o
VREDESPLAN
OOST-WEST
GeWtwteP°nV°°
^tneiw*
Pieter Botha
speelt poker
LINKS OVER GROEN
F-
Er blijven steeds minder
gematigde Palestijnen over
PZC/°Pinie en achtergrond
Kohl heeft belang
bij kalme Reagan
vUaminen
'BLANKE'
GRONDWET
WOENSDAG 13 APRIL 1983
(Door Marien van den Bos)
DEN HAAG Het Amerikaanse plan voor vredesonderhandelingen in het
Midden-Oosten is onderuit gehaald. Een van de belangrijkste Palestijnse
voorvechters van een dialoog met Israël, PLO-diplomaat Issam Sartawi, werd
dinsdag onder grote belangstelling in Amman begraven. De gematigde koers die
PLO-Ieider Jasser Arafat de laatste tijd was ingeslagen, lijkt op niets uitgelopen:
de strijd om het Palestijnse vraagstuk in het Midden-Oosten is weer open.
erg klein en konden de besluiten ook den gesteund, met ieder een eigen
belang bij vrede, dan wel spanning en
oorlog in het Midden-Oosten. Een van
de breekpunten m het overleg tussen
Arafat en koning Hoessein was daarom
ook de eis van Arafat eerst een topcon
ferentie van de Arabische Liga te orga
niseren. voordat formeel akkoord kon
worden gegaan met enige vorm van
mandaat voor de Jordaanse koning om
namens de Palestijnen op te treden.
Hoewel het akkoord is afgesprongen,
ziet het er alsnog naar uit dat er een
dergelijke topconferentie komt in Ma
rokko. Volgens de woordvoerder van
het kantoor van de Arabische Liga in
Den Haag is alleen het tijdstip nog een
probleem. Oorspronkelijk was aan
staande zaterdag en zondag gepland,
maar dat wordt waarschijnlijk uitge
steld. Syrié was ook van plan te komen,
maar je weet nooit of ze op het laatste
Syrië
De Palestijnse Nationale Raad,
soort parlement in ballingschap, had in
Algiers, in februari, PLO-leider Arafat
enige manoeuvreerruimte gegeven om
met de Jordaanse koning Hoessein te
praten over een gezamenlijk diploma
tiek offensief Op een enkele extremist
na waren de meeste Palestijnse leiders
in ballingschap het erover eens dat de
tijd drong; de politiek van de Israëli
sche regering Begin is er onomwonden
op gericht de westoever van de Jor-
daan te veijoodsen, dan wel te annexe
ren. Terwijl dit de enige plek is waarop
ooit een eventuele Palestijnse staat
gevestigd kan worden.
Maar de eenheid onder de acht ver
schillende organisaties die tezamen de
Palestijnse Bevrijdingsorganisatie
PLO vormen (nog afgezien van de
verschillende vleugels binnen de
grootste groep, Al Fatah) ging in Al
giers opnieuw boven alles. Daardoor
werd de speelruimte voor Arafat wel
nog door elke groep anders geïnterpre
teerd worden.
Zo kon de zondag vermoorde Sartawi
beweren dat met het overnemen in
Algiers van de vredesvoorstellen van
Brezjnjev van 1982. de staat Israël
expliciet door het. Palestijnse parle
ment erkend werd. Radicale groeperin
gen als het Volksfront voor de Bevrij
ding van Palestina van (de christelijk-
Arabische arts) George Habasj en het
Democratisch Front voor de Bevrij
ding van Palestina van Naif Hawatmeh
ontkennen dit ten stelligste. De „Zwar
te Juni Organisatie" van Aboe Nidal
(bijnaam voor Sabri al-Banna). die
verantwoordelijk is voor een aantal
aanslagen, waaronder die op Sartawi
van afgelopen zondag, staat sinds 1976
echter volledig buiten de PLO-
organisatie.
Daarbij komt dat de verschillende or
ganisaties binnen de PLO door vaak
verschillende Arabische landen wor-
(Door Hannes Koppi
Door de kritieke stand van zaken bij de Amerikaans-Russische
ontwapeningsonderhandelingen in Genève krijgt de Duitse bonds
kanselier Helmut Kohl een bijzondere rol toebedeeld. Nog deze week
(vrijdag) zal hij op Amerikaanse uitnodiging met president Reagan een
uitvoerig gesprek hebben. Maar ook de Russen willen blijkbaar op
korte termijn poolshoogte nemen van het standpunt van de Westduitse
regering inzake ontwapening en het NAVO-rakcttenbesluit. Want nog
voordat Kohl op 4 mei voor het op 6 maart nieuw gekozen Westduitse
parlement zijn regeringsverklaring aflegt, reist hij naar Moskou om
met de Russische topleiders over deze en andere voor de Westduits-
Russische verhouding belangrijke vraagstukken te spreken,
Hoewel de bondskanselier een fer
vente aanhanger is van de Atlanti
sche alliantie, en dit voor niemand
onder stoelen of banken steekt, zal
de Westduitse regeringsleider in
Washington president Reagan be
slist niet aanmoedigen tot grotere
hardheid door alles wat bewape
ning en de houding tegenover de
Russen betreft op één kaart te
zetten en desnoods een nieuwe
koude oorlog met de Russen te
riskeren.
Wellicht zal Kohl na een gesprek
met Reagan waarin hij de Ameri
kanen van een buigen-of-barsten-
houding weerhoudt, ook in Mos
kou wat betere troeven in de hand
hebben Misschien zijn ook de Rus
sen dan wat de westerse doelstel
lingen inzake ontwapening betreft
wat toegeeflijker en doen water in
de wjjn.
Nul-optie
Hoewel de regering'in Bonn de
nul-optie inzake middenlange-
afstandsraketten bepleit,zal zij
toch eerder dan de Amerikanen
een compromis aanvaarden als de
weg daartoe open staat. Het gaat
voor de Westduitsers namelijk niet
alleen om raketten en Europese
veiligheid, het gaat hen er bijvoor
beeld ook om. handel met de Sow-
jetrUnie en het Oostblok te kun
nen drijven.
Wel krijgt president Reagan van
Kohl dc verzekering dat de Sow-
jet-Unie geen technisch verfijnde
strategische produkten geleverd
zal worden die door de Russen
voor militaire doeleinden kunnen
worden gebruikt. Kohl zal zeer
zeker begrip tonen voor de boyco-
tcisen van de Amerikaanse presi
dent als het tot het uiterste komt.
Maar hij moet ook het standpunt
in de zienswijze van het Westduit
se bedrijfsleven accepteren, dat
de kwestie van strategische goe
deren wat genuanceerder dan pre
sident Reagan ziet, die in de herfst
een nieuwe verkiezingscampagne
wacht.
Het Westduitse, Kohl steunende
bedrijfsleven wil niet in een han-
delsoorlog betrokken worden,
noch met Rusland, noch met Ame
rika, want dat zou de economie en
de politiek van ontspanning niet
ten goede komen. Tegenover het
Duitse volk en de oppositie, die
twijfel koestert over de Ameri
kaanse politiek van militair over
wicht, wil Helmut Kohl zich nu als
een staatsman laten zien die men
op reis kan sturen en die voor
eigen belangen opkomt.
Overwicht
En wat de militaire sterkte van de
Russen betreft, is men er in Bonn Helmuth Kohl
niet zo zeker van dat het Oostblok,
behalve dan op het gebied van
atomaire middenlange-
afstandsraketten, werkelijk een zo
groot overwicht tegenover de wes
terse defensie bezit. In elk geval
zijn de Russen niet in staat alleen
door militaire dreiging het Westen
zijn politieke wil op te leggen of tot
politieke capitulatie te dwingen.
Tot die slotsom zijn deskundigen
van het Westduitse ministerie van
defensie in een soort witboek geko
men. waarin de stand van militaire
bewapening tussen beide blokken
eens nauwkeurig vergeleken
wordt. Voor deze studie werd nog
onder de oude bondskanselier Hel
mut Schmidt opdracht gegeven.
Misschien zal onder de nieuwe
minister van defensie. Woemer,
het een of ander kapittel in het
witboek nog worden veranderd om
er eventueel meer nadruk mee op
aanvullende bewapening te leg
gen.
Kalmte
Maar ook volgens de huidige situa
tie. zeggen de experts van het
Westduitse ministerie van defen
sie, is het Warschau-pact niet in
staat een oorlog tegen het Westen
met succes te beëindigen. En wat
de Sowjet-Ume betreft is ook niet
alles nieuw waarmee gedreigd
wordt, zeggen ze
In dc door het w eekblad Der Spie
gel gedeeltelijk gepubliceerde
maar verder nog geheim gehou
den studie wordt echter voor een
politiek van confrontatie gewaar
schuwd die onvermijdelijk tot een
toespitsing van het conflict tussen
Oost en West zal leiden. Ook dit
zal voor Helmut Kohl reden zijn
om president Reagan tot kalmte
te animeren.
ADVERTENTIE
i uoordevol vers
,ol-B°° gezond-
lekkeren 6
moment besluiten af te zeggen, zo
redeneert men In Arabische knng. Een
ander lid van het zogenaamde Afwij
zingsfront (van vredesonderhandelin
gen). Libië, wordt niet in Marokko
verwacht.
Het is op dit moment Syrië, dat een
cruciale rol speelt in de fracticstrijd
tussen Arabieren in het algemeen en
Palestijnen in het bijzonder. De Syri
sche leider Assad heeft met grote
argusogen de vrijage tussen Hoessein
en Arafat gevolgd: zijn Russische
bondgenoten de mogelijkheid vaneen
succes voor de Amerikaanse diploma
tie. Het ziet ernaar uit dat opnieuw de
wegen naar een oplossing in het Mid
den-Oosten via Damascus lopen. Zelfs
Aboe Nidal, de man achter de moord
op Sartawi, opereert tegenwoordig uit
Syrië, het land waartegen oorspronke
lijk zijn Zwarte Juni-organisatie werd
opgericht.
Evenmin als de PLO, wordt de feitelij
ke annexatie door Israël van de op
Syrië veroverde Golanhoogte in het
vredesplan van Reagan zelfs maar ge
noemd. Het Syrische bewind voelde
zich steeds meer buitengesloten, voor
al toen de Al Fatah-organisatie van
plan zei te zijn haar hoofdbureau van
Arafat
Damascus naar de Jordaanse hoofd
stad Amman te willen verplaatsen.
Terwijl het Syrische leger bij de Israëli
sche invasie van Libanon de zwaarste
klappen heeft opgevangen.
Volgens westerse diplomatieke bron
nen is de kracht van het Syrische leger,
dank zij enorme wapenleveranties van
de Sowjet-Unie, inmiddels groter dan
voor de confrontatie met Israël in
Libanon, in de zomer van het afgelopen
jaar. En behalve de enorm toegenomen
Russische militaire en politieke steun
aan het regime-Assad, lijkt Moskou de
laatste weken meer kleine diplomatie
ke succesjes in het Midden-Oosten te
boeken.
Contacten
Delegaties van landen van het Afwij
zingsfront en de PLO hebben de laat
ste weken verschillende contacten
met Russische autoriteiten achter de
rug. En zelfs de meest pro-Westerse
landen in de regio, Egypte en Saoedie-
Arabiè, hebben in officiële verklarin
gen laten weten een verbetering van
de betrekkingen met de Sowjet-Unie
te overwegen. Dit alles is een teken
van de groeiende kritiek en onvrede
bij vriend en vijand over het gebrek
aan daadkracht van Washington.
In plaats van tijdig en onomstotelijk te
bewijzen dat het hem ernst was met de
„Jordaanse optie" voor een oplossing
vdn het Palestijnse vraagstuk, heeft
Reagan de onderhandelingen tussen
Arafat en Hoessein lijdzaam afge
wacht. Pas vlak voor het weekeinde
waarin in Amman de beslissing viel, zei
de Amerikaanse regering „haar best te
zullen doen te bereiken dat Israël haar
nederzettingenbeleid op de bezette ge
bieden niet uit zal voeren". Hoessein en
Arafat hadden meer nodig dan dat om
indruk te maken op hun Arabische en
Palestijnse achterban.
De Amerikaanse opschorting van de
levering van F-16 gevechtsvliegtuigen
aan Israel, hoewel gepresenteerd als
drukmiddel, bleek slechts een juridi
sche achtergrond te hebben, terwijl de
levering van de Sidewinder-raket ge
woon doorgaat. Reagan dacht in een
grote hoeveelheid persoonlijke tele
foontjes naar Hoessein en andere be
vriende Arabische staatshoofden de
loop van de geschiedenis te kunnen
keren; hij ving bot.
Arafat weigerde in de afgelopen be
sprekingen met Hoessein dan ook in
goed vertrouwen Hoessein op zijn
woord te geloven dat het Reagan ernst
was met de Palestijnse zaak. In krin
gen rond Arafat is vernomen dat zijn
weigering in een slotcommuniqué een
verwijzing naar het plan-Reagart-Jbp te
nemen eveneens van doorslaggevende
aard is geweest bij het mislukken van
de besprekingen. Bovendien is het nog
de vraag of het Arafat zou lukken een
groot deel van de Palestijnen van de
noodzaak van een kniebuiging voor de
Amerikanen te overtuigen.
Les geleerd
De Egyptische president Moebarak
heeft de les van wat er met zijn voor
ganger Sadat gebeurde, toen hij zich
isoleerde van de Arabische wereld,
geleerd. Toen premier Van Agt hem
vorig jaar zomer in Cairo ontmoette,
waarschuwde hfj al voor een radicalise
ring van Palestijnen wanneer er in het
Westen, de Verenigde Staten voorop,
met serieus wordt gewerkt aan een
oplossing voor de Palestijnen, en de
Israëlische regering wordt gestopt in
haar agressieve annexatiepolitiek.
Na een reeks slachtoffers onder gema
tigde PLO-aanhangers in en buiten
Israël, heeft Aboe Nidal opnieuw in
Portugal toegeslagen. Gevreesd moet
worden dat cr steeds minder „gema
tigde" Palestijnen overblijven het
zij door teleurstelling, hetzij vanwege
deze interne strijd.
Door Karl Breyer)
In het Zuidafrikaanse blanke parlement (de Volksraad in Kaapstad) is
het debat begonnen over de door premier P. W. Botha voorgestelde
wijzigingen van de Grondwet. Deze behelzen grotere uitvoerende
macht voor de minister-president en het inruimen van parlementaire
zetels voor indiërs en kleurlingen met uitsluiting van de zwarten. Botha
heeft hierover een referendum onder de blanke kiezers aangekondigd,
maar een datum daarvoor is nog niet genoemd. De speciale minister
voor grondwetswijzigingen, Chris Heumis, verwacht dat het parlemen
taire debat twee maanden in beslag zal nemen, waarbij geen bijzonder
heden bekend zullen worden gemaakt.
wlmperium Anglo American
Company en financieel sponsor
van de Progressieve Partij, ge
looft dat Botha's plannen „serieus
beschouwd moeten worden; ook
als men het niet daarmee eens is
en denkt dat zij niet ver genoeg
gaan".
Andere progressieve politici zien
zich gesteld voor het dilemma door
zich uit te spreken tegen Botha's
plannen in dezelfde politieke hoek
te worden gedrukt als de conserva
tieve 'verkramptes' en de Herstig-
te Nasionale Party. Sommige
waarnemers menen zelfs dat de
progTessieven zo verdeeld zijn. dat
het makkelijk tot een splitsing van
de partij zou kunnen komen, waar
bij dan mevrouw Helen Suzman,
Alexander Boraine en vooral de
leider Frederik van Zijl Slabbert
de linkervleugel zouden vormen,
die tegen de plannen van Botha
gekant is.
Sommige politieke waarnemers
zien in de stap van minister
president Botha een bijzonder
slimme zet. De rechtse Conserva
tieve Party onder dr. Andries
Treumicht en de Herstigte Nasio
nale Party van Jaap Marais, als
ook de linkse Progressieve Federa
le Partij (van kleurlingen en in
diërs i roepen steeds harder om
nieuwe verkiezingen. Op die ma
nier zou volgens deze partijen kun
nen worden vastgesteld wat de
blanken werkelijk denken van Bo
tha's hervormingsplannen.
Op 10 mei worden in de door
conservatieven beheerste distric
ten in Transvaal tussentijdse ver
kiezingen gehouden. Verwacht
wordt dat deze zullen uitmonden
in verlies voor de Nasionale Party
en winst voor Treumichts Conser
vatieve Party. Ook in de andere
kiesdistricten van Transvaal en
Oranjevrijstaat genieten Botha's
plannen bepaald geen algemene
steun en wordt aangedrongen op
verkiezingen in plaats van een
referendum om de mening van de
blanken te peilen.
Verkiezingen
In geruchten wordt beweerd dat
het kabinet-Botha onderling ver
deeld is. Zo zou minister F. W. de
Klerk (binnenlandse zaken en lei
der van de conservatieven in
Transvaal) eigen opvattingen over
de hervormingsplannen hebben.
In het parlement vroeg maandag
de afgevaardigde van de (blanke)
Progressieve Partij, Harry
Schwarz, om nieuwe verkiezingen.
Blijkbaar denkt Botha middels
het aangekondigde referendum
verkiezingen te kunnen vermij
den. Hij weet dat vooral de Pro
gressieve Partij verdeeld is in
haar opvattingen over zijn her
vormingsplannen, hetgeen duide
lijk tot uitdrukking komt in ver
schillende reacties van bekende
persoonlijkheden in deze partij.
Zo meent Harry Schwarz, een uit
Hitler-Duitsland gevluchte jood,
dal Botha de steun zal hebben van
de 'gematigde hervormers'. Harry
Oppenheimer, de vroegere presi
dent-directeur van het mijnbou-
Dictatuur
Tot deze laatsten behoort ook de
politiek zeer invloedrijke professor
Nic Olivier, die dezer dagen nog
verklaarde dat hij vreest dat de
premier-nieuwe-stijl een dictator
zou kunnen worden. Het grootste
gevaar ziet hij echter in liet feit dat
de zwarte bevolking dus de
meerderheid van de bevolking
geen deel uitmaakt van de hervor
mingsplannen. Hfj meent dan ook
dat dit tot nieuwe conflicten en
uiteindelijk tot een ramp zal lei
den.
De Progressieve Partij de enige
echte blanke oppositie in Zuid-
Afrika staat dus voor moeilijke
problemen. Zij heeft nu al het
imago overal tegen te zijn en kan
zich dus nauwelijks permitteren
niet aan het refereundum deel te
nemen. Het is zelfs aan te nemen
dat ten minste 40 procent van de
partijleden voor Botha's hervor
mingen zal stemmen. Verwacht
wordt dat verder 75 percent van
de Nasionale Partij en zelfs meer
dan 90 procent van de Nieuwe
Republikeinse Partij Botha zullen
steunen.
Kansen
Toch menen goed geïnformeerde
politieke waarnemers dat premier
Botha een pokerspel is begonnen
dat wel eens het einde van zijn
loopbaan zou kunnen betekenen,
namelijk als de voorgestelde ver
anderingen geen oplossing voor de
problemen van Zuid-Afrika bren
gen. Ook bij een gewijzigde grond
wet staan de zwarten immers bui
tenspel. Het is ook nog geenszins
zeker of de kleurlingen en indiërs
wel willen meedoen. Slechts een
tweede referendum zou daarin
klaarheid kunnen brengen
Botha zal na een voor hem succes
volle volksraadpleging verdere
concessies moeten doen. Dat bete
kent dat de invloed van de rechtse
partijen nog verder zal toenemen
en dat de rots die de Nasionale
Partij eens was, nog verder zal
afbrokkelen. Een vicieuze cirkel
waaruit ook premier Botha moei
lijk zal kunnen ontsnappen.
Onze linkse landbouwministers
ontbreekt het noch aan intel-
Tett noch aan idealisme, maar wel aan
praktische kennis en inzicht van de
harde praktijk van het boerenleven",
aldus een functionaris van het Franse
ministerie van landbouw vorig jaar
op de Parijse landbouwtentoonstel
ling in een vertrouwelijk gesprek met
ondergetekende. Aan die woorden
moest ik denken toen ik de beschou
wingen van Den Uyl c.s. las, geuit op
het landbouwcongres dat de PvdA
onlangs in Wageningen hield. De PvdA
houdt zich in het algemeen niet al te
veel met landbouwzaken bezig, reden
te meer om verheugd te zijn met het
huidige congres over de landbouw.
Wat mij betreft duurde die vreugde
echter kort. De mensen in de landbouw
moeten korter gaan werken, zei Den
Uyl. want dan komen er wellicht twin
tig vijfentwintig duizend banen vrij
voor de huidige werkelozen. Hoe moet
dat geregeld worden? Door samenwer
king in de landbouw. Grootschaliger
gaan werken door de structuur van het
gezinsbedrijf te doorbreken. In plaats
hiervan nieuwe samenwerkingsverban
den. coöperaties (ander woord voor
kolchose?) en dergelijke. Desnoods
moeten de overheidsubsidies en -maat
regelen erop geënt zijn dit soort samen
werkingsverbanden min of meer dwin
gend te bevorderen aldus Den UyL
De sector landbouw dus als expansie-
vat. dat leegloopt als er gebrek is aan
arbeid in de andere sectoren en dat de
werkelozen op moet vangen in slechte
tijden. In feite is zo'n opvatting de pure
ontkenning van het economisch be
lang van de sector landbouw. Je hebt
alleen een afgeleide waarde namelijk
die van opvangcentrum, expansievat
eu'of spons. De laatste wordt leegge-
knepen of mag vollopen al naar gelang
de omstandigheden. Landbouw wordt
opgehangen aan de werkgelegenheid.
Mi. is deze opvatting dodelijk. De
echte situatie is juist omgekeerd.
Landbouw is als één van de zeer weini
ge sectoren geheel overeind gebleven
in de economische winter van de begin
jaren tachtig. Wat meer is, landbouw
draagt veertien miljard netto bij per
jaar aan de betalingsbalans. Land
bouw is de grootste leverancier van
exportgoederen etc. etc. Werkgelegen
heid in dit land en elders wordt niet
bevorderd door baantjes te (heriverde-
len en andere plannen. Nee, ten princi
pale kan de werkgelegenheid alleen
maar aantrekken bij een gezonde eco
nomie bij sectoren in industrie, dien
sten, en land- en tuinbouw die floreren
en dus investeren, uitbreiden en inno
veren. Landbouw is. mede vanwege
zijn kleinschalige structuur van gezins
bedrijven, flexibel genoeg om enerzijds
in slechte tijden de broekriem aan te
halen en anderzijds tegelijkertijd over
eind te blijven en verder te investeren
en te vernieuwen. Dankzij het overeind
blyven van de landbouw, is de hele
scala van industrieën en bedrijven die
men met agri-business aanduidt, in
redelijk tot goede welstand gebleven.
De intrinsieke waarde van de land
bouw die juist in deze jaren door
toonaangevende economen in de hele
westerse wereld weer ontdekt en naar
voren gebracht wordt en zelfs als
lichtend voorbeeld aan andere secto
ren wordt voorgehouden, ontkent Den
Uyl dus de PvdA met dit soort
uitspraken. Ten behoeve van de werk
gelegenheid zou de landbouw een an
dere structuur moeten kiezen. Trou
wens, grootschaligheid en grote sa
menwerkingsverbanden zijn een heel
oud socialistisch idee. Zie de boeken
van Marx en Lenin. Zie naar analogie
daarvan de opzet van de landbouw in
de USSR cn Oost-Europa. En hoe
voortreffelijk werkt die landbouw
daar in het Oosten! Voedseltekorten
zijn daar chronisch geworden.
Den Uyl heeft groot gelijk als hij wijst
op de absurd lange werktijden in de
land- en tuinbouw. Dat is niet alleen
hem een doom In het oog. Al die
tientallen duizenden boeren, boerin
nen en hun organisaties breken zich
daar het hoofd over en ervaren dat als
een tegenstrijdigheid. „Zoveel mensen,
geen werk en zoveel boeren en boerin
nen met teveel werk", schreef een
geérgerde echtgenote van een veehou
der mij laatst. Maar dat teveel aan
werk op de bedrijven verander je niet
door de structuur van het gezinsbedrijf
te doorbreken, zoals Den Uyl zegt. De
grote oorzaak van de lange werktijden
op de boerderij is de lage beloning. Als
de prijzen van de produkten maar
hoger zouden zijn, was de boer, de
ondernemer, in staat arbeidskrachten
van buiten aan te trekken. Dat kan nu
simpel niet omdat alleen bij extreme
lange werktijd van de boer, de boerin
en soms de gezinsleden, een inkomen
behaald wordt dat een beetje modaal
is. Nog even een citaat uit de al eerder
vermelde brief: „als veehouder werk Je
van vroeg tot laat, niets bijzonders.
Maar nu komt het: je zou ook wel
eens iets meer tijd vrij willen hebben
voor.kerk en politiek, vooral als je daar
belangstelling voor hebt. Maar zoals de
kaarten nu liggen, is het niet uitvoer
baar een hulp aan te trekken, kost
gewoon teveel".
:ten de PvdA-politici en -econo
men die dingen niet? Willen ze
ie gegevens niet gebruiken omdat ze
die gei
politiek voor hun andere kiezers niet
te verkopen zijn? Of staat Den Uyl zo
veraf van de landbouw dat hij zich
verliest in verouderde socialistische
theorieën die al lang achterhaald zijn?
Want met enige kennis van en ervaring
in andere landbouwsystemen (die uit
gaan van collectiviteit, gerichte pro-
duktiebeheersing en planmatig produ
ceren) weet toch iedere politicus/eco
noom dat de opzet van het Nederland
se (en West-Europese en Amerikaanse)
landbouwsysteem verreweg het meest
doeltreffend en efficiënt is. Natuurlijk,
ook aan onze wijze van produktie
kleven bezwaren (overschotten bij
voorbeeld), daar moet je de ogen niet
voor sluiten, integendeel, je npoet op
middelen zinnen om die negatieve ef
fecten te verminderen of weg te
werken. Maar de oplossingen waar Den
Uyl c.s. nu mee komt, zijn niet eens
schljn-oplossingen. Het lijken mij niets
anders dan snel doodlopende wegea
Plannen die lijken uitgedokterd door
buitenstaanders die op grond van oude
socialistische theorieën (die bijvoor
beeld Mansholt al lang verlaten heeft)
een blauwdruk op papier hebben gezet
die ver afstaat van de praktijk van het
huidige landbouwleven. In bekende
agrarische termen valt dan al snel de
vergelijking van de tang en het varken
mr Gerard W. Smalleganot-
