touwtrekken
om een
jkolenhaven
HET ZWARTE GOUD
PZC/ weekendkrant
dat er meer achter de plannen voor de
aanleg van de Kaloothaven zit. „Men
wil gewoon een haven aanleggen, die
met z'n twintig meter diepte de diep
ste haven van het hele Westerschelde-
bekken is en waarmee men allerlei
ladingpakketten kan aantrekken. En
men moet goed begrijpen, dat zal mij
allemaal een zorg wezen ik heb
tenslotte ook geen kritiek op de groei
van de haven van Gent maar ik heb
er natuurlijk wèl kritiek op als een
elektriciteitsmaatschappij zo'n haven
gaat aanleggen. Daórom heb ik- die
zaak aangekaart. Ik vind namelijk
niet dat je als Terneuzen zulke rele
vante dingen als het gratis aanleggen
van een haven aan de overkant op
onze kosten want wij zijn ook
verbruikers van de PZEM èn voor
heel andere dingen dan wordt voorge
geven. onbesproken kunt laten"
lichters
Burgemeester Van den Heuvel van
Borsele. goed ingevoerd in de hele
zaak, heeft eens met het hoofd ge
schud toen hij hoorde van de protes
ten van met name Terneuzen.
„Terneuzen vreest nu dat. als er een
massagoedhaven voor kolen komt. al
die massagoedschepen straks in Vlis-
singen zullen afineren Men vreest ook
dat OVET. het overslagbedrijf in Ter
neuzen. straks z'n kolenvoorraad voor
de Cokesfabriek in Sluiskil en voor
Belgie vanuit Vlissingen met lichters
zal aanvoeren. Ik heb, toen ik dat
hoorde, gezegd Ja. maar beste men
sen. laten we toch in godsnaam blij
zijn dat er nu de mogelijkheid is met
hulp van een overheidssubsidie in een
getijdehaven eindelijk die toegang tot
die 100.000-tonners geregeld te krij
gen. Er komen op die manier meuwe
transportvormen op gang Het zou
ling is van een totaal gebied. En die
800.000 ton kolen voor de PZEM zijn
tonnen, die er op dit moment niet zijn.
dus ook niet in Terneuzen Daarord
vind ik die kritiek van Terneuzen.
zachtjes uitgedrukt, met op z'n plaats
OVET heeft al vaker overslag ge
pleegd in de haven van Vlissingen.
Maar het blijft toch gewoon een Ter-
neuzens bedrijf'.
informatie
ren. Let wel Ik heb dus volstrekt neu
traal gevraagd om uitstel"
Daar vindt Ockeloen statenlid Boog-
erd trouwens aan zijn zijde. Zij zegt:
„De commissie van economische za
ken heeft destijds ook duidelijk laten
merken dat zij niet wilde beslissen
over halfvoldragen zaken Het ging
een tijdje terug puur om het 'ja' voor
die kolenhaven. zonder dat het verder
onderbouwd was Ik heb toen gezegd:
Hoe kun je zoiets nu zo behandelen
Na die opmerkingen uit Terneuzen is
de zaak door gedeputeerde staten te
ruggenomen. Het ging toen om een
voorstel van de PZEM. Maar moeten
we nu echt zo'n haast hebben? Ik zie
niet direct de noodzaak voor een
noodprocedure Het duurt nog jaren
voor die omgebouwde centrale in be
drijf komt. En de aanleg van de haven
vergt, maar anderhalf jaar Tijd zat
dus
Burgemeester Ockeloen vermoedt
wout bareman
natuurlijk ontzettend jammer zijn als
we die boot zouden missen".
Van den Heuvel noemt OVET. een
bedrijf dat al 25 jaar in Terneuzen is
gevestigd, werk biedt aan honderd
man en het vooral moet hebben van
de overslag van kolen. Het ging het
bedrijf in Terneuzen vooral in 1979 en
1980 voor de wind met een overslag
van 2.5 miljoen ton per jaar. Nu zit de
klad in de kolen, al werd in 1982 toch
nog altijd 1.6 miljoen ton verwerkt
OVET zag de bui al snel hangen,
protesteerde eerst tegen de ontwikke
lingen in Vlissingen-Oost, zwaaide
met indrukwekkend 'tegen-rapoort',
maar heeft zich nu bij de zaak neerge
legd. Het bedrijf heeft zich inmiddels
ook bij het Havenschap Vlissingen
gemeld voor de aankoop van een lap
grond Vertrekt OVET uit Temeuzen?
Volgens het Terneuzense WD-
raadslid P H. Eijsakkers zou dat de
doodsteek voor de haven van Temeu
zen zijn „Temeuzen was ooit voorbe
stemd een grote kolenhaven te wor
den. Die zaak komt nu in het gedrang
door, zeg maar, concurrentieverval
sende subsidies. Verdwijnt OVET.
dan maakt dat de haven alleen maar
kwetsbaarder"
Maar een woordvoerder van OVET.
weinig spraakzaam, zegt ..Die nieuwe
haven en onze activiteiten in Temeu
zen? Ach. dat hoeft elkaar toch niet te
bijten
In Terneuzense havenkringen wordt
dat beaamd. Een ingewijde: „Het is
duidelijk dat, hoe je het ook draait of
keert, aanvoer van kolen voor die
PZEM-centrale via Terneuzen nooit
goedkoper zal zijn dan aanlanding in
Vlissingen zelf. Natuurlijk is het zon
de dat Terneuzen die 800.000 ton aan
z'n neus voorbij ziet gaan. Maar dat
wil nog niet zeggen dat alle kolen-
aanvoer uit de haven van Terneuzen
verdwijnt. Er zijn hier altijd kolen
aangevoerd en dat zal ook zo blij
ven".
Van den Heuvel van Borsele- „Zou je
die kolen in Temeuzen aanvoeren,
dan wordt de prijs per ton sowieso
hoger omdat zo'n schip versluisd
moet worden. En bovendien zijn de
schepen, die Temeuzen aandoen, vrij
kleine, oude massagoedschepen van
pakweg 40.000 ton En laten we nu
eens aannemen dat die aanvoer-
stroom in de toekomst inderdaad he
lemaal verlegd zou worden naar Vlis
singen. dan is er toch alleen maar een
overslagfase extra in het Scheldege-
bied? Want het is heel duidelijk Die
kolen zijn in Terneuzen gewoon no
dig".
En directeur Van Konijnenburg van
het Havenschap Vlissingen: „Je moet
niet vergeten dat het een ontwikke
Voor de meeste Zeeuwse bestuurders
ligt de zaak duidelijk: Terneuzen
hoeft zich helemaal niet zo druk te
maken en kan zich er maar beter niet
teveel mee bemoeien.
Die Kaloothaven komt er (Van den
Heuvel ferm ..Met of zonder subsi
die1' i Maar hoe denkt de belangrijk
ste subsidiegever, economische za
ken. erover? Drs A. J Plantinga.
hoofd 'regiozaken', is even met vakan
tie Hij zit. namens de minister, in de
raad van bestuur van beide Zeeuwse
havenschappen Toen hij van de plan
nen hoorde, eiste hij meer informatie.
Hij mocht een vergadering van het
dagelijks bestuur van het Haven
schap Vlissingen meemaken en kreeg
bovendien alle notulen toegestuurd.
Hoe hij over de zaak denkt, zal volgen
de week blijken; als 'man van het
ministerie' is hij wel voor. heeft hij al
laten doorschemeren Al heeft ook
Plantinga als bestuurder van de ha
venschappen moeite met de hele pro
cedure.
Gedeputeerde drs R. C. E. "Barbé
(economisché'-zaken) houdt in ieder
geval tot volgende week de kiezen op
elkaar, laat z'n secretaresse weten.
Later tóch persoonlijk aan de lijn: „Ik
ben me zorgvuldig aan het oriënteren
en dat zal binnenkort leiden tot een
definitieve meningsvorming We heb
ben de zaak. ook als college van gs.
nog niet afgerond. Op 16 juni kan ik
meer zeggen"
Zestien juni. een dag na het besloten
beraad in de havenschapsvergade
ring. Overigens doen de opmerkingen
van Barbé vreemd aan voor wie de
burgemeester van Borsele beslist
hoort zeggen „Gedeputeerde Barbé
is helemaal bij de zaak betrokken en
er als voorzitter van het havenschap
ook helemaal mee akkoord. Hij is er al
mee akkoord gegaan toen over die
subsidie nog helemaal niets bekend
was' Hij zegt ook: „En de PZEM is er
natuurlijk ook alles aan gelegen om
die kolenhaven voor elkaar te krijgen.
En is daar niet ook een gedeputeerde
voorzitter van?"
Statenlid Boogerd. „Ja. ik heb ook de
indruk dat de rest van gs wel 'ja' zal
zeggen."
Dinsdag vergadert 'haar' commissie
van economische zaken. Staat de
kolenhaven op de agenda.' Boogerd:
„Nee en ik heb er nog eens speciaal
naar gevraagd. Als Barbe na die
havenschapsvergadering van woens
dag met een duidelijk standpunt
naar buiten komt. staat onze commis
sie wel mooi buitenspel".
Op het ministerie van economische
zaken wacht men af (Ockeloen weet té
melden dat er binnen dat ministerie
verschillend over het project wordt
gedacht) Over een paar weken, zegt
een woordvoerder, zal minister Van
Ardenne hoogstpersoonlijk de knoop
doorhakken.
Burgemeester Ockeloen tenslotte
„Het is natuurlijk allemaal nog te
vroeg uitgelekt Men had een hand-
vaste subsidie van economische za
ken gewild En dan zijn wij met z'n
allen natuurlijk wel zoveel koopman
dat we din zeggen: Nou goed, als we
dat geld nou kunnen krijgen, dan
praten we toch verder nergens meer
over Ik ben ervan overtuigd dat. als
dit allemaal normaal was gespeeld,
die haven er helemaal niet was geko
men"
En verzuchtend: „Dit is weer typisch
die Walcherse lobby.... Zeeland is
voor die mensen, zo lijkt het wel,
alleen maar de overkant....".
ZATERDAG 11 JUNI 1983
Ridder Carel trekt ten strijde. Maar zijn het windmolens die hij najaagt? Het gros van de
Zeeuwse bestuurders vindt dat burgemeester C. Ockeloen van Terneuzen zich druk
maakt om niets als hij bezwaar maakt tegen de vergevorderde plannen voor de aanleg van
een kolenhaven in Vlissingen-Oost. Ockeloen's protesten zijn vooral gebaseerd op, wat hij
noemt, 'de ondemocratische manier' waarop binnenskamers de besluiten eigenlijk al
zijn genomen. Toegegeven, over die kolenhaven is in het Zeeuwse nog niet of nauwelijks in
het openbaar beraadslaagd. Dat steekt Ockeloen. Hij heeft in z'n strijd trouwens de steun van
de complete gemeenteraad van Terneuzen. Want Terneuzen voelt zich bedreigd en buitenspel
gezet. De PZEM speelt een uiterst belangrijke rol in de zaak. Ockeloen zegt: „Vrijwel alle
beslissingen bij de PZEM worden genomen op dezelfde manier als in de Elzas ganzen worden
gevoerdEr wordt een machientje op je keel gezet en het voedsel wordt er met woest
geweld ingeperst". Die kritische opstelling wordt Terneuzen, vooral op Walcheren, niet in
dank afgenomen.
subsidie
Overigens betaalt de SEP de om
bouw van de elektriciteitscentrale.
Kosten: vele tientallen miljoenen
guldens. Hoeveel economische zaken
beschikbaar stelt voor de aanleg van
ie Kaloothaven is nog onduidelijk.
Maar in havenkringen in Zeeland
wordt in ieder geval gerekend op een
bijdrage van ongeveer twintig mil
joen gulden. Daarbij komt dan nog-
vijf miljoen, die de provincie al
vast in de achterzak gereed houdt als
bijdrage in het kader van het 'voor
waardenscheppend beleid'. De haven
gaat in totaal iets meer dan dertig
miljoen gulden kosten; met de finan
ciering zit het dus wel goed, al moet
over het hele project nog wel eerst in
>llc mogelijke bestuursorganen wor-
■jen gepraat (openbaar dus).
men bijvoorbeeld in kringen van
provinciale staten zo onder de indruk
van de protesten uit het Zeeuws-
Vlaamse? Nee. Iedereen vindt het ei-
genlijk wel mooi zo. En dat alles onder
het motto: Als je de kans krijgt zo'n
haven aan te leggen zonder dat je dat
veel geld kost. zou je wel gek zijn als je
jhe kans voorbij liet gaan
D'66-statenlid J. Boogerd-Quaak is
voorzitter van de provinciale commis
sie voor economische zaken. Zij zegt:
•Het is natuurlijk al een hele tijd be-
.Achzegt Ockeloen schouderopha
lend. „ze zoeken een zondebok voor
hun eigen zonden. En dat moet ik dus
zijnWaar het hem vooral om gaat is
it over zulke grote bedragen wordt
gesproken in kleine afgesloten optrek
jes en dat de buitenwereld uitsluitend
voldongen feiten worden gepresen
teerd'. De burgemeester van Terneu-
- lid van de raad van bestuur van
de PZEM, maar ook dagelijks be
stuurslid van het havenschap Terneu-
;n- vindt het onbegrijpelijk dat ie-
derven in Zeeland de hele kwestie zo
maar pikt „Waarom schuwen ze
openbare discussie", vraagt Ockeloen
ach af. En waarom komt er zo weinig
protest?
Temeuzen lijkt vooralsnog alleen te
staan in de strijd tegen de manier
waarop op provinciaal niveau over de
aanleg van de Kaloothaven, een in-
steekhaven, wordt beslist. Woensdag,
zo is inmiddels in kleine kring bekend,
wordt de zaak ter discussie gesteld in
een vergadering van de raad van be-
i'nur van het Havenschap Vlissingen
m die van het Havenschap Temeu
zen. Gezamenlijk. Maar wel weer be
sloten. Dan worden de cijfertjes ge
noemd. Dan ook wordt duidelijk hoe
het nu precies zit met de subsidie van
het ministerie van economische za-
n. Burgemeester drs G. C. G. van
n Heuvel gelooft dat het daarmee
wel goed zit. Die subsidie, zo heeft hij
begrepen, is door Zeeland overigens
niet rechtstreeks aangevraagd De
SEP, de Samenwerkende Elektnci-
teits Produktiebedrijven. zit daar tus
sen. E}ie SEP heeft ervoor zorg te dra
gen dat de elektriciteitsvoorziening in
den lande gewaarborgd is. En hoewel
Internationaal tal van kolenprojecten
op de lange baan zijn geschoven, om-
it niet helemaal duidelijk is welke
gevolgen de uitstoot van kolencentra
les heeft voor het milieu, heeft de SEP
besloten dat de oliegestookte elektri
citeitscentrale bij Borssele omge
bouwd moet worden tot een kolencen
trale Dat is met enkel meegedeeld
aan de PZEM de exploitant van die
centrale maar ook aan het ministe-
an economische zaken. Met het
vriendelijke verzoek maar in de buidel
te tasten om de aanvoer van kolen zo
soepel mogelijk te laten verlopen. Dat
wil zeggen: door het graven van een
speciale kolenhaven in Vlissingen-
geschikt voor de aanvoer van
ruim 800.000 ton kolen per jaar. Gere
kend naar de omvang van de kolenbo
ten, die de werelzeeén bevaren, bete
kent dat, dat er maandelijks één zo'n
mammoet aftneert in die nieuwe ha
ven.
kend van die kolenhaven. Toen op
provinciaal niveau werd gekozen voor
de ombouw van die centrale, was al
direct duidelijk dat er een nieuwe ha
ven zou komen. In de stukken staat
dat provincie, rijk en PZEM samen
een oplossing zouden zoeken voor de
aanvoer. Via een nieuwe haven dus, ik
herhaal het. En ook voor de tekorten
zou naar een dekking gezocht worden.
Temeuzen is nu boos over de hele
gang van zaken. Maar ik heb de in
druk dat Terneuzen iets te laat de
consequenties heeft overzien".
Het gemeentebestuur van Temeuzen
heeft zich inmiddels, gesteund door
de Kamer van Koophandel en Fabrie
ken in Zeeuwsch-Vlaanderen, gewend
tot de verantwoordelijke ministers. B
en w deden dat per telex, de raad per
motie. Ministers, stel uw beslissing
over deze kwestie even uit, en geef ons
ruimte voor een nadere studie en
diepgaand overleg, daar kwam de 'ac
tie' van Terneuzen op neer Burge
meester Ockeloen: „Dan zitje in zo'n
raad van, bestuur van de PZEM over
die zaak te praten en dan zegt meneer
Don. ja. de gedeputeerde: „Je moet
wel even goed begrijpen dat als nou
zo'n kolenhaven niet doorgaat, de
SEP z'n verdere medewerking aan de
ombouw van die elektriciteitscentrale
weigert. En dat heeft dan weer tot ge
volg dat er geen ketel gebouwd wordt
en dat dus die hele reddingsactie van
de KMS eigenlijk voor mets is ge
weest. Zulke reeksen van beslissin
gen, die altijd genomen schijnen te
moeten worden zonder voldoende
tijd. zijn eigenlijk de voornaamste
oorzaak van ons onbehagen".
sloe
Volgens de burgemeester van Ter
neuzen was er toen de zaak een
jaar geleden voor het eerst werd aan
gekaart enkel sprake van 'aanlan
ding van kolen' in de bestaande Van
Cittershaven. „Maar na verloop van
tijd zeiden ze: „Ja. maar dat terrein is
inmiddels weg, we moeten iets an
ders....". Nou, volgens mij is dat ter
rein helemaal niet weg!"
Directeur J. van Konijnenburg van
het Havenschap Vlissingen spreekt
dat tegen. „Die haven is gewoon niet
beschikbaar Kijk, we hadden daar de
NAPM zitten en op een bepaald mo
ment ging het daar niet zo goed mee.
Dat zou dan de plek geweest zijn voor
het aan land brengen van kolen; met
weimg kosten kon je heel dicht bij die
centrale komen Maar toen Heerema
in die NAPM stapte, werden daar
plotseling zoveel activiteiten gepland
met grote bakken en zo dat wij
vonden dat je zo'n bedrijf niet in z'n
activiteiten kon belemmeren door
daar een kolenboot voor de deur te
leggen".
Bovendien verwacht het havenschap
ontwikkelingen bij Total. En dat.
brengt ook extra scheepvaart met
zich mee Van Konijnenburg „Ieder
een heeft recht op een beetje leefruim
te Het graven van een nieuwe in-
steekhaven heeft het voordeel dat we
tegelijkertijd in staat zijn die terrei
nen daar bouwrijp te maken. In de
huidige toestand zijn die niet ver
koopbaar".
Ockeloen weer: „Je praat over inves
teringen, die gedragen worden door
de PZEM. een energiemaatschappij
Ik heb het daar wel meegemaakt dat
er een plaatje werd getoond van een
haven, die zodanig was gegraven, dat
daar nooit een schip in of uit zou kun
nen. Toen daar opmerkingen over
werden gemaakt, was de reactie en
dat is tekenend voor de sfeer, waarin
dit soort dingen wordt behandeld:
'Ach, dan draaien we de hele handel
nog vijftien graden en dan is dat ook
weer geregeld'. Waar het om gaat is
datje voor de aanvoer van 800.000 ton
kolen op een jaar niet zo'n grote ha
ven hoeft te graven. Daar zit dus meer
achter
vertrouwelijk
In de raad van bestuur van de PZEM
werd, alweer enige tijd terug, een
tweetal rapporten uitgedeeld, waar
in de aanleg van de niemve haven
werd onderbouwd.
Volgens Ockeloen werd niets aan het
toeval overgelaten, ja er zouden wel 24
van die rapporten zijn vervaardigd.
„En er werd dus bijgezegd maar
strikt vertrouwelijk dat er een zeer
grote subsidie van het rijk op komst
was. Tóen heb ik om uitstel van de
besluitvorming gevraagd. Want ik
laat me niet twee rapporten in m'n
handen duwen met een vertrouwelij
ke mededeling over een subsidie én
dan even het streekplan wijzigen èn
het nationale kolenplan èn het natio
nale havenplan. Kijk. er is geen logi
sche reden om die beslissing nü te ne
men. Want die kolencentrale is pas
over vier jaar klaar en het aanleggen
van zo'n nieuwe haven duurt maar
hoogstens anderhalfjaar. Tijd genoeg
dus om de zaak en vooral de conse
quenties nog eens goed te bestude-
