ECONOMISCHE TOP
ÈAêiTTï
Dekenaat Zeeland zoekt nieuwe wegen
Het sprookje van Williamsburg
GIJS
AC GEEFT N FONDUE-FEEST
VOOR 15.-PER PERSOON.
PZC/°P'n'e en achtergrond
AC RESTAURANTS
8 8
8 8
röökgE
VRIJDAG 27 MEI 1983
Door Ferry Mingelen
De Amerikaanse president Reagan had voor de westerse economische topconferentie, dit
weekeinde, geen betere plaats kunnen uitkiezen dan Williamsburg, Amerika's eigen
Volendam. Dit in oud-koloniale stijl gerestaureerde stadje, met zijn in klederdracht gestoken
inwoners, is een soort sprookje met harde financiële achtergrond. Het geeft de vele toeristen
de indruk van de goede oude tijd, maar daarvoor moet wel in hedendaagse dollars betaald
worden.
mogelijkheden tot ontplooiing wor- Europese economische opleving is de
den namelijk door de gevolgen van aanhoudend hoge dollarkoers. Deze
april jl. in weinig diplomatieke taal
zelfs „minachting en gevoelloosheid
jegens hun westerse bondgenoten".
Nu is de Franse regering snel in het
panse yen en de Europese munten
stabieler kan maken. In Bretton
Woods werd in 1944 de basis gelegd
voor de huidige monetaire instituties,
zoeken van een zondebok voor het Dit idee van Mitterrand is nergens
eigen falende economische beleid, met groot enthousiasme ontvangen,
maar in dit geval worden de klachten maar ook niet afgewezen. De Ameri-
Een dergelijk sprookje lijkt de topcon
ferentie zelf ook te worden. De rege
ringsleiders van de VS. Japan, Cana
da. Duitsland, Engeland, Frankrijk,
Italië alsmede de voorzitter van de
Europese Commissie, zullen naar bui
ten toe. voor de duizenden journalis
ten waarschijnlijk in grote harmonie
met elkaar omgaan. Binnenskamers
echter kunnen de verschillende grote
commerciële belangen tot aanzienlij
ke wrijvingen leiden.
Hoofdonderwerp
Hoofdonderwerp op de top is uiter
aard de financieel-economische toe
stand in de wereld. In de VS bestaat
een duidelijk optimisme over een in
gang zijnd herstel van de economie.
In Europa is men daarover duidelijk
terughoudender. De Europese landen
ontkennen niet dat er enige zwalu
wen te signaleren vallen, maar de
economische zomer, zelfs de lente,
zien zij nog maar nauwelijks aanbre
ken.
Het Amerikaanse economische beleid
dat op zijn minst in de ogen van
president Reagan zelf een succes is,
staat in feite een groter Europees
optimisme in de weg. De Europese
Reagans beleid gedwarsboomd.
Rente
Ten eerste is de rente in de VS nog
steeds te hoog. Dat betekent dat ook
de Europese rente te hoog blijft en
daardoor wordt het investeren voor
het bedrijfsleven duur. De Ameri
kaanse rente daalde weliswaar van 18
procent in 1981 naar 9 procent nu,
leidt er onder meer toe dat de Euro
pese landen nog steeds de in dollars
geprijsde olie-import te duur moeten
betalen. De Amerikaanse regering
heeft op de vorige topconferentie in
Versailles wel het principe onder
schreven dat bij „extreme" koersve
randeringen moet worden ingegre
pen, maar in de praktijk heeft zij tot
nu toe weinig gedaan om de dollar
koers wat te matigen.
over de Amerikaanse aanpak door de
andere Europese landen wel gedeeld,
zij het minder hard uitgesproken. Zo
kritiseerde de Britse minister van
financiën. Sir Geoffry Howe, deze
week in Londen het grote Amerikaan
se begrotingstekort „een verminde
ring van het Amerikaanse begrotings
tekort zou een even grote hulp (voor
de economische heropleving van
West-Europa i zijn als het Marshall
plan na de Tweede Wereldoorlog", zei
Howe
Er wordt rond Williamsburg deze da
gen vaker teruggekeken naar de jaren
aan het eind van de Tweede' Wereld-
maar omdat de inflatie in dezelfde De irritatie hierover in Europa is met
periode nog veel meer daalde, is het gering. De Franse minister van finan-
verschil tussen de rente en de geldont
waarding nog steeds te ruim. De hoge
rente wordt onder meer veroorzaakt
door het gigantische Amerikaanse be
grotingstekort van ruim 200 miljard
dollar. In Washington wordt niet ont
kend dat dit tekort op zichzef te hoog
is, maar zolang Reagan zijn defensie
uitgaven niet wil beknotten en de
Amerikaanse burgers ook niet meer
belastingen wil opleggen, is het moei
lijk te zien hoe een vermindering van
het tekort snel te verwezenlijken is.
Dollarkoers
Tweede grote struikelblok voor de
cién Jacques Delors verweet de VS in tussen de Amerikaanse dollar, de Ja-
kaanse minister van financiën Regan
zei vriendelijk dat hierover nog veel
gestudeerd zal moeten worden.
Controverse
Het is mogelijk dat Williamsburg
gedomineerd zal worden door de dui
delijke controverse tussen Reagan en
Mitterrand. De Amerikanen willen
dat zo enigszins mogelijk vermijden.
„Gastheren vechten niet met hun
gasten, tenzij ze daartoe worden ge
dwongen", zei Regan.
Openlijke ruzie zou een streep beteke
nen door de mogelijk beste uitkomst
oorlog. President Mitterrand zal op de die men van Williamsburg kan ver-
top pleiten voor een tweede „Bretton wachten: een door de belangrijkste
Woods", om een systeem uit te dokte- westerse leiders gezamenlijk ver
ren dat de monetaire verhoudingen woord vertrouwen in een werkelijk
economisch herstel. Dat zou psycho
logisch gezien het Euro-pessimisme,
zoals dat tegenwoordig in Washington
wordt genoemd, ten aanzien van de
economische ontwikkelingen kunnen
doorbreken.
Er is voor zo'n gezamenlijk optreden
echter deze keer een extra probleem.
Normaal worden de meningsverschil
len tussen de regeringsleiders op de
topconferenties overlapt met mooie,
vage en ingewikkelde communiqué
teksten. Die teksten kosten echter
zoveel kostbare tijd en de inhoud
ervan leidde de laatste jaren tot zo
veel verschillend uitleg, dat president
Reagan daar nu radicaal een streep
door heeft gehaald. Williamsburg zal
geen officieel slotcommuniqué ken
nen, Reagan zelf zal na afloop wel
samenvatten wat er gebeurd is. Dat
scheelt inderdaad heel wat kostbare
tijd. maar het vergroot de kans wel
dat het sprookje van Williamsburg in
een kakofonie van verschillende ver
klaringen ten onder gaat.
iADVERTENTIE
EN KINDEREN TOT EN MET 12 JAAR SMULLEN MEE VOOR HALF GELD.
Hen foosi indcrd.iiicl.wnnt onzechefkok zoryt ypQf gulle porties vlccs.cn txik
ip het gebied van sausjes, frites en salade komt u niks te kort.
De kosten van dit geweldige en gezellige etentje uit.' Slechts 15 gulden per persoon
en kinderen t/m 12 jaar betalen maar do helft.,
i O ^nS aank°^ 'S ID- :,s' geldig op zater-,
zon- en feestdagen, Reserveren is,zeer aanbevolen.
UIT EN TOCH EEN BEETJE THUIS.
AC Restaurant Grevelingen,
Parallelweg I.Grevelihgendam.Bruinisse,
ZeelandïTel.Ol 113-1462.
'bewindvoerder mr F. Meeter
cléze dinsdag, niet zonder gevoel
voor dramatiek en effect, nadat de
'Schelde' twee nieuwe, en wat be
trouwbaarder eigenaren dan de ou
de had gekregen. Hij was daarmee
het financiële genie van RSV, het lid
van de raad van bestuuur Van Rijn
voor. die hetzelfde had ivillen zeg
gen; beiden hadden blijkbaar enige
tijd zitten denken hoe zij dit histo
risch moment op een passende wijze
zouden kunnen begeleiden Van
Rijn had wat dat laatste betreft
beter weg kunnen blijven, maar er
moest nu eenmaal getekend ivor-
den...
Voor de KMS is daarmee het RSV-
avontuur voorbij, een avontuur dat
niet zonder kleerscheuren, waar
van sommige zich wellicht later
zullen openbaren, tot een einde is
gebracht De déconfiture -een be
grip dat door minister Van Aarden-
ne in het archief, dik onder het stof
is aangetroffen ('het failliet-gaan'
zegt Van Dale overigens)- van het
RSV-concem zal zich daarmee bui
ten de Schelde om voltrekken.
Het is een goede gelegenheid om
even terug te kijken op de voorbije
maanden en met name de rol van
minister Van Aardenne in de afwik
keling van het drama dat voor
zoveel mensen het verlies van hun
werk heeft ingehouden. Opvallend
is dat het scenario van de bewinds
man, zoals hij dat in januari op zak
had, zowat geheel is gevolgd. Met
uitzondering van de Schelde, een
gelukkige bijkomstigheid...
De gang van zaken rond de Rot
terdamse RSV-bedrijven beves
tigt een en ander. Wie de balans
opmaakt ziet dat. ondanks tegen
stribbelen van de Tweede Kamer en
ondanks de inspanningen van de
gemeente Rotterdam, RDM-
reparatie en off-shore inderdaad
niet zal blijven voortbestaan. Wie
daarvan de schuldige is, mag nog
wel eens worden uitgezocht. „Als de
gemeente zich op dezelfde manier
had opgesteld als de provincie Zee
land. dan was die RDM er al lang
geweest", zei één van de Kamerle
den -en niet de minste- uit de com
missie voor economische zaken kort
geleden verwijzend naar de steun
van 50 miljoen die provincie en
gemeenten via de PZEM op tafel
hebben gelegd.
Die meningsverschillen doen niets
af aan het feit dat Van Aardenne
zijn zin heeft gekregen: géén over
heidsgeld voor de bedrijven die hq
al in een vroeg stadium op di
'zwarte lijst' zette. Dat desondemh j
de gieterij-Middelburg -één van
'verlaten vier', zoals het VVO-
Kamerlid Huub Jacobse hen als
eerste typeerde- blijft voortbestaan,
net als de machinefabriek Breda,
komt door anderen: Van Aardennt
vindt het ongetwijfeld plezierig da
die anderen op de bres zijn pespron-Mii
gèn om de kastanjes uit het vuurit
halen die hij rustig had laten vent-
ren.
?l
VI
Opvallend is dat de Kamer op
essentiele onderdelen weinvq EL
wijzigingen heeft kunnen aanbren- M
gen in de ideeen van de minister,
met uitzondering, opnieuw, van dt
Schelde. Van Aardenne heeft zich
ook weinig gelegen laten liggen aai 1110
de wensen van de Kamer: met en 'f
soort blijmoedige halstarrigheü
weigert deze minister -die door :I]
vriend, en zelfs door vijand, als eet.
'goeie' wordt omschreven- nai
pijpen van de Kamer te danser. !l
zolang hij er zelf van overtuigd is H
dat hij het beter weet. En aangezien
dat meestal het geval is, worden 11
Kamerideeen en -moties vlug gedt n
gradeerd tot papieren tijgers, or,
danks het gegeven dat Van der Hel ,p
(PvdA) en Jacobse (VVD) niet tot de
slechtsten in het parlement behorei
Zij zullen het niet in hun hooji
halen om. a la mr Joost van lend,
op werkbezoek te vragen waar n»
die kranen staan waarmee de sche
pen hel dok in worden getakeld
Als het er op aankomt blijkt echS
dat de regeringsfracties, al dan m A
morrend, de rijen sluiten achter di l
minister van economische zaken,
die na het mislukte 'interregnum
Terlouw' weer aan de Haagse Bc: c'
zuidenhoutseweg is teruggekeerd !d
op zijn ministerie.
ijs' - want zo wordt er met
\JT enige bewondering over Var,
Aardenne gesproken - is overigens
niet slechts minister van economi
sche zaken. Hij is, in termen var.
macht en invloed uitgedrukt, de
ware leider van de VVD. de man
achter de schermen. Wat oneerbie-
dig uitgedrukt zou je fractieleider
Ed Nijpels kunnen omschrijven ah F
het immer dansende aapje dat dl 'er
aandacht van het grote publiek
trekt en de guldens en kwartjes
incasseert, maar Van Aardenne als
de orgelman, die voor de muziek
zorgt...
;hi
'li
In Van Dale, groot woordenboek der Nederlandse
taal, kunt u lezen dat het woord 'deken' onder
andere betekent: geestelijke, belast met het toezicht
over enige parochies: het territorium van een deken
heet dekenaat. Dit ter informatie voor de lezers die
niet zo goed op de hoogte zijn met de terminologie
in de RK Kerk. Directe aanleiding tot dit artikel
over deken en dekenaat is het feit dat Jan Aarts,
deken van Zeeland, zondag zijn 25-jarig priester
feest viert. Wat is de taak van een deken, wat mag je
van hem verwachten?
Oorspronkelijk bestond het bisdom Breda, waartoe
ook de RK Kerk van Zeeland behoort, uit een vrij
groot aantal dekenaten. In 1970 werden de vier
dekenaten die Zeeland telde, tot één teruggebracht.
Het was de tijd van de schaalvergroting, een ontwik
keling die ook binnen de kerk plaatsvond. De functie
van de deken is de schakel te vormen tussen de basis
en de bisschop. Toen er ook binnen de kerk nog
kleinschaliger werd gewerkt, was de deken tegelij
kertijd ook nog pastoor, nu is hij een vrijgestelde. Dit
heeft uiteraard tot gevolg dat er toch weer een zekere
verwijdering van de basis ontstaat, ook al heeft de
deken door de jaarlijkse visitatie van de parochies (in
Zeeland zijn er 44 parochies) wel contact met de
mensen aan de basis, maar ook de deken zelf is er
zich van bewust dat dit contact gemakkelijk tot een
wat eenzijdige voorstelling kan leiden: het zijn altijd
de meest kerkelijk geëngageerde mensen, die hij
daar dan aantreft.
Beleidsplan
Tot dc taak van de deken behoort het schrijven van
een dekenaal verslag. Zo'n verslag moet iedere zes
jaar gemaakt worden. Deken Aarts, die in juli 1979
dr Blommerde opvolgde, realiseerde zich bij het
schrijven van een dergelijk verslag, dat hij in feite
alleen maar bezig was met het beschrijven van wat
er feitelijk is.
De vraag die hij zichzelf toen stelde en ook anderen
aan de deken stelden, was echter: wat wil je zelf?
Daaruit werd het beleidsplan geboren. Dit beleids
plan is niet iets wat zo maar uit de losse pols werd
geschreven en ook niet iets, wat alleen uit de koker
van de deken is voortgekomen. De gedachten die op
papier werden gezet, werden ter discussie aan de
regioleiders van het dekenaat voorgelegd (het deke
naat Zeeland is in vijf regio's opgedeeld), ook
categoriale pastores zoals industriepastores, jonge
renpastores etc. werden erbij betrokken Toen deze
beleidsplannen wat meer vorm hadden gekregen,
ook de bisschop zich daarin kon vinden, werd dit
stuk in 1982 als concept-beleidsplan gepresenteerd.
want de deken realiseerde zich dat het belangrijk
was dat eerst de basis daarin gekend zou worden. Dit
concept-beleidsplan heeft veel reacties opgeleverd
Op 9 februari 1983 kwam de definitieve tekst tot
stand, in feite het resultaat van een gezamenlijk
denken in het dekenaat, goedgekeurd door de bis
schop van Breda.
Geen keurslijf
Hoewel (le Katholieke Kerk bekend staat om haar
strakke, goed georganiseerde structuur, door som
migen hoog geprezen, door anderen zeer verfoeid, is
het dekenaal beleidsplan geen reglement, waarin
iedere parochie zich maar te schikken heeft.
Deken Aarts: ik vind het belangrijk dat ik in dit
beleidsplan op één lijn zit met de bisschop, want hij
is de pastor bij uitstek Maar welke ruimte blijft er
dan voor de kerk ter plaatse? Jan Aarts' alle ruimte,
want de plaatselijke kerk kan het beleidsplan zelf
invullen, daarover heb ik geen machtsmiddelen, Als
een bepaalde parochie een andere kant op wil, kan ik
daar mets aan doen. Wel heb ik gevraagd met de
stemmen uit de kerken
uitgangspunten akkoord te gaan. Ik ben al blij
wanneer deze uitgangspunten gehandhaafd worden,
maar de concrete invulling daarvan wordt aan de
parochie zelf overgelaten, iedere parochie is immers
anders.
Handen en voeten geven aan dit beleidsplan zal met.
geruisloos verlopen en het zal ongetwijfeld ook de
nodige weerstand oproepen. Heel bewust wordt
geprobeerd de voorstelling dat de kerk een instituut
is, dat geheel naar binnen gericht is. enkel binnen
kerkelijk bezig is en geen boodschap heeft aan de
maatschappelijke werkelijkheid om haar heen. te
doorbreken. De vraag is nu: welke relatie bestaat er
tussen geloven en sociale verantwoordelijkheid? En
hoe probeer je die sociale verantwoordelijkheid ter
plaatse in gezamenlijk gedragen verantwoordelijk
heid te realiseren? Ook de plaatselijke gemeenschap
van gelovigen zal dus niet (meer) kunnen volstaan
met zich zondags voor een liturgische viering binnen
de veilige kerkmuren van het kerkgebouw terug te
trekken, maar ook daar. in die momenten van
bezinning, zal die betrokkenheid op de wereld rond
om haar heen, tot uitdrukking moeten komen, zowel
in de verkondiging als de dienst aan de samenleving
en de mensen binnen de kerk zullen geschoold
moeten worden om kerk en samenleving kritisch te
kunnen volgen. Kerk en samenleving horen dus
onafscheidelijk bijeen. Deze opvattingen behoren tot
de uitgangspunten van het dekenaal beleidsplan.
Onwillig
Het leren overschakelen van binnenkerkelijkheid
naar maatschappelijke betrokkenheid zal niet een
voudig zijn.
Zodra je gaat concretiseren, aldus Jan Aarts, ont
staan de problemen. Maar hoe zit het dan met de
pastoors zelf? Hoe betrouwbaar is hun argument:
mijn mensen zijn er nog niet aan toe? Het is moeilijk
te taxeren in hoeverre plaatselijke pastoors dit al
met hun mensen geprobeerd hebben. Het is mogelijk
dat sommige pastoors er zelf nog niet (of niet meer)
aan toe zijn, het is ook mogelijk dat de pastoor zich
te gemakkelijk in de sacristie laat opsluiten, dat wil
zeggen, bijna uitsluitend oog heeft voorde bediening
van de sacramenten of zich door zijn parochianen in
die rol laat terugdringen. Het kan ook zijn dat hij
beducht is voor de onrust binnen zijn parochie, want
maatschappelijke en dus ook politieke keuzes ma
ken, roept altijd weerstand op. En wat heeft hij tot nu
toe gedaan om het werk uit handen te geven, wat
even goed of zelfs beter ook door anderen gedaan kan
worden, zoals administratie en dergelijke tijdroven
de bezigheden? Natuurlijk moet je voorzichtig zijn
met de zwarte piet naar de pastoor te schuiven.
Vooral kleine parochies hebben vaak te weinig
kader, te weinig voldoende gekwalificeerde mensen
om veel werk uit handen te kunnen nemen en dat
leidt dan weer tot overbelasting van enkelingen.
bijvoorbeeld in feite het benoemingsbeleid? Deken
Aarts: wanneer er in een parochie een vacature
ontstaat, gaan Nico Nooren, de personeelschef van
het bisdom, en ik eerst praten met de mensen ter
plaatse om te polsen hoe er aan de basis gedacht
wordt. Daar bestaat vaak een verdeelde visie op het
functioneren van de pastor. En zodra zich een reele
kandidaat voor die parochie aandient of door de
mensen ter plaatse gevonden wordt, maar hij is niet
geschikt om in het teampastoraat te functioneren, is
het erg moeilijk die te weigeren.
Laat je die post dan voorlopig open? Welke visie zal
het winnen? FaMisschien is het toch de opvatting:
als de sacramenten maar toegediend worden! Ik kan
in zo'n geval alleen maar proberen de bisschop te
overreden, meer niet. want de bisschop benoemt.
Lekentheologie
Het nog steeds toenemend tekort aan priesters doet
een beroep op de medewerking van de leken in het
pastoraat. Goede wil is er in voldoende mate, maar
wat kunnen ze in feite en worden ze in hun
Teampastoraat
Het is onmogelijk met een schone lei te beginnen.
Het is moeilijk de parochiestructuur te doorbreken,
want dc parochies zijn meestal erg op hun zelfstan
digheid gesteld.
Zodoende is hel niet vanzelfsprekend dat mensen
met bepaalde kwaliteiten, pastores of leken, ook
werkzaam zijn buiten de grenzen van de eigen
parochie Dit is dus een pleidooi voor teampasto-
raatDeken Aarts: ik denk dal we. vooral met het
oog op de toekomst, alle aandacht aan het teampas-
toraat moeten besteden.. Maar eenvoudig is dit niet.
Wanneer alle mensen op dezelfde lijn zaten, zou het,
niet zo'n probleem zijn. Wij hebben in onze opleiding
niet geleerd in teamverband te werken. Zelf heb ik
het ook moeten leren, toen ik godsdienstleraar was
op het Sint-Willibrordcollege in Goes Het is moeilijk
maar het is een goede zaak. De vraag is hoe je zulke
mensen bij elkaar krijgt.
Maar als je van het belang overtuigd bent, hoe hard
wens je clan dit beleid te spelen, hoe functioneert
hoedanigheid ook door de geloofsgemeenschap aan
vaard?
Deken Aarts is van mening dat we hier te maken
hebben met een gewenningsproces. Het is belangrijk
zoveel mogelijk mensen te betrekken bij het vorm
geven aan de kerk ter plaatse. Ook voor een pastor
zou het bijvoorbeeld een goede zaak zijn mensen uit
zijn parochie te betrekken bij de preekvoorbereiding.
Op die manier zouden de gelovigen gemakkelijker
zichzelf met hun problemen in de verkondiging
kunnen herkennen. Maar leken vormen dat ze 'theo
logisch' ook voldoende inbreng hebben zonder bege
leiding van een professioneel opgeleide theoloog,
lijkt erg onwaarschijnlijk.
Maar is het beleidsplan dan toch weer niet te zeer en
te eenzijdig op louter kerkgebonden mensen afge
stemd? Deken Aarts: zodra de kerk bezig is zich ook
werkelijk maatschappelijk te engageren, zie je dat
dit zijn weerslag heeft op niet-kerkgebonden men
sen. die willen dan ook best wel meedoen, kijk
bijvoorbeeld maar naar het industriepastoraat of een
vastenactie. Daarbij stelt zich natuurlijk weer de
vraag: verdraagt het 'trouwe' kerkvolk in de paro
chie dat? Zoiets kan natuurlijk conflicten oproepen,
zo in de trant van: anders zie je ze nooit en nu willen
ze voorop staan! Hoever men daarin wil gaan. aldus
Jan Aarts, hangt af van de plaatselijke pastor.
Misschien zal hij zeggen: als ik dat doe. verlies ik
'mijn' mensen en het heeft ook nog financiële
gevolgen.
Laten we dat probleem eens concretiseren, bijvoor
beeld, ik ben pastor en ik vind dat ik zaterdag 29
oktober aanstaande in Den Haag aan een vredesde
monstratie moet deelnemen, want ik zie dat als een
logisch gevolg van mijn kerkelijke betrokkenheid op
de samenleving. Kan ik dan tegen mijn mensen
zeggen: op die avond is er geen Eucharistieviering,
ivant ik ben in Den Haag. organiseer zelf maar een
gebedsdienst, als je niet mee wilt gaan. Kan dat?
Jan Aarts: ja. ik vind dat dit mogelijk moet zijn.
Deken Aarts ziet de toekomst van de kerk niet zo
pessimistisch in, dat in ieder geval heeft hem niet
de grijze haren bezorgd. Hij is met anderen van
mening dat er bij veel mensen duidelijk sprake is
van een gistingsproces dat wijst op een religieuze
dimensie, die op alle mogelijke manieren een uit
weg zoekt, ook al neemt de onverschilligheid tegen
over de kerk als instelling nog steeds toe. De vraag
is uiteraard of dit proces in goede banen geleid kan
worden. Ik hoop dat het beleidsplan van deken
Aarts erin slaagt daartoe voor de kerk in Zeeland
een bijdrage te leveren.
dr. G. H. Buijssen.
