vondsten direct af
wou staan aan het plaatselijk mu
seum. „Je weet toch wel dat we m
1924 je moeder nog zo hebben gehol
pen zo luidde het argument De
visser stemde toe. Hij kreeg zeven
tig gulden. Dat geld moest verdeeld
worden over alle bemanningsleden.
Daardoor schoot de kapitein er aan
tekort De fooi die hij kreeg was
namelijk niet grootnoeg om de re
paraties aan de beschadigde netten
te betalen
Dat de vissers zo weinig verdien
den had trouwens een reeks
van oorzaken. Na het binnenbren
gen van de vangst wachtte een
groot aantal rekeningen, die van
commissionairs, mandenmakers,
zoulleveranciers en transporteurs
ltrein en boot). Ook de verkopers
moesten winst kunnen maken. Re
sultaat van dit alles was dat de
garnalenvissers meestal belangrijk
minder verdienden dan een gemid
delde werknemer bij De Schelde.
Het lot van de scheepslieden lag
trouwens voor een groot deel in de
handen van de commissionairs die
voor de verdere verhandeling zorg
den. Een deel van de vangst ging
ook naar Engeland De schippers
hadden daar geen vertegenwoordi
gers en moesten maar zien of ze geld
beurden. Dikwijls ontving de visser
na levering van de garnalen niets
anders van overzee terug dan een
nota met de gestempelde woorden
shrimps stinking i garnalen stan
ken) Dat moest de gedupeerde dan
maar aannemen, zo schrijft Jasper
se.
In zijn boekje worden achtereenvol
gens in aparte hoofdstukken de
thema's uitvaren (met scheepsbe-
schrijving), de vangst, de verhande
ling van de vangst aan wal en he»
onderhoud aan de schepen bespro
ken Laatste hoofdstuk onder de
titel 'De vis wordt duur betaald'
behandelt de scheepsramp van
1924. Aan het eind van het boekje is
een verklarende woordenlijst opge
nomen waarin vaktermen worden
uitgelegd.
Het boeiende maar vooral zware
beroep van garnalenvissers komt zo
vanuit allerlei invalshoeken aan de
orde Niet voorbijgegaan wordt ook
aan Je levendige straathandel m
garnalen en vis in Vlissingen. Voor
dat dit begon werd direct na bin
nenkomst vis verkocht aan straat
handelaars ventsters Zij traden op
in groepjes van vier, één hunner was
aangewezen om te kopen. Na het
besluiten van de koop werd de
partij in vieren gedeeld. Via het
werpen van de teerling (dobbelen)
werd dan bepaald wie het beste en
wie het minst beste deel ontving.
Volgens Jasperse een boeiend
schouwspel waarbij niet alles van
een leien dalye ging. De belangstel
ling van omstanders was dan ook
steeds groot.
Jasperse maakt er geen geheim
van de uitgave van het boekje
als een erkenning te zien. Niet
alleen verzamelde hij veel gege
vens over vroeger ook is hij de
bezitter van vele honderden foto's
en oude ansichtkaarten. Zowel zijn
teksten alsook de prenten en kaar
ten zijn eerder in periodieken en
boekjes opgenomen, echter steeds
onder naam van een ander. Bij
voorbeeld bij de verschijning van
boekjes met ansichten over Vlissin
gen. Jasperse leverde veel mate
riaal maar werd niet genoemd bij
de samenstellers.
'Ter garnalenvangst omstreeks
1920' ligt sinds enkele dagen te koop
in de boekhandels op Walcheren.
Het telt veertig pagina's en is rijk
geïllustreerd met tekeningen van de
schrijver en met fotomateriaal wat
in zijn bezit was De oplage be
draagt 750 stuks en per stuk kost
het boekje vier gulden en negentig
cent
Willem Staat
Een oude foto van het wrak van de
de geruchtmakende ramp van 1924
na de ramp aan bij Borssele
•Vli 20'. één van de schepen die bij
verging. Deze overblijfselen spoelden
