ARMOE
Brittan en Lawson, Thatchers haviken
MANAGER PLUNDERDE
BANKREKENING DQLEÏ DOTS
Den Uyl een
openbaar debat
over verpaupering
Gasprijs
STIJGEN?
HOEVEEL
DAN WEL?
PZC/°Pinie en achtergrond
haa
DINSDAG 14 JUNI 1983
(Van ome redactie economie)
De jaarlijkse „knokpartij'" over de gasprijzen voor de kleinverbr ei
kers is weer begonnen. Moet het gas in 1984 duurder worden enio
hoeveel, is de vraag. Er zijn drie meningen: leverancier Gasunie vit jlei
dat de prijs nu 8 tot 10 cent per kubieke meter te laag is. jk
gasdistributiebedrijven vinden dat er geen verhoging moet kom me
Consumenten en vakbeweging willen een verlaging. Hel kabinet zal pi
beslissing moeten nemen.
Na de forse prijsverhoging van 7 ting. De onderhandelingen diet;
cent per kuub (exclusief BTW) per 1 tractueel om deze tijd moeten if!
januari 1982 ontstonden vorig jaar ginnen. zijn echter nauwelijks
hevige discussies over wenselijk- gang gekomen,
heid van verdere stijgingen. Gasu
nie en VEGIN (vereniging van dis-. De VEGIN hanteert ook het bef!
tributiebedrijven) stonden tegen- marktwaarde, maar vindt kof"; 5
over elkaar. Uiteindelijk werd een üng aan huisbrandolie onwertë
compromis bereikt., dat goedkeu- omdat huisbrandolie „in onsk
ring van de overheid kreeg. Per 1 geen werkelijk alternatief is"
januari jl. kwam een verhoging van gasbedrijven hebben zich - to
2,67 cent per kuub (zonder BTW) tot jaar al vastgelegd op een koR
stand plus een verhoging van het ung Van de inkoopprijs aan m
vastrecht met f9. stookolie, zoals dat bij de groom j*
bruikers (bedrijfsleven) gebeurt
Bij de begrotingsbehandeling afge
lopen winter beloofde minister Van Qp basis van die opvattlng zalii
Aardenne (economische zaken) dat huidige situatie de prijs niethofi
de gasprijs voor de huishoudens dit te Sujgen. aldus de VEGIN. Daa
jaar niet meer zou veranderen. Hij wordt uitgegaan van de olieprii
wilde de ontwikkeling van de olie- van eind 1982 De gasbedrijveni
prijzen afwachten, zodat in feite een zen er daarbij op dat prijs voorin,
bevriezing tot 1984 tot stand kwam. particulieren al jaren lang te hcxvi
Het lijkt wel zeker dal het kabinet en dat ln wezen op basis
met het oog op de begroting voor VEGIN-visie. dit jaar een dalineir
1984 eAn "niicvprhntrino' wpnst. ij£i
i prijsverhoging wenst.
enkele centen had moeten gi
den in plaats yan een stijgl?
Index
t(
Daarmee zou het de op dat jaar
drukkende tegenvallers op de aard
gasbaten (minder export tegen la
gere prijzen, de zachte winter in
eigen land, voortgaande besparin- De VEGIN heeft ook berekenita
gen en doorzettende recessie) wat de kleinverbruikersprijs zichtó
kunnen inlopen. Het is echter de ontwikkeld ten opzichte vani
vraag of een verhoging politiek- zogenaamde prijsindexcijfer, i
maatschappelijk haalbaar is. gezien de gemiddelde kosten voor heil
de algemene koopkrachtdaling. vensonderhoud uitdrukt. Ooki
rig jaar was sprake van een ai
Vertegenwoordigers van vakbewe- gasprijsstijging groter dan diet
ging en consumentenorganisaties het prijsindexcijfer. Zeker se&
hebben zich dezer dagen al bij voor- 1979 stijgt de gasprijs steeds ffi
baat tegen elke prijsverhoging afge- meer dan de prijsindex zou tod
zet. Zij willen, gezien de vele aansla- ten.
gen op de bestedingskracht van
grote groepen werknemers en uitte- Blj d be5llssing over de s
rinpgerechtlgden, eerder dat de spJeeit, n0B een andere kwestle.TÏJ
prijs wordt verlaagd. Dat hebben zij d afschamng van dek'
tijdens overleg over het prijsbeleid BTW-tarleven (hoog en laagl
mpf. npt. minisTprip vnn ppnnnmi. r
vervanging door een tarief. Hel c-
ernaar uit dat het kabinet in
J Miljardennota 1984 zal aankoi
MarKtWaarae gen dat per 1 januari 1984
Donderdag, tijdens de ledenverga- BTW-tarief over de hele lime V* j,
dering van de VEGIN. ral ook het Procl!nt wordt mgevoerd Daad
onderwerp gasprüzen aan de orde zou °PZK'h bmt° gasprgsfc:
komen. Verwacht wordt dat rich want daarop rdt nu 18 procent Bt
ook daar gasbedrijven tegen elke
verhoging zullen kanten en op ver- De vraag is hoe de ministers 1
laging zullen aandringen. De groep Aardenne en Runding (financi:
VEGIN-lcden, die de gasprijspoli- dit probleem zullen oplossen, i
tick van de overheid onverant- betrokken ministeries vinden
woord vindt, wordt zo bleek ook nu nog te vroeg om over de gevoi
vorig jaar steeds groter.
ge gasprijsmaterie iets te
De onderhandelingen Ga?uci
VEGIN worden afgewacht. Bij K
vend meningsverschil moet heil
binet de knoop doorhakken. D
het dan wel ..in het midden"
Technisch gezien gaat het hierbij
om de uitleg van het begrip „markt
waarde". De Gasunie vindt dat de
aardgasprijs moet worden gekop
peld aan die van huisbrandolie. Als gaan zitten, lijkt een redelijke
deze visie (die Van Aardenne for- onderstelling,
meel ook aanhangt) wordt doorge
voerd. gaat het in de huidige situa- t De gasprijs voor kleinverbruik
tie om een verschil van 8 tot 10 cent is nu 67,27 cent per kuub, in!
per kuub. Maar. zegt de Gasunie, we pnjs zit dus IS procent BTX
hebben nog geen cijleis op uucx verder een zogenaamde milled
gelegd, al blijven we bij onze opvat- fing van 0,054 cent.
(Van ome correspondent Henk Dam
Dat Lcon Brittan (43) en Nigel
Lawson (51), beiden huiten Enge
land zo goed als onbekend, twee van
de belangrijkste posten in mevrouw
Thatchers nieuwe regering hebben
gekregen, hebben ze geheel en al te
danken aan hun geloof in de harde
economische politiek van de pre
mier.
Brittan, de nieuwe minister van bin
nenlandse zaken en justitie, en Law
son. de nieuwe topman op het minis
terie van Financiën, hebben er nooit
twijfel over laten bestaan vierkant
achter mevrouw Thatcher te staan
waar het gaat om haar kruistocht die
de zieke Britse economie moet red
den.
Economisch zijn het dus beiden .har
d-liners". net als de premier zelf. Naar
de vaste overtuiging van Lawson en
Brittan moet het onder controle hou
den van de inflatie centraal staan. En
dus- zo weinig mogelijk overheidsgeld
in de economie stoppen, welke gevol
gen dat ook heeft voor bijvoorbeeld
het aantal werklozen.
Afknijpen
Brittan heeft ervaring in het afknij
pen van budgetten. Begin 1981 werd
hij door de premier gepromoveerd
van staatssecretaris van binnenland
se zaken en justitie (dat was hij in '79
geworden) naar tweede man op het
departement van financiën. Zijn spe
ciale verantwoordelijkheid daar was
het onder controle houden van de
collectieve uitgaven.
Dat is een taak waarmee men zich
over het algemeen met erg geliefd
maakt. Brittan moest steeds weer
ministers van andere departementen
op het matje roepen met. de vraag of
het allemaal niet nog wat minder kon.
Dat hij dat desondanks op aimabele
wijze wist te doen. strekt hem tot eer
en heeft veel goeds gedaan voor zijn
reputatie
„De aardige Scrooge" (naar de gierig
aard uit Dickens' vermaarde Kerst
verhaal) is de bijnaam die Brittan zich
tijdens de eerste regeerperiode-
Thatcher verwierf. In die periode on
derscheidde hij zich verder door zijn
hondetrouw aan de premier.
Dat alles heeft hem geen windeieren
gelegd: hij is de jongste minister in
Thatchers nieuwe kabinet en heeft,
voor iemand die pas in 1974 voor het
eerst in het Lagerhuis kwam. bepaald
een bliksemcarri're gemaakt. Zijn ver
mogen gecompliceerde zaken helder
uit te leggen en zijn onmiskenbare
managersgaven, hebben hem daarbij
zeer ten dienste gestaan.
Die zal hij op het ministerie van
binnenlandse zaken en justitie nodig
hebben. Het is ccn ondankbaar minis
terie. zoals Brittan's voorganger, Wil
liam Whitelaw. zal kunnen beamen
Bomaanslagen van de IRA, immlgra-
tiewetten, rellen, politie, een man die
door het slaapkamerraam van de Ko
ningin kruipt, dat ligt allemaal op het
bordje van de minister die voor de om
„orde en gezag" schreeuwende reac
tionaire achterban van de Conserva
tieven nooit genoeg doet.
Brittan zal bovendien de discussies
moeten leiden over de herinvoering
van de doodstraf, die zeker snel en
hevig weer zullen oplaaien. De nieuwe
minister is daar. in tegenstelling tot
de premier en de rechtervleugel van
de Tory's. geen voorstander van.
Hartewens
Nigel Lawson heeft, nu hij tot minis
ter van financiën is benoemd, zijn
hartewens in vervulling zien gaan.
Hij heeft altijd zelf gevonden veruit
de beste man in het Verenigd Konink
rijk voor deze baan te zijn. Beschei
denheid behoort zeker niet tot zijn
deugden.
Lawsons loopbaan startte in de jour
nalistiek. Na bij de Financial Times
begonnen te zijn, kwam hij in 1961 bij
de behoudende zondagskrant The
Sunday Telegraph, als Financieel re
dacteur Zelf zei hij later over die
periode „Ik heb in die tijd het gezicht
van de Financiële journalistiek veran
derd."
Twee jaar later werd hij de speech-
schrijver van premier Sir Alec
Douglas-Home, en zo kwam hij ook in
de politiek Douglas-Home verloor
een jaar later de verkiezingen; daar
mee was Lawsons politieke loopbaan
weer even snel beëindigd als hij be
gonnen was.
In 1974, tien jaar later, won hij echter
voor de Conservatieven een Lager
huiszetel. en vanaf dat moment steeg
zijn ster razendsnel. In 1979 maakte
de toen nog kersverse premier That
cher. die in hem al snel een zeer
verwante ziel had herkend, Lawson
derde man op het ministerie van
Financiën.
Lawson dacht in die tijd een groot
deel van de financiële strategie (het
theoretische raamwerk) van That
cher's plan met de staatshuishouding
uit. Hij was dan ook bitter teleurge
steld toen de premier hem begin 1981
passeerde en Brittan tweede man op
financiën maakte.
De reactie van Lawson was karakte
ristiek voor de man: hij ging bij de
premier op audiëntie en deed er in
bittere bewoordingen zijn beklag. Dat
was zeer ongebruikelijk, zeker tegen
over iemand, als Thatcher, die van
zoveel moed echter wel onder
indruk was. Nog datzelfde jaar B
Lawson gepromoveerd en werd
minister van energie.
Lawson heeft door zijn hoekige.
de. onbekookte gedrag binnen enh
ten parlement vele vijanden genui*
De premier echter bewondert h«
om zijn rigide economische idea*
die volledig met de hare stroken
om zijn onmiskenbaar grote vert"
gaven.
Wat haar nog meer aanstaat, is f
Lawson een man is die niets ovtxfl
kant laat gaan. Integendeel:
houdt van een knokpartij, hij i"
zelfs dol op. Als er eën mat
Thatcher's kabinet bij uitstek?
schikt is voor het ruwe werk in*
wat dal betreft toch al niet kirrff
achtige Britse Lagerhuis, dan is*
nieuwe minister van financiën®
wel.
een selectie uit honderden bij de
PvdA binnengekomen brieven en uit
ongeveer 3000 enquêteformulieren
die door PvdA-kadcrleden in de oude
wijken, waar zich de grootste proble
men voordoen, zijn bezorgd en opge
haald.
Kreten als noodtoestand en armoe
zijn niet langer overdreven, wordt in
het boekwerkje gesteld. Er zijn tal van
mensen die zich soms geen warme
maaltijden kunnen permitteren of
geen zieke familieleden kunnen be
zoeken. Veel brieven bevatten zeer
precieze opgaven van inkomens en
lasten
iVan onze parlementaire redactie)
PvdA-fractieleider Den Uyl wil een publiek debat met zijn CDA-collega De Vries over de
door het CDA gesteunde bezuinigingsmaatregelen van het kabinet. In een maandag
gepubliceerde open brief aan De Vries nodigt Den Uyl de CDA-leider uit voor een debat „op
elke tijd en plaats die u uitkomt".
De Vries wilde maandag nog
niet op de uitdaging van Den
Uyl reageren. Hij heeft het
verzoek in beraad genomen.
Begin dit jaar vond ook al een
(tv-)debat tussen Den Uyl en
De Vries plaats, naar aanlei
ding van de toen net gestarte
PvdA-campagne tegen de ka
binetsplannen die vooral de
laagste inkomens treffen.
Gisteren werd de eerste fase van die
campagne afgesloten met de publica
tie van het boekje „Geloof me, dit is
armoe", waarin de resultaten van een
niet representatief onderzoek
naar de gevolgen van de bezuinigin
gen voor de lage inkomens zijn sa
mengevat. Reden voor Den Uyl om De
Vries nogmaals uit te nodigen.
Het boekje bevat tal van voorbeelden
van mensen die door de kortingen op
hun loon of uitkering en de steeds
stijgende lasten zwaar getroffen wor
den en zich veel dingen moeten ont
zeggen „Deze signalen wijzen in de
richting van beginnende verpaupe
ring", schrijven Den Uyl en PvdA-
voorzltter Max van den Berg.
Onhebbelijk
Toen de PvdA-actie enkele maanden
geleden werd gestart, werd die door
De Vries „eenzijdig en ordinair" ge
noemd. In zijn open brief zegt Den
Uyl nu dat „de ongenuanceerde en
onhebbelijke wijze waarop u inder
tijd hebt gereageerd op onze actie
voor u een morele verplichting moet
inhouden dat debat aan te gaan".
Uit de brochure van de PvdA rijst
volgens Den Uyl een beeld op dat in
schril contrast staat met het ontzien
van de hoogste inkomens, „zoals dat
in het door u gesteunde regeringsbe
leid plaatsvindt". Volgens Den Uyl
honoreert het kabinet het recht van
de sterkste. Den Uyl zei maandag dat
De Vries „nu een gouden kans krijgt
om iets recht te zetten
Met het voorstel voor een extra kor
ting op de uitkeringen per 1 oktober
wordt volgens Den Uyl en Van den
Berg „een kritische grens overschre
den". Zij noemen dit voorstel „een
onthutsende actie van desolidarisa-
tie".
De oppositieleider spreekt in zijn
open brief aan De Vries bovendien
over „mensen die angstig zijn voor de
toekomst, die in een toenemend isole
ment terechtkomen, hun democrati
sche rechten niet meer kunnen uitoe
fenen omdat zij abonnementen en
lidmaatschappen van kranten, tijd
schriften, vakbonden en maatschap
pelijke organisaties moeten opzeg
gen".
Noodtoestand
De gegevens in het boekje, dat is
samengesteld door oud
staatssecretaris Hedv d'Ancona, zijn
In het boekje (dat overigens voor f2
gekocht moet worden) staan tal van
voorbeelden van AOW'ers die van een
klein extra pensioentje niets overhou
den. van WAO'ers die er netto vele
tientallen gulden op achteruit zijn
gegaan, van bijstandsmoeders die het
niet meer zien zitten.
Het is vooral de opeenstapeling van
maatregelen die de mensen treft,
waarbij van alle groepen uitkerings
trekkers de WAO'ers er nog het
slechtst lijken af te komen Over de
eenmalige uitkering die de „echte
minima" ontvangen wordt in het
boekje overigens niet gesproken
Den Uyl
Een groot probleem zijn de stijgende
gemeentelijke belastingen en andere
overheidstarieven. „Men wordt echt
verbrijzeld op lokaal niveau", aldus
Max van den Berg. Hij erkende echter
dat het juist op lokaal niveau moeilijk
is de maatregelen op de inkomens af
te stemmen.
Hoewel het hier om een PvdA-actie
gaat en wellicht vooral PvdA-
aanhangers op de actie hebben gerea
geerd. zijn de problemen onder bij
voorbeeld CDA-stemmers niet veel
minder, zei Van den Berg. Vooral
onder AOW'ers zitten veel CDA'ers.
en daar worden de korting ook hard
gevoeld.
De publikatic van het boekje „Geloof
me, dit is armoe" is volgens Van den
Berg pas de eerste fase uit de perma
nente campagne van de PvdA. De
volgende fase bestaat uit het opstel
len van alternatieven voor het kabi
netsbeleid.
De PvdA komt echter met met con
crete voorstellen ter vervanging van
de omstreden kabinetsplannen. Zij
wijst de bevriezing van uitkeringen en
minimumloon per 1 juli en de aange
kondigde korting van 2 procent per 1
oktober van de hand. „Maar wij voe
len ons niet genoopt daarvoor alterna
tieven te geven", zei Den Uyl.
Dat zo een gat in de begroting ont
staat, is voor Den Uyl geen zorg. „Wij
zijn niet gebonden aan de door het
kabinet gewenste omvang van de be
zuinigingen". Den Uyl benadrukte
maandag dat de aanpak van de PvdA
vooral gericht is op het bevorderen
van de arbeidstijdverkorting.
Dat door de loonmatiging die daar
voor nodig is. ook de uitkeringen
uiteindelijk gekort zullen worden,
accepteert Den Uyl. „Maar wij ver
zetten ons tegen het dubbel korten
wat hel kabinet nu wil". Ook de
herziening van hel sociale zeker
heidsstelsel die het kabinet wil,
deugt volgens Den Uyl niet.
•Champagne en privé-jets:
het geld kon niet op...
•Meisjesgroep aan rand
van faillissement.
De DOLLY DOTS zijn in
acute geldnood gekomen.
Er blijkt een fortuin van hun
bankrekening te zijn verdwe
nen. Welke rol speelt hun
ex-manager in dit drama,
waarbij nu ook justitie en
advocaten zijn ingeschakeld?
Is het weldra
Mmmmmw
'Prinses zijn is een heel ge
zwoeg,' zegt ze in eigen visie
op haar leven.
Ongelooflijke scènes van
die u niet mag zien...
De wellust van JR, vieze liedjes
van MISS ELLIE, BOBBY naakt
in een kast...
Het geheime liefdeleven van
A.bwm.mmw
HENNY VRIENTEN. Twee
vrouwen delen zijn bestaan...
Overal te koop voor f 1,88
BELEEF 'T MEE IN
