Pers onder vuur van een verdeelde partij
HOOG
DROOG
Indonesië
Extra-hulp
is nodig
P®
JOEGOSLAVIË
MINISTER:
Waterboer:
geen reden
voor paniek
provincie Kosovo, waar de ethnische
minderheid van de Albaniers voor aan
sluiting by Albanië is. Bij grootscheep
se rellen kwamen daar indertijd negen
mensen om het leven.
iDoor Larry Gerberi
De onafhankelijke pers in Joegosla
vië, een zeldzaam fenomeen in een
communistisch land, is onder zware
kritiek gekomen van de staats- en
partijleiders, die in toenemende pro
blemen zijn gekomen door de econo
mische neergang in het land.
Sinds de dood van leider Tito, drie
jaar geleden, heeft de Joegoslavische
bevolking aanhoudend kennis kunnen
nemen van artikelen en berichten in
de media, waarin wordt gepoogd na te
gaan waarom de Joegoslavische eco
nomie er zo slecht voorstaat, wat de
leiders daaraan willen doen en waar
om het gecompliceerde partij- en
staatsbestel niet worden vereenvou
digd.
Veel van die zelfanalyse en zelfkritiek
in de media komt van de partij
theoretici en landsleiders zelf. Maar
binnen partij en regering is grote on
rust ontstaan over het publiekelijk
uitvecnten van meningsvi schillen
over politieke beginselewn en beleids
uitgangspunten
Naar het oordeel van partijleider Ml tja
Ribicic is een aantal van de in de pers
geopperde ideeen ter oplossing van de
economische malaise "nihilistisch en
zelfs contra-revolutionair' Ribicic zei
dit onlangs in een vraaggesprek met de
gezaghebbende krant Politika.
De economische situatie is de laatste
jaren hand over hand verslechterd. Er
bestaat een inflatie van tegen de 40
procent, er is een schuld van ruim 50
miljard gulden aan het buitenland en
de werkloosheid, waarvan geen officië
le opgave wordt verstrekt, maar die
zeker al de 10 procent heeft overschre
den, stijgt nog met de dag. Daarnaast
heeft de Joegoslavische regering een
aantal noodrem maatregelen moeten
doorvoeren, die op grote .schaal worden
becritiseerd en ontdoken. Een aantal
eerste levensbehoeften is sinds kort op
de bon en het toeristenverkeer naar het
buitenland en de uitvoer van deviezen
is aan drastische beperkingen gebon
den.
Kiro Gligorov. een van de vooraan
staande economen van het land. merk
te onlangs in een vraaggesprek met een
weekblad in Zagreb op, dat de staat
zich maar zeer ten dele mag bemoeien
met het beheersen van lonen en prij
zen ..In principe behoort het vraag-en-
aanbod-mechanisme de prijzen te be
palen", aldus de econoom. Met het oog
daarop pleitte hij voor ingrijpende poli
tieke en sociale veranderingen.
Veelvormig
„Het behoort tot de verworvenheden
van iedere democratie in- •..mim'r-
ving en dus ook van een samenleving
die zijn bestaansgrond heeft in een
pluralisme van zelf-regulerende be
langen, dat iedereen in alle vrijheid
uitdrukking kan geven aan afwijken
de meningen en standpunten", deelde
dr Najdan Pasic, lid van het centrale
partijcomite mee. Van zijn uitlatingen
werd melding gemaakt door de krant
Borba.
„Toen Tito nog in de partij werkzaam
was, hield hij de zaak keurig by elkaar.
Nu zitten we met 6 partyen (van de
verschillende Joegoslavische deelrepu
blieken) die alle hun eigen belangen
nastreven", aldus Pasic.
Het begrip pluralisme heeft altyd
mo< link gelp'-'on in Joegoslavië, waar
i -u. -r.aie t< umistellingen steeds een
bedreiging vormen voor de de eenheid
van Serven. Kroaten. Slovenen, Mace-
doniers. Albaniers. en nog enkele ande
re groeperingen.
Er hebben zich nog geen grote zuiverin
gen voorgedaan onder verslaggevers
en redacteuren van de belangrijke
kranten. Maar vier vooraanstaande
journalisten gaven er onlangs de voor
keur aan nee te verkopen toen hen
werd gevraagd hun inzichten te geven
over de huidige situatie in het land.
Een journalist bij een krant in Belgra
do vertelt, dat enkele van zijn collega's
naar minder zichtbare posities zijn
verplaatst, waar zy him scherpe pen
hebben moeten neerleggen. Hy zei niet
te geloven, dat op het ogenblik sprake
is van een zuivering van de pers op
grote schaal.
Een Westeuropese diplomaat schrijft
de onrust binnen de communistische
party toe aan haai" eigen onzekere
positie. Slechts 10 procent van de 22
miljoen Joegoslaven is lid van de par
tij. Ook de zorgvuldige uitgestippelde
koers van politieke onafhankelijkheid
van zowel het oostelyke als westelijke
machtsblok is niet bevorderlyk voor
het vlekkeloos functioneren van de
party. Een andere westerse diplomaat
benadrukte echter, dat de crisis binnen
de party met het gevolg is van een
machtsstrijd tussen progressieve en
conservatieve stromingen daarin.
..Verschillende personen, die verster
king van het centrale gezag voorstaan
behoren op andere gebieden tot de
meest vooruitstrevenden" zei hy.
De economische crisis heeft het land er
niet van kunnen weerhouden een
steeds westerser aanzien te krijgen. In
Belgrado, de hoofdstad van Servië en
de gehele federale republiek ziet men
praktisch uitsluitend Westerse kle
ding. Het buitenlandse filmaanbod in
de bioscopen bestaat byna geheel uit
Amerikaanse en West-Europese pro-
dukties.
De Joegoslavische party verwerpt een
staatsbestel in de styl van de landen
van het Sovjetblok, maar ook de direc
te democratie van de Westerse landen
vindt in de ogen van de leiders geen
genade. De kans zo daarmee te groot
worden, dat de regionale tegenstellin
gen het land uit elkaar scheuren.
Dergelyke tegenstelling laaiden twee
jaar geleden hoog op in de Serviscne
Enkele kranten leverden toen kritiek
op de regering wegens het achterhou
den van informatie over het conflict in
Kosovo. Zy besloten vervolgens zelf de
oorzaken en achtergronden van het
geschil te belichten. Deze aanpak is
blijven bestaan nu de economische
situatie alle aandacht opeist. Het kon
daarom niet uitbUjven. dat de pers in
aanvaring kwam met het door de rege
ring uitgestippelde beleid.
Het centrale comité bepleitte vorige
maand van iedere beweging, die een
aantasting vormt van het bestaande
politieke systeem de kop in te druk
ken. Maar de partij onder leiding van
Ribicic wil daar niet aan en heeft
uitgesloten, dat op grote schaal tegen
nietwelgevallige publikaties in de me
dia zal worden opgetreden.
„Wij staan open voor kritiek, maar die
moet wel zijn gefundeerd", aldus Ribi
cic.
Westers
ZATERDAG 16 APRIL 1983
PZC/opinie on achtergrond
Door Bob Mantirii
JAKARTA Nederland gaat in
samenwerking met de Indonesische
regering een actie op touw zetten
om de deelnemers van de intergoe-
vernementele groep voor Indonesië
(IGGI) aan te sporen meer ontwik
kelingshulp te geven aan Indonesië.
Dat verklaarde de minister voor
ontwikkelingssamenwerking Eegje
Schoo in een exclusief interview.
„Een van myn belangrijkste conclu
sies van mijn tiendaagse bezoek aan
Indonesië is. dat ik als voorzitter
van de IGGI-vergadering van plan
ben om zeer gemotiveerd de donor
landen erop te wyzen dat Indonesië
op een moment van ontwikkeling
verkeert, waarby extra hulp extra
nodig is".
Minister Schoo, die tydens haar
bezoek een groot aantal ontwikke
lingsprojecten heef geinspecteerd en
gesprekken heeft gehad met talrijke
ministers in het nieuwe, kabinet van
president Soeharto. voegde daar
aan toe dat m „de komende weken
en maanden hard gewerkt zal wor
den om de individuele leden aan te
spreken en aan te sporen tot het
leveren van een flinke bijdrage"
Indonesië wil tussen de twee en drie
miljard dollar lenen van de IGGI Is
dat. een haalbare zaak?
Schoo: „lk hoop dat de landen die
op dc jaarlijkse donorlanden
conferentie aanwezig zullen zijn,
hetzelfde zullen doen als Neder
land. Dat is tenminste het handha
ven van de omvang van de hulp van
het afgelopen jaar. Als dat zo is,
halen we ongeveer het bedrag dat
nu is gesginaleerd".
De club van rijke landen heeft vorig
jaar totaal ruim twee miyard dollar
aan Indonesië toegewezen voor zyn
opbouwinspanningen. Maar Indone
sië heeft in totaal zeventien miljard
dollar aan schulden uitstaan in het
buitenland.
Als de olieprijzen nog meer gaan
dalen dan zou het op den duur een
uiterste moeilijke zaak worden om
de schulden terug te betalen. Hoe
staat de IGGI tegenover dit pro
bleem?
„Ik denk dat de Indonesische rege
ring heeft geleerd van gevallen als
Mexico, misschien ook Argentinië,
waar de schuldenlast niet meer han
teerbaar was voor de eigen regering,
maar ook voor de hulpverlenende
landen. Indonesië zegt: we streven
naar een bepaald maximum aan
schulden. Dat heeft konsekwenties
voor wat donorlanden nu wordt ge
vraagd: meer snel besteedbare hulp
en matig desnoods de projecthulp,
hoewel dit het totale hulpbedrag
bepaald niet mag verminderen".
Levert de Iggi-hulp een bijdrage aan
overbrugging van de kloof tussen
arm en rijk in Indonesië?
„De hulp komt voor een groot deel
terechtkomt m de agrarische sector.
Daar vmd je heel veel landloze boe
ren. De transmigratieprojecten, zo
als ik die heb gezien, waarby landlo
zen uit het overbevolkte Java „emi
greren" naar dunbevolkte gebieden
elders om die tot ontwikkeling te
brengen, gaan eigenlijk over het
helpen van de armsten der armen.
Met name het stimuleren van die
transmigratieprojecten zal een van
de belangrijkste prioriteiten zijn in
de komende vijf. zes jaar".
U vindt dus dat de ontwikkelings
hulp goed besteed is in Indonesië''
„In ieder geval denk ik dat het heel
belangrijk is om die ontwikkelings
hulp niet alleen in stand te houden,
maar waar mogelijk ook te vergro
ten. Ik kan natuurlijk niet beoorde
len of altijd, op elk moment, elke
cent goed besteed is. Maar wat de
Indonesiërs zelf doen in samenwer
king met de donorlanden heeft zo'n
grote dynamiek, dat het zal leiden
tot een sociaal en economisch suc
ces".
Uit haar (een uur lang) gesprek met
president Soeharto heeft minister
Schoo een inzicht gekregen in de
belangrijkste prioriteiten die het ko
mende vijfjarenplan van de regering
zullen gaan kenmerken
„Wat mij trof is de sterke bewogen
heid van president Soeharto met de
situatie van de armste groepen. De
problematiek van de landloze boe
ren zal sterke aandacht krijgen.
Maar er is ook een van visie getui
gend groot industrieel ontwikke
lingsplan gemaakt. Daardoor komt
samenhang in de economische dy
namiek".
Minister Schoo
FALCON CREST'S EMMA:
'Voor mijn tweeling werd ik
waanzinnig...'
De supersnelle diëten die u
bikini-slank maken.
DORIS, het lelijke eendje uit
FAME: Ik dacht dat ik nooit
een vriend zou vinden.
TV-kijkster liet FRED
OSTER miljoenen na.
BELEEFT MEE IN
Overal te koop voor f 1,8S
Een beetje ouderwetse aard
rijkskundeles, vroeger op
school? Je hebt een slaperdijk en
een wakerdijk langs onze rivieren.
Bij extreem hoge waterstanden
blijft de rivier niet in zijn bedding,
treedt buiten de oevers en over
spoeld de slaperdijk, waardoor ui
terwaarden blank komen te staan.
Maar de wakerdijk houdt het was
sende water tegen, zodat steden en
dorpen niet onder water komen te
staan. Precies zo gebeurt het op
het ogenblik, nu het voor ons land
toonaangevende peilmeetstation
van rijksioaterstaat in Lobith-
Tolkamer waterstanden doorgeeft,
die schommelen tussen 15.60 en
15.75 meter boven Nieuw Amster
dam Peil (NAP). Een normale zaak
dus. De uiterwaarden lopen vol,
maar daar zijn ze dus voor. Als
extra veiligheid. Over de waker
dijk zal het water niet komen.
Dat voorspelt de heer S. de Boer
1571 uit Arnhem, hoofd van de
afdeling berichtgeving van rijks
waterstaat, die zich al 28 jaar lang
elke dag met de waterstanden be
zig houdt. Hij is de man die water-
staatgegevens verzamelt, interpre
teert. prognoses maakt en dat al
les doorspeelt naar schippers,
landbouwers en belanghebbende
instanties. De man van de stem op
het bandje van de autofoon die
automatisch waterstanden en be
langrijke watergegevens doorgeeft
aan ieder die het telefoonnummer
van de autofoon draait. In bij
gaand verhaal laten we onze na
tionale waterstandenautoriteit
aan het woord
Maar wij moeten exacte informatie
verstrekken zodat boer en schipper
kunnen zeggen „nou weet ik waar ik
aan toe ben". Gevoelsmatig weet ik,
door de ervaring, wat er gaat gebeuren
en hoe hoog het water komt. De com
puter in Den Haag voorspelde dat het
16.10 meter zou worden Dat heb ik
nooit gezegd. Wy hebben het steeds
gehouden op een top van 15.80 tot 15.85
meter. Gevoelsmatig weet ik dat. maar
dat voorspellen blijft natuurlyk en
vooral zenuwslopend. Want je zal het
maai- eens mis hebben... Er staat kost
baar materiaal in en langs de rivier".
Overigens heeft „Den Haag" de foutie
ve computervoorspelling van 16.10 me
ter boven NAP by Lobith al snel laten
vallen en de conclusie van de „water-
boer" overgenomen. De heer De Boer
werkt onder meer met gegevens van de
peilmeetstations in Arnhem, Lobith,
Pannerdensekop, Nijmegen, IJsselkop,
Zutphen en Olst. Bovendien krijgt hy
van de Duitse waterstaat de gegevens
over de Ryn en de zyrivieren Neckar,
Mainn. Lahn. Moezel en Ruhr
Duits
„Die Duitse gegevens zijn heel belang
rijk. Ik destilleer daar de verwachtin
gen voor ons gebied uit en neem dan
een veilige marge van een paar centi
meter. Beneden Keulen is op het ogen
blik in de zijrivieren van de Rijn
overal val, Alleen boven Keulen is nog
water was en slechts daarmee houden
we nu nog rekening. De oorzaak van
het hoge water was, zoals meestal, de
combinatie van veel smeltwater in de
Zwitserse Alpen en de regen in het
Duitse stroomgebied van de Rijn".
Boeren in de uiterwaarden hebben de
neiging om bij hoog water snel ach en
wee te roepen. Maar een boer die voor
vele duizenden kunstmest over zyn
land strooit kan uit, ervaring weten dat
dit weggegooid geld is als hij nog hoog
water in deze Lijd van het jaar kan
verwachten. Hetzelfde geldt voor boe
ren die hun vee niet op tijd hebben
weggehaald. En voor campinghouders
en bezitters van caravans die hun
eigendommen in de uiterwaarden heb
ben staan. Met wonen en werken in de
uiterwaarden moet je leren leven. Zo
simpel ligt dat...
hooguit 15.85 meter boven NAP „Al
zouden we ooit weer die 16.15 meter
bereiken, het water komt nooit over de
dijk Natuurlyk ontstaat wel schade
aan de landbouw en de veeteelt. De
polders lopen onder en de pontveren
gaan uit de vaart, maar angst voor een
grote overstroming hoeft er niet te zijn.
Geen paniek", zegt de nuchtere Fries
relativerend. „In 1926 werd het by ons
bekende maximum bereikt met een
stand bij Lobith van 16.97 meter boven
NAP. Wij hebben nu, dankzij onze
peilmeetstations, zoals hier in Lobith,
een goed beeld van wat er gaat gebeu
ren. Wat zich op de rivieren afspeelt. Zo
kunnen we ook prognoses maken".
Gevoel
Het water kan voor, voor veel mensen,
niet hoog genoeg komen.
„Men wil zo graag horen dat het erg is.
Men tracht twee keer per jaar steeds van ons te horen hoe erg het is. Maar er is niets
abnormaals aan de hand. Hoog water, ja. Nou en? Dat is alleen erg lastig in de
ondergelopen uiterwaarden. Maar er is geen enkele reden tot paniek". Hoezo stugge, zwijgzame
noordeling? De 57-jarige Sieds de Boer, wiens scherpe 's' zijn Friese afkomst verraadt, praat
honderduit over zijn werk, dat, naar het lijkt, ook zijn hobby is geworden in de 28 jaar dat hij nu
al „de man van de waterstanden" is. Want zo lang heeft het hoofd van de afdeling berichtgeving
van rijkswaterstaat al dag in dag uit te maken met waterstanden en alles wat er bij hoort.
„Na de bevrijding in 1945 kwam ik by
waterstaat. Een hele overgang want ik
kwam uit de klei. Het Friese platte
land. waar mijn ouders een boerderij
hadden Aanvankelijk werkte ik bij
waterstaat m Friesland en later, in
1953 en 1954 gedetacheerd naar het
rampgebied in Zeeland dat door de
watersnood was getroffen. Ik deed
daar, in Zierikzee, administratief wa
terstaatswerk. In 1955 kwam ik naar
Arnhem en toen begon voor my de
periode van de waterstanden, die ten
behoeve van de scheepvaart en de
landbouw via diverse media worden
doorgegeven. Teletext, radio, auto
foon. pers en de automische peilspre-
kers. Bestemd voor de schippers, de
mensen langs de rivier, de landbouwers
en de steenfabrikanten. Deédoor my
verzamelde gegevens gaan naar onze
dienst verkeerskunde ter verspreiding
en ook wordt er intem gebruik van
gemaakt. Voor de stuwen of wanneer er
iets bij de rivieren gebouwd moet wor
den".
De „waterboer". zo wordt hij genoemd
door Jan Pelleboer, door zijn water
staatcollega's. door schippers en door
journalisten die regelmatig van zijn
informaties gebruik maken. In 28 jaar
waterstanden en veldwerk langs de
rivieren zijn tal van aardige bijzon
derheden in het geheugen van de
waterboer gegrift. Zoals de strenge
winter van 1963. „Alles was bevroren.
Ik heb gezien, dat toen de auto's over
de rivier reden". En: „In februari 1970
noteerde ik de hoogste waterstand. We
bereikten toen een top van 16.15 meter
boven NAP bij Lobith".
Die stand zal nu zeker niet worden
bereikt. De heer De Boer houdt het op
