de MISSIE
van THATCHER
premier,
presidente,
koningin
feiten,
feiten,
feiten.
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
KL
PZC 1
ZATERDAG 4 JUNI 1983
Het personeel van de Tempatron fabriek in Reading heeft de opdracht
gekregen gewoon door te werken terwijl het hoge gezelschap op bezoek
is. Dat blijkt niet mee te vallen. Menigeen staart met open mond naar de
gasten, de handen rustend op de werktafel.
Margaret Thatcher, haar man Dennis, dochter Carol en een kleine honderd
icials, veiligheidsagenten en journalisten maken hun langzame ronde door de fabriek,
►vcral blijft de in marineblauw gestoken premier even staan, overal houdt ze een praatje.
„Wat boeiend!", roept ze uit, terwijl
een zwetende fabrieksdirecteur haar
Iaat zien hoe een „Fujitsu bubble
lemory" werkt. Dennis vraagt inmid-
els aan een tweede hoge baas van de
ibriek van microchips: „Doet u aan
Jf-jarenplannen? Dat deed ik altijd
1".
wacht niet eens op een antwoord,
ar vervolgt: „Toen ik nog directeur
as,zei ik altijd: je produkt verkopen,
is het het belangrijkste, en direct
ia je bruto winst" De man van
bmpatron knikt schaapachtig. Wie
is durven zijn met de
ihtgenoot van de premier?
kern, zijn zorgvuldig vermeden Als
mevrouw Thatcher spreekt, doet ze
dat steeds voor haar welgezinde me
nigten. De enkele dissident die haar
durft te onderbreken, kan ze met
groot gemak de baas
Dat merkte vorige week de jongeman
die in Norfolk iets naar haar nep over
kernraketten. Thatcher stopte haar
rede, wierp een borende blik in de
richting van de schreeuwer, en riep
uit: „Hier hebben we iemand die het
niet met ons eens is. maar die is in
moeilijkheden. Deze mensen houden
niet van feiten. En daar gaat het om,
feiten, feiten, feitenè"
Waarna een hele reeks cijfers volgde
ie premier praat onderwijl met de die Thatcher's aanhang steeds er-
I-jarige Philip Povey. Nadat haar thousiaster maakte en de arme jonge
man deed wegzinken in onbeteke
nendheid. Niet de geringste van That
chers kwaliteiten is dat ze iemand
zich dom kan laten voelen, of dat nu
een dissidente schreeuwer is, een jour-
eweldig succes
oor de directeur is uitgelegd dat de
ugdige werknemer bij Tempatron is
ekomen dank zij het Youth Opportu-
ity Scheme (een door de Conserva-
even bedacht banenplan voor de
steekt ze met groot enthou-
lasme van wal.
iT Hoort u dat?", zegt ze luid tegen
Iemand in het bijzonder. „We hebben
Ier een gèweldig succes Deze jongen
)r? pas 16, en hij doet het hier geweldig
doet het heel goed, en je doet het
eel vlug, hé?", zegt ze tegen Philip,
le zijn jonge leven slijt met het
irteren van electronische componen-
haar verkiezingstournee bezoekt, zijn
met veel zorg uitgekozen. Het bezoek
aan de microchips-fabriek in Reading
bijvoorbeeld maakte deel uit van een
dag, waarop maar liefst vijf van deze
ondernemingen werden aangedaan
om de band tussen mevrouw That
cher en de nieuwe technologie te
onderstrepen.
Het is tekenend voor het professiona
lisme van de premier dat zij bij deze,
onder ons gezegd en gezwegen, stom
vervelende bezoeken voor een ieder
en voor alles grote belangstelling
weet te tonen. „Dus u legt de groene
draadjes in dit vakje, en de rode in
dat andere. Wat interessantè", heb
ben ive haar horen zeggen, en het leek
nog alsof ze het meende ook.
De premier voert een campagne die in
de verte doet denken aan de manier
waarop in de Verenigde Staten presi
dentskandidaten zich presenteren. Zo
heeft ze haar familie (Dennis en de
journaliste Carol die een boek over de
nalist die haar een vraag stelt die haar campagne gaat schrijven) steeds bij
niet bevalt, of een minister die zich zjCh
niet helemaal aan haar beleid confor-
meert.f
Terug naar de campagne. Zoals ge
zegd de plaatsen die de premier op
Vooral de aanwezigheid van Dennis
komt vaak goed van pas. De 69-jarige
gefortuneerde ex-fabrieksdirecteur is
altijd de eerste om haar redes voor
onveranderlijk volle zalen met ..Hear,
hear" of bezield applaus te onderbre
ken. Haar zoon Mark, die niet ten
onrechte zich de reputatie van losbol
heeft verworven, is, zo wil het hard
nekkige gerucht, tot na de verkiezin
gen met vakantie gestuurd
heet bad
Mevrouw Thatcher is onvermoeibaar.
Terwijl iedereen in haar omgeving bij
de vijfde microchip-fabriek naar een
heet bad en veel bier verlangt, stelt zij
nog indringende vragen over CDC
Timers en ID Connectors. „Naar hoe
veel landen exporteert u deze compo
nenten nu?"
Zeer gevoelig is ze ook voor de con
stant aanwezige camera's. Poseren
doet ze met verve en op een manier
alsof het om een niet-alledaags pretje
gaat. Zelfs denkt ze eraan met haar
beste (linker) kant naar de camera's te
gaan staan, zoals haar pr-adviseur
Gordon Reece haar dat ook verteld
heeft. Pure klasse, dat moeten ook
haar tegenstanders toegeven.
Mevrouw Thatcher heeft alle reden
om met zoveel élan en zelfvertrou
wen haar campagne te voeren. Vanaf
begin mei, toen ze de verkiezingen
voor een nieuw Lagerhuis uitschreef,
stond het eigenlijk al wel vast dat ze
als winnaar uit de bus zou komen. De
vraag is nu alleen nog, hoe groot de
meerderheid van de Tories zal wor
den.
Het is zelfs zo, dat mensen in haar
eigen partij publiekelijk hebben ge
zegd te hopen dat de meerderheid niet
al te groot wordt. Toen haar minister
van buitenlandse zaken Francis Pym
dat enige weken geleden ook ver
klaarde. werd hij op karakteristiek
thatchenaanse wijze neergehaald
Tijdens een gedenkwaardige perscon
ferentie aan het begin van de campag
ne in het Conservatieve hoofdkwar
tier m Londen veegde ze op subtiele
maar met mis te verstane manier de
vloer aan met Pym. die nu helemaal
niet meer hoeft te hopen op een
terugkeer als minister van buiten
landse zaken in een kabinet-
Thatcher-II
daarbij geen enkele vorm v
stand duldt.
medicijn
afgekapt
Het was toch al een persconferentie
die mevrouw Thatcher op haar best
liet zien. Ministers die ook het woord
namen, werden door haar afgekapt als
ze hen te lang van stof vond. en toen
de toch bevriende minister van finan
ciën Howe iets wilde zeggen, onder
brak ze hem op scherpe toon „Nee
Geoffrey, je moet er een microfoon bij
nemen".
De premier is bazig, en daar zit ze zelf
helemaal niet mee Toen een intervie
wer van de BBC tv onlangs opmerkte
dat ze wel eens als een hoofdonderwij
zeres optreedt, antwoordde ze: „Ik
ben wat ik ben Ja. krachtig leider
schap is mijn stijl. Ja. ik geloof sterk
in bepaalde dingen en ja. ik wil men
sen ervan overtuigen dat de dingen
waarin ik geloof door hen gevolgd
zouden moeten worden".
Waaraan ze nog toevoegde- „Ik ben
veel te oud om nu nog te veranderen".
Het zijn tekenende verklaringen voor
iemand die er heilig van overtuigd is
dat zij een missie te vervullen heeft, en
Veel tegenstand heeft mevrouw
Thatcher inmiddels opgeruimd. In
haar eigen partij heeft ze de afgelo
pen jaren met harde hand orde op
zaken gesteld. Ministers die zeiden te
twijfelen aan haar economische me
dicijn. werden de een na de ander
ontslagen of op minder belangrijke
posten gezet.
De Conservatieve partij is onder lei
ding van mevrouw Thatcher drastisch
van karakter veranderd. De ouder
wetse patriciërs, de mannen uit de
gegoede kringen met Eton en Oxford
of Cambridge als geestelijke bagage
henk dam
arme jongen is dodelijk verlegen
it de situatie. Terwijl de premier
m aanmoedigend toeknikt en tien-
(llen cameramannen, geluidstechni-
fotografen en verslaggevers om een
unstig plaatsje knokken, zegt hij
uisterend, met de blik naar beneden
ïricht: „Yes, ma'am".
et is een passende uitdrukking.
Ma'am", kort voor „madam", is een
oord dat gebruikt wordt als scholie-
in tegen de hoofdonderwijzeres pra-
;n, als bedienden instructies ontvan-
en van de vrouw des huizes, en als de
dningin het woord tot je heeft ge-
cht, en je iets terug moet zeggen.
Riank you, ma'am".
largaret Thatcher is dat alles. Zij is
ït hoofd van de huishouding, zij is
:t hoofd der school, ze is in het
hgeland van vandaag premier én
resident én koningin. De manier
aarop ze haar verkiezingscampagne
oert, maakt dat, voorzover dat nog
odig mocht zijn, meer dan duidelijk.
netten
ïaar de premier zich maar laat zien,
veral wachten haar enthousiaste me-
Igten. De blauwe rozetten van de
onservatieve partij versieren menig
noopsgat, er wordt onveranderlijk
juicht als ze uit haar campagnebus
sn vooral oudere vrouwen in
tune mantelpakken zijn tot onver
achte staaltjes van geestdrift in
laat
aaien wild met vlaggetjes en
memen elkaar het uitzicht door met
'ote op karton geplakte portretten
an de premier rond te lopen. Het is
'es zeer curieus voor een volk dat
ders in de wereld voor flegmatiek
en een heel netwerk van ..old boys" ite
pas komende vrienden» tot hun be
schikking, zijn geleidelijk aan uit de
voorhoede verdwenen.
Onder leiding van deze patriciërs was
de Conservatieve partij weliswaar be
houdend. maar met een open oog voor
de noden van het volk. De kruide
niersdochter Margaret Thatcher is de
kampioen van een bepaald deel van
de Britse middenklasse, dat gelooft
dat slechts zuinigheid en vlijt de mens
verder kan brengen.
Die principes heeft ze rigoureus in
praktijk gebracht. Vanaf haar aantre
den als premier heeft ze de geldkraan
dichtgedraaid. Noodlijdende bedrij
ven werden niet langer financieel on
dersteund. publieke werken werden
minder en minder ter hand genomen,
en allerlei subsidies werden als over
bodige en te dure luxe afgeschaft.
Gevolg: stijgende werkloosheid en so
ciale nood.
Daarmee vervreemdde ze de ouder
wetse Conservatieven, door haar ho
nend de „wets" (halfzaehten) ge
noemd. voorgoed van zich. Met de
enkeling van deze groep, die nu nog in
haar kabinet zit (Pym bijvoorbeeld,
en minister van binnenlandse zaken
Whitelaw), zal ongetwijfeld bij de vor
ming van het kabinet-Thatcher-II
worden afgerekend.
Thatcher-adepten als de keiharde mi
nister van werkgelegenheid Norman
Tebbitt (net als de premier afkomstig
uit de arbeid- en spaarzame mid
denklasse) zullen hun plaats innemen,
en daarmee zullen de laatste restan
ten verzet opgeruimd zijn. en kan het
thatcheriaanse experiment met
kracht worden voortgezet.
inflatie
Wat heel belangrijk is om i
van mevrouw Thatcher in de opinie
peilingen te begrijpen, is. dat ze er
kennelijk in geslaagd is de Britten
ervan te overtuigen dat een gezonde
economie eerst en vooral afhangt van
het terugdringen van de inflatie.
Want het is toch opmerkelijk dat
haar regering, die het op economisch
gebied eigenlijk maar matigjes heeft
gedaan, sinds een jaar constant op de
steun van 45 tot 48 procent van de
bevolking mag rekenen, vér buiten
het bereik van Labour.
Weliswaar daalde de inflatie van 20
procent aan het begin van de regeer-
periode-Thatcher tot 4 procent nu.
maar de werkloosheid steeg in diezelf
de periode van 1.2 miljoen i5 procent
van de beroepsbevolking), naar 3.2
miljoen (13 procent) nu, een sterkere
stijging dan elders in het Westen.
Die grote stijging heeft alles te maken
met de afkrnjp-politiek van Thatcher
en de haren, net zoals de daling van de
industriële produktie (12 procent
sinds 1979, ook een veel sterkere da
ling dan in ie andere zogenaamde
„rijke landen") voor een groot deel op
rekening van de monetaristische poli
tiek van de Tories kan worden ge
schreven.
Mevrouw Thatcher heeft de Britten
echter weten te overtuigen van de
simpele waarheden uit haar jeugd,
zoals „elk pond kun je maar één keer
uitgeven", en „men moet geen goed
geld naar kwaad geld gooien" Kort
om ze geloven hun premier als ze
zegt even door de zure appel heenbij-
ten. straks wordt het beter
Dat de recessie in Engeland nog lang
niet achter de rug is. dat de juistheid
van het monetaristische medicijn nog
altijd met bewezen is. dat de opleving
van de laatste maanden niet noodza
kelijk blijvend hoeft te zijn, speelt in
de meningsvorming van de Brit ken
nelijk een veel geringere rol.
ongeloofwaardig
Dat is niet de enige reden waarom
mevrouw Thatcher straks de verkie
zingen gaat winnen. Er komt bij dat
de Labour-partij er niet in geslaagd is,
orde op zaken in eigen huis te stellen,
en bovendien met een even radicaal
als ongeloofwaardig verkiezingspro
gramma is gekomen
Als Labour in zijn verkiezingsmani
fest belooft, de werkloosheid tot een
miljoen terug te dringen, dan wordt
deze partij domweg niet geloofd Een
opvallende enquête in The Sunday
Times van vorige week laat zien, dat
de werklozen zelf in meerderheid nu
Thatcher en haar aanpak steunen.
Bovendien speelt de Falkland-factor
nog altijd een rol van betekenis. Het
gaat er niet zo zeer om dat de Britten
hun premier dankbaar zijn voor het
Brits houden van de gure eilanden,
12.000 kilometer ten zuiden van Al
bion, maar wel, dat ze overtuigd zijn
geraakt van haar leiderschap.
De premier heeft zich bij de oorlog om
de Falklandeilanden bij uitstek ge
profileerd als iemand die koppig, te
gen alle oppositie in. volhoudt en haar
doel blijft volgen. Een aantal bittere
en langdurige confrontaties met de
niet erg populaire vakbonden (vrijwel
allemaal door de regering gewonnen i
hebben dat gevoel alleen maar ver
sterkt.
Hoe zal Engeland er onder een rege-
ring-Thatcher II uitzien? Het Conser
vatieve verkiezingsmanifest biedt wat
dit betreft weinig duidend materiaal.
Het is een erg voorzichtig stuk tekst,
dat voortzetting van de huidige poli
tiek belooft, cn verder weinig nieuws
geeft.
Maar stel nu eens en de enquêtes
sluiten die mogelijkheid bepaald niet
uit - dat de Conservatieven na 9 juni
met een werkelijk overweldigende
meerderheid in het Lagerhuis terug
keren? Met bijvoorbeeld 450 van de
650 zetels? Kan mevrouw Thatcher
dan de verleiding weerstaan ook haar
meest extreme gedachten m praktijk
te brengen?
Want die heeft ze. De premier is
bijvoorbeeld voorstander van het op
nieuw invoeren van de doodstraf, ze
heeft weinig of niets op met immi
granten en zou de wetgeving die
naangaande willen verscherpen, ze
zou graag de vakbonden nog meer
monddood willen maken dan ze de
afgelopen vier jaar al heeft gedaan.
Het is bovendien de vraag hoe wél ze
het meent met het stelsel van de
sociale zekerheid. Steeds weer duiken
rapporten, regeringsnotities etcetera
op die duidelijk maken dat ze geen
voorstander is van al te veel staatsbe
moeienis op dat terrein. Haar voort
durende hameren op ..Victoriaanse
waarden" wijst ook m die richting
De droom van Margaret Thatcher is.
dat de mensen voor zichzelf zorgen
Zo zei ze dat enkele weken geleden in
een interview met het zondagsblad
The Observer „Ik geloof intens dat
mensen onafhankelijk van de regering
willen zijn, dat ze niet alleen politieke,
maar ook financiële onafhankelijk
heid willen. Ik wil een kapitaal-
verdienende democratie. Iedere man
een kapitalist".
Of er. als de verwezenlijking van die
droom krachtig ter hand wordt geno
men, nog plaats is voor bijvoorbeeld
de (gratis) genationaliseerde gezond
heidszorg. allerhande uitkeringen,
staatspensioenen? De Victorianen de
den tenslotte ook zonder
wereld
Tenslotte: wat zal het voor de wereld
betekenen als de Conservatieven
straks met zeer grote meerderheid
zouden winnen? De premier immers,
die aan het begin van haar regeerpe
riode als echte „little Englander"
maar weinig belangstelling voor het
buitenland kon opbrengen, heeft
sinds de Falklandoorlog de smaak
van optredens op het wereldtoneel te
pakken gekregen
Ze ziet zichzelf nu al als „senior
leader" (The Observer. 8 mei) temid
den van mannen als Reagan. Mitter
rand en Kohl die alleen na haar m
functie kwamen, en voelt zich wél in
die rol De wereld zal dan ook nog van
haar horen, dat staat wel vast.
Zo zei ze het vorige week vrijdag in
Londen: „Ik geloof dat we meer in de
wereld kunnen doen als we straks
zeer, zeer veel stemmen krijgen en het
gezag van een grote meerderheid heb
ben". En. later: „We hebben een onge
bruikelijk grote meerderheid nodig
ter wille van een sterk NAVO bondge
nootschap en om duidelijk internatio
naal leiding te geven".