Klachtenbureau patiënten
Zeeuwsch-Vlaanderen nodig
DE STAMINEES
VAN EEDE
'Achterstand Zeeuws-Vlaamse
gezondheidszorg schrikbarend'
HOORT
ZIET
Z WN wilproef met inzet
taxi als lijndienstvervoer
ONVREDE OVER ARTSEN EN ZIEKENHUIZEN
LENTEWEER....
lovooy mode/
'Van het schuimend bier drinkt
men nergens meer dan hier'
WOENSDAG 13 APRIL 1983
PZC/provincie
TERNEUZEN - In Zeeuwsch-Vlaanderen is behoefte aan een onaihankelijk regionaal klachten
bureau voor de gezondheidszorg, waar de patiënt zijn onvrede met de medische behandeling
kwijt kan. Een dergelijk experiment, dat in de toekomst kan worden uitgebreid tot de 25
gezondheidsregio's van ons land, kost 125.000,- per jaar. Het bureau zou moeten worden
gedreven door twee medewerkers in vaste dienst, waarvan één op deeltijdbasis, en bestuurd
door vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen, vakbeweging, ziekenfonds, geneeskundige
inspectie voor volksgezondheid, provinciale raad voor de volksgezondheid, maatschappelijk
werk en bureau voor rechtshulp/wetswinkel.
voorstel doet de socioloog Wim 39 procent van de praktizerende
in het rapport 'Tussen artsen- huisartsen werden klachten gehoord.
De voornaamste 'onvoldoende zorg'.
'weigeren van doorverwijzing' en 'wei
geren van onderzoek of behandeling'.
Over 3 van de 6 chirurgen is geklaagd
macht en patientenklacht'. een onder
dek naar de kwaliteit van de gezond
heidszorg in Zeeuwsch-Vlaanderen. De
«rkgroep gezondheidszorg en de pa
tiëntenvereniging 'Samen Beter' kre
gen de afgelopen twee jaar klachten
tannen van 83 patiënten gebruikers,
het twaalfvoudige van wat jaarlijks
oüicieel wordt geregistreerd door de
inspectie volksgezondheid Blok becij-
(ert de groep 'klagers' op 300 mensen.
Uiteindelijk werden er 56 ondervraagd.
In het merendeel van de gevallen
moesten er doktoren van buiten
Zeeuwsch-Vlaanderen aan te pas ko
men voor hun gezondheidstoestand
verbeterde of er definitief herstel op-
rad
Volgens 'Tussen artsenmacht en pa
tientenklacht blukt uit de ervaringen
van veel klagers dat de Zeeuwsvlaamse
a.isen met snel bereid zijn fouten te
erkennen en weirug kntisch staan te
genover het werk van collega's uit de
streek Van de 180 klachten had 80
procent betrekking op recente of zëer
recente medische handelingen Over
de artsen werden 141 klachten inge
diend De ovenge 39 betroffen de ver
pleegkundige zorg in de vier ziekenhui-
jen De groep van 56 klagers bracht
over 43 procent van alle praktizerende
artsen klachten naar voren, waarbij
het beeld zich concentreert op 7 pro
cent van het totaal aantal artsen. Zo'n
80 procent van de grieven hield ver
band met medisch-technische zaken,
20 procent sloeg op tekortkomingen in
de organisatie of de relatie tussen
dokter en patient.
Grieven
Van de grieven scoorden het hoogst:
'onjuiste behandeling', 'onvoldoende
lorg' en 'het weigeren van een door-
terwijzing'. In enkele gevallen was
sprake van een dodelijke afloop. Over
Ook hier. 'onjuiste behandeling', on-
vlaamse ziekenhuizen weliswaar mo
derne apparatuur hebben maar er in
ternisten bij leveren die kort na de
oorlog hun opleiding kregen of met de
wenselijke cardiologische specialisatie
bezitten. De twee neurologen psychia
ters. die ten tijde van het onderzoek de
volledige bezetting van dit specialisme
Tussen artsenmacht en patien
tenklacht' hekelt voorts de veelbe
sproken vriendelijkfieid en kleinscha
ligheid ais voordeel van het kleine
ziekenhuis Wie buiten het gebied in
een ziekenhuisbed belandde vond zich
zelf beter af dan wanneer hij in Zeeuw
sch-Vlaanderen was gebleven Hel on
derzoek noemt het 'niet toevallig' dat
de gebruikers patiënten de grote afwe
zigen' zijn in de ziekenhuisbesturen
voldoende zorg' en 'onvoldoende infor- uitmaken, zouden eenzijdig, langdurig
matie'. Veel klagers hadden opmerkin- en intensief valium, librium en slaap-
gen over de kwaliteit van de operatieve middelen voorschrijven en niets doen
ingrepen en de nazorg van ongevallen
slachtoffers in Oost-Zeeuwsch-
Vlaanderen en de kanaalzone. Hartpa
tiënten stelden vast dat Zeeuwsch-
aan gesprekstherapie. Bezwaren van
patiënten werden met serieus geno
men. op andere behandelingsmetho
den zou niet zijn gewezen.
Overigens wijst Blok er opdat de
bevolking 'grote terughoudendheid'
aan de dag legt bij het klagen over de
medische zorg. Dat heeft volgens hem
tc maken met de afhankelijk positie
van veel mensen, het gebrek aan open
heid en democratie in de medische
sector en de negatieve instelling van
de hulpverleners ten aanzien van feno
meen 'patientenklacht' zaken die in
Zeeuwsch-Vlaanderen scherper naar
voren zouden komen dan elders in
Nederland.
HULST - De busonderneming Zuid-
West-Nederland gaat een proef nemen
met bet inzetten van een taxi op de
zeer dunbezette lijn Hulst-Zandberg-
Graauw-Paal-Kruispolderhaven-
Lamswaardc. Bekeken zal worden of
met taxi's een dergelijke lijndienst
goedkoper uitgevoerd kan worden
dan nu het geval is. Momenteel rijden
op dit traject de grote standaardbus
sen. Wanneer de proef start en hoelang
deze zal duren is nog niet besloten. De
ZWN heeft zich alleen nog maar voor
genomen met een dergelijke proef te
beginnen.
Het verzoek voor de proef komt uitein
delijk van het ministerie van verkeer
en waterstaat, dat wil onderzoeken of
de taxi inderdaad in bepaalde gevallen
een acceptabel lijndienstvervoer kan
bieden Om het project te begeleiden
zal een werkgroep in het leven worden
geroepen Daann hebben zitting de
ZWN zelf. het onderzoeksbureau Gou
dappel en Goffeng. de rijksverkeersin
spectie en het directoraat generaal
verkeer. Ook zal de ondernemingsraad
van de ZWN bij de activiteiten van de
werkgroep worden betrokken.
De bus van Hulst naar Lamswaarde
(lijn 9) rijdt momenteel op werkdagen
vier keer per dag vanuit Lamswaarde
naar Hulst en drie keer van Hulst naar
Lamswaarde. Volgens chef van het
bureau vervoer R. T. Waterreus zal die
frequentie worden gehandhaafd. De
ZWN denkt aan het inzetten van taxi-
(ADVERTENTIE)
Voor de dames volop keus in
mantelpakken (mt. 36 t/m
521)
blouses (mt 36 t/m 52!)
regenmantels 34 t/m 52
stretchpantalons
Gortstraat 32-24 - Middelburg
Telefoon 01180-12508
DONDERDAG KOOPAVOND.
busjes, waar 8 of 9 mensen in kunnen
Volgens Waterreus is er nog geen con
tact gezocht met taxibedrijven, maar
hq acht het het meest voor de hand
liggend dat daarvoor de bedrijven uit
de omgeving zullen worden benaderd
Overigens zullen gedurende de proef
periode het materieel en het personeel
van lijn 9 beschikbaar blijven.
De personenauto taxi is voor de proef
te klein De heer Waterreus legt uit dat
een gemiddelde passagiersaanbod van
tussen de drie en vier op de lijn zeker
niet betekent dat dat het maximaal
aantal reizigers is dat zich kan aandie
nen. Een statistische berekening leert,
dat hf.t reizersaanbod gemakkelijk kan
oplopen tot het dubbele, dus acht a
negen passagiers. Daar moet rekening
mee worden gehouden. Die capaciteit
zal dan ook aanwezig moeten zun.
i Hulst naar Lamswaarde.
Het verzoek van het ministerie is niet
rechtstreeks gericht geweest aan de
ZWN, maar via het orgaan Exploita-
tieve Samenwerking Openbaar Ver
voersbedrijven (ESO) en het Konink
lijk Nederlands Verbond van Trans
portondernemers (KNVT). Volgens
ESO-bestuurder mr. W. Kuilman is het
experiment met niet al te veel enthou
siasme ontvangen, maar toch wil de
ESO het experiment niet in de weg
staan. Hij weet het gebrek aan enthou
siasme niet aan onwil, maar aan de
wetenschap dat het kan voorkomen
dat het reizigersaanbod op een dunbe
zette lijn te groot is voor een taxi,
hoewel een 'rekenkundig gemiddelde'
van één rit best in een taxi kan passen.
Tijdens de overlegvergadering vnahet
Centraal Orgaan ESO zei Kuilman
onlangs dat zij wel van mening blij
ven dat de taxi in het algemeen geen
alternatief voor het ojicnbaar vervoer
kan zijn.
SOCIOLOOG NA ONDERZOEK VAN 2 JAAR:
TERNEUZEN De gezondheidszorg
in Zeeuwsch-Vlaanderen loopt
'schrikbarend achter' bij die in overig
Nederland en sluit slecht aan op de
behoeften en wensen van de 108.000
inwoners.
Per 2363 Zeeuws-Vlamingen was
begin '82 gemiddeld 1 specialist be
schikbaar. Landelijk bedraagt dat ge
middelde 1 op 1468 en in Utrecht zelfs
1 op 963. Specialisten voor cardiolo-
{ie, longgeneeskunde, revalidatie en
plastische chirurgie komen in het ge
bied niet voor en er is een ernstig
tekort aan orthopedische chirurgie.
De 49 huisartsen in Zeeuwsch-
Vlaanderen nemen ongeveer 60 pro
tent van de geneesmiddelenvoorzie
ning en de complete verloskunde (in
bet gebied werken geen vroedvrou
wen) voor hun rekening, beoefenen de
veizekeringsgeneeskunde en verrich
ten allerlei taken die elders in het land
door hier afwezige instellingen als
een Geneeskundige en Gezondheids
dienst en een Distrikts Gezondheids
dienst worden waargenomen.
Uit gesprekken met 83 patiënten,
die tussen 1980 en eind 1982 klachten
indienden bij het klachtenbureau van
de Werkgroep Gezondheidszorg en de
Patiëntenvereniging 'Samen Beter'
bleek dat de onvrede met de medische
Mrg zich toespitst op de behandeling
'an slachtoffers van ongevallen, psy
chiatrische hulpverlening, begelei
dende en verwijzende taken van
buisartsen en de gang van zaken in de
«ekenhuizen.
De regionale gezondheidszorg in
Zeeuwsch-Vlaanderen heeft weinig
^enhang en er is ook geen sprake
«an een regionaal beleid. Artsen en
mstellingsbestuurders sluiten zich af
v'oor inspraak en medezeggenschap
van de bevolking.
Dit zijn enkele conslusies uit het rap-
wrt Tussen artsenmacht en patiën-
'•wtklacht' een onderzoek naar de kwa
liteit van de gezondheidszorg in
Zeeuwsch-Vlaanderen. dat is ingesteld
door de socioloog Wim Blok in op
dracht van de Werkgroep Gezond
heidszorg. een samenwerkingsverband
van de Zeeuwse distneten van FNV.
ABVAKABO. FNV-
Jongerenbeweging. de Zeeuws
vlaamse PvdA-afdelingen. de PSP en
de patiëntenvereniging 'Samen Beter'
Het is het eerste van die aard in
Nederland. Blok. die sociologie stu
deert aan de Rijksuniversiteit van Lei
den en van 'Tussen artsenmacht en
patientenklacht' zijn doctoraalscnptie
maakte, heeft ruim 2 jaar aan het
rapport gewerkt.
Hij becijfert dat een uitbreiding van de
52 Zeeuws-Vlaamse specialisten (inclu
sief parttimers) met 12 en het ontlasten
van de overbezette huisartsen ruim 40
nieuwe banen opleveren, in het onder
zoek wordt een plan voor de middellan
ge termijn ontvouwd om de specialisti
sche bezetting uit te breiden en op
nieuw te verdelen Het komt neer op
het aantrekken van 2 cardiologen. 2
longartsen. 2 klinisch werkzame psy
chiaters en 1 revalidatie-arts. het aan
tal internisten zou dan kunnen worden
teruggebracht van 9 naar 6. Andere
maatregelen het aantrekken van een
poliklinisch werkzame reumatoloog en
plastisch chirurg en een uitbreiding
van de kaakchirurgie tot 1. orthopedi
sche chirurgie tot 2 en urologie tot 2
beoefenaren Daardoor kan worden
volstaan met 5 inplaats van 6 chirur
gen Er zou voorts een uitbreiding
moeten komen van de kindergenees
kunde van 1.5 naar 3. anaesthesie van
3,8 naar 5, radiodiagnostiek van 4 naar
5. dermatologie van 1 naar 2. keel-
neus- en oorheelkunde van 2 naar 4 en
neurologie tot een vierkoppige bezet
ting. De oogheelkunde kan op termijn
worden teruggebracht van 4.2 naar 3.
Om de huisartsen te ontlasten en 'ga
ten' in het regionale voorzieningensys
teem te dichten bepleit Blok drie tot
vier nieuwe apotheken, het aantrekken
van 7 vroedvrouwen, het onderbrengen
van de verzekeringsgeneeskunde van
alle bedrijfsverenigingen bij de Ge
meenschappelijke Medische Dienst
van het GAK en de oprichting van een
Distrikts Gezondheidsdienst Er moet
een 'regionale kwaliteitscommissie' ko
men, die rapporteert en adviseert over
een andere structuur van de Zeeuws-
Naamse huisartsgeneeskunde en om
op regionaal niveau de 'intercollegiale
toetsing' vorm te geven Blok breekt
voor de middellange termijn een lans
voor groepspraktijken en stuurt voor
de toekomst aan op'acht gezondheids
centra. waar alle werkers in de 'eerste
lijn' worden ondergebracht in dienst
verband Gebruikers krijgen inspraak
en medezeggenschap via beheerscom
missies en omliggende kleinere kernen
worden bediend via dagelijkse spreek
uren
Buitengebied
'Tussen arlsenmacht en patien
tenklacht' schetst Zeeuwsch-
Vlaanderen als een buitengebied in de
gezondheidszorg. De inwoners be
schikken over minder en kwalitatief
mindere voorzieningen dan de gemid
delde Nederlander en zijn er door de
geïsoleerde ligging van hun streek
meer van afhankelijk. Lit onderzoek
is komen vast te staan dat ruim 87
procent van de Zeeuws-Ylaamsc zie
kenfondsverzekerden. die jaarlijks
worden opgenomen, in de eigen regio
blijft. Verwijzing naar elders blijkt
een moeizame zaak.
De streekl kent geen volwaardige ba-
sissspccialistische bezetting en deel-
specïalismen. die elders normaal zijn.
komen in Zeeuwsch-Vlaanderen niet
of in zeer geringe male oor. Gegevens
uit 1979 laten zien dat de twee 'moe
derspecialismen' chirurgie en interne
geneeskunde 46 procent van het aan
tal opnamen voor hun rekenine ne
men. Landelijk bedraagt dat percenta
ge 34,5.
Het rapport komt tot de slotsom dat
de inwoners van Zeeuwsch-
Vlaanderen nauwelijks profiteren van
de medische vooruitgang, die zich
vooral heeft voltrokken in de vorm
van specialisering, en genoegen moe
ten nemen met een behandeling van
mindere kwaliteit, het resultaat: een
grotere kans op ongelukken of uitblij
vend herstel. Veel patiënten worden
langdurig in het ziekenhuis opgeno
men. in 1979 belandde 13,2 procent van
de ziekenfondsverzekerden in een zie
kenhuisbed. De gemiddelde verblijfs
duur was 15,5 dagen. Landelijk wordt
slechts 11.7 procent van de fondspa-
tienten opgenomen en was de ver-
pleegduur gemiddeld 13,7 dagen.
Volgens 'Tussen artsenmacht en pa
tientenklacht' wordt dc ziekenhuis
zorg in Zeeuwsch-Vlaanderen geken
merkt door een kleinschalige, onsa
menhangende structuur, waarbinnen
vanuit zelfstandige een- en tweemans-
bcdrijfsjes specialistische geneeskun
de wordt bedreven. Als 'sociologisch
signalent' van de Zeeuws-Vlaamse zie
kenhuisbestuurder schetst Blok het
beeld van 'een heer van gevoirderde
leeftijd met een katholieke of protes
tants-christelijke geloofsovertuiging,
behorend tot een van de twee hoogste
sociale klassen'. De bestuursleden zou
den in feite slechts zichzelf vertegen
woordigen en op hun best de opvattin
gen van een kleine, bevoorrechte top
laag van de bevolking.
De gemiddelde praktijkgrootte van de
huisarts in Zeeuwsch-Vlaanderen (1
op 2200 inw oners) steekt gunstig af bij
het landelijk gemiddelde van 1 op
2600. Maar doordat de dokter vaak een
igrool) aantal nevenfuncties uitoefent
besteedt hij aan zijn p atiënt niet meer
tijd dan collega's elders in het land.
aldus het onderzoek.
.13
In de Transvaal, 'estaminet' bij F Standaert. metselaar en slager
Als alcohol werkelijk dc smeerolie van het omgangsverkcer is, dan moet
het in Eede een gezellige boel zijn geweest, zo'n vijftig, zestig, zeventig
jaar geleden.
Het kleine grensdorp bij Aardenburg, met ruim 1200 inwoners een nogal
arme, nijvere nederzetting op Nederlands grondgebied maar met Vlaamse
inborst, telde in die jaren maar liefst 46 grotere en - meestal - kleine cafés.
Al werden ze toen nog niet zo genoemd.
De 'aarbaarge' (herbergen) of 'staminees', een woord afgeleid van het
Spaanse Estaminet oftewel 'rustoord voor de militairen' waren her en der
verspreid over het dorpje. Ondergebracht in meestal 'gewone' huisjes, als
kleine bijverdienste voor het vaak schamele loon dat de kostwinner mee
naar huis bracht.
De 77-jarige Urbain Francis Rootsaert, een geboren en getogen Eedenaar,
deed er een onderzoekje naar en wist de 'staminees' vanaf 1900 tot nu te
rubriceren.
Het eerste misverstand helpt hij
meteen de wereld uit. ,,Er werd toen
echt niet zoveel gedronken" stelt hij
vast. ,,De mensen hadden bijna geen
geld te verteren. Maar van dat weini
ge geld werd toch nog iets uitgege
ven aan de drank Echte dronkaards
had je natuurlijk ook wel, in die tijd.
Maar door de week bleven de meeste
mensen thuis. Het waren meestal
van die 's zondagse cafeetjes. Na de
kerk gingen ze er eentje pikken.
Alleen de boeren die wat beter in de
slappe was zaten, die dronken er in
de week ook wel eens een paar. En je
had natuurlijk ook wel cafébazen die
de beste klant waren van hun .eigen
zaak."
Petrus de Backere. zoon van de
monseigneur, liet zijn 'Op het Eiland
Cuba' aan de rijksweg op dorstige
momenten voor wat het was en toog
naar 'In sint Eloy' van Benie Reij-
niers aan de Brieversweg om er
eentje te vatten. De bezoekjes waren
wederkerig. De 'klüt' waarmee het
drankje werd betaald, ging over en
weer, en bleef nergens lang
'Op het eiland Cuba' was genoemd
naar de Cubaanse vrijheidsstrijd in
1902 tegen de Spaanse overheersing
Het was in die jaren dat het 'stami
nee' werd gebouwd
..Vroeger werd er pas op hoge leeftijd
getrouwd", weet Urbain Rootsaert
nog. „Vrijwel nooit voor het dertig
ste jaar. D'r waren dus veel jongge
zellen op pad voor de spanning en
het avontuur. Veel geld om te drin
ken hadden ze niet. alleen 's zon
dags. En twee keer per jaar was het
hier kermis Dan werd er stevig
uitgegaan
De grote, lange wagens van de brou
wers uit Sluis en Aardenburg kwa
men regelmatig langs om een vaatje
bier af te leveren Dat werd opgesla
gen in de kelder. Bij iedere bestel
ling daalde de bazin af naar het vat
en tapte de glazen vol met het
kraantje. Sterke drank was verbo
den. omdat de 'aarbaarge' meestal
geen volledige drankvergunning
hadden. De borrel' stond dan ook
vaak buiten, ergens verborgen waar
alleen de kroegbaas de fles kon
vinden en ze werd gehaald als ie
mand er tersluiks om vroeg.
Bij zo'n staminee moet je je
niet veel voorstellen", zegt
Rbotsaert. „Als iemand meër had
dan alleen een keuken in zijn huis.
werd de andere ruimte als café
ingericht. De mensen deden 't om er
iets aan te kunnen verdienen. Som
migen bouwden een toog, soms een
buffetje. Daar stonden de glazen in.
Meer was het vaak niet. Er stond
één herbergtafeltje, soms een paar
meer. Die waren dan al 'beter gesi
tueerd'. Aan de muren hingen wat
prenten, jachttaferelen, of een pla-
kaat van de 'Red Star Line", een
passagiersschip waarmee emigran
ten naar de Staten vertrokken.
Charles de Vleeschhouwer hier uit
Eede was daar agent voor. D'r zijn
er heel wat vertrokken, want toen
was het niet vet hier."
„Zo rond 1920 verdienden de men
sen met veel Er waren veel kleine
zandboertjes er was veel seizoenar
beid Als iemand toen n'n dubbelen
franc per dag verdiende bijna een
gulden, nou. die was al héél goed af
Je had Eduard ('Wietse i van Belle-
gem aan het grenspad. Siekse Stan
daert van 'In den Transvaal' aan de
Scheidingstraat. Willem van Rie
met In de Oude Wagenmakerij' aan
het dorpsplein De Van Rie s en later
Edegard Standaert in 'Cambrinus'.
eén van de grootste, de Nunnink's en
later Emelie Cockheyt hadden 'In de
Zwaan aan de Zwaanstraat, er was
'café Juliana, van 'Martje, aan de
Brieversstraat. daar zat ook Achiel
Coppens met z'n 'staminee', en dan
was er natuurlijk de hele familie De
Taeye: allemaal in de horeca, zes
broers uit het Vlaamse, allemaal
met een bijnaam.
Karei 'De pronten'. Jules ('Soepe
Taaie') - een boemelaar -. Leopold
'den haze', want die kon zo godalle
machtig hard lopen. Hector 'Sleffe-
re' die zich heeft doodgedronken,
Emiel 'Pappe', en Henri 'de witten'
die veel geld verdiende met z'n
paardenslagerij. Maar zijn zoon An
dre, die ook een estaminet had aan
de rijksweg, dronk zich dood.
Er was Beestje Coene' die 'In de
Smidse' had aan de Scheidings
straat, van beroep fruithandelaar,
maar 'Beestje' had ook een varken
tje waarmee hij de kermissen in d'n
omtrek afreisde. Kermisgangers
moesten proberen een balletje in de
opengesperde bek van het dier te
gooien. Als dat lukte kregen ze een
vel 'macrons', een gedroogd visje, of
een potje hazelnoten.
Beestje had ook twee dochters en
daar kwam de goedgeklede Belgi
sche opzichter van de herbouw van
de verwoeste kerk in Eede graag op
af. Jaloersige jongelingen konden
dat slecht zetten, en hij werd te
grazen genomen toen hij 's avonds
laat 'In de Smidse' verliet en in de
duisternis stapte. Een emmer gier
die boven de deur op een paaltje
balanceerde trof doel. De twee da
ders, Dolf de Vreeze en Sjef van
Boven, werden door Beestje her
kend aan het gelach dat vanachter
een bosje opsteeg. Veldwachter
Steyaert deed z'n werk.
Ko Veesaert was een timmerman en
had kunstzinnige aanleg Boven zijn
stamineeke hing hij een bord met de
tekst "Hier tapt men 't nat al uit het
vat Dat doet men zonder schromen
Die 't borgen haat en vechten laat.
mag hier vrij binnen komen Het
bord wordt bewaard bij café 'De
Kreeke' aan de Valeiskreek. al sinds
Urbain Francis Rootsaert
mensenheugenis de bedoening van
de familie Van Parijs.
In de oorlogen en erna werd in de
omstreken van Eede flink geld ver
diend aan de smokkel. Die lui lieten
het breed hangen, er waren typische
smokkelcafeetjes. vooral aan het
Grenspad en de Scheidingsstraat.
Meer dan veertig drankgelegen
heden op ruim 1000 inwoners,
„zo was dat vroeger op het Vlaamse
land", zegt Rootsaert. „De mensen
hadden niets. Er was gene vertier,
alleen kaarten. Men wilde er wel
eens uit. en dan gingen ze naar de
'aarbaarge'. Het waren allemaal
buurtcafeetjes voor de eigen men
sen. Je zag er nooit vreemden. Die
gingen naar de grotere logementen.-
zoals Cambrinus".
„Op Dee", konden ze goed zingen,
dat was bekend „Op Dee op Dee,
zingt ieder mee. ieder gg-oot en klem,
zingt er zuiver en rein", zegt het
Eedese volksliedje. En het twee cou
plet: „Op Dee op Dee drinkt ieder
mee. van het schuimend bier. drinkt
men nergens meer dan hier. Van
jenever, o nee zijn geen liefheb
bers op Dee".
Tijdens de kermissen deed de mare
chaussee er beter aan niet te komen.
„Als de jonggezellen naar den
vreemde gingen werd er altijd ge
vochten". weet Urbain Rootsaert
nog. „En als ze van buiten Eede hier
naar de kermis kwamen, was het
ook altud prijs. Het was een echt
vechtersvolk. een beetje rauwe klan
ten Een Vlaamse natuur, warmbloe
dig, gauw geprikkeld. Dan ging het
er flink op los, zéker met de kermis".
De staminees zaten dan bomvol, en
het officiële sluitingsuur van elf uur
werd niet zo nauw genomen.
De smid Benie Reljniers van 'In St.
Eloy' aan de Brieversweg hield elk
jaar een 'fooie'. een feest met een
gratis maaltijd. De boeren kwamen
uit de verre omtrek om te eten. en
hun jaarrekening te voldoen in de
'voute' waar ze één vor éénB werden
ontvangen.
Aimee Veesaert. de timmerman,
deed altijd mee. want de boeren
hadden ook bij hem rekeningen uit
staan. Na de maaltijd werd er stevig
gedronken, en om elf uur had geen
mens zin om al naar huis te gaan.
Veldwachter Steyaert was familie
van Veesaert.dus die durfde niet in
te grijpen Toen kwam de mare
chaussee De mannen stapten bin
nen in het opstandigde cafe, maar
meteen sloeg iemand de petroleum
lamp uit Er werd proces-verbaal
opgemaakt, iedereen gaf een valse
naam op. en ging naar buiten. Maar
ze wilden nog niet naar huis. en één
oproerkraaier gooide een steen door
het raam De marechaussee kwam
naar buiten stormen en schoot met
scherp op de opstandige massa.
Twee mensen raakten gewond. Dat
moet zowat in 1910 zijn geweest. Het
was de laatste keer dat de smid en
de timmerman samen een 'fooie'
organiseerden Trouwens, de boeren
kwamen wel om te eten maar er
werden nooit veel rekeningen be
taald
Na 1930 verdwenen vele van die
kleine 'voorkamerstamineeswant
de nieuwe drankweg stelde strenge
eisen aan dergelijke lokaliteiten.
Toen het grensdorp tn 1944 groten
deels werd verwoest, zijn de meeste
'stamineekes niet meer opgebouwd.
..Ach" zegt Urbain Rootsaert. ..de
mensen verdienden er het zout in de
pap met mee. Maar al wat er binnen
kwam was meegenomen"
John Verhoeven
