ZEELAND" Marine rekent af met vliegtuigbom Verhoogd kankerrisico ovenpersoneel 'Cokes' cokesfabriek onthutsend FNV-bestuurder: risico's almanak Afsteken rotje minder geslaagd KMS wil800 man korter laten werken Arbeidsinspectie eist maa tregelen PROVINCIALE ZEEUWSE COURAN f ZES UUR DURENDE OPERATIE PAGINA 11 VRIJDAG 8 JULI 1983 ZEEUWSE Tien dagen Toen we gisterenmorgen na het opstaan eens naar de lucht kekengoede lezer, hadden we niet zo heel veel zin om aan de arbeid te gaan. Wij voelden in ons een sterk groeiende hang naar vakantie en strand. En we voelden veel jaloezie jegens allen, die daar nu al van ge nieten. Om toch iets van de zonnige dag mee te pikken, zetten we ons in de middagpauze op een terrasje aan de Vlissingse bou levard, Nadat we ons geïnstal leerd hadden, kwam er een gezin aan: een bezwete man. een roodhoofdige vrouw en drie jongtjes - tussen de zeven en de twaalf, schatten we ze. Nog voordat ze hun bestellin gen hadden geplaatst, kregen 2e mot ,jUs we nou eindelijk eens ophielden met dat ge sjouw en lekker aan hel strand gingen liggen", opper de de vrouw. Nooit", zei de man. ..Daar krijg je me niet. Je weet hoe ik over zand denk. En ik ver brand er". Het middelste zoontje overzag de situatie eens En kwam tot de slotsom: „Nog tien dagen pop, dan zijn we weer thuis" Het klonk als een bemoedi ging. En wij zijn fluitend terug gekeerd naar ons kantoor. GOES „Ik ben me kapot geschrok ken. Dit is werkelijk onthutsend". Districtsbestuurder Wil Waumans van de Industriebond FNV vindt dat de arbeidsinspectie 'nog veel te voor zichtig' is geweest in de eisen aan de Sluiskilse Cokesfabriek. Wijzend naar de stapel documentatie materiaal over het kankerverwekken de 'roet van Sluiskil' zegt hij: ,.Het is schunnig, wanneer een directie men sen in deze omstandigheden laat werken, terwijl ze uitstekend op de hoogte is van internationale publica ties over de gezondheidsrisico's van cokesfabrieken En wat je daaraan kunt doen. Overigens vind ik, dat we ook als bond deze zaak te lang op zijn beloop hebben gelaten. Doordat we het hier zo druk hebben, is dat blijven liggen Dat vind ik fout en dat geef ik eerlijk toe" Waumans beschouwt betere werkom standigheden voor het ovenpersoneel van de 60 jaar oude 'Cokes' als 'morele verantwoordelijkheid'. „Op een be paald moment is de grens bereikt, tot waar je kunt gaan. We hebben de uitkomsten van het onderzoek van de arbeidsinspectie besproken met ons bondsbestuur en dat staat volledig achter ons Die zaak móét verande ren, ook al zal de directie van de Cokesfabriek wel weer dreigen dat de werkgelegenheid in gevaar komt. Maar op een bepaald moment moet je kiezen Ja, ook als dat tot sluiting van het bedrijf zou leiden Maar we weten ook. dat je van de Cokes geen hyper moderne fabriek meer kunt maken, zoals die van Hoogovens". Dat hel werk op de cokesovens ernsti ge gezondheidsrisico's oplevert, bleek de afgelopen tien jaar in de Verenigde Staten, waar het onderzoek het verst is gevorderd. Een aantal bedrijven moest sluiten. Het provinciaal bestuur van Zeeland deed in 1981 een poging om tot een sanering van de 'Cokes' te komen. Gedeputeerde Don bracht zijn eigen diensten, de milieu- en de arbeidsin spectie op één lijn, in de hoop zo een programma van eisen te kunnen vast stellen. 'Geen schot' Wil Waumans, terugkijkend: „In die Wil Waumans „schunnig sanering zat op den duur geen schot meer. De directie hield steeds de boot af door te verwijzen naar de slechte situatie in de staalindustrie en de wankele positie van hel bedrijf". Met de nieuwe Wet Arbeidsomstan digheden in zicht, besloot de arbeids inspectie in Breda tot een zelfstandig onderzoek Dat gebeurde in overleg met de vakbonden, die leden en ka derleden vrijwel unaniem bereid von den om mee te werken. Waumans: „Dat maakt de meetresultaten zo betrouwbaar. Op een enkeling na, die stof in het meetapparaatje gooide of zijn hand ervoor hield, is er met gesaboteerd Die uitspringende resul taten van werknemers, die niet mee deden. zijn trouwens niet eens in beschouwing genomen" De cokesovenemissie, waarover in het rapport van de scheikundigen wordt gesproken, bestaat uit gas-, damp- en stofvormige produkten. zoals water stof. methaan, stikstof, koolmonoxi de. kooldioxide, onverzadigde kool waterstoffen, cokesstof, waterdamp en deeltjes, die polycyclische aromati sche koolwaterstoffen bevatten. Waumans wijst in het lijstje van mee tresultaten zo acht stoffen aan, die te boek staan als kankerverwekkend en waarvan op de cokesovens in Sluiskil te hoge concentraties werden geme ten. Adjunct-dirccteur W. Oranje Van de Cokesfabriek wil niet van het woord 'kanker' horen. „I" noemt die vreselij ke ziekte. Dat doe ik niet. Chemische of medische aspecten behoren niet tot mijn vakgebied. Het is mij wel bekend, dat mensen op de cokesovens een verhoogd risico lopen. Maar er zijn méér bronnen in dit leven, waar bij zoiets gebeurt". Politie waarschuwt inwoners en toeristen in Domburg. „Ramen open.'" DOMBURG - Toen bootsman P Stupers donderdagmorgen op het Domburgse strand bezig was met het onderzoek van de Amerikaanse vliegtuigbom, gebeurde er iets. dat voor de vele betrokkenen bij de operatie beslist niet door de beugel kon Stupers bekeek of de bom gedemonteerd kon worden of dal het projectiel tot ontploffing moest worden gebracht. Terwijl hij zich daarmee bezig hield, liet iemand in de duinen een rotje ontploffen Stupers „Ik schrok behoorlijk van die knal. Wanneer je met zo'n karwei bezig bent en iemand maakt alleen nog maar een 'ssssss-geluid'. dan schrik fc je al ellendig" H Peeters. hoofd van het mijndienststation te Vlissingen „Toen ik het hoorde stond ik behoorlijk op mijn pet' Een dat is dan een nette uitdrukking voor het feit dat ik ontzettend kwaad werd.. Want de bootsman zal maar één verkeerde beweging maken, en heel Domburg was van de kaart geveegd Hij bevestigde tevens dat wordt geprobeerd aan een opdracht binnen te halen voor de verbouwing van een ketel van de Taiwanese electriciteitsmaatschap- pij Linkou. Taiwan heeft eerder al orders gegund aan de Schelde, om twee oliegestookte ketels om te bouwen voor kolen Het zou nu gaan om een opdracht van ongeveer 50 miljoen gulden De verwachting bestaat dat binnen korte tijd een zogenaamde letter of intent kan worden getekend Directeur Pröpper wilde daarover echter niets zeggen. „Zolang wij nog geen letter of intent hebben valt mets met zekerheid te zeggen", stelt hij. Hij liet echter weten niet pessimistisch te zijn over een goede afloop van de onderhandelingen. [JSSINGEN - De Koninklijke Maatschappij De Schelde in Vlissingen heeft erktijdverkorting aangevraagd voor 800 personeelsleden van de afdeling [beepsnieuwbouw. Dit heeft directeur ir B. C. G. Pröpper donderdag ivestigd. De vergunning is aangevraagd, in afwachting van volgende orders B de koninklijke marine en uit het buitenland. e KMS is, zoals gemeld, bezig een opdracht in de wacht te slepen voor de hiw van vier korvetten voor Marokko. Ook wordt getracht een order te rkrijgen voor de bouw van een bevoorradingsschip voor Amman e Schelde heeft tot 31 augustus de tijd gekregen om een van die opdrachten verwerven. Wanneer dat lukt. zo is overeengekomen met het ministerie van ionomische zaken, hoeft de afdeling scheepsnieuwbouw niet in te krimpen lrecteur Pröpper durfde niet te zeggen, of die periode wordt gehaald Bij terugkeer van de duik- en demonteerploeg met de RP18 - na het tot ontploffing brengen van de bom op twee mijl uit de kust - stroomde het publiek, dat tijdens de operatie op het strand angstvallig uit de buurt was gehouden, weer toe. DOMBURG - De duik- en demonteerploeg van de Vlissingse marine heeft donderdagmorgen een grote, in Domburg gevonden Amerikaanse vlieg tuigbom op zee tot ontploffing gebracht. Het projectieleen zogenaamde HC (Hoge Capaciteit) duizend ponder was woensdagmiddag gevonden door twee Domburgers die zo'n vijftig meter voor de kust op garnalen waan het vissen waren. Het was eerst de bedoeling om de bom te demonteren, maar omdat er een stuk van de 'staart' ontbrak, bleek dat niet mogelijk. Het eerste onderzoek werd woensdagavond gedaan. Maar omdat bootsman P. Stupers het veiliger vond om laag water af te wachten, werd het verdere onderzoek uitgesteld tot donderdagmorgen. Toen duidelijk werd dat de bom tot ontploffing moest worden gebracht, werd een gedeelte van het strand, tussen de Hoge Hil en het Badpaviljoen afgezet. Ook het scheepvaartverkeer werd tot een kilometer uit de kust 'tegengehouden'. Met behulp van een geluidswagen zoek zeiden we tegen elkaar 'Dat is van de Bescherming Bevolking wer den de Domburgers en de vele in hotels en pensions verblijvende toe risten gewaarschuwd. Van alle hui zen moesten de ramen worden ge opend. Ook was er nog sprake van dat de eerste rij huizen achter de' duinen ontruimd zou moeten wor den, maar dat bleek bij nader inzien niet nodig. De gehele operatie nam ruim zes uur in beslag. H. Peeters, hoofd van het mijndienststation in Vlissingen had de leiding. Toen de mensen van de duik- en demonteerploeg don derdagmorgen om half zes op het Domburgse strand arriveerden, lag de bom onder laag water De ploeg, die uit vijf man bestond, bracht enkele touwen om het projectiel aan dat vervolgens naar het strand werd gesleept. Toen bleek dat de montage met mogelijk was. kwam de RP 18 uit Wemeldinge, een vaar tuig van de rijkspolitie te water, in actie Met behulp van een rubber bootje werden touwen over en weer gespannen, van de bom naar de RP 18 en terug. Om te kunnen zien waar het projectiel zich in het water bevond werd er een oranje vaan aan bevestigd die boven het water uit stak. Op die manier sleepte de RP 18, met aan boord de duik- en demonteerploeg, de bom naar zee. Aangekomen op een afstand van twee mijl uit de kust en op een waterdiepte van vijftien meter, ten noordwesten van Domburg, werd de bom tot ontploffing gebracht. Twee duikers van de ploeg brachten daarvoor, onder leiding van boots man Stupers, een lading springstof van achttien kilo op het projectiel aan Vevolgens stapten ze in het rubberbootje (dat aan boord van de RP 18 was meegegaan) bevestigden een electrische draad en op vijfhon derd meter afstand brachten ze de vliegtuigbom tot ontploffing. eentje hoor'. Toen hebben we onze visspullen bij elkaar gepakt en De Jonge heeft de politie gebeld". Somber De exploitant van de strandaccom- modatie 'De Oase', de heer J. Caste- lcijn, zag de eerste uren van don derdag 7 juli somber in. Zijn hore- ca-gelegenheid bevindt zich pre cies op het stuk strand waarvoor de bom werd gevonden. „Ik moest mijn tent sluiten van de politie. Eerst heb ik nog geprobeerd drie man personeel van de morgenploeg te bereiken om te vertellen dat ze niet hoefden te komen. Maar ik kreeg ze niet meer te pakken". Achetraf zei hij dat alles nogal was meegevallen, begon meteen met het opstoken van de frituuroven en het zetten van verse koffie en zei: „Ach, zo heel vroeg heb ik toch niet veel klanten, dus de dag zal nog wel goed worden". Over het feit dat velen niet naar het door hun geliefkoosde stukje strand konden, tot kwart voor twaalf don derdagmorgen, liepen de meningen uiteen. Sommige toeristen vonden het belachelijk dat ze het strand niet op mochten. Enkele Dombur gers reageerden met: 'Zie je dan liever allerlei armen en benen door de lucht vliegen0'. Er waren zelfs mensen kwaad, omdat ze nu een stukje verder moesten lopen naar een gedeelte van het strand dat niet was afgezet. Daverend Een daverende explosie was het gevolg. Aan land werden twee knallen gehoord en men voelde de bodem heel even trillen. Er was in werkelijkheid maar één knal, de tweede werd veroorzaakt door de echo. Terug aan wal vertelde Pee ters: „Het is allemaal prima verlo pen. Het was een uitzonderlijk zware bom. Die exemplaren van duizend pond kom je hier niet gauw tegen. Ik vermoed dat het projectiel in de Tweede Wereldoor log bestemd was voor de Westka- pelse dijk". Peeters wilde verder graag kwijt dat hij bijzonder was te spreken over de medewerking van zowel de rijkspo litie van de groepen Veere, Kortge- ne, Valkemsse en Borssele, als.de rijkspolitie te water en ook van de Domburgse bevolking. De mannen die de bom hadden 'ontdekt', de heren J. de Jonge en H Smoor, mochten de hele actie ook van dichtbij meemaken. Zij hoefden niet achter de afzetting bij de diver se strandovergangen te blijven Smoor „Het was woensdagmiddag omstreeks vijf uur toen we met ons gamalennet over iets groots sleep ten. We wisten eerst natuurlijk niet wat het was. maar bij nader onder- 10JLUISKIL Het ovenpersoneel van de Cokesfabriek in Sluiskil ongeveer 100 van de 330 jrerknemers loopt een verhoogd risico om huidkanker te krijgen doordat het voortdurend gordt blootgesteld aan cokesovenemissie, een giftig mengsel van gas, damp en stof. Bij ketingen in juni van het vorig jaar bleek dat de maximaal aanvaarde concentraties (de CoVVCCt «genaamde MAC-waarden) van een aantal stoffen, die de gezondheid ernstig bedreigen, ■uimschoots werden overschreden. voor de gezondheid geven Er zijn zodoende ingrijpende maatregelen ter verbetering noodzakelijk" )e inspectie bracht aa geen enkel of stofbeschermingsappara- iur droeg en dat de hygiëne van itoren, schaftlokaal en sanitair op •t tussendek van de ovenbatterijen iduit slecht is. arbeidsinspectie, die het onder- ik liet uitvoeren, heeft de directie de Cokesfabriek op grond van de Ijleuwe wet op de arbeidsomstandig heden opgedragen om de werknemers [«ter te beschermen. Gebeurt dat niet. dan kunnen er maatregelen wor den genomen. ■bids maandag is het personeel dat lp of in de directe omgeving van de Kkesovens werkt verplicht om adem- jfechermingsen stofwerende helemen dragen. De inspectie eist voorts, "lat alle verblijfsruimten op en bij de Jvenbatterijen luchtverversing krij ten, zodat de lucht kan worden gefil- erd. In de kelders onder de ovens poet het bedrijf meetapparatuur aan langen, die het gehalte aan koolmo- Böxide aangeeft. Is dat te hoog, dan Jeedt er een alarmsysteem in wer king. Apparaten, die worden ingezet l|i|ij het transport van cokes, moeten iveel mogelijk stofvrij worden ge- lakt en in de cabines van de 'trac- irs' dient luchtverversing te komen, ijunct-directeur W. Oranje van de ikesfabriek onderschrijft de eisen, zegt ook 'dat sommige conclu- uit het rapport in internationale jblicaties tot in het belachelijke ffden bekritiseerd'. Over een ver- td risico op het onstaan van kan- weigerde hij zich uit te laten: lemische en medische aspecten loren niet tot mijn vakgebied". iDistrictsbestuurder Wil Waumans de Industriebond FNV toont zich ithutst' door de uitkomsten van het iderzoek. Hij vindt het 'een schan- ial' dat de directie van het Sluiskilse edrijf op de arbeidsinspectie heeft swacht bij het treffen van maatrege- m. De Industriebond wil komend toaar over het onderzoek praten. 3|faumans kondigt nu al aan, dat hij strengere voorschriften zal aan lagen. wanneer het huidige pro- Pma van eisen niet blijkt te vol- Voorts wil de bond dat de tie suggesties van werknemers 'erbetenng van de arbeidsom- het licht, dat standigheden serieus neemt en personeelslid sluiting zoekt bij een medische dienst. Het rapport, dat zoveel (kolen)stof derde cokesovens en doet opwaaien, is gemaakt door de scheikundige dienst van het directo raat-generaal van de arbeid in op dracht van de arbeidsinspectie in Breda. Volgens adjunct-directeur Oranje is de Cokesfabriek bezig de voorschrif ten van de arbeidsinspectie 'op de adviseur een vernietigend beeld van meest correcte wijze uit te voeren', de gang van zaken op de sterk verou- de directe „We hebben ook de mensen op die omgeving. Het rapport signaleert dat manier ingelicht, zonder ons te bege- kantoren, schaftlokaal en sanitair op ven in vragen over 'hoe erg' of 'hoe het tussendek van de ovenbatterijen weinig' Overigens zijn we al langer door hun ligging voortdurend worden bezorgd om hun gezondheid en wei- zoek droeg slechts één personeelslid omstandigheden. We hadden bijvoor- vervuild en dat een 'streng hygiënisch zijn. Dat dateert écht niet van het op 15,16 en 17 juni 1982 bemonsterde regiem' ontbreekt. Tijdens het onder- inwerking treden van de Wet Arbeids- de instelling de 'ademzóne' van oven personeel via een apparaatje, dat het bij zich droeg en de werkomgeving, waar vaste meetpunten stonden. Aan de hand van de uitkomsten van een ademmasker. Het rapport: „Alge- te concluderen dat uit che- beeld al het plan om het sanitair een grondige opknapbeurt te geven En arbeidsomstandigheden op de coke- het onderzoek schetst de scheikundig soven slecht zijn en een hoog risico misch arbeidshygiënisch oogpunt de maandag zijn de personeelsleden op de ovens aan het werk gegaan met een air-streamhelm op" IC sl L i:.u Het 'drummen' van cokes op de cokesoven in Sluiskil. Personeel mét beademingshelm op kijkt toe. WAUMANS VINDT INSPECTIE TE VOORZICHTIG

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 11