OLIEVONDSTEN
WEL GELOVIG, NIET KERKELIJK
Op Noordzee wordt niet gegokt
PZC/°Pinie en achtergrond
VRIJDAG 8 APRIL 1983
4
gen van HSS. „Er heerst nog grote on
zekerheid over de werkelijke omvang
van het veld. Natuurlijk zijn er gege
vens waar je wat aan hebt. maar éèn
boring is echt te weinig". Mobil heeft
een meerderheidsbelang in het blok P-
8 en is uitvoerder van de werkzaamhe
den; HSS maakt slechts voor 5.3 pro
cent deel uit van het consortium.
Maar waarin zit dan het verschil tus
sen de uitleg bij HSS en Mobil?
Nu is het uit concurrentie- en politieke
overwegingen al nooit een vanzelfspre
kendheid van oliemaatschappijen ge
weest je onmiddellijk in het geluk van
een spectaculaire olievondst te laten
delen. Maar in het geval van P-8 was
haast geboden om gedetailleerde gege
vens op tafel te leggen. Want voor blok
ken in het continentale plat worden
voor vijftien jaar opsporingsvergunnin
gen aan oliemaatschappijen uitgege
ven. Die van P-8 en veel andere blok
ken lopen deze maand af. Wil je een
wmnmgsvergunning van de Neder
landse overheid krijgen, die een tijds
verloop heeft van veertig jaar, dan
moet je met wetenschappelijk be
trouwbare gegevens kunnen aantonen
dat een olieveld de moeite waard is.
HSS kwam volgens Mobil met nog niet
gestaafde berekeningen over de om
vang van bewuste olieveld in de publi
citeit. Enerzijds misschien om sneller
een winningsvergunning af te dwingen,
maar anderzijds zeke om de beursnote
ringen gunstig te stemmen.
Voorspellingen
Op bezoek bij Mobil Producing in Den
Haag proberen deskundigen in de olie-
business je te overtuigen dat juiste
voorspellingen over een proefboring in
een olieveld waar ter wereld ook te ver
gelijken zijn met het kijken in een gla
zen bul van een waarzegster. General-
manager H. K. Akord van de Neder
landse vestiging van deze Amerikaan
se oliemaatschappij waagt zich dan
ook niet aan prognoses. Gokken doe je
in Las Vegas vindt hij. Over een paar
weken weten we meer. Dan is er een
tweede put gemaakt en kun je nauw
keuriger berekeningen maken". Maar
zekerheid over de precieze winbare
hoeveelheid olie dat een reservoir in
zich bergt heb je volgens Akord pas als
de laatste druppel eruit is gehaald. Hij
ontkent dat de terughoudendheid
waarmee oliemaatschappijen in het al
gemeen spreken over de grootte van
een olievondst iets te maken zou heb
ben met strategieën die verband hou
den met de olieprijzen, zware concur
rentie tussen de oliemaatschappijen
onderling of met de belastingpolitiek
van het land waar buitenlandse bedrij
ven naar olie en ges zoeken. Specule
ren over olievondsten vind ik mislei
ding van de regering van het land dat
de vergunningen afgeeft en van het pu
bliek".
Akord geeft toe dat je inderdaad niet
spreekt over je meest rendabele olie
bron die je hebt aangeboord. Dat ge
beurt niet omdat blokken op het plat
waarvan de opsporingsvergunningen
zijn verlopen, dit jaar vrij toegankelijk
zijn voor alle oliemaatschappijen om er
met seismologische apparatuur de on
derliggende lagen van de zeebodem in
kaart te brengen. Om te voorkomen
dat aan de hand van andermans gege
vens, die door investeringen van mil
joenen guldens zijn verkregen, voor een
nieuw tijdperk van vijftien jaar een op
sporingsvergunning wordt aange
vraagd, maken de oliemaatschappijen
elkaar natuurlijk niet wijzer dan strikt
noodzakelijk.
Aardkorstlagen
Hoe komt het nou dat ondanks meer
dere proefboringen zo moeilijk valt te
schatten hoeveel olie er op den duur
door de pijp zal stromen? De voor Mo
bil werkende Nederlandse geoloog P.
C. Kager legt dat uit. Olie is miljoenen
jaren geleden onder druk van de aard
korstlagen uit resten van beestjes
organismen zoals plankton ont
staan. De uit het moedergesteente ge
vormde olie sijpelde naar boven in po
reuze steenlagen doordat het lichter is
dan water en onder druk staat van het
in diepere lagen aanwezige water of
aardgas. Om een oliereservoir te krij
gen was voorwaarde dat het oliehou
dende gesteente van boven moest zijn
afgedicht door een ondoorlaatbare
klei-, krijt- of zoutstructuren.
Met seismologische metingen kun je
het verloop en de soort van de verschil
lende aardlagen bepalen. Wat de
Noordzee betreft „knallen" apparatuur
op schepen samengeperste lucht naar
de zeebodem. De trillingen die diep tot
de aardkorst doordringen weerkaatsen
weer naar seismologische instrumen
ten terug. De dichtheid van de aardla
gen bepaalt met welke snelheid die tril
lingen naar het schip terugkomen. Zo
krijgen geologen een profiel van de bo
demgesteldheid.
Wat je met deze methode volgens Ka
ger niet kunt bepalen is het volume
van de poriën in het zandgesteente,
waarin zich miljarden oliedruppeltjes'
bevinden. „Wat het berekenen van de
omvang van zo'n oliereservoir ook zo
moeilijk maakt", zegt kager, „is het feit
dat de huidige technologische moge
lijkheden waarmee we de olievoorraad
uit de poriën kunnen halen niet toerei
kend zijn. Soms is dat maar 25 procent
van het totale veld. Dat kan soms oplo
pen tot 40 a 50 procent. Bovendien kun
je door dat kleine gaatje van een proef
boring niet zien of de structuur van het
poreuze gesteente over het hele reser
voir hetzelfde is. Die eigenschappen
verschillen maar al te vaak. Soms
blijkt dat de grillige vormen van het
zandgesteente overgaan in klei. Mon
sters van proefboeringen kunnen daar
meer uitsluitsel over geven. Dat gaan
we ook doen als we over enkele weken
een tweede put hebben in P-8".
Ook breuken in het oliehoudende po
reuze gesteente zijn volgens de geoloog
een moeilijkheidsfactor bij het bepalen
van winbare hoeveelheid vaten olie.
Aardbevingen en vulkanen husselden
moeder Aarde waar nu de Noordzee bo
ven stroomt miljoenen jaren geleden
nogal door elkaar. Scheuringen in de
bodemlagen zijn er de oorzaak van dat
sommige aangeprikte olievelden geen
aaneengesloten geheel vormen. Om al
die redenen blijft ook Kager aan de zui
nige kant zitten als hem behalve naar
de oliereserves in P-8 en P-9, ook naar
de olievoorraden in alle blokken van
het Nederlands plat wordt gevraagd.
„Er zijn vrij grote reserves aan olie en
gas", zegt hij aarzelend. „Zulke grote
velden als in het Noorse en Britse deel
van het continentale plat zullen aan
Nederlandse zijde nooit worden gevon
den. Het blijven betrekkelijk kleine
velden, die, als de economische om
standigheden gunstig zijn, voor pro-
duktie rendabel zijn te maken".
Staatsaandeel
Het is geen wetmatigheid voor olie
maatschappijen dat redelijke hoeveel
heden aangeboorde olie of gas in de
Noordzee ook naar de wal wordt ge
haald. Twee factoren zijn daarbij van
belang. Hoe hoog zijn de prijzen voor
ruwe aardolie en hoe groot is het aan
deel van de gewonnen olie voor de
Staat die de winningsvergunning
heeft verstrekt. Sinds 1976 eist de Ne
derlandse overheid via de DSM
(Staatsmijnen) 50 procent van de buit.
Voordien was dat alleen 40 procent
voor de aardgasvondstcn. Wel is de
Staat verplicht mee tebetalen aan op-
sporings- en produktiekosten. Dat be
draagt enkele honderden miljoenen
guldens.
Mobil vindt de Nederlandse regels re
delijk. Dat is volgens deze oliemaat
schappij ook de reden dat zij de afgelo
pen twintig jaar 300 miljoen gulden in
de opsporing van olie en gas in de
Noordzee heeft geinvesteerd, zonder
dat er tot nu toe ook maar een druppel
olie of vleugje gas is geproduceerd. „U
kunt zich voorstellen", zegt general-
manager Akord. „dat als regeringen
hun eisen opschroeven het voor ons
niet meer attractief is zoveel geld in het
opsporen van olie en gas te steken. Een
aantal landen heeft dat tussentijds wel
gedaan. Dat is de reden dat de opspo
ringsactiviteiten in die landen afne
men".
Zijn de olie- en gasprijzen te laag (de
prijs van aardgas is aan die van de
ruwe olie gekoppeld) dan wordt vol
gens Akord de put van het nieuwe
olieveld op de zeebodem afgedicht. Zou
de Opec (een club van de voornaamste
olieproducerende landen) er onlangs
Lange holle pijpen verdwijnen Zanf
zaam via het boorplatform de zeebot
dem in.
niet in zijn geslaagd de onrust op d;
wereldoliemarkt te bezweren, dan wal
de kans groot geweest dat Nederland;!
vermoedelijk grootste olieveld met c
produktie was genomen. Prijzen rois!
de 20 dollar per vat zijn voor de op d»
Noordzee opererende oliemaatschap
pijen economisch niet interessant gri
noeg. „Daar moet geld bij", zo beweid
de oliemaatschappijen.
Akord hoopt nu maar dat de Neder
landse regering het niet in haar bd
krijgt het staatsaandeel over de olieopj
brengsten van de Noordzee te verhol
gen. Het is geen alledaags geluid va:
een ondernemer te horen dat met a
Nederlandse regering in de oliebus
ness nog steeds goed zaken valt lt
doen. Kabinetswisselingen zijn op&-
off-shore (olie- of gaswinning buiten t>
territoriale wateren) niet van invloe
geweest, zo heeft Mobil ervaren.
Wie worden er eigenlijk bij grote olir
en gasvondsten in het Nederlands dd
van de Noordzee financieel wijzer var,
De consument blijft dezelfde prijs i
voorheen voor een liter benzine beti
len. Want dat maakt in feite nog steed
de Opec uit. Maar volgens Akord vare
de Nederlandse staatskas (minder ln-
port van olie) en het bedrijfsleven t
wel bij. Nu al zijn al talrijke Nederland
se bedrijven betrokken bij het leverei
van diensten en produkten voor dl
off-shore-industrie. In de afgelopen za
jaar is alleen al door Mobil voor di
off-shore op de Noordzee een miljard
gulden in Nederland besteed. Maar ooi
voor de oliewinning in het Noorseer,
Britse deel van het plat en in Canadi
zijn in ons land industrieën aan hu
werk.
Over blijft de vraag hoe optimistisch);
in de toekomst mag kijken als het gaal
om misschien nog grotere olievond
sten.
Wordt Nederland ooit nog een Opec-'
land?
Onzin, zeggen alle echte deskundigen^
Nederland zal zich nooit kunnen me
ten met ook maar het kleinste olie'
sjeikdom in het Midden-oosten. Datu
het verschil tussen David en Goliath)
Maar de vondsten van Mobil en Anw:
co in P-8 en P-9 van het Nederlands;
plat is wel een impuls voor alle bij de I
oliewinning in de Noordzee betrokken
partijen om de eerder verondersteld;
oliereserve onder het plat te herzien
Hoewel het totaal van de recente
olievondsten een mogelijke verdubbe
ling betekent van de geschatte voorn
den met 200 miljoen vaten, is deze
hoeveelheid slechts de produktie die
Saoedie Arabiê in een paar weken uil
de woestijn pompt.
(Door Taco Slagter
Grote olievondsten in de westerse wereld wakkeren de goudkoorts aan. Bij oliemaatschappij
en en hun aandeelhouders, maar ook bij de bevolking in het land waar de boorbeitel raak
heeft geprikt. Brengen oliebronnen in de woestijnen van het Midden-Oosten de in miljarden
dollars badende oliesjeiks al lang niet meer in vervoering, een aangeboord redelijk groot
olieveld in de Noordzee, zorgt daarentegen nog altijd voor opwinding.
Dat bleek onlangs, toen de meest fan
tastische getallen in de media versche
nen over een ohevondst in het Neder
landse deel van het continentale plat
van de Noordzee. In het blok P-8 het
plat is verdeeld in blokken van 400 ki
lometer zou een winbare hoeveel
heid olie zijn gevonden van naar schat
ting 100 miljoen barrels (vaten van 159
liter). Als de cijfers kloppen dan is dit
oliereservoir op zo'n 70 kilometer ten
westen van IJmuiden Nederlands
grootste vondst. Zelfs beweerden de te
hoop gelopen deskundigen dat het olie
veld wel eens 20 procent in de behoefte
aan olie in ons land zou kunnen voor
zien.
Maar is dat allemaal waar?
De eerste melding van de olievondst
dateert van eind vorig jaar. De Ameri
kaanse oliemaatschappij Mobil Oil
maakte via haar kantoor voor opspo
ring en produktie van Noordzee-olie in
Den Haag bekend dat een verken
ningsboring in P-8 succesvol was ge
weest. Concurrent Amoco, dat het aan
grenzende blok P-9 in exploratie (on
derzoek) heeft, kwam een week eerder
al met de mededeling dat op een tiepte
van 2000 meter uit een put van slechts
twintig centimeter doorsnede lichte ru
we olie van goede kwaliteit omhoog
was geborreld. Deze berichten versche
nen als één-kolommers op de binnen-
pagina's van kranten.
Speculatie
Opmerkelijk was het dan ook toen
drie maanden later pas aan de be
scheiden aangekondigde vondsten in
eens een spectaculaire waarde werd
toegekend. Het Nederlandse bedrijf
Holland Sea Search (HSS) informeer
de haar aandeelhouders over de reser
ves in het bewuste olieveld naar aan
leiding van krantenpublicaties. En die
logen er niet om: ten minste 50 miljoen
vaten met ruwweg een waarde van 3,5
miljard gulden. Woordvoerder dr, R.
Kuiper van HSS voegde daar nog aan
toe dat de schattingen aan de voor
zichtige kant waren. Gevolg: in één
klap stegen de aandelen van HSS op
de beurs met liefst dertig procent.
Maar ook een uitspraak van de afde
ling Energie van het ministerie van
economische zaken gooide nog eens
olie op het vuur. Hoewel de woordvoer
der van economische zaken het in een
andere context had geformuleerd
maakten de media uit zijn woorden op
dat het olieveld in P-8 weieens zo groot
zou kunnen zijn dat het voor een vijfde
de vraag naar olie in Nederland zou
dekken. Bedoeld werd echter dat er in
het totale Nederlandse deel van het
plat een dergelijke hoeveelheid zou
kunnen zitten.
Even snel als HSS haar aandeelhou
ders tot speculatie aanzette, met de
zelfde voortvarendheid ontzenuwde
Mobil de door HSS naar buiten ge
brachte prognoses. Deze op de derde
plaats van de wereldranglijst genoteer
de oliemaatschappij uit de Verenigde
Staten vond het tijd worden de tempe
ratuur op de goudkoortsthermometer
te temperen. „Nogal voorbarig", noem
de een Mobil-woordvoerder de uitlatin-
Het booreiland Dixyland Field 87, op 46 mijl ten westen van IJmuiden. dat vorig
jaar vermoedelijk Nederlands grootste olievondst deed in de Noordzee.
Twee ervaringen in een week tijd.
De eerste: een redactievergade
ring van het kerkblad voor Amsterda-
m/,Amstelveen. Eén van de redacteu
ren heeft een stukje geschreven over
het verschijnsel dat hoe langer hoe
vaker gezegd wordt: ik ben wel gelo
vig. maar niet kerkelijk. De kerk
wordt doorgaans niet gezien, maar
moet opdraven bij een huwelijk en
vooral bij een begrafenis. Wat zit
daarachter? De tweede ervaring: op
het spreekuur in de kerk komt een
modieus geklede jonge vrouw innen
en zegt: dominee, ik wil gedoopt wor
den. Maar ik beloof niet dat ik verder
in de kerk zal komen.
Ze zei het op een manier van: waar is
het doopvont? Kunnen we het gelijk
niet even afhandelen? Vanzelfsprekend
ontstond een gesprek over wat de doop
inhoudt en wat voor relatie die heeft
met het verdere kerkzijn. In het ge
sprek bleek dat er natuurlijk allerlei
andere dingen achter zaten die met
haar biografie te maken hebben Die
elementen doen er in dit verband niet
toe Belangrijk in dit verband alleen is
dat gezegd wordt ik ben gelovig, heb
een relatie met de Heer. wil daarom
gedoopt worden en wil verder niet veel
met de kerk te maken hebben Ik ben
wel gelovig, maar niet kei kei: k
Het beproefde antwoord op erge-
lijke opmerking is in het verleden altijd
geweest: je kunt toch met geloven op je
eentje? Je hebt ook de gemeenschap
nodig. Je heDl de kerkgang nodig om
bij te tanken, om andere gezichtspun
ten te ontdekken om geestelijk niet
steeds bij hetzelfde te blijven staan.
Wat niet gevoed wordt sterft af. Of
woorden van gelijke strekking.
In de kerkgeschiedenis gold een woord
van een kerkvader: Buiten de Kerk
geen heil. Het zal nu veel minder
zelfbewust gesproken worden. Maar de
beproefde antwoorden doen het niet
meer Ze slaan met op de opmerking
van de mensen Wat is er dan aan de
orde? Binnen het gesprek in de redac
tiekring ging het scherp toe. Er waren
brieven op het stukje binnengekomen.
De éen vol frustraties omdat de kerk
niet meer was wat zij geweest was. Je
kon op zondag nergens meer naar de
kerk gaan of je hoorde daar een domi
nee die een politiek verhaal hield en je
voorhield dat de PvdA of liever nog
verder naar links de keuze van de
christen diende te zijn.
Verbazing alom binnen de redactie. In
welke kerk heeft de schrijver dat ge
hoord" Of moet je verder vragen en
zeggen. h:j heeft het niet met die
woorden horen zeggen, maar het heeft
bij hem zo gewerkt. In de communica
tie ;:eer is het zo bij hem overgeko
men. Communicatie is ook: hoe iets.
een boodschap, is overgekomen Hoe
iets van een zender is uitgewerkt. Moe
ten we er tegenin schrijven? Helpt dat?
Ja natuurlijk, zei één van de redacteu
ren. Je moet mensen ook vertellen dat
er van alles is veranderd. Dat zij in die
veranderingen moeten meegaan, en
niet blijven zitten in het oude, ver
trouwde. Niet meer een kerk vol glorie
en zelfbewustheid, maar een kerk, die
in de marge is komen te verkeren. Weer
een kerk zoals die was in het begin een
kleine groep, bijna ondergronds func
tionerend. Anderen waren daarmee
niet tevreden. De discussie helpt niet.
Verhevigt alleen de agressie. Mensen
horen erin dat zij niet mogen zijn wie zij
zijn. Eerst zul je naast en bij die ander
moeten komen om gezamenlijk te ont
dekken welke beelden over de kerk
bestaan. Welke verwachtingen niet
vervuld werden. Welke beelden je zeil
onbewust van de kerk hanteert. Om
dan samen te zoeken naar het ant
woord dat niet meer wordt geboren uit
teleurstelling, maar uit begrip. Een
voorbeeld uit" het gesprek: een man
wordt bezocht door de wijkpredikant.
Hij wil mets met die kerk te maken
hebben. Want als hij zich indenkt hoe
een tante vroeger door de kerk (diaco
nie; behandeld is dan wil hij er mets
meer van horen. De man v os iets In de
zeventig. Hij praatte ovei een <il lang
overleden tante Maar de frustratie
oleef gevoed, jaren lang Er mocht niets
veranderen Want dan zou hijzelf ook
moeten veranderen. Ik heb sterk het
vermoeden dat dit ook een aspect van
de vraagstelling is. Mensen verwijten
de kerk dat er zoveel dingen zijn
•veranderd.
Vraagstuk
Nieuwe liederen, waarom niet meer
die oude vertrouwde? Nieuwigheden
in de literugie, bij het Avondmaal,
vroeger was het toch veel plechtiger?
Door deze dingen aan de kerk te
verwijten, houden mensen hun
stemmen uil de kerken
rechtvaardiging om er niets aan te
doen in stand. Zij hebben dat verwijt
nodig om en ik ben me bewust dat
dat hard klinkt zelf buiten schot te
blijven. Om zelf niet te veranderen. Ik
vermoed, ook al klinkt het hard in de
voorgaande zin, dat wij hier met een
geweldig vraagstuk zitten. De vraag
namelijk hoe mensen kunnen verande
ren. Of zij willen veranderen. Of zij
want het geldt niet alleen van de kerk
mee kunnen gaan met allerlei ver
anderingen die zich in onze samenle
ving voltrekken.
Hoe doe je dat? Of haak je. openlijk, ol
stilzwijgend af. trek je terug in je 'Ik' en
in je eigen gedachten, dromen en rela
ties met je Heer? Is. met andere woor
den, de tendens met aanwezig in onze
samenleving om je als egotripper door
het leven te bewegen? In feite niet
meer open voor anderen, andere ont
wikkelingen? Of met de woorden van
de jonge vrouw op het spreekuur: ik
heb een relatie met de Heer, maar heb
daarbij de gemeenschap die Hij sticht
niet nodig. Geloof als egotripperij? Een
geloofsgemeenschap die aleeen maar
bestaat uit gelijkgezinden of uit men
sen die hetzelfde ;of wat ze daarvoor
aanzien) denken en voelen? De nadruk
gaat dan liggen op het gelovige 'Ik'. Op
geloof als de allerindividueelste ex
pressievan de allerindividueelste emo
tie Naar mijn besef raken wij bij deze
woorden op een kern van de vraag.
Wanneer het m onze samenleving zo
ligt dat Tk' gelijk is aan individu dan
zijn wij op een gevaarlijk terrein geko
men. Individu betekent letterlijk 'dat
wat niet meer gedeeld kan worden'.
Het betekent de totale eenzaamheid.
Het is daarom een verschrikkelijk
woord, een troosteloos beeld van ver
schroeide aarde en verschrompeld ge
voel. Want mensen hebben mensen
nodig. Het blijkt wanneer de crisis in
het bestaan komt. Dan is er de roep om
de ander, de wanhoopskreet of de wilde
agressieve uiting, de vernieling soms.
Dan is er de vraag om toch een woordje
van de kerk bij de begrafenis van
echtgenoot of oma Dan is er het besef
als individu, als ongedeelde, niet meer
te kunnen leven. Wij zouden geweldig
in de fout gaan om dat dan af te doen
als volksvroomheid Zoals wij geweldig
misslaan wanneer wij mensen voorhou
den dat liederen als Ere zij God in de
Kerstnachtdienst of Vaste rots van
mijn behoud sentimentele versjes zijn,
alleen goed om onze behoeften even te
bevredigen.
Sentimentaliteit is gevoel waarvoor
niet de volle prijs is betaald, zo las ik
ergens. Wanneer wij mensen dat ver
wijten dan beschuldigen wij ze in niet
geringe mate. Dan voltrekken wij de
verwijdering nog dieper. Dan is het
begrijpelijk dat mensen zeggen: ik ben
wel gelovig, maar niet kerkelijk. Van
zo'n gemeenschap zou ik ook niets
verwachten. Van zo'n. steeds maar
corrigerende gemeenschap, zou ik ook
het woord van Niemöller geciteerd
willen zien dat hy uitsprak op een
conferentie van mensen uit de lucht
macht: Ik geloof wel in God, maar niet
in Zijn grondpersoneel. Gelovig, maar
niet kerkelijk. Het komt mij voor dat
mensen hierin iets zeggen dat wezen
lijk is. Een wezenlijke vraag om niet in
de afgrond van het allerindividueelste
terecht te komen. Zij voelen de zuig
kracht van die uitweg om te overleven.
Maar weten tegelijk dat zij er kreupel
uitkomen. Zij vragen om een kerk die
als gemeenschap van de Heer bestaat
uit navolgelingen van Hem die de
moed en de vrijheid had om niemand af
te schrijven. En de volharding bezet
om zo diep op mensen in te gaan. dat
zij zich begrepen en aanvaard wisten.
En vandaar uit ook. in staat waren
veranderingen in zichzelf toe te laten
en in verandenngen mee te gaan
Met andere woorden: alleen op basis
van het aanvaard zijn, zijn verande-i
ringen mogelijk. Dat geldt niet alleen;
als een belangrijke vingerwijzing
voor het pastoraat van de kerken. Dal'
geldt in niet mindere mate voor ande
re instituten in onze samenleving. Dal
geldt ook voor alles en allen die
betrokken zijn bij informatie ver
schaffen en communicatie bevorde
ren. Waar zit de ruis op de lijn? Waar
ligt het aan dat mensen zich terugtrek
ken in een 'Ik' dat verder toegesloten
is?
Aan het feit dat zij zich op een beslis
sende moment in hun bestaan afgewe
zen hebben gevoeld. Dat niet te overle
ven gebeuren blijft in stand gehouden
Als afweer tegen de anderen, als afweer
tegen zichzelf en de andere mogelijkhe
den die in een mens schuilen. Ik n
gedoopt worden. Dat was de vraag. Dal
is: ik wil aanvaard zijn en me aanvaard j
weten. Naar mijn overtuiging zijn daar
om zoveel mensen wel gelovig maar
niet kerkelijk. Omdat zij zitten te
wachten op het aanvaard worden. Df
grofheid en de eenvormigheid binne;
onze communicatiepatronen dienen di
ner afgestemd te worden op het subtië I
le signaal van een mens die in wat hi;
zegt een boodschap wil geven: hier beul
ik. Waar ben jij? Dan praten wy roe:
meer over de kerk die niet meer is wat I
zij geweest is. maar zijn op zoek naarde
kerk zoals die mag zijn.
L. de Liefó'.
