Renault 11 TSE
AT VOORJAAR
Wilde planten gedijen
i
ien cursus charme: van een
.rouw meer vrouw maken
JE RAAKT NIET
UITGESPEELD
PZC/
Achterkant heeft veel weg van de
Fuego en het totaal lijkt op de R9
Americain. Het geteste exemplaar
van ruim 25 mille heeft zoveel inte
ressante snufjes dat er liefst 40
kantjes tekst nodig zijn om alles uit
te leggen. En om eerlijk te zijn: na
veel zoeken en proberen heb ik het
digitale klokje niet gelijk kunnen
zetten met het radiotijdsem. Overi
gens vast een veiligheidsadvies
voor kopers. Lees de handleiding
zittend in de auto die stilstaat
rustig door. Want al rijdend is het
eenvoudig onmogelijk om de aan
dacht goed op de weg te houden.
Twee snufjes zijn zeer goed beval
len. Als eerste de afstandsbedie
ning om de deursloten van buiten
te openen en te sluiten. Dat is in het
donker en-of met handen vol spul
len altijd trefzeker. In- en uitladen
van de ruime kofferbak gaat op die
manier ook aangenaam. Als tweede
is er de radiobediening. Dat gaat
zonder het stuur los te laten.
autovaria
Een soort doosje aan de stuurkolom
bevat 4 schakelaars voor volume,
golfbereik, geprogrammeerde sta-
tionkeuze en alle zenderkeuzes. In
hetzelfde doosje zit nog een kort
handeltje voor ruitenwisser annex
sproeiers. Die radio heeft maar liefst
6 luidsprekers en op de middencon
sole zitten nog eens 21 knopjes en
lichtjes om de cassetterecorder ho-
ge-lage tonen, links-rechts en voor-
achtcr luidsprekers te regelen.
Zicht
Genoeg over de electronica, waar
van we de komende jaren en zeker
van de Japanners, nog genoeg zul
len horen. De 11 zit lekker met
ISOAG 17 MEI 1983
(Door Siem Leeuwenkamp)
Tot voor kort kon je nog
auto rijden zonder enige
tegenspraak van wie dan
ook te hoeven dulden. Maar
dat is met de komst van de
Renault 11 allemaal anders
geworden. Als je nu een
deur open laat staan, te wei
nig olie hebt. de motor te
hard laat werken zodat ie te
heet wordt dan spreekt die
auto tegen je. En wat erger
is, je kunt niet terug praten,
zodat er een hoogstaande
technische discussie ont
staat.
Nee. de enige remedie is: luisteren
en verhelpen dat euvel. Is dat nou
allemaal nodig die prietpraat in een
auto? Bij Renault beweren ze na
tuurlijk van wel. anders hadden ze
zo'n Renault 11 TSE niet gemaakt.
Met als argument dat sprekende
waarschuwingen méér effect heb
ben dan optische, is dit electronisch
vernuft in het dashboard samenge
bald. Uiteraard met de zo veel ge
prezen en verguisde chip. Wat even
wel nog niet onderzocht is zijn de
schrikreacties van bestuurders die
ineens een metalen mannenstem
horen op bijvoorbeeld een donkere
weg in de bergen, zonder vangrail
en gapende ravijnen. Ofwel, in hoe
verre leidt dit systeem de aandacht
van de weg af?
Snufjes
De R11 is een doorontwikkeling van
de R9 Mechanische opbouw zit er
voor het merendeel van die R9 in.
goede afstelmogelijkheden van de
stoelen die in de prettigste 'schom
melstand' gezet kunnen worden.
Ramen van voorportieren zijn elec-
trisch te bedienen evenals twee bui
tenspiegels Zicht naar achter door
de middenspiegel is matig. Dat
geldt ook voor de markering van de
achterzijde. Hoewel die kort is. blijft
het bij parkeermanoeuvres oplet
ten.
Verwarming en ventilatie is prima.
Vooral de vier uitstroomgaten met
directe buitenlucht zijn een wel
daad. Het digitale dashboard heeft
de keus uit twee schalen van 0 tot 90
en van 0 tot 180. Een heel exacte
benzinemeter geeft met verlichte
streepjes de voorraad aan en als die
minimaal is begint natuurlijk 'de
stem' te spreken plus een knippe
rend lichtje. Oliepeil en druk alsme
de koelvloeistoftemperatuur wor
den ook door dwarse lichtstreepjes
aangegeven.
De motor in de 11 TSE meet 139" cc
en heeft een vermogen van 72 pk
die door een 5-bak op de weg
worden gebracht. Schakelen gaat
goed waarbij aangetekend moet
worden dat de vijf soms 'zoek' is.
De trekkracht wordt opgegeven
met een waarde van 104 Nm bij
350P toeren per minuut. Daarvan
komt lang niet alles op de weg.
Zeker, er zit genoeg power in en een
top van over de 160 km per uur is
voldoende. Maar er moet gedurende
lange tijd doorgetrokken worden en
dus met behulp van vele krukasom
wentelingen en dat kost weer extra
benzine. Gemiddeld kwamen we uit
op ruim 1 op 11 Renault zeif claimt
1 op 14 "maar dat zijn waarden die
uitgaan van twee constante snelhe
den plus wat stadsverkeer
Sturen
Sturen gaat licht, soms wat tè licht
en met name in de scherpe bochten
met nogal wat overstuur betekent
dat redelijk snel gasloslaten anders
redt je het niet. Stuur zelf pakt
stevig aan en het zicht erdoorheen
op het dashboard is goed. Opberg
ruimte wordt gevonden in bakje
bovenop handschoenkastje, het
kastje zelf is klein, twee kleine por
tiervakken en een hoedenplank. die
voor de helft met de bagageklep
mee omhoog gaat. De achterbank
biedt evenals de voorzijde voldoen
de zitruimte en plaats voor de be
nen. Hy is deelbaar en neerklapbaar
door een verzonken drukknopbe
diening. Dan ontstaat er een grote
vlakke laadruimte die genoeg ver
stouwen kan
Volop elektronisch vernuft in het dashboard
Spelen
De Renault 11 TSE heeft alle ge
noemde snufjes standaard en het
geheel is alleen in deze combinatie
leverbaar. Op een TC van f 17.200 is
bijvoorbeeld niet de mooie Philips
MCC HiFi radio te bestellen. Jam
mer. maar helaas. Wie dus kiest
voor al dit fraaie is de eerste weken
niet uitgespeeld en op een regen
achtige dag kun je de kinderen ook
een tijdje zoet houden «als je de
startmotor maar even loskoppelt».
Renault wil er dit jaar nog 12.000
van verkopen en ik ben benieuwd
hoeveel electronische liefhebbers
onder de klanten hebben gezeten.
(Door Jan de Vosi
BMW heeft de 525-eta gelanceerd, die met f44.295
geprijsd is tussen de 5201 en de 5251. Bij gelijkblij
vende rijprestaties is er een verminderd benzinever
bruik van 9 tot 12 procent. BMW vergelijkt deze
zescylinder dan ook in dit opzicht met de 315-3181 uit
de nieuwe 3-serie. Omdat het maximumtoerental is
verminderd, kon de auto tevens stiller worden.
Het eta-concept leta is de Griekse letter die gebruikt
wordt in de fysica als symbool voor rendement» kende
BMW al eerder in zijn exportauto's naar Japan en
Amerika De Duitse fabriek gaat dus dit concept nu
ook in Europese automobielen toepassen: naast de
sportief-dynamische rijstijl zal de door de zogenaamde
actieve kalmte gekenmerkte rijstijl van BMW-
produkten zich gaan aandienen.
Er zijn vergaande technische ingrepen toegepast op de
oude zescylinder van 2693 cc door vermindering van
wrijvingsverliezen en een optimale cylindervulling met
het brandstof-luchtmengsel. De compressie is opge
voerd tot 1 11 en men heeft een zeer lange differentiee-
loverbrenging toegepast. Het vermogen van de motor
is (net als dat van de 5201) 92 kW (125 pk» en het
maximumkoppel is 240 nM bij het vrij lage toerental
van 3250 t. per min
Er is nu tevens voor het eerst in de 5-serie een
viertrapsautomaat leverbaar ivoor de 525 eta nl» De
top ligt nog boven de 180 km per uur en de acceleratie
is 0-100 km per uur in 10.7 sec. Het benzineverbruik
moet volgens fabrieksopgave zijn. 1 op 17 km bij een
constante van 90 km per uur.
Ten slotte zijn nog enkele technische aanpassingen
noodzakelijk gebleken, zoals ook achter schijf- in
plaats van trommelremmen.
jris over het algemeen maar weinig waardering voor het tot nu toe erg natte voorjaar. De
liboeren hebben weinig of niets kunnen inzaaien en er staat dus nog minder boven de
ind.
las, ook op dit terrein komt de
ng van landbouwers en natuur-
iars niet bepaald overeen. De
ien klagen, maar de andere groep
tevreden zijn. Zelden loopt men
kans om diverse vroegbloeiende
te constateren. Eventueel licht men
een takje uit de grond om het te
kunnen zien.
Wel meteen te zien is een merkwaar
dig verschijnsel dat zich kan voor-
zeldzaam; na 1950 zijn er slechts 13
groeiplaatsen gevonden.
De oecologie van de plaatsen kan
omschreven worden als droog, zandig
grasland met een wat ruderale inslag.
Populair gezegd: knelbeemdgras
an eens in volle glorie te aan- doen in de bloeiwijze zeil, de pluim groeit graag m de duingraslanden
adus Tn rip aavtips vormen zich soms „.i.,.- r\n n-.a'r, <v,,
mndert. doordat de kleine hoeveel- Gratie, te vertalen met: nieuwe orga-
gevallen regenwater snel weg-
ineen zandige ondergrond. Van-
dat dit jaar zich uitstekend
n tussen de buien door op
>=k te gaan in de duinen of soort-
jke terreinen. De kans om er zeld- nen vormend. Proligeratie of vergroei-
plinten te vinden is croter dan „ine kan ook wel eens worden waarge- Plant om te bekijken-en met minder
zeldzaam is het voorjaarskruid Se-
necio vernalis). Ook dit is een soort
Al met al is het knolheemdgras
tezamen met de vroege bloei en de
grijs-groene kleur een zeer herken- ^steeds voorzichtig uitbreidt. De gele
bij de witte klaver, alwaar de
witte bloempjes dan worden vervan-
duinen bieden overigens toch al gen door minieme klaverblaadjes
j veelkleurige aanblik. Op enkele
tante meters kunnen met gemak
ï-(ian tien bloeiende plantjes wor-
gevonden. Als witbloeiende zijn
vroegeling, kleine veldkers, Deens
dblad, akkerhoornbloem. gewone
mbloem, kleine hoornbloem,
iiioornbloem, zandmuur, winter-
slein en kandelaartje. Paarse en
we kleuren worden verzorgd door Ook in de rest
vergeet-mij-nietje. lathyruswik-
,juinreigersbek, zachte 'ooievaars-
en duinviooltje. En het geheel
gecomplementeerd met het
van (duin)paardebloemen en
iselljk het bleke blauw van klimo-
>pnjs en gewone veldsla. Voor-
n', een lange lijst!
jen dan juist met zo'n nat voor-
Want het grootste deel van de
dus. In de aartjes vormen zich soms
namelijk groene uitspruitsels. Het
Sink 11VU BlUUWJW. Ubb' VCkll «nv. O--—-J - -O-s v. b- V* V* [V V-
bloeiers hoort thuis op plekjes "Jkt erop, dat zich reeds in de aartjes den wie van dit zeldzame gras uit
's zomers te warm zijn maar nu nieuwe grasplantjes vormen. Vandaar Zuid-Europa en het Midden-Oosten
'onbegroeid: duingraslanden, zan- ook de aanduiding van dit verschijn- nog meer plaatsen wil ontdekken,
j bermen en dergelijke. Vaak ge- se' me*; het woord 'vivepaar'.Jietgeen moet niet te lang meer wachten, want
rt bet, dat de droogte deze planten
jachtig wordt en uitbundige bloei
waar de mens z'n invloed heeft laten
gelden, bijv. vlak langs of op duinpa-
sel met het woord 'vivepaar'. hetgeen
zo veel b°tekent als levendbarend. de al dan niet vivipare bloei is al bijna
Een andere benaming er voor is profi- weer voorbij. Wel is dit natte voorjaar
uiterst geschikt voor een zoekaktie.
De planten bij Vrouwenpolder hebben
er nog nooit zo mooi bijgestaan als dit
jaar Nu is ook pas duidelijk geworden
hoeveel het er wel zijn.
Een voor de meesten wat
die in meer zuidelijke en oostelijke
delen van Europa thuishoort. Pas in
de negentiende eeuw is ze naar onze
streken gebracht, alwaar ze zich nog
bare soort uit de moeilijke groep der
grasachligen. Echt veel zal met dit
aparte plantje niet kunnen vinden; in
Zeeland is tot op heden één groei
plaats bekend, bij Vrouwenpolder.
Nederland is het
bloemen ervan vertonen het meest
gelijkenis met het welbekende Ja-
cobskruiskruid (S. jacobaea) of het
smalbladig kruiskruid (S. erucifolis).
Ze zijn alleen iets groter. En de bloei
wijze van deze kruiskruiden is aan
zienlijk rijker dan die van het voor
jaarskruid, dat hooguit per plant zo'n
tien bloemhoofdjes telt
In andere opzichten lijkt het meer op
het eveneens bekende tuinonkruid
met de naam klein kruiskruid (S.
vulgaris). De blaadjes hebben onge
veer dezelfde vorm, maar zijn meer
gekroesd en daardoor dikker. Een
ander klein verschil is de wollige
beharing van stengel en bladen, die
bij het voorjaarskruid sterker is. De
hoogte van beide planten verschilt
niet veel.
Tot nu toe is deze plant een aantal
keren in Zeeland aangetroffen. Het
eerst gebeurde dit aan het eind van de
veertiger jaren, toen de heer A. de
Visser uit Sint-Laurens deze bij zijn
woonplaats aantrof, in een weiland.
Latere vondsten van korte duur zijn
een dak bij Vrouwenpolder in 1955 en
een pas ingezaaid grasland bij Arne-
muiden in 1977. Al deze groeiplaatsen
zijn inmiddels verdwenen. Maar een
plaats waar het voorjaarskruid zich
schijnt te willen en kunnen handha
ven, is het industrieterrein van het
Sloe. Daar werden in 1981 een paar
exemplaren aangetroffen. Vorig jaar
waren ze niet meer terug te vinden,
maar dit jaar heeft het neergedaalde
vocht op deze vaak schaars begroeide
exemplaren. Dit mag een grote bijzon
derheid heten, daar maar êên andere
plaats buiten Zeeland bekend is waar
het meer dan een of twee jaar heeft
standgehouden En dat zijn de zonni
ge kanten van een extreem voorjaar.
•J W. Jongepier
Knolbeemdgras
(Door Sjak Jansen i
;rk« lodelieve Meertens (41),
j,; Troannequin in ruste te
w swijk, heeft de indruk dat
scb If Nederland in haar voet-
lor wil treden. Bij de ogen-
lijke sleur van alledag
ft het met klatergoud om-
ogen modellenberoep meer
ooit. Mannequinscholen
toen dan ook als water-
"kels in de woestijn. Ons
gji d is ermee vergeven sinds
elegant wiegen met de
ir.fapen tot wetenschap verhe-
1,1,3
'om gooit Godelieve het over een
ft boeg. Zij probeert de weinig
.jj|Rwuste vrouw van dienst te zijn
oen cursus charme. Een cursus
oiet mikt op een loopbaan als
oannequin, maar die de vrouw
meer vrouw wil maken. Gratie en
,dr üictle worden daarbij belangrijker
Mo ?ht dan het bevallig draaien met
lips,
wrsus, goedgekeurd door de oer-
ia 'lijke Vereniging van Huisvrou-
duurt ongeveer tien avonden.
volleerd is men dan nog niet,
„o« !IS waar Ugt het einde van de
,0 l Dat blijkt trouwens ook uit
lesprogramma dat behalve ele-
l lopen ook nog houdingverbete-
19! ei ongedwongenheid omvat. En
ha d- en gezichtsexpressie.
Poseren, gymnastiek, dieetles,
lette, hoe zich te kleden en haar-
Bgltsverzorging.
cursus erop, dan is de cursiste
19' 'Heen 275 gulden lichter, maar
19' zij desgewenst ook een certi-
zegt dat zij charmant is.
"oont zijn, wat houdt dat in!
19!
19' ie
\morten
&lio kleurig maar beslist de moei-
«uird zijn twee vroege grassoor-
RtKcerste is reukgras (Anthoxan-
haodoratum), dat inderdaad een
(RiHtgeur afgeeft die doet denken
mcinmel. Die wordt veroorzaakt
Ml bestanddeel cumarine, de-
1/Mof die bijv. ook de geur aan
mrrouwebedstro geeft.
ïtóeiwijze lijkt op een aar en altijd
lillend zijn de er uitstekende meel-
fffiien stijlen. Andere grasjes met
itgelijke bloeiwijze zijn in duinen
landdoddegras en paashaver, die
ileeen slag kleiner zijn dan het
ngras en nergens naar ruiken. Ook
i op dijken en langs wegen het
mge gras niet te hoog is. is het
nakkelijk reukgras te vinden.
iicssanter nog is het knolbeemd-
ilPoa bulbosa). Dit is er een uit de
de pluimgrassen, die vaak
lop elkaar lijken. Maar deze soort
laarvan zeker nu met gemak
mderscheiden. Allereerst door de
öormige verdikking onderaan de
a ogels Nu is dit niet direkt zicht-
maar voeltr men even in de
;h1, dan valt de knol gemakkelijk Voorjaarskruiskruid
Volgens Godelieve Meertens is dat
hartelijk lachen zonder ordinair 'dub
bel te liggen'. Maar ook: gaan zitten
met de benen schuin naast elkaar
geplaatst, keurig als gewillige solda
ten in het gelid, „als je gaat sollicite
ren en je ploft in een stoel met je
benen over elkaar, en ie vraagt of ie
een sigaret mag opsteken, dan kun je
het wel vergeten", meent de Rijswijk-
se.
Persoonlijkheid, daar gaat het om
volgens haar. Dus niet op visite ner
veus in je haar gaan zitten l'runnik-
ken. En evenmin lopen met te grote
stappen en de voeten uit elkaar. „Niet
zoveel gewicht op de hakken leggen",
luidt Godelieve's advies, „maar soe
pel lopen met een lekkere tred en een
kwieke pas. Want hoe vaak gebeurt
het niet dat je denkt wat een knap
persoon, maar zodra die gaat lopen
knap je erop af.,.
Godelieve meent dat als je ergens
vlot komt aanlopen, je leuker zult
worden tegemoetgetreden dan wan
neer je die entree als een slome
duikelaar maakt. „Het gaat om een
stuk uitstraling. Maar juist dat mis
ik zo vaak."
Denk niet dat de charme de cursiste
komt aangewaaid Het tegendeel is
waai' Er moet hard worden gezwoegd.
Honderd keer proberen elegant uit
een stoel op te staan is gewoon. En
vijftig keer joyeus een deur binnenko
men ook. Evenzoveel keer voor de
spiegel een tandpastaglimlach cree-
ren hoort er evengoed bij. Net als met
een boek los op het hoofd (kaarsrecht)
door de lesruimte schrijden.
Mooi en anatomisch juist de trap
oplopen, waardig de kamer verlaten,
sierlijk in de jas glijden: niets van dit
alles wordt op de cürsus overgeslagen.
Voorbijgegaan wordt evenmin aan de
theoretische kant van de zaak. Zo
leert men dat haarverzorging veel
meer omvat dan het legen van een
spuitbus met haarlak En make-up
houdt met op bij een oogschaduwtje.
„Make-up is vreselijk belangrijk",
zegt Godelievp het is eigenlijk je
basis. Ik maak altijd onderscheid tus
sen verzorgende make-up en versie
rende
Het aanbrengen ervan is volgens haar
niet even het gezicht wassen en een
dot crème erop doen. „O nee. het is
een heel ritueel, 's Ochtends begin je
met, een crème. Daarop breng je dan
een lotionnetje aan. vervolgens een
vochtvasthoudende emulsie, dan een
stimulerende lotion en daarna een
poriënsluitende tonic Je zult wel zeg
gen: wat een gedoe, maar aan een
dergelijke huidverzorging ontkom je
niet met al dat vuil in de lucht."
Godelieve Meertens
Doorzetten
Kleedmanieren vormen een hoofd
stuk apart. Volgens Godelieve maakt
de gemiddelde vrouw daar opvallend
veel fouten mee. „Neem alleen het
ondergoed. Hoe vaak gebeurt het niet
dat je het te strakke slipje door de
pantalon heen ziet? En hoe vaak zie je
niet een vrouw in een witte broek,
terwijl daar een zwart slipje doorheen
schijnt? Bij modeshows is dat hele
maal bloedlink. Maar zulke fouten
worden nog altijd gemaakt. Ja, zelfs in
de beroepspraktijk Ik weet wel: het
zijn allemaal kleine dingen, maar je
moet ze wèl weten
De vrouwen die de cursus charme
volgen, komen uit alle geledingen
van de samenleving. „De meesten
van hen komen hier om hun persoon
lijkheid wal bij te spijkeren", zegt
Godelieve. „Je moet al' en toe wel
doorzetten, maar dat hebben de
meesten er graag voor over".
j'ijM») hl
Jffe.