Glasfabriek Sas van Gent
In fasen gereorganiseerd
WANKLANK
'We waren zelf ook bang
om openlijk te praten'
Vrijspraak geëist in
zaak appelfraude
Student onderzocht
executie van joden
in Middelburg in 1541
KS£T OPNEMEN
IONCLUSIE OVERLEG DIRECTIE EN VAKBONDEN
PZC/Provincie
Betonindustrie De Thoolse wordt
doorgelicht na verzoek om steun
Lij
lENSDAG 1 JUNI 1983
13
S VAN GENT De tweede reorganisatie bij de Glasfabriek in Sas van Gent, waarbij 76
soneelsleden moeten worden ontslagen, zal vermoedelijk in fasen worden uitgevoerd,
ïsdagmiddag na afloop van het overleg met de directie van de fabriek zei FNV-
trictsbestuurder Wil Waumans dat het reorganisatieplan „niet in één klap valt uit te
iren". Hij stelde vast: „Als de ontslagen worden gefaseerd zijn wij bereid vuile handen te
ken..".
de onderhandelingen gistermid-
waren ook de vakbonden er van
'Jrdrongen dat de financiële positie
de Glasfabriek dermate emstig is
maatregelen niet kunnen worden
rkomen Aan de onderhandelings-
1 kwamen directie en bonden dan
nader tot elkaar Want ook alge-
tn directeur J. Swanborn toonde
j bepaald niet afkerig van fasering
jontslagen. Hij stelde vast: ,,Wij
ben de reorganisatie dan wel ge-
Senteerd als een totaal-plan, maar
daarbij zelf op al voorhand uitge-
n van fasering. Maar ondanks blij-
we prioriteit toekennen aan ons
5»ese politie pakt
^ders na inbraak
lES Drie mannen hebben in de
g :ht van maandag op dinsdag ge-
ibeerd in te breken in het benzine-
tion aan rijksweg 58 onder 's-
(renhoek. Nadat ze een ruit had-
I ingetrapt, ging het alarm af.
kgrna de daders wegvluchtten,
een nabij gelegen spoorweg, kon
iGoese gemeentepolitie hen aan-
)den. Tijdens het verhoor in het
jtiebureau in Goes, hebben de
hnen bekend Het waren de 31-
ien jge E. R. H. en de 21-jarige G, M uit
3UJdelburg en S. E, DP (19) uit
|t-Souburg.
Sezelfde nacht hebben onbekenden
inbraak gepleegd in de stations-
^auratie aan het Stationsplein in
ès. De daders kwamen het gebouw
hen door een ruit te vernielen. Ze
lakten 2000 gulden aan tabaksarti-
en en geld buit.
B' prts werden in Goes opnieuw twee
j_ |uneldingen gedaan van het vergif-
tn van katten
streven een kostenbesparing van vij!
miljoen gulden te bereiken Dat geld
moet er hoe dan ook komen".
Schade bij botsing
SLUIS Bij een aanrijding op de
kruising Lange Wolstraat-
Dinsdagstraat is dinsdag omstreeks
het middaguur werd de personenauto
van de Belg F. K. uit Merksem zwaar
beschadigd. K. kwam uit de Dinsdag
straat en verleende op de kruising
geen voorrang aan een vrachtauto
bestuurd door J. B. uit Roosendaal
die uit de Lange Wolstraat kwam. De
vrachtauto werd licht beschadigd
Directie en vakbonden komen op vrij
dag 10 juli opnieuw bij elkaar. Beide
partijen verwachten dan tot een af
ronding te komen, te meer daar giste
ren nog niet duidelijk werd over welk
tijdvak de ontslagen moeten worden
uitgesmeerd en of er daadwerkelijk 76
werknemers hun baan moeten verlie
zen Volgens een tegenrapport van
bonden en ondernemingsraad immers
kan de ontslagaanvrage tot minstens
de helft worden teruggebracht.
Directeur Swanborn praat vandaag
(woensdag) nog met de onderne
mingsraad over dat alternatieve plan,
Vervolgens wordt een schriftgelijke
reactie opgesteld. De bonden willen
vooral meer weten over de fasering
van de ontslagen en daarbij ook de
zienswijze van de directie op de nieuw
af te sluiten cao.
Overigens ziet districtsbestuurder
Wil Waumans nog als knelpunt bij de
tweede reorganisatie de uitbesteding
van werk aan derden. Met de onder-
nemingsrtaad vindt hij dat er bedui
dend minder werk moet worden uit
besteed.
Geen speciale
grensarbeiders
(Van onze Haagse redacteur
U)EN HAAG - De regering is niet
N;an plan om speciale maatrege
len te treffen voor grensarbei
ders, Nederlanders dus die bij
voorbeeld hier wonen maar in
Öelgië werken. Deze categorie
Jrensarbeiders heeft de laatste
laren erg geleden onder 't feit
jat hun in francs uitgekeerde
loon als gevolg van de Belgische
jevaluaties aanzienlijk is ge
laaid.
De ministers Ruding van finan-
tien en Van Aardenne van eco-
lomische zaken en staatssecre
taris De Graaf van sociale zaken
[eggen echter met van plan te
'ajn om speciale maatregelen te
treffen. Zij laten dat weten in een
prlef aan de Tweede-
Kamerleden Jaap van der Doef
PvdA), Broos van Erp (VVD.) en
puib Eversdijk (CDA). De Ka
perleden zijn ontevreden over
pet antwoord en willen een mon-
leling overleg met de betrokken
(windslieden.
)e drie kamerleden, zelf uit
irensregio's afkomstig, hebben
iet kabinet al in december '82
leconfronteerd met hun zorgen
iver de inkomens van grensar-
leiders, die hun loon samen met
ie devaluaties van de Belgische
me aanzienlijk in waarde heb-
:n zien dalen.
inister Ruding erkent dat dat
rebeurd is. maar hij voegt er
leteen aan toe dat die grensar-
■iders tussen '75 en '80 op de-
'lfde wijze voordeel hebben ge-
iad' hun inkomens stegen méér
lan die van de Nederlanders die
;ewoon guldens krijgen uitbe-
lald. Het kabinet wijst er op dat
flit een normaal risico is voor
g- edereen die op wat voor manier
'öan ook met buitenlandse valu
er,la te maken krijgt: „Wij zijn van
fnening dat het niet gewenst is
pm door middel van overheids
maatregelen bepaalde sectoren
pan de economie te onttrekken
ean de gevolgen van onvermijde
lijke wisselkoerscorrecties
Slechts op een klein aantal pun-
J -ten komt het kabinet de grensar
beiders enigszins tegemoet, zo-
Bis bij het al aangekondigd voor-
pemen om de kosten van het
omwisselen van loon aftrekbaar
Voor de belastingen te maken
Ook op het gebied van de uitbe
taling van Belgische kinderbij-
plag -die in Nederland bij het
inkomen wordt geteld- ziet Van
per Doef een klein lichtpuntje.
Grenswinkels
De bewindslieden zijn niet van
plan nu specifieke maatregelen
[e treffen voor winkels die tot
Voor kort veel Belgische klanten
padden, maar die nu veel minder
te doen hebben nu de devaluatie
van de franc kopen in Nederland
onaantrekkelijk heeft gemaakt
Ruding. Van Aardenne en de
Draaf ontkennen met dat er pro-
piemen zijn bij de betrokken
petailhandel, maar stellen daar
bij dat diezelfde winkeliers in
Vroeger jaren juist geprofiteerd
hebben van het toen nog be
staande voordeel dat de gulden
DEN HAAG - De procu
reur-generaal bij het
Gerechtshof in Den
Haag heeft in hoger be
roep vrijspraak geëist
tegen de 55-jarige direc
teur L.J. van L. van een
export-groothandel in
groenten en fruit in
Krabbendijke, in de
zaak van de 'appelfrau-
de'. Daarbij ging het om
het verhandelen en ver
voeren van voor vee
voeder bestemde appe
len, die echter tegen een
hogere prijs aan de in
dustrie werden ver
kocht. waarbij ook nog
eens een uitkering uit
het Landbouw Egalisa
tiefonds werd opgestre
ken.
Een groot aantal hande
laren en vervoerders uit
verschillende delen van
het land hebben inmid
dels in verband met de
ze fraude-affaire terecht
gestaan.
Van L. was door de eco
nomische politierechter
in Middelburg veroor
deeld tot een boete van
10.000.- wegens over
treding van de beschik
king inzake het verhan
delen van landbouwpro-
dukten Daarnaast werd
hij veroordeeld tot stor
ting van 25.000.- in het
landbouwfonds
Bij de behandeling in
hoger beroep waren ech
ter - aan de hand van
verklaringen van getui
gen en deskundigen bij
de procureur-generaal
inmiddels zoveel twijfels
gerezen over de schuld
vraag ten aanzien van
Van L„ dat hij tot vrij
spraak concludeerde
De twijfels hebben be
trekking op de vraag of
Van L. bij het verhande
len van de appels kan
hebben geweten dat ze
voor veevoede. waren
bestemd. Het Gerechts
hof wijst op 10 juni ar
rest.
Tegen de 52-jarigè
R C L„ eveneens uit
Krabbendijke. die voor
eenzelfde feit in deze
zaak was veroordeeld
tot een boete van
25.000.- en het storten
van 200 000.- in het
fonds, eiste de procureu
r-generaal bevestiging
van het vonnis Ook in
deze zaak wijst het hof
op 10 juni arrest.
Informatie-avond
over psoriasis in
verpleegtehuis Goes
GOES - De Psoriasispatiéntenverem-
gmg Brabant-Zeeland houdt donder
dag morgen. 2 juni, een informatie
avond voor leden en belangstellen
den Het thema van de avond is:
'Huidverzorging uit en thuis' De héér
Goossens cn mevrouw Terwindt, bei
den werkzaam als verpleegkundige in
de specialisatie dermatologie, bespre
ken de aspecten van de huidverzor
ging. De informatie-avond wordt ge
houden in het verpleegtehuis Ter
Valcke in Goes en begint om acht uur
Psoriasis is een hardnekkige huidaan
doening, die onder meer wordt geken
merkt door een te snelle groei van
huidcellen Hierdoor ontstaan schilfe
rende witte plekken; veelal op knieen
en ellebogen, maar ook op andere
plaatsen op het lichaam Ongeveer
vier procent van de Nederlandse be
volking leidt aan deze hinderlijke,
erfelijke maar beslist met besmettelij
ke aandoening.
Hervormd predikant
Enker overleden
VLISSINGEN Vrijdag 27 mei is op
69-jarige leeftijd de hervormd predi
kant Max Enker overleden. Enker
was onder meer dominee in Cadzand
cn Middelburg.
Max Enker werd 10 augustus 1913
geboren in Keulen (West-Duitslandi
Öp 16 juni 1946 werd hij predikant in
Cadzand In 1949 gmg hij naar de
Middelburgse wijkgemeente 'l Zand,
kerkelijk toen nog horend bij Koude
kerke In 1952 vertrok Enker naar
Jeruzalem Daar werd hij secretaris,
van de 'International Hebrewchris-
tian Alliance' In 1958 keerde hij terug
en werd predikant van de hervormde
gemeente in Middelburg. In 1965 werd
Ënker leraar Hebreeuws op scholen in
Wassenaar en Voorburg. In 1968 werd
hij weer dominee. Tot november 1972
stond hij in 't Zant en Godlinze (Gro
ningen). Op 1 november 1972 ging hij
wegens invaliditeit met vervroegd
emeritaat. Dominee Enker is afgelo
pen maandag in Nijkerkerveen begra-
E. Mans-Koster
houdt lezing in Goes
GOES E. Mans-Koster. VVD-lid
van gedeputeerde staten van Zeeland,
vertelt vrydag 3 juni iets over de
politieke en financiéle verhouding
tussen Den Haag en Zeeland Daar
naast gaat zij in op de gevolgen van
Haagse beslissingen voor de provin
cie. met name de gevolgen van bezui
nigingen De gedeputeerde zet een en
ander uiteen tijdens een bijeenkomst
in Goes van de Jongeren Organisatie
Vrijheid en Democratie (JOVD). Dat
gebeurt in cafe Baarends aan de Voor
stad vanaf 19.30 uur.
De heer J. A. Boogaard en mevrouio H. J. Vermeulen-Hokkeling uit Nie
Sint Joosland, beiden teruggekeerd van een zevendaagse reis naar Polen
ZEEUWSE OVER REIS NAAR POLEN:
NIEUW- EN SINT JOOSLAND - ..Het
ergste is dat de mensen in Polen op
straat nauwelijks durven praten, ze
ker niet over de verboden vakbond
'Solidariteit'. En het gekke is dat we
dat gevoel van 'niets durven zeggen'
zélf oók al een beetje kregen". Dat is
de ervaring van mevrouw J. Vermeu-
ien-Hokkeling uit Nieuw- en Sint
Joosland. die het afgelopen weekein
de terugkwam uit Polen samen met
49 andere Zeeuwen.
Zij maakten een busreis van een
week. die was georganiseerd door de
Stichting 'Zeeland helpt Polen' Het
was voor de eerste keer dat een derge
lijke reis werd gemaakt Het initiatie!
ging uit van enkele echtgenotes van
chauffeurs die voor de Stichting
transporten naar Polen hadden ver
zorgd Er werd een avond belegd, er
werden belangstellenden benaderd en
zo kon op vrijdag 20 mei een gezel
schap van vijftig man vertrekken.
Mevrouw Vermeulen „Het gmg voor
al om het leggen van contacten met
de Polen en we konden meteen con
stateren dat alles wat we de afgelopen
tijden hebben meegegeven aan voed
sel en kleding ook werkelijk op de
goedeplaatsen terecht is gekomen.
Sommigen zagen daar mensen in hun
kleren rondlopen Dat is een merk
waardige ervaring
Het gezelschap stond onder leiding
van de 'Vlissingse Pool' de heer Li-
powski, die dienst deed als tolk De
reizigers werden ondergebracht bij
gastgezinnen in Gdansk Mevrouw
Vermeulen „We mochten allemaal
een levensmiddelenpakket meene
men van maximaal tien kilo.- Ook
hebben we wat kleding meegenomen
en toen we uit Gdanks vertrokken
hebben we ook eigen kledingstukken
achtergelaten Spullen dus. die we
eigenlijk voor ons zelf hadden inge
pakt. maar er was daar zoveel behoef
te aan. Dat gold ook voor handdoe
ken, zeep en tandpasta".
De Nieuwlandse was met twee ande
ren ondergebracht in het gezin van
een ingenieur „We konden niet wor
den gehuisvest bij de allerarmsten
want die hadden daar gewoon geen
ruimte voor. Het gezin waarik logeer
de had het niet zo slecht, Maar dat
zegt weinig. Ze hadden wel geld ge
noeg, maar er is in de winkels bijna
niets te krijgen, dus dan doe je met
geld niet veel"
Vlees bijvoorbeeld is alleen op de bon
te krijgen is. Voor volwassenen is dat
2.5 kilo per maand, voor kinderen vier
kilo De etalages zijn ook schrikba
rend leeg In een boekwinkel lagen
maar drie schriftjes voor het raam.
Binnen waren bijna alle planken leeg
Groenten zijn erg moeilijk te krijgen
Je ziet bij de mensen die een tuintje
hebben vrijwel nergens bloemen of
struiken staan Iedere centimeter
wordt gebruikt om groenten te kwe
ken".
Onbetaalbaar
In de huizen zijn geen bloemen of
planten te vinden. In de weinige
bloemenzaken is alles erg duur. Me
vrouw Vermeulen: „Een al half uitge
bloeide anjer kostte ƒ2,10. In een
groentewinkel zag ik een kilo aard
beien, die kosstte maar liefst dertig
gulden. En dat is natuurlijk niet op te
brengen".
Bij de gastgezmen kregen de Zeeuwen
ontbijt en s avonds een broodmaal
tijd Voor warme eten moesten ze zelf
zorgen. Ze aten den ook in restau
rants Mevrouw Vermeulen „Als ik
daar een hap vlees opat. voelde ik me
eigenhik schuldig Want er is al zo
weinig van en dan zit je hun spullen
ook nog op te eten Daarom hebben
we de gastgezinnen uitgenodigd mee
te eten"
Zo'n tachtig procent van de Polen
staat nog steeds achter Solidariteit.
„Er is sprake van stil verzet Dat kon
je bijvoorbeeld goed zien in de Brigi-
dakerk in Gdansk Daar was een
hoekje ingericht met bloemen, in het
midden een portret van Lech Walesa
en daar omheen lagen allemaal brie
ven. open en bloot gericht aan de
voormalige vakbondsleider. Je kon ze
zo meepakken In een brief stond
bijvoorbeeld: 'Lieve Walesa. We zullen
je nooit en te nimmer overgeven aan
de zwarte kraaien'.
Bij het monument op de Leninwerf
liggen altijd bloemen Mevrouw Ver
meulen: „Dat ondanks de hoge prijs
Het gebeurt bijna dagelijks dat er een
vuilniswagen langskomt en de bloe
men meeneeemt Maar even later leg
gen de Polen er nieuwe neer"
Het doel van de reis naar Polen was
het leggen van persoonlijke contacten
tussen Zeeuwen en Polen „Dat is
bijzonder goed geslaagd Het verve
lende is dat de meeste Polen niet naar
ons kunnen komen. Zolang ze name
lijk zijn ingeschakeld in het ar
beidsproces mogen ze het land niet
uit. Dus voorlopig zullen we het moe
ten doen met het schrijven van brie
ven cn we gaan bekijken of we ook
rechtstreeks palges met levensmidde
len en kleren naar de gastgezinnen
kunnen sturen. Dat is nog maar de
vraag, omdat alle goederen bij de
kerken worden afgeleverd en vandaar
uit worden verdeeld"
Of cr een volgende busreis naar
Polen wordt gemaakt is nog niet
bekend. Mevrouw Vermeulen: „Dat
hangt van allerlei factoren af en niet
in het minst van mijnheer Lipowski.
want zonder hem weet je helemaal
niet waar je daar terecht kunt. vooral
vanwege het taalprobleem".
SINT-MAARTENSDIJK Het economisch technolo
gisch instituut voor Zeeland (ETIi stelt een onderzoek in
naar het reilen en zeilen van de betonindustrie 'De
Thoolse' bv te Sint-Maartensdijk. Het onderzoek wordt
gehouden naar aanleiding van een verzoek van het
bedrijf dat is ingediend bij hét provinciaal bestuur om
een bijdrage uit het werkgelegenheidsfonds.
Drs C A R Seij. van de afdeling bedrijfseconomisch
onderzoek van het ETI. vertelde desgevraagd dat hij met
de indruk heeft dat de situatie bij het Thoolse bedrijf
hopeloos is, al moeten er wel goede afspraken worden
gemaakt om het bedrijf verantwoord te laten functione
ren.
Daarom wordt momenteel bekeken of het mogelijk is dat
de Rotterdamse aannemer Stam, die momenteel al aan
deelhouder van De Thoolse is. nog een groter aandeel in
het bedrijf neemt. Dat heeft als voordeel dat de financiéle
basis van het bedrijf breder wordt en dan kunnen er ook
afspraken worden gemaakt over het afzetten van de
betonnrodukten via Stam.
De Thoolse Beton Industrie (zo heette het bedrijf aanvan
kelijk) is vorig jaar failliet verklaard Er werkten toen
ongeveer veertig personen Een lege. al bestaande bv.
heeft toen de activa overgenomen, zodat het bedrijf met
alle werknemers verder kon onder de naam betonindus
trie 'De Thoolse' bv. Volgens Seij is echter bij die
overname het financiéle aspect niet zo erg goed geregeld
Zo werd bijvoorbeeld te weinig rekening gehouden met
leegloop in het bedrijf. Daar komt bij dat het juist in de
betonbranche momenteel ook stukken minder goed gaat
dan jaren geleden. Dat leidde eind vorig jaar tot verliezen
en toen het bedrijf begin dit jaar weer in moeilijkheden
dreigde te komen is een beroep gedaan op het provinciale
fonds
Volgens Seij is het duidelijk dat er geld bij moet. Maar,
voegde hij eraan toe, dat hoeft niet meteen van de
provincie te komen. Het fonds is er niet om noodlijdende
bedrijven te steunen. Pas als alle besprekingen vastzit
ten. kan nog eens bekeken worden of de provincie kan
helpen.
Twee oudere naar het noorden uitgeweken Portugese Joden vonden op
een dag in februari of maart 1541 de dood aan de galg van
Middelburg. Zij waren de enigen in de Nederlanden van toen die hun
leven moesten geven omdat ze weigerden het Joodse geloof te verruilen
voor het Christelijke.
Over het hoe en waarom van deze tragedie heeft eeuwenlang een waas
gehangen. Een flink deel van deze mist is onlangs opgetrokken door de
.studie van de 26-jarige uit Nieuwe Pekela afkomstige Albert Hazelhoff.
Sinds orige maand mag hij zich doctorandus in de geschiedenis
noemen. Dat gebeurde na het maken van zijn scriptie die de lange titel
„Een proces tegen Portugese Nieuw-Christenen in het Middelburg van
1540" meekreeg.
Slechts door een toeval kwam Al-
bert op het idee om de executies en
alles wat eraan vooraf ging aan een
onderzoek te onderwerpen. Hij reis
de naar Brussel af om daar te bezien
wat er zoal over de 'inquisitie' was
gepubliceerd en met de bedoeling
om daar zelf een scriptie over te
maken. Daar aangekomen bemerk
te de Groninger dat de. inquisitie al
uitentreure in allerlei publicaties
aan de orde was geweest.
Bij toeval stuitte Hazelhoff tegelij
kertijd in de Koninklijke Biblio
theek van de Belgische hoofdstad
op een dossier met informatie over
de 'Portugese Nieuw-Christenen'
Voor de duidelijkheid moet vermeld
worden dat Joden In de zestiende
eeuw en daarvoor veelal met deze
naam werden aangeduid. In de vijf
tiende en zestiende eeuw woedden
er op het Iverisch Schiereiland zwa
re vervolgingen tegen belijders van
de Joodse Godsdienst, eerst in
Spanje, later in Portugal.
Velen gingen daarna onder dwang
over tot het christendom Zij die dit
werkelijk deden werden 'Nieuw-
Christenen' genoemd, de groep die,
in het geheim, toch dc Joodse gods
dienst bleef belijden werd met de
term 'Marranen' aangeduid. Om
een lang verhaal kort te maken, ook
degenen die in werkelijkheid tot het
Christendom overgingen werden op
den duur niet meer geduld op het
Iberisch Schiereiland Velen weken
uit naar de Nederlanden, eerst naar
Antwerpen vooral waar tot op de
dag van vandaag een bloeiende
Joodse gemeenschap bestaat, later
ook naar elders.
Karei de Vijfde was toen nog heer
en meester In verschillende edicten
had hij gedecreteerd dat de Portu
gese Joden welkom waren. Eerst
allen.later kwam de berperking dat
degenen die toch hun oorspronkelij
ke geloof bleven belijden ongewenst
waren. Dat gebeurde omstreeks
1540. vier jaar nadat de stroom
inwijkelingen het hoogtepunt be
reikte.
in 1531 en het jaar daarop vonden in
Antwerpen processen plaats tegen
Joden die zich Christenen noemden
maar toch het oude geloof bleven
belijden. Het ging om rijke mensen."
Velen waren namelijk vooraan
staande kooplieden die een belang
rijke plaats innamen in het handels
verkeer Tot veroordelingen kwam
het met in Antwerpen Volgens Al-
bert Hazelhoff "omdat de economi
sche belangen voorrang hadden bo
ven de geestelijke" In Middelburg
ging dat tien jaar later niet op Daar
werden Marus Fernandez (60) en
Louis Fernandez <80» beiden oor
spronkelijk uit Spanje afkomstig,
om hun geloof gedood.
Het is de verdienste van Hazel
hoff dat hij na speurwerk veel
wist te achterhalen over het ver
loop van de tragedie. Zo wist hij
beslag te leggen op de teksten van
de verhoren. Bovendien achter
haalde hij brieven van een zekere
heer Sandelijn die rentmeester
voor Zeeland 'Bewesten de Schel
de' was. Deze figuur heeft een kwa
lijke hoofdrol vervuld in het voe
ren van de processen tegen naar
hier uitgeweken Joden.
De kwestie begon eigenlijk 3 decem
ber 1540 Twaalf of dertien schepen
met in totaal 36 Portugese Joden
arriveerden die dag op de rede van
Middelburg in de buurt van het
huidige Arnemuiden De meeste
schepelingen waren handwerkslie
den zoals schoenmakers wolspin-
ders en droogscheerders Direct na
hun aankomst meldde Sandelijn
het gebeuren aan de Geheime
Raad. Deze was in 1531 opgericht en
tholieken' waren te beschouwen.
Twee leden van de groep, de al
genoemde Marcus en Louis Fernan
dez. kwamen er openlijk voor uit
het oude geloof in ere te willen
houden Zij werden vastgehouden,
de rest kon vertrekken. Louis en
Marcus werden tot de brandstapel
veroordeeld.
Door wie de doodvonnissen werden
uitgesproken is onbekend gebleven,
ook Hazelhoff heeft dat nog niet
kunnen achterhalen Wel was al
eerder bekend dat het college van b
en s (burgemeesters en schepenen,
vergelijkbaar met huidige collegs
van b en wi geen bemoeienis heeft
gehad met de veroordelingen en dat
is opmerkelijk In de zestiende eeuw
waren b en s gewoonlijk wel bij de -
vonnissen betrokken. Of de ge
noemde geheim raad de vonnissen
heeft uitgesproken heeft ook de
Groninger historiscus niet kunnen'
achterhalen Bekend is wel dat deze
raden zelden betrokken waren bij
diende de landvoogdes. Maria van
Hongarije, van advies by juridische
zaken Drie dagen later, zes decem
ber 1540. kreeg Sandelijn al toe
stemming om tot verhoor van de
groep van 36 over te gaan Het
gezelschap bestond uit 16 mannen,
acht vrouwen en twaalf kinderen
Zij werden in de gevangenis van
Middelburg opgesloten en ver
hoord Daarbij werd gekeken of
men wel echt tot het Christendom
behoorde
Uit de achterhaalde verhoren blijkt
dat geconstateerd werd dat 31 van
hen naar het Joodse geloof neigden
en slechts 5 mensen als echte ka-
Albert Hazelhoff
Iln Zeeland bleken in de archie
ven nauwelijks gegevens voor
handen die een nieuw licht op de
zaak konden werpen. Hazelhoff
heeft het vooral van de Koninklij
ke Bibliotheek en van het Rijksar
chief in Brussel moeten hebben.
Ook in het Rijksarchief van Deh
Haag vond hij dingen van zijn
gading.
Met name is de studie van belang
omdat Hazelhoff nieuw materiaal
vond. Daarbij werd hij geholpen
door het vinden van het uit 1863
daterende dossier in Brussel wat
door onbekende oorzaak lang zoek
is geweest, in ieder geval hebben
ondderzoekers voor hem er ver
geefs naar gezocht. De waarde ligt
verder in het feil dat historici voor
Hazelhoff. vaak op grond van sum
miere gegevens, foute conclusies
hebben getrokken, onder meer
voor wat het tijdstip van de execu
ties betreft.
De scriptie is verdeeld in drie hoofd
stukken In het eerste wordt inge
gaan op het ontstaan van de termen
Nieuw-Christenen en Marranen en
hun positie in Spanje en Portugal
In het tweede op de uitwijking naar
Antwerpen en in het laatste op het
proces in Middelburg
Ook al weet hij het nog niet zeker.
Hazelhoff gelooft wel dat het motief
van de processen en veroordelingen
in Middelburg geldelijk gewin is
geweest. De rentmeester Sandelijn
kon namelijk zelf een deel van de
winst opstrijken van de verkoop
van de verbeurd verklaarde sche
pen en bezittingen van veroordeel
den
De jonge historicus heeft nog geen
kansen gezien om zijn senptie uit te
geven Evenmin heeft hij een baan
in de sector geschiedenis weten te
bemachtigen Reden waarom hij nu
met een studie rechten bezig is Hij
hoopt dat zjjn studie over Middel
burg nog eens een bredere versprei
ding kan krijgen. „Dit is een
wanklank en een uitwas geweest.
Ook een stuk geschiedenis van Jo
den in Nederland datmeer aan
dacht verdient
•Willem Staat
De Thoolse B V in Stnt Maartensdijk
