Raad Terneuzen: geen
gesol meer met regio
Snel onderhandelingen KMS
El
Eenderde RSV-personeel
door debacle op straat
ES3B3
TERUG?
Oud-oesterkwekers
'onder de pannen'
HOORT
mm
ORIGINELE OPGAVEN IN
EXAMEN PRIVAATRECHT
MOTIE OVER VEERDIENSTEN
VRIJDAG 29 APRIL 1983
PZC/provincie
16
TERNEUZEN - 'Den Haag' moet beseffen dat Zeeuwsch-Vlaanderen voor een redelijk vlotte
verbinding met de rest van Nederland helemaal is aangewezen op de veerdiensten over de
Westerschelde. Van die veren moet de rijksoverheid afblijven. Zo niet, dan zal dat verregaande
consequenties hebben vooral voor de economische situatie in het Zeeuws-Vlaamse. De gemeente
raad van Terneuzen besloot donderdagavond een brief, waarin alle argumenten voor instandhou
ding of zo mogelijk verbetering van de verbindingen worden opgesomd, te sturen aan de ministers
van Verkeer en Waterstaat en Financiën, aan de vaste kamercommissie van verkeer en waterstaat
en financiën, aan de staten van Zeeland en aan de zeven overige gemeenten in Zeeuwsch-Vlaande
ren.
PvdA-fractievoorzitter J. M Hamelink
lichtte de motie waarin stelling werd
genomen tegen een aantasting van de
veerdiensten toe met de woorden: „Er is
genoeg gesold met onze regio De
Zeeuws-Vlaming heeft er recht op zon
der al te lange wachttijden en zonder
extra tariefsverhogingen gebruik te
kunnen maken van de veerverbindm-
gen".
De voltallige raad was het daarmee
eens. En ook b en w schaarden zich ach
ter de inhoud van de motie, waaruit op
perste verontwaardiging sprak. Citaat
uit de motie: „Alles moet in het werk
worden gesteld om de verbindingen
over de Westerschelde - zijnde schakels
tussen rijkswegen binnen het Konink
rijk der Nederland, waartoe ook
Zeeuwsch-Vlaanderen behoort - op peil
te brengen en te houden". De raad eist
onder meer een garantie voor de half-
uursdienst, dat de aanleginrichtingen
in Vlissingen en Breskens én de derde
dubbeldekker in het voorjaar van '85
gereed zyn en dat de kortingen voor in
woners van Zeeuwsch-Vlaanderen ge
handhaafd blijven.
Onbegrijpelijk
De burgemeester vond de houding van
de regering volkomen onbegrijpelijk.
„Men heeft een ontstellend gebrek aan
kennis van de feitelijke situatie en voor
al ook van de financiële situatie hier ter
plekke"
Hulst
Ook de Hulster gemeenteraad heeft
donderdagavond een motie aangeno
men, waarin gepleit wordt voor hel in-
sland houden van de veren over de
Westerschelde, met dien verstande dat
de bestaande kortingen voor Zeeuws-
Vlamingen onveranderd gehandhaafd
moeten blijven. Andere voorwaarden
in de motie waren onder meer dat de
halfuursdienst voor beide veren gega
randeerd wordt, ook na de ingebruik
stelling van de derde dubbeldekker en
dat ook niet bezuinigd mag worden op
het voortstuwingsvermogen van die
derde dubbeldekker.
Het VVD-raadslid A Houben merkte
nog op dat nu de oeververbinding op
zo n vreemde wijze is afgewuifd. de
Zeeuws-Vlaming zeker recht heeft, op
goede veerverbindingen De motie, die
unaniem werd aangenomen, zal worden
gestuurd naar gedeputeerde staten, de
ministerraad en alle fracties in de twee
de kamer
De gemeenteraad van Sluis tot slot,
nam donderdagavond eveneens - una
niem - een motie over de verenkwestie
aan, van dezelfde strekking als die van
een eerder door de raad Oostburg aan
genomen motie
Verontrusting
Burgemeester C. Ockeloen haakte di
rect (en instemmend) op de motie in.
„Naast het woord verontwaardiging
zou ik persoonlijk ook het woord
verontrusting willen gebruiken. Want
de hele ontwikkeling duidt erop dat
'Den Haag' geen juist beeld heeft van de
plaats van Zeeuwsch-Vlaanderen bin
nen het Koninkrijk der Nederlanden.
En men heeft kennelijk ook geen begrip
voor de economische situatie". Die
schetste hij als 'onrustbarend' (het per
centage werkloze vrouwen bedraagt al
20. voor mannen is het 14). „De ontwik
kelingen in met name het westen en het
oosten zijn ronduit desastreus", aldus
Ockeloen, die er boos aan toevoegde:
„De regering kijkt naar Zeeuwsch-
Vlaanderen met de ogen van een toe
rist. Zoiets van: Wel leuk om eens via
Antwerpen de grens over te rijden, en
(ADVERTENTIE)
Burgemeester Ockeloen
Bromfietsster bij
aanrijding gewond
THOLEN - Donderdagmiddag rond
half vier raakte mevrouw Den H. uit
Oud-Vossemeer bij een aanrijding met
een personenauto gewond.
Zij reed met haar bromtiets over het
fietspad van de Deltaweg en wilde om
haar Oud-Vossemeer te gaan de Oud
Vossemeersedijk oversteken. Zij
wachtte tot twee auto's gepasseerd
waren en reed toen door. Automobilist
T. A. uit Oud-Vossemeer. die uit de
richting Tholen kwam kon haar niet
meer ontwijken. Zij werd door de auto
geschept. Met een gebroken enkel, ver
moedelijk een hersenschudding en een
lichte shock werd zij per ambulance
naar ziekenhuis Lievensberg in Ber
gen op Zoom overgebracht. De auto
van A. werd. flink beschadigd.
JONGE DUBBELE GRAANJENEVER
REGENWEER OF
ZACHT
VOORJAARSWEER?
Wij zijn or op berekend
VOOR
DE HEREN
Grote collecteie
regenjassen. Ook
in trenchcoats
Volop combina
ties. Te veel om
op te noemen, t/m
maat 60Vk!
Kostuums te kust
en te keur, w.o.
Wilson Glenny
Mooie collectie overhemden,
voorjaarstruien, cord-pantalons
(stretch) en lichtgewicht panta-
lons.
Gortstraat 32-24 - Middelburg
Telefoon 01180-12508
Nü een huis vol lentemode
(Van onze Haagse redacteur
DEN HAAG Eén op de drie werkne
mers van RSV is in de afgelopen
maanden, na het in elkaar klappen
van het concern, zijn baan kwijtge
raakt of komt binnenkort zonder werk
te zitten. Dat blijkt uit een brief die
minister Van Aardenne van economi
sche zaken donderdag aan de Tweede
Kamer heeft gezonden. Globaal had
RSV eind vorig jaar 17.000 werkne
mers; na de surséance van betaling
waarin alle bedrijven verkeren zullen
het er in ieder geval 4350 minder zijn.
Daarnaast verkeren werknemers van
enkele RSV-dochters nog in grote on
zekerheid.
Bij de KMS groep zullen volgens Van
Aardenne ruim 700 ontslagen vallen.
Daarbij is nog géén rekening gehouden
met de toekomst van de RSV-gieterij
in Middelburg (114 man) en RSV-
Montage (500) én wordt er onduidelijk
gedaan over de afdeling Machinebouw,
aangezien Van Aardenne spreekt over
het stopzetten van de Sulzerproduktie.
Grote klappen vallen er bij RDM-
reparatie (670 man) en RDM-offshore
(390 man), terwijl ook Thomassen In
ternational, de Machinefabriek Breda
en Verolme Electra enkele honderden
werknemers kwijtraken.
De kans dat de RDM-reparatie-
afdeling behouden blijft is gering, on
danks het verzoek van de Kamer, via
een met. algemene stemmen aanvaarde
motie van Van der Hek (PvdA) om de
RDM-gebouwen waarop de staat ge
zien de surséance beslag heeft gelegd,
voor een redelijk bedrag aan de nieuwe
reparatie-afdeling te verkopen. Van
Aardenne wil er weliswaar enigszins
aan meewerken, maar weigert een sym
bolische koopsom van één gulden aan
gezien dat volgens hem voor concur-
rentievervaling zal zorgen.
De boedelkredieten die de minister in
de afgelopen maanden aan de bedrij
ven in surséance beschikbaar heeft
gesteld, zijn inmiddels op; de meeste
zullen worden omgezet in achtergestel
de leningen. Desondanks gaat de finan
ciële kraan aan het eind van deze
maand niet helemaal dicht; bedrijven
als Wilton-Fjjenoord en de KMS die
hun overlevingsplan niet vr 30 april
rond hebben, zullen ook daarna nog
overeind worden gehouden.
Van Aardenne deed niet al te gewich
tig over de claim die de overheid heeft
gelegd op de in het verleden uitbetaal
de voorschotten als steun aan RSV,
een claim die op de deze week gehou
den aandeelhoudersvergadering van
het concern tot enige opwindig leidde.
Volgens Van Aardenne behoort bij
iedere voorschotbetaling als in dit
geval de standaardvoorwaarde dat
het geld weer wordt opgeëist wanneer
het bedrijf in een surséance terecht
komt.
Dat wil, aldus Van Aardenne, echter
niet zeggen dat dat geld oók daadwer
kelijk kan worden opgeëist, want véél
is in RSV-verband verdwenen. De
claim zal geen gevolgen hebben voor
de verschillende werkmaatschappijen,
aangezien hij bij de RSV-holding zélf is
ingediend, een holding die te zijner tijd
failliet zal gaan. Van Aardenne baga
telliseerde de claim, en zei dat hij
ongetwijfeld door de Algemene Reken
kamer op de vingers zou zijn getikt
wanneer hij deze stap niet zou hebben
gezet. Kamerleden als Van der Hek en
Van Iersel (CDA) zagen er de redelijk
heid overigens van in.
(Slot van pagina 1
in die zin dat zij er beiden van uitgaan
dat de Schelde niet èn Nederlandse
marine-opdrachten zal krijgen èn aan
exportorders mag werken. Komen er
exportorders, kansen die door de Ka
mer en de KMS redelijk hoog worden
ingeschat, dan schuiven de marine-
opdrachten naar achteren.
Resteert dus de vraag hoe groot de
KMS-marinepoot mag worden. Opval
lend is dat de KMS zelf èn de marine
het eens zijn over die 1,235 uren, maar
dat Van Aardenne daar niet aan wil.
Jacobse citeerde uit het verslag van
een recent gesprek tussen KMS en de
marine, waarin wordt opgemerkt dat
bij Van Aardennes niveau, de •hepen
tien procent duurder worden èn de hele
sene meuwe fregatten drie jaar later
klaar is. Dat was reden voor Engwirda
(D'66) om te stellen dat die méérkos-
ten, geschat op 90 miljoen, moeten
worden afgewogen tegen de paar mil
joen die nodig zijn om dit jaar een
kleine 200 mensen extra in dienst te
houden.
Van Aardenne ontslaat ze liever: dat
kan tijdens de huidige surséance beter
dan volgend jaar, zoals de Kamer wil
als de exportopdrachten onverhoopt
niet doorgaan. Van Aardenne: „Ik
maak nu liever allerlei narigheid mee
en accepteer de pijn, dan dat er nog
eens een jaar langer onzekerheid heerst
voor de betrokken mensen". Van Dis
(SGP) antwoordde dat hij het zich kan
voorstellen dat mensen liever mét een
baan in enige onzekerheid verkeren*
dan dat zij er absoluut zeker van zyn
dat zij géén werk hebben.
Nog steeds is niet duidelijk wanneer,
en hoe. de KMS uit de surseance van
betaling wordt gehaald. Dat zou oor
spronkelijk deze week moeten gebeu
ren, maar eerst worden de provincie
en de gemeente Vlissingen in Den
Haag verwacht om met de minister te
spreken. Zowat alle kamerleden hand
haafden hun voorkeur voor het ophef
fen van de surséance via het overne
men van de KMS-aandelen door rijk
en provincie, zodat de Schelde weer
werkkapitaal krijgt. De andere moge
lijkheid is die van een activa-
transactie, waarbij het huidige bedrijf
te zijner tijd failliet gaat. Dat laatste
is erg nadelig voor bijvoorbeeld de
kleine bedrijven in Zeeland die vorde
ringen op de KMS hebben, aangezien
zij dan naar hun geld kunnen fluiten.
Van Aardenne wilde opnieuw geen
duidelijke voorkeur uitspreken. Voor
hem zijn de kosten doorslaggevend.
Stel. zei hij, dat een aandelentransactie
75 miljoen duurder is dan een activa-
transactie. dan doe ik het laatste, ook
al zou ik daarmee de lening van 50
mifjoen van de provincie kunnen ver
spelen.
Naar verluidt is het verschil in prijs
tussen beide alternatieven niet zo
groot, Het standpunt van de provincie,
die overigens ook voor een aande
lentransactie is, zal dan ook wel eens
DEN HAAG De PvdA-woordvocrder V d. Doef 'henV d Hek donderdag in de
Tweede Kamer m gesprek tijdens het debat over de bnef van minister Van
Aardenne van economische zaken over RSV
de doorslag kunnen geven. Voor de
verzelfstandiging van KMS én de RDM
heeft de minister in totaal 75 miljoen
beschikbaar, hoewel hy niet uitsluit
dat er méér op tafel zal moeten komen.
De Schelde kan op een deel hieruit én
op de provinciale lening rekenen.
Redding
De actie van de provincie door de
Kamer hogelijk geprezen, door van
Aardenne als een complicerende fac
tor beschreven heeft er inmiddels zo
goed als zeker voor gezorgd dat de
afgeslankte gieterij in Middelburg én
RSV-Montage voor de Scheldegrocp
behouden blijven. Voor wat RSV-M
betreft ziet Van Aardenne definitief af
van een fusie met Verolme-
IJsselmonde; dat laatste bedrijf wordt
nu verzelfstandigd. De gieterij wordt
met geld van de provinciale lening
overeind gehouden, dus zonder directe
rijks-bemoeienis.
De bewindsman presenteert naar alle
waarschijnlijkheid vandaag een notitie
over de problemen in de ketelbouwsec
tor: zowel de KMS als de MESK in
Hengelo bewegen zich op deze beperk
te markt. Van Aardenne wil in ieder
geval er alles aan. doen om te voorko
men dat beide bedrijven elkaar dood-
concurreren. Hij iijkt wel het stand
punt dat de ketelbouw te zijner tijd in
Hengelo geconcentreerd moet worden
te verlaten. ..We moeten in de lijn van
het besluit van verleden jaar in de
gewijzigde omstandigheden van nu
proberen tot een goede oplossing te
komen" Daarbij moet ook rekening
gehouden worden met de exportorders
die de Schelde vanuit Taiwan kan
verwachten.
De gebroeders De Bel uit Yerseke: tevreden met de champignons
De strenge strenge winter van '62-
'63 betekende een strop voor de
Yersekse oestercultuur. Zo'n 120 -
meestal kleine - bedrijven gingen
over de kop. De moeder-oesters vro
ren kapot door de extreem lage tem
peraturen. IJsschotsen staken bo
ven de dijken uit en bleven - soms
zeven meter hoog - bij eb op de slik
ken achter. De kou van deze winter
noodzaakte de oesterkwekers, al
thans het merendeel ervan, andere
bestaansmogelijkheden te zoeken.
Een aantal van hen zocht werk bij
een ander bedrijf. Een dertigtal oes
terkwekers volgde een omscholings
cursus om over te kunnen schakelen
op het kweken van champignons,
slachtkuikens of het houden van leg
kippen. Nu blijkt, dat er in de oester-
cultuur wellicht weer een aardige
boterham te verdienen is, spitsen
sommige oesterkwekers de oren.
Wanneer de leeftijd het toelaat, zou
den enkelen graag de warme cham-
pignonkassen of kippenschurcn rui
len voor de vertrouwde oesters in
het zilte nat. Anderen piekeren daar
niet over. Ze zijn blij dat ze de rug
niet meer over de pannen hoeven te
buigen.
Joos Bol is zo iemand. Eens bezat hij
de grootste1 pannenoesterkwekerij
van het dorp. Een leuk bedrijf, noemt
hij hetnu. Toch is er geen haar op zijn
hoofd, die spijt heeft, dat hij van de
oesters is afgestapt na de barre win
ter. „Ik heb het geen seconde jammer
gevonden dat ze zijn doodgevroren",
vertelt de 57-jarige Yersekenaar. „Je
zat altijd weer te vechten tegen een
visserijbestuur. vooral om een per
ceel te verkrijgen. Het was een duf
zaakje en de winst was miniem" Al is
Bol dan tevreden gestemd over zijn
kippenmesterij. helemaal onberoerd
laten de oesters hem niet. Maar de
cultuur is kapot gemaakt, voegt hij
er haastig aan toe „En nooit meer
boven Jan geraakt'Volgens Bol
heeft de zogenaamde korte termijn-
pohtiek de zaak grondig de grond in
geboord.
Met verontwaardigde stem vertelt
hij dat de oesters nu een halfjaar het
water in worden 'gedonderd' om ver
volgens weer te worden geëxporteerd
als Yersekse oesters. „Ik heb er nooit
naar terug verlangd", gaat hij verder.
„Ik ben blij als een kind dat alles is
doodgegaan. Anders had ik nog met
een kromme rug boven de pannen ge
lopen"
De Yersekse kippenmester spreekt
van een fata morgana als het om het
opnieuw opbouwen van een echte
Yersekse oestercultuur gaat ..Het is
gewoon gebeurd, een bekeken zaak.
Ik geloof daar helemaal niet in". Bol
is duidelijk genoeg. Zijn vertrouwen
is verloren gegaan. Het is vechten om
een dood paard momenteel, vindt hij.
„Als ik ze tegenwoordig bezig zie met
hun antieke troep". Het feit dat er in
de Grevelingen nog levende Zeeuwse
platte moeder-oesters gevonden zijn.
noemt hij een toevalstreffer. Op
bloeien zal de cultuur daardoor niet.
Dat is de stellige overtuiging van de
Yersekenaar. Als er inderdaad een
mogelijkheid bestond, ja. dan zou
Bol er nog over denken. Maar dan -
vervolgt hij - zou je terug moeten
naar de jaren dertig. Met jonge men
sen en goed materiaal.
De gebroeders gebroeders De Bel
hebben indertijd voor de cham
pignons gekozen. Ook zij hebben
geen spijt. Al mist P. de Bel naar zijn
zeggen het 'in de buitenlucht zijn',
de natuur. Maar de broers kunnen
zich financieel redelijk goed redden.
Elk kweken ze in drie speciale cham
pignon-cellen. Doordat familie-le
den meewerken, lukt het het hoofd
boven water te houden. Voor het ar
beidsintensieve kweken zou anders
personeel nodig zijn en dat kost na
tuurlijk weer teveel. Al is sprake
van een groeiende concurrentie uit
het buitenland, de Yersekse cham
pignon-kwekers lijken zich voorlo
pig te kunnen handhaven. Momen
teel bedraagt hun aantal zo'n twaalf.
J. de Bel vindt het niet interessant
om aan terugkeer naar de oesters te
denken. „Als ik nou wat jonger was",
stelt hij. Nu ziet hij het in ieder geval -
ook omdat hij geen opvolger heel't -
niet meer zitten. Ongeveer twee jaar
terug benaderde het Reimerswaalse
college van burgemeester en wethou
ders de Yersekenaar nog met de
vraag of hy eventueel weer oesters
wilde gaan kweken. „Hoe kom je
daar nu bij?", vroeg De Bel zich daar
op af. Nee. de champignons zijn hem
liever geworden.
Dignus Nijssen uit Yerseke'hielp
zijn vader voor '62 bij het oester-
kweken. Die had een toeleveringsbe
drijf voor de exporteurs. „Van de
dakpan tot aan de volgroeide oester
schelp". zegt Dignus. Na de fatale
winter, probeerde de familie haar
geluk in het palingvissen. Dat mis
lukte evenwel ook. In '65 schakelden
de Nijssens over op slachtkuikens.
„Je zoekt iets", vertelt Dignus Nijs
sen. „Waar kan ik mee aan de slag
gaan, vraag je je aF'. Tot enkele ja
ren terug lukte het de familie een
redelijk inkomen met de slachtkui
kens te verdienen.
„Al hebben we veel ups en downs
meegemaakt". „Een keer viel de
zuurstofinstallatie uit. Tachtigdui
zend kuikens stikten een strop van
vyfentwintigduizend gulden" De
laatste jaren - vader Nijssen overleed
een paar jaar terug - kreeg het bedrijf
te kampen met een sterke concurren
tie uit het buitenland en stijgende
energieprijzen Dat bracht Dignus er
onlangs toe om te stoppen en alle
schuren op'één na, voor de verkoop
van diepvriesproducten, te verko
pen. „Het ging toch te slecht", aldus
de Yersekenaar.
D. de Koeyer, tot zijn 33-ste werk
zaam aan zee, blijft zich nog altijd
aangetrokken voelen tot de oesters.
„Er gaat bijna geen dag voorbij of ik
ga naar de haven", zegt hij. „Altijd
lokt de zee, vooral als het vooijaar
wordt". Ook deze Yersekenaar was
na '62 gedwongen de oesterkweek te
verlaten en iets anders te beginnen.
Hij probeerde eerst nog garnalen en
mossels te vissen. Dat hield hem
evenwel te lang van huis af. „Ik ben
graag 's avonds thuis", legt hijuit.
Daarop besloot De Koeyer over te
schakelen op de champignons. Hij
had nog even aan kippenmesten ge
dacht. maar de aanblik van de kip
pen in de kleine hokken stootte hem
af.
In de loop der jaren ging D. de
Koeyer het champignonskwekeu
prettig vinden. Maar als het even
kan. trekt hij naar de £ee. Hij zou ook
nog wel ooit weer met oesters willen
beginnen. De witte paddestoelen
bieden te weinig gelegenheid voor
vakantie, vindt de kweker. „Hel is
gebonden". Misschien stopt De
Koeyer nog welccns noodgedwon
gen. „Maar - gaat hij verder - zolang
de paling loopt moet je erbij blij
ven".
Renè Groeneveld
V
VLISSINGEN - De meao-kandidatcn
beleefden donderdag wat de examen
vakken betreft als het ware de scha-
duwdag van woensdag. Was het toen
publïeksrccht en bedrijfseconomie
waar de leerlingen in geëxamineerd
werden, donderdag stonden privaat
recht en commerciële economie op het
programma.
Om 9 uur begonnen de kandidaten aan
de eerste zitting van privaatrecht Tot
half elf kregen ze de tijd om zeven van
de negen opgaven te maken Er zaten
een paar originele opgaven in het exa
men Op de eerste plaats betrof dat de
opgave over belastingrecht In het
verleden liep dat vaak uit op een aantal
theoretische vragen. Dit jaar moesten
de leerlingen echt aan het rekenenDui-
delijk een meer praktische aanpak. Er
zat in het examen voor het eerst een
opgave over gratis rechtsbijstand. Na-
üi.iui .vcj eciiiuuK uk- nog nauwelijks in
de leerboeken van het vak voor zal ko
men De leerlingen waren hierbij vol
strekt afhankelijk van de stol die de do
cent er extra bij had behandeld
Voor de eerste opgave van het examen
commerciële economie was het noodza
kelijk om zeer gedisciplineerd de gege
ven matrix te ontleden, De meeste leer
lingen zullen waarschijnlijk vrij veel
moeite gehad hebben met, het bereke
nen van het brüïo-rendements-getal
voor een bepaalde artikelengroep Het
zelfde geldt voor de berekening van de
optimale bestelsene per jaar voor de
zelfde artikelengroep.
De tweede opgave was eenvoudiger
Het enige probleem zal zich voorge
daan hebben bij het berekenen van de
advertentiekosten per bereikte per
soon. De vraag op zich was met zo moei
lijk, maar de leerlingen hebben maar
een beperkte routine opgedaan in hel
maken van dergelijke sommen.
