HOBBYBEURS
'Techniek in vrije tijd'
Citroen vult 'gat' op
met nieuwe BX-serie
ABN Bank
PZC/varia
v
WOENSDAG 20 APRIL 1983
M&MlWawW" siW»mv
(Door Hugo van der Heemi
Eens in de twee jaar zijn enkele hallen van het Utrechtse Jearbeurs-complex gehuld in een
lichtblauwe nevel. Regelmatige beursgangers weten dan meteen welke tentoonstelt ng er
aan de gang is; de mist wordt veroorzaakt door dozijnen stoommachines (groot en klein) en door
venijnig snerpende motortjes van helikopters en auto's op schaal. Allemaal onderdelen van
'Techniek in vrije tijd', de hobby-beurs bij uitstek.
Techniek in vrije tijd" is uitgegroeid
tot een breed overzicht van wat men
sen bij hun hobby's allemaal gebruiken
aan technische zakenm Van gereed
schappen via stoom tot elektronica.
Waar dat allemaal toe kan leiden kan
van donderdag 5 mei tot en met zondag
8 mei worden bewonderd in de Marijke-
hal en de Bemhardhal van de Jaar
beurs, dagelijks van 10 tot 18 uur.
Ook dit keer kreeg de hobby
tentoonstelling een thema mee. „Het is
de luchtvaart geworden', vertelt R.
Schultink van de Jaarbeurs. „Een spe
ciale aanleiding was er eigenlijk niet,
maar toen we ontdekten dat de eerste
mens 200 jaar geleden per luchtballon
een reisje maakte, hebben we dat als
kapstok gebruikt".
Vliegeren
Het eerste deel van de Bemhardhal
doet het luchtvaart-thema alle eer aan.
De Rijksluchtvaartdienst, het militair
luchtvaartmuseum, het Aviodome en
de Europese ruimtevaartorganisatie
Estec zijn een paar 'professionele' ex
posanten. omlijst door een groep 'ama
teurs', zoals de stichting De Koepel
(astronomie), de nodige clubs die zich
bezig houden met het bouwen van
modelvliegtuigen en -helikopters en
wat exotischer hobby-beoefenaren als
de science Qction-vereniging Terra
(ruimteschepen op schaal) en
'Vliegerop', dat zich specialiseert in het
vliegeren.
Er zal in en rond de bjaarbeurshallen
tijdens 'Techniek in vrije tijd' ook
werkelijk het nodige vliegen. Binnen
in de Bemhardhal is tussen twee
tribunes een groot en uit veilig
heidsoverwegingen ingekooid op
pervlak gereserveerd voor demonstra
ties met radiografisch bestuurde heli
kopters in miniatuur-uitvoering, die
deze ruimte overigens moeten delen
met hun schaalbroeders uit het race
auto- en stockcar-wereldje.
Als het weer het maar even toelaat zal
het publiek buiten de hallen op het
Jaarbeursterrein kunnen kijken naar
vluchten van met een lijn bestuurde
schaalvliegtuigjes. De NERO zal kleine
raketlanceringen laten zien, al gebeurt
dat uit kostenoverwegingen volgens
het 'kop-van-jut-principe'. De raketjes
zitten aan een rail, zodat ze niet voor
goed in het luchtruim boven Utrecht
verdwijnen.
Locomotieven
Maar lang niet alles op de tentoonstel
ling vliegt. Er rijden diverse modeltrei
nen op de nodige kleine baantjes en
achter in de Bemhardhal is het voor
'Techniek in vrije tijd' traditionele 'gro
te kleine' railscircuit uitgelegd. Het
publiek kan via kleine met knipper
lichten beveiligde overwegen door het
ovael heen wandelen, dat wordt bere
den door met stoomtractie aangedre
ven locomotieven op een niet al te
peuterige schaal. In het midden van de
Bemhardhal zijn weer vele liters water
in het demonstratiebassin voor de ra
diografische bestuurde schaalschepen
gepompt, waar ook de periscoop van
een model-onderzeeer nog wel eens wil
opduiken.
De elektronica heeft in de Bemhardhal
een aparte hoek gekregen, waarbij de
hobby-computer de hoofdrol speelt. Er
is ook een tentoonstellingsonderdeel,
dat een beetje in de verdrukking is
geraakt „Foto en film is met rijk
vertegenwoordigd", vindt de heer
Schultink van de Jaarbeurs. „Er zijn
nog wel enkele amateurclubs op dat
gebied, maar een echt aanbod van
professionele produkten kunnen we
met meer laten zien". De scherpe da
ling in de omzetten van foto- en filmar
tikelen. veroorzaakt door de opmars
van video, zal daar wel het nodige toe
hebben bijgedragen.
De balans tussen commerciële deelne
mers en amateur-exposanten is op
deze tentoonstelling duidelijk in het
voordeel van de hobbyist. „Twee jaar
geleden kregen de professionals 1800
vierkante meter en nu 2100 vierkante
meter, op een totaal oppervlak van 3,5
hectare overdekt hobbyplezier", aldus
Schultink.
De Bemhardhal is niet het eerste ge
deelte van 'Techniek in vrije tijd' De
ingang zit in de Marijkehal. en daar
staat alles opgesteld wat kan rijden en
op ware grootte wil worden bekeken.
Stoomwalsen, bejaarde trams, inzen
dingen van de federatie museum
bussen. maar ook een stand van lief
hebbers van de machtige Amerikaanse
Mack-truck.
Verder een dozijn vertegenwoordigers
van allerhande autoclubs; Triumph,
TVR, Lotus, Opel. Talbot, Corvette.i/-
c/v«in, Singer, Mini Seven, Fiat, NSU
en dwergauto's. In de 'classic car shop'
wordt getoond, hoe met veel geduld en
liefde door pure hobbyisten van een
gepensioneerd autowrak weer een
glanzende oldtimer wordt gemaakt.
Stoomrit
Een duizenden belangstellenden trek
kende traditie wordt ook deze keer
rond 'Techniek in vrije tijd' hoogge
houden. Een echte stoomtrein van de
Stoomstichting Nederland, gevestigd
in Rotterdam, rijdt met toestemming
van de NS op zaterdag 7 mei vanuit de
Maasstad naar het centraal station van
Utrecht om daar enkele uren te pronk
te staan en dan de terugreis te aan
vaarden.
In de door de stoomlocomotief getrok
ken wagons is plaats voor enkele
honderden passagiers, maar op kaar
tjes voor zo'n nostalgische reis ont
staat weken tevoren al een ware
stormloop, zodat het bordje 'uilver-
kocht' als snel moet worden getoond.
Er stoomt nog meer buiten de Jaar
beurshallen ter ere van de tentoonstel
ling. Stoomwalsen zullen sissend en
fluitend de slijtlaag op de wegen rond
het complex beproeven en voor het
eerst zullen ook stoomboten kunnen
worden bekeken. De vereniging
Stoomvaart heeft het.oog laten vallen
op een klein haventje net achter de
Jaarbeurs, waar in vroeger dagen, toen
de veiling nog in het centrum van
Utrecht was. groente en fruit werden
aangevoerd.
De laatste jaren lagen slechts vuilnis-
schepen in het haventje die in de
stoomboten veel fraaiere maar slechts
tijdelijke opvolgers krijgen. De stomers
zullen niet aan de kade gekluisterd
blijven, maar op gezette tijden puffend
baantjes trekken door het Merwedeka-
naal aan de achterkant van de Jaar
beurs.
Zenderuitgifte
Het organiseren van een hobby
tentoonstelling waar van alles op
schaal vaart, vliegt en njdt via radio
grafische besturing, heeft wel wat orga
nisatie nodig. Er zouden kleine heli
kopter-neerstortingen en auto
botsingen kunnen gebeuren als diverse
hobbyisten met hun radiografische be
sturing tegelijk op dezelfde frequentie
opereren. Daarom moet iedereen bij
aanvang van 'Techniek in vrije tijd'
zijn zendkristallen inleveren bij de
stand 'Zenderuitgifte'. Ze kunnen daar
pas worden opgehaald, als er een de
monstratie voor een bepaald onderdeel
aan de beurt is.
Rond de tentoonstelling zyn naar goed
Nederlands gebruik enkele amateuris
tische haat-en-nijd-trekjes te bespeu
ren. De Nederlandse Trekker Trek or
ganisatie en de 'concurrerende' Stich
ting Country Tracktors bleken tot hun
grote schrik een stand tegenover el
kaar toegewezen te hebben gekregen
Ze dienden bij de Jaarbeurs
organisatie het verzoek in of de stands
aan de 'gemeenschappelijke zijde' niet
konden worden dichtgetimmerd. Dan
hoefden ze elkaar tenminste niet vier
dagen achter elkaar te zien...
Een andere opmerkelijke noot werd
verzorgd door de Rolls Royce-club Die
besloot uiteindelijk maar met te ko
men naar de tentoonstelling. Waar
schijnlijk te deftig om tussen alle sim
pele auto-hobbyclubs te moeten staan
Maar dat was ook een beetje te ver
wachten van een club die op zijn
briefpapier heeft staan 'Vermeld bij
correspondentie Uw chassis-nummer'
'Techniek in vrije tijd' wordt van don
derdag 5 mei tot en met zondag 8 mei
gehouden in het Jaarbeurs-complex in
Utrecht. Openingstijden dagelijks van
10 tot 18 uur. De Jaarbeurshallen zijn
simpel te bereiken via de achteruit
gang van het Utrechtse Centraal Sta
tion. Op de meeste stations van Neder
land worden dan ook speciale Trein-
Toegangsbiljetten verkocht.
In een groot rails-ovaal achter de
Bemhardhal rijden stoomlocomotie
ven op .Zet al te kleine schaal. Kinde
ren mogen mee als passagiers.
"HOE BETAAL IK M'N VERZEKERINGEN?" Premienota's moet u meestal voor
'n heel jaar tegelijk betalen. Niet elk salaris is daartegen bestand. Daarom deelt de
ABN ze door twaalf niet alleen die van uw autoverzekering, maar ook van uw inboe
del-, woonhuis- en aansprakelijkheidsverzekering. Alle verzekeringen worden
nauwkeurig vermeld op één polisformulier, dat is handig en overzichtelijk En u krijgt
'n fraaie opbergmap. Vraag eens wat üwmaandpremie kan worden bij de ABN Bank
Betaal gemakkelijk per maand.
M
'J V li
Y>
A
f
(1
t<mm.
l'f
De nieuwe Citroen BX: in Frankrijk niet 'aan te slepen' en ook in Nederland succesvol.
(Door Siem Leeuwenkampi
Citroen heeft met de BX
het al jaren bestaande
gemis van een model tussen
de GS en de CX nu goed
gemaakt. En dat die intro
ductie hard nodig was mag
wel blijken uit het geweldi
ge succes in Frankrijk, ze
zijn niet aan te slepen. En
opmerkelijk is de voorliefde
voor het duurdere model de
16 TRS. Dat is in Nederland
overigens net zo, en een
voorkeur voor de 14 RE.
Eind maart had Citroén al 2000
orders geboekt. En directeur Huigen
is daar wel tevreden over. „Maar dat
mag je tegenwoordig niet meer zo
gauw zijn. Dus leunen we echt niet
achterover". Er is in de auto alles
aan gedaan om het comfort op een
zo hoog mogeüjk peil te brengen. En
als dat is gebeurd door koetsenma-
ker Bertone. met een dosis Franse
snufjes en de onovertroffen veer-
techniek, dan kan er al weinig meer
fout gaan.
Het interieur is zonder meer rustig
en stijlvol te noemen. Biedt overal
plaats aan volwassen personen die
met hun benen ook behoorlijk uit de
voeten kunnen om het maar eens
stijlvol te zeggen. De voorstoelen
zijn heel slim verstelbaar door twee
flink uitgevoerde draaiknoppen aan
de voor-zijkanten van de zittingen.
Met name de verstelbaarheid van de
hellingshoek voor de zitting is per
fect regelbaar. Zijdelingse steun is
goed en het te bedienen instrumen
tarium zit op de juiste plaats.
Satelliet
De satelliet, die op vingertipafstand
zit. heeft twee tiptoetsen voor clig-
noteurs en achterruitwisser-wassei
die te stroef gaan. Temeer daar je de
clignoteurs twee keer moet bedie
nen, voor en na de bocht, moet
zoiets licht en soepel gaan. Dat is bij
de GS en CX beter geregeld. Op het
dashboard zou een lange aflegplank
niet misstaan, hoewel er redelijk wat
aflegruimte (portiervakken, hand
schoenkastje) aanwezig is.
Laten we eens gaan kijken hoe de
BX zich op de weg gedraagt en
maar meteen wat opmerkelijks
melden. Duikneigingen bij remmen
behoren tot het verleden. Voeg
daarbij het roemruchte hydropneu-
matische veersysteem, de gebleken
bochtvastheid en formidabel
werkende vier schijfremmen en er
rijdt een Citroen met gevoel voor
veiligheid actiëf en passief
rond. Bij de BX is wel voor een wat
stuggere veringskarakteristiek ge
kozen en dat maakt de rij-
eigenschappen meer voorspelbaar.
Deze test-BX was uitgerust met een
autovaria
1.6 liter motor die met een vermogen
van 90 pk de lichte auto (950 kg door
toepassing van veel kunststof, o.a.
motorkap, achterklep) een behoor
lijke trekkracht geeft. De versnel
lingsverhoudingen zijn goed geko
zen. met vooral een lange vijf. Dat
maakt een verbruik van gemiddeld 1
op 11 mogelijk als er niet volledig
van het vermogen gebruik wordt
gemaakt en de roterende snelheids
meter niet constant boven de 176
km per uur staat.
Mecano-bak
Het blijft onbegrijpelijk dat in zo'n
zoefend model de schakeling zo
schraperig moet gaan. Vooral als de
boel nog koud is. is het gevoel en het
geluid door mij wel eens omschreven
als een 'Mecano-bak'. Die fabriek
bestaat niet meer. dat zou ik van de
BX-bak liever willen zeggen. Wie
weet komt het er nog eens van.
Sturen gaat onder veel omstandig
heden goed. Kritiek geldt alleen
voor de langzame stuurbewegingen
(stadswerk en parkeren). Dat gaat
zwaar en dat is met zoveel hydrau
lisch vernuft in huis toch niet nodig.
Het zicht is rondom aanvaardbaar,
hoewel er naar achteren door de
schuine lage stand van de ruit niet
veel van ver verwijderd achteropko
mend verkeer is te zien. Anticipe
rend ril- en kijkgedrag is toch een
van de peilers van veilig verkeer.
Dus moet je de dingen wel van
tevoren kunnen zien aankomen.
De kofferbak is ruim genoeg en door
het makkelijk neerklappen van de
achterzitting ontstaat er een forse
laadruimte van 1.5 kuub. Voor- en
achterzijde zijn goed gemarkeerd,
alleen bij een diepzwarte kleur die
de testauto had, is het aan de voor
zijde by duisternis of donkere ach
tergrond soms wel eens gokken.
Fluittoon
Achterin zitten extra ruitjes in de
dakstijl, helaas zijn die wan donker
glas en dat maakt de doorkijk niet
optimaal. Heel merkwaardig bij dit
model was de hoge fluittoon die bij
een snelheid van boven 90 km per
uur te horen was. Bij flink hogere
snelheden werd het bepaald hinder
lijk. Het zal wel exemplarisch ge
weest zijn. maar het hoort toch met.
Wat ook niet hoort is de volgende
haast anekdotische ervaring. Met
de sleutel in het contact, motor uit
en de deuren uiteraard van de cen
trale vergrendeling af kun je dit
meemaken: bij het aanraken van de
deurhandel buiten gaat alles ineens
volautomatisch op slot. En daar sta
je dan met de reservesleutel ver
weg bij de importeur.'
De serie begint met een prijs f20.500
voor de BX 14 en de BX TRS komt
op f26.000. In dat prijzensegment
brengt Citroèn een auto met gedis
tingeerd uiterlijk dat toch vlot blijft
ogen. De lijn van het geheel is
verrassend, omdat die ondanks de
hoekigheid niet plomp aandoet.
Techniek en prestaties zijn zaken
die bij de BX doordacht en ruim
aanwezig zijn.
(Door Siem Leeuwenkampi
Haastig wringt de bestuurder
zich bij het tankstation tussen
de pompen en de auto's door. Hij
ontdekt een onbezette pomp die
men zelf moet bedienen. In gedach
ten verzonken vult hij zijn tank,
betaalt en wil snel verdwijnen.
Maar hij heeft de verkeerde pomp
gepakt en daarom ook de verkeerde
brandstof. Wat nu?
Dit gebeurt vaker dan men denkt.
En wie durft te beweren dat het hem
zelf niet een keer zou kunnen over
komen? By onderzoek is gebleken
dat bij de verschillende motortypen
de zaken heel verschillend liggen en
er dus geen eenheidsrecept is Er zyn
een aantal mogelijkheden.
Ten eerste: diesolie in plaats van
benzine.
De argeloze automobilist wordt al
snel verrast door een stotterende
motorwerking en overslaan van de
motor. Na enkele honderden meters
stopt de motor, want door de in
vergelijking met benzine te dikke
dieselolie ontbreekt het in de benzi
nemotor aan een intensieve verstui
ving en kan dus niet op een voor
verbranding geschikte wijze worden
vergast Binnen de kortst mogelijke
tijd is het hele brandstofsyteem door
de olieachtige vloeistof verstopt en
worden de bougies vet. Kortom,
niets functioneert nu meer
Het laten wegslepen is de enige
oplossing, en wel terug naar de
plaats waar het laatst is getankt
Niet alleen is dit dichtstbij maar de
bereidheid tot de nu noodzakelijke
hulpverlening zal. waar men zoeven
heeft betaald, ook het grootst zyn.
De tank moet namelijk geheel wor
den geleegd, wat een omslachtige
procedure is. omdat de praktische
aftapschroeven tegenwoordig nauw-
lijks meer voorkomen.
Koppelingen
De snorrende werking van de diesel
gaat over in een hard kloppen, de
verbranding gaat hortend en sto
tend. de motor vertoont een bijzon
der lawaaiig, ratelend gedrag. Wat
duidelijk wordt als men het volgen
de bedenkt: de op de vonkende
bougies aangewezen benzine ont
moet hier in de dieselmotor volko
men andere omstandigheden Er
ontwikkelt zich een weerspannig
ontstekingsgedrag en daarmee een
overmatig haperende ontsteking
De verbranding verloopt dus niet
vlot en soepel, de ingespoten benzi
ne wordt in plaats daarvan als het
ware als een samengebalde lading
ontstoken. Het gaat er ongeveer net
zo aan toe als bij de koude start van
een diesel, nu echter op een perma
nente wijze. Hierdoor wordt de mo
tor overmatig mishandeld en dit kan
het begin zijn van veel trammelant.
Daarom is het niet raadzaam te
proberen de dichtstbijzijnde hulp op
eigen kracht te bereiken Zet hem ai
en weg laten slepen
Natuurlijk moet ook in dit geval de
tank worden geleegd, maar hier
stoort een zekere benzmerest in
tegenstelling tot dieselolie in het
geheel met
Ten derde: normale benzine in
plaats van super.
De motor valt met uit; hij start ook
steeds weer en de tankinhoud kan
worden opgebruikt. Anderzijds
dreigt hier zware beschadiging van
de motor als de verwisseling onopge
merkt blijft, en dat is niet uitgeslo
ten. Wat is de oorzaak van dit dicht
bij elkaar liggen van onschadelijk
zyn en acuut gevaar?
In een op superbenzine gebouwde
motor tracht men door een bijzon
der hoge compressie van het brand-
stofluchtmengsel, dus door sterk sa
mendrukken. de in de benzine aan
wezige energie optimaal te benut
ten. Superbenzine laat zich zonder
problemen in een dergelijk kleine
ruimte samenpersen, normale benzi
ne daarentegen verbrandt bij hoge
comprimering te snel en zodoende
hard stotend en kloppend.
Een dergelijk ruw verbrandingspro
ces kan zuigers en lagers ruineren.
Niet als een behoedzame manier van
njden in acht wordt genomen en
naarmate de tank leeg wordt succes
sievelijk superbenzine bijvullen.
Ten vierde: super in plaats van
normale benzine.
Geen twijfel mogelijk, hier wordt
alleen de portemonnee schade be
rokkend. omdat nu eenmaal bij su
per ook een superbenzinemotor
hoort. Anders is deze dure vloeistof
even nutteloos als hifi-stereo op de
grammofoon van opa.
Overigens voeden talloze automobi
listen hun pretentieloze motoren
voor normale benzine bewust met
superbenzine. omdat het fabeltje
van de bruisende kracht van de
tijger in de tank eenvoudig niet uit
te roeien is.
