BELGISCHE AMBTENARIJ Polarisatie: idealisten tegen realisten De politieke goudhaantjes kraaien victorie IDEELE RECLAME Campagne tegen discriminatie STRANDVAKANTIES TE KUST EN TE KEUR! VRIJDAG 1 APRIL 1983 (Door oruse correspondent Ferry Mingelen) Een kantoorbediende als inspecteur-generaal voor de scholenbouw. Een volijverig lader bij de spoorwegen brengt het tot onderwijsadviseur. De bekende Amerikaanse succes-story van de krantejongen die het tot president brengt, blijkt in de Belgische ambtenarij zijn eigen vertaling te krijgen. Want dit land wordt geteisterd door politieke benoemingen in het ambtelijke apparaat. Voor een beetje post is niet kennis en ervaring, maar het bezit van een lidmaatschapskaart van de juiste politieke partij doorslaggevend. Er ls zelfs een officieel niet bestaande, maar in de praktijk zeer ijverige com missie, die ervoor zorgt dat de belang rijkste ambtelijke posten eerlijk over (de regeringspartijen verdeeld worden. Kandidaten die lid zijn van een opposi tiepartij, komen daarbij doorgaans niet aan bod. Om een eind te maken aan dit steeds verder doorvretende kwaad is er recent in de Belgische senaat zelfs een voor stel ingediend tot oprichting van een speciale „Rijksdienst voor Afgedane en Ongedane Zaken". Het brein achter dit voorstel, 8enator Maijet van Puym- broeck, zegt: .Als de ministers en partijbazen hun politieke vriendjes al lemaal in die speciale dienst onder brengen, dan kan het gewone ambtelij ke apparaat tenminste zijn werk blij ven doen. Nu komen mensen op posten terecht, waar ze helemaal niet geschikt voor zijn, en dat betekent dat het algemeen belang wordt geschaadt", aldus de Senator. Nadeel „In Nederland is politieke steun voor een ambtenaar die carrière wil maken vaak eerder een nadeel dan een voor deel. In België daarentegen is ieder dossier volgepropt met politieke aan bevelingen. Een ambtenaar die iets wil bereiken, kan niet zonder. Hij gaat naar het bezoekuur van een Kamerlid of een minister en die schrijft dan een aanbeveling nit. Oat noemt men so ciaal dienstbetoon, zonder dat kom je nergens", zegt een ingewijde ambte naar uit het Brusselse Binnenhof, de Wetstraat. Worden zo de gewone ambtelijke dien sten al intern geconfronteerd met poli tieke voortrekkerij, van buitenaf wor den ze soms nog veel erger politiek onder vuur genomen. Daarin speelt het verschijnsel van de politieke kabinet ten een grote rol. Een minister die in Nederland wordt benoemd, treft op zijn departement een volledig bemand ambtenarenapparaat aan waarmee hij het maar moet doen. Er zijn de afgelo pen jaren enkele persoonlijke mede werkers bij ministers benoemd, maar dit verschijnsel van de politieke amb tenaar die komt en gaat met zijn minister, is tot nu toe in Den Haag zeer beperkt gebleven. Hoe anders is de situatie in Brussel. Iedere minister of staatssecretaris van een nieuwe regeringsploeg heeft het recht zich te omringen met een staf van persoonlijke medewerkers, die hij uit de ambtenarij of het bedrijfeleven haalt. De benoeming van de ambtena ren is aan geen enkel examen anders dan dat der politieke vriendschap ge bonden. Was het aanvankelijk de be doeling omvang en taak van deze zogenaamde politieke kabinetten be perkt te houden, tegenwoordig lopen er in de Brusselse Wetstraat maar liefst 2000 hoogbetaalde politieke ambtena ren rond die veel van de taken van de gewone ambtelijke diensten hebben overgenomen en de minister afgrende len voor politiek ongewenste ideeén vanuit dat apparaat. Haat en nijd Dat geeft in de ambtelijke diensten natuurlijk veel haat en nijd, maar het kan nog veel erger. Die omvangrijke politieken staven worden werkloos als hun minister aftreedt. Sommige leden keren terug naar hun oude baan, anderen staan gewoon op straat. Om dat te voorkomen zorgen de ministers ervoor dat hun trouwste, meest ver dienstelijke medewerkers op tijd een „vangnet" hebben, een vaste post in het ambtelijke apparaat, waar ze niet daadwerkelijk aanwezig zijn, maar waarop ze na zijn vertrek wel kunnen terugvallen. En zo komen politieke dienstknechten van invloedrijke mi nisters soms op hoge posten terecht zonder enige redelijke ervaring of scholing daarvoor te hebben „Het is voor jonge mensen soms inte ressanter om gedurende een verkie zingscampagne postzegels te plakken (en zo via vriendjespolitiek later een mooie baan te krijgen) dan om zes jaar een academische studie te volgen", zegt de politiek redacteur van de in vloedrijke Belgische krant De Stan daard. Hugo de Ridder cynisch. Overdreven? Op Goede Vrijdag 1975 (ADVERTENTIE) Zon, zee en zand. En natuurlijk veel frisse lucht Dat vindt u in overvloed aan de kust en op de Wadden eilanden. Iets voor u? Natuurlijk compleet verzorgd. Inlichtingen en boekingen: Bij de NS stations, ANVR reisbureaus, Neckermann reisbureaus, ANWBAMR0-, Spaar- en RABO-banken en bij alle VW-i kantoren (in elke grote plaats is er wel één). Publicatie in samenwerking met het Nationaal Bureau voor Toensme in Den Haag trok de liberale onderwijsminister De Croo voor een nieuw opgericht scholen fonds 309 ambtenaren aan en bevorder de hij er 213. Deze bestuurlijke operatie die inmiddels berucht is geworden on der de naam „De Goede Vrijdag benoe mingen", bracht een aantal politieke vrienden van De Croo op zeer hoge ambtelijke posten zonder dat zij bij benadering de nodige opleiding of er varing hadden. Voorbeelden: een gewezen postbestel- ler met alleen lagere school werd bestuurssecretaris, een klerk zonder middelbaar onderwijs bracht het tot inspecteur-generaal, een man met uit sluitend middelbaar onderwijs werd hoofdinspecteur-directeur, een voor malige lader van de spoorwegen werd adviseur en twee privé-secretaresses van betrokken ministers, werden zo maar vijf rangen hoger ingeschaald. „Een geur van corruptie verdonkerde de hemel", schreef het weekblad Hu- mo onlangs over deze Goede Vrijdag benoemingen. De echte ambtenaren in het Scholen fonds wensten deze politieke overval niet te aanvaarden en dienden een klacht in bij de Raad van State. Deze stelde hen in het gelijk, maar achter eenvolgenden regeringen trokken zich daar niets van aan en handhaafden de benoemingen. Vorige maand heeft de Belgische volksvertegenwoordiging uiteindelijk „beschaamd" een wets voorstel goedgekeurd om de door de Raad van State onkrachte benoemin gen uit humanitaire overwegingen nu toch wettelijk goed te keuren. „Na zoveel jaren kan je die mensen niet meer weg sturen", zo redeneerde de Senaat. De les van de Goede Vrijdag benoemin gen is daarmee echter allerminst ge leerd. Het bederf vreet zich voort. Vorige maand nog verraste Cultuur minister Poma het Vlaamse ballet met de benoeming van een niet gewenste superbeheerder, die toevallig ook kabi netchef bij Poma was geweest. Voor drie miljoen franc per jaar mag deze man nu het ballet en de Vlaamse opera „coördineren", wat dat ook moge in houden. De politieke partijen in België verzekeren hun kiezers voor iedere verkiezing dat zij aan het systeem van politieke benoemingen een einde zul len maken. Het staat zelfs in het rege ringsprogram van het kabinet- Martens, maar daar is het bij gebleven. „Dit is geen spel voor heiligen. De partijen schaffen die politieke benoe mingen heus niet af, ze hebben er teveel voordeel bij. Tussen Nederland en België bestaat wat dit betreft groot mentaliteitsverschil. België heeft al tijd onder vreemde overheersing moe ten leven en het karakter van ons volk heeft zich daaraan aangepast. De Ne derlander maakt een-plan, de Belg trekt zijn plan, en dat betekent in het Brusselse dat hij gewoon handig is", zegt een handige ambtenaar. (Door Jos van der Meer) Komende zomer op de televisie te verwachten: een STER-reclame waarin kinderen van uiteenlopende huidskleur met elkaar praten over de verschillen tussen hen. Een Nederands meisje merkt op: „Ik zie wel eens een Turks meisje lopen met een jurk over haar lange broek". Op dat moment komt een fiere mannestem door het gekrakeel heen, zegt: „Er zijn kinderen van vele nationaliteiten in Nederland. Leuk dat we niet allemaal hetzelfde zijn". Die laatste zin is tevens de titel van een actie tegen discriminatie die de SIRE, de Stichting Ideële Reclame, deze week begon. De advertentie campagne is vooral bedoeld om de jeugd begrip bij te brengen voor haar buitenlandse leeftijdgenoten, die officieel 'de tweede generatie culturele minderheden in Neder land' heten. „Met deze actie willen we de mensen duidelijk maken dat de kleine, let wel: de kleine culturele verschillen van de buitenlanders gemakkelijk zijn te begrijpen als je er even over nadenkt, zelfs eigenlijk best grappig of verrassend zijn als je ze begrijpt", zegt campagneleidster Adrie de Vries, werkzaam bij een Amster dams reclamebureau, ervan. Zo wordt in één van de vijf adverten ties die kranten gratis zullen plaat sen, uitgelegd waarom Fatima nooit een hond zal binnenlaten, terwijl ze een dierenvriend is: „Volgens de islam is een hond een onrein dier dat je bijvoorbeeld nooit in huis zal nemen Om de actie de nodige diepgang te geven, zullen scholen een bijbehorend boek met nadere uitleg erin kunnen aanvragen. Nieuwe kennis Adri de Vries vertelt dat er doelbe wust is gekozen voor een actie tegen discriminatie die is gericht op lagere-scholieren en hun ouders. „Kinderen van die leeftijd staan nog open voor nieuwe ideeën. Het heeft nog zin hun andere meningen te laten horen. Ze zullen op zijn minst luisteren, die nieuwe kennis opslaan en er misschien nog iets mee doen ook". Verder: „Wat we per se niet beogen is de discriminatie proberen te ver minderen. SIRE kan niet zoveel met een sene advertenties voor elkaar krijgen. Wat we wél kunnen is zo'n onderwerp onder de aandacht bren gen van een breed publiek, net zoals we dat bijvoorbeeld met de campag ne tegen kindermishandeling heb ben gedaan. De bestrijding van vooroordelen laten we dan verder aan de overheid over". Adrie de Vries is zich ervan bewust dat racistische groeperingen als de Centrumpartij handig misbruik zul len kunnen maken van de campag ne, door in te spelen op het afwijken de dat erin over buitenlanders wordt gemeld. „De kans is aanwezig dat dergelijke groepen dat opblazen tot iets negatiefs. Daar zullen we dan met kracht van tegenargumenten op moeten reageren, waarbij wij bijvoorbeeld gebruik kunnen probe ren te maken van de redactionele kolommen in kranten". „Voor dat geven van tegengas zullen wij ook allerlei instanties moeten mobiliseren, zoals het Nederlands Centrum voor Buitenlanders in Utrecht. Daarmee hebben wij al samengewerkt bij het opzetten van deze actie. Kijk. we hebben kunnen meemaken, voor de Tweede Wereld oorlog, welke gevolgen 'wel weten maar niet signaleren' kan hebben. We kunnen nu eenmaal niet verge ten dat hier 570.000 buitenlanders zijn tegen wie allerlei vooroordelen bestaan". Leuk Bij dergelijke overwegingen steekt de titel van de actie 'Leuk dat we in Nederland niet allemaal hetzelfde zijn' misschien wel iel af. Adri de Vries: „Ja, aan dat woordje 'leuk' hebben we drie lange vergadering gewijd. Sommigen van ons vonden dat normgevend. Gevaarlijk ook, bijvoorbeeld als het pal naast een negatief stuk over buitenlanders zou komen te staan". „Nadat we het thema hadden getest bij schoolkinderen en hun moeders, hebben we er toch voor gekozen. Die mensen voelden dat 'leuk' inder daad zo aan, het is positief, het thema geeft verscheidenheid aan, en toch ook een eenheid omdat er sprake is van 'we'. Die slagzin bleek, kortom, goed aan te spreken bij de jeugd". „We hebben bijvoorbeeld niet geko zen voor het woordje 'goed', omdat daar iets van bevoogding van uit gaat. het heeft bijna iets confessio neels, een kreet die je van de kansel af wordt toegeroepen. Het werd te zwaar". Het begin van de campagne valt samen met het 15-jarig bestaan van SIRE, waarin reclame- en media mensen samenwerken. Het resultaat is gratis advertenties in kranten, bladen en op de televisie. Welke goede doelen tot nog toe op die manier zijn gediend, wordt getoond in een tentoonstelling die tot en met Tweede Paasdag is in de Nieuwe Kerk in Amsterdam (dagelijks van elf tot vier uur, zondag van twaalf tot twee uur en van vier tot vijf uur). Adri de Vries over het samenvallen van jubileum en nieuwe campagne: "SIRE heeft lang geaarzeld voordat ze die campagne tegen discrimina tie op haar bord zou nemen. Het is nu eenmaal een heikel ondrwerp. Een belangrijke reden om dat uit eindelijk toch op te pakken is ge weest, dat je na 15 jaar eindelijk je nek wel eens een stukje verde mag uitsteken". „Iedereen vindt onderwerpen als kinder- en dierenmishandeling, zo als we die hebben gehad, uitstekend. Daar kun je je geen buil aan vallen. Als je echter aan de vooroordelen van mensen gaat komen, kun je zeker kritiek verwachten. We zijn die uitdaging aangegaan omdat we vin den dat je niet alleen gemakkelijke onderwerpen moet kiezen. Die op stelling blijkt ook uit de inhoud van onze campagne: we gaan daarmee discussies zeker niet uit de weg. Voordeel daarvan zal zijn dat de actie zal opvallen. En dat is nu net de bedoeling Ook in de kerk wordt wel eens vergeten dat bij polarisatie altijd twee (of meer, maar nooit min der dan één) partijen zijn betrokken. Je moet er daar om op bedacht zijn niet altijd anderen tc verwijten dat zij er op uit zijn bewust en stelselmatig tegenstel lingen te scheppen of aan te scherpen of conflicten uit te lokken. Zo'n verwijt kan zich namelijk tegen jezelf keren. Dat is één deel van de waarheid. Het andere deel is dit: polarisatie - zij lijkt soms 'vanzelf te ko men - ontstaat daar waar niet iedereen zich meer kan vinden in gevestigde opvattingen en vertrouwde ge woonten. in oude denkpatronen en gegroeide situa ties, in vastgelopen systemen en in handhaving van machtsposities. Wie niet in het kerkelijke Jeruzalem ronddwaalt als een toerist ziet op steeds meer plaatsen en over steeds meer onderwerpen de standpunten pro en contra zich verharden, de grimmigheid en de verwijdering toene men, de woorden andere inhoud krijgen, de wederzijd se verwijten en beschuldigingen de sfeer vertroebelen, de misverstanden zich opstapelen en de geesten zich scheiden: de polarisatie is in opmars, verslaat haar tienduizenden: wie is er nog vrü van? Kun je nog 'ge woon' hervormd, gereformeerd of rooms-katholiek zijn? Er zijn - wie kan het ontkennen? - heel wat hete hangij zers die de kerk worden binnen gedragen en waarvan geen kerklid kan zeggen: ze liggen ver van mijn bed, ik sta er neutraal tegenover. Het wórdt wel gezegd, in een verzuchting om met rust te worden gelaten, maar dat verlangen houdt tegelijk een standpuntbepaling in: ik wil me niet bemoeien met zaken als kernbewapening, de verhouding rijken en armen veraf en dichtbij, racis tische vervolgingen en godloze praktijken tegen men sen in Oost en West. Maar de kerkelijke leidslieden dan, de pastores in het bijzonder? Helaas: de gemiddel de prediking in vele kerken lijkt een verhaal uit een andere wereld dan waarin wij leven. Uit verlegenheid, uit onmacht, uit gebrek aan moed. in een poging bijeen te houden wat in feite uit elkaar is gevallen? De uitleg is zo globaal en zo neutraal geworden, zo buiten de tijd staande dat niemand er mee uit de voeten kan - als zij ai niet bevestigend is voor de stereotiepe opvattingen van de mens die je niet altijd met problemen moet lastig vallen. Als de vertrouwde woorden van weleer maar klinken zijn we weer thuis - maar vraag me niet wat je er nu mee moet doen. Met opzet Niet verlegenheid of onmacht hoeft een rol te spelen, naar veler opvatting is het verkeerd als de kerk zich met allerlei problemen in de 'wereld' bemoeit. Daar is ze niet voor. want - zo klinkt het stoer -: de kerk moet het Evangelie brengen, niets meer en niet minder. In feite is dat een dwaze reactie. Want zij komt er op neer dat ontkend wordt dat het Evangelie te maken zou hebben met al die 'wereldse' zaken. Wie de kerk uit de samenleving op deze manier isoleert werkt er aan mee dat de kerk leegloopt Het argument is. voor al die vraagstukken zijn er andere instellingen, op het politieke en maatschappelijke vlak. Als de kerk zich met de problemen 'buiten' engageert maakt zij zich schuldig aan grensoverschrijding. Hoe dat in de praktijk wordt gebracht bewijst de 'oplossing' die de kerkeraad van een gereformeerde kerk heeft gevon den. geen platform over de vraagstukken van de kern bewapening (waartoe nota bene de gereformeerde sy node heeft opgeroepen) omdat zoiets toch maar polari serend zou werken en iedereen nu eenmaal zijn of haar opvattingen heeft, maar een seizoen lang de hele ge meente laten praten over het blijkbaar brandende vraagstuk van - al of niet - kinderen aan het avond maal Nee. daar loopt niet zo gauw bloed uit! Beroering Een tijdje geleden heeft prof dr H. M. Kuitert, hoogle raar ethiek en dogmatiek aan de VU, in een vraagge sprek met Hervormd Nederland (15 januari 1983) een aantal opmerkelijke uitspraken gedaan die alles te maken hebben met het zo juist aan de orde gestelde onderwerp. Kuitert is de man die al weer geruime tijd geleden de gereformeerde vijver heftig in beroering heeft gebracht door te pleiten voor nieuwe opvattin gen over de manier waarop de Bijbel dient te worden uitgelegd. Duizenden gereformeerden vielen over hem heen, hij werd beschuldigd van vrijzinnigheid (en dat is nogal wat in de gereformeerde kring!) en zelfs werden pogingen ondernomen om hem zijn do- ceermogelijkheden te ontnemen. De kritiek van juist deze mensen is voor een belangrijk deel verstomd: zij kunnen Kuitert nu weer volgen, want ook hij vindt dat de kerk het lef moet hebben wat meer naar de godsdienstige problemen terug te keren en de bespreking van maatschappelijke en politieke problemen aan andere organen over te laten. Kuitert roept zijn linkse vrienden op niet opnieuw orthodox te worden en niet te lijden aan hun eigen overdrijving aan stemmen uit de kerken alle mogelijke vernieuwingsbewegingen, niet te grij pen naar het middel van de macht, maar naar een geïnspireerd gesprek, ook een kritisch gesprek. Kuitert is in de loop van de jaren realist geworden „Ik probeer opnieuw aan te sluiten bij de wereld zoals zij bestaat en niet bij de wereld zoals zij in mijn idealen zou moeten zijn". Zo heeft de hoogleraar ook grote bezwaren tegen de vrijblijvende houding van 'hemel bestormende' christenen: wat doen zij anders voor bij voorbeeld de armen dan met veel woorden indringend zeggen dat voor hen een strategie moet worden ge voerd en dat zij op een bepaalde politieke party moe ten stemmen? Niet terecht De 'nieuwe' Kuitert wordt - misschien wel tegen zijn zin - ingelijfd bij de mensen die het 'altijd al hebben gezegd dat die idealisten maar eens met hun dwaashe den moeten ophouden en hun eigen welvaart maar eens moeten afschaffen; zij profiteren er zelf toch ook maar lekker van". Ik vind dat Kuitert met zijn uitlatingen onrecht doet aan het toenemende aantal christenen dat wakker ligt van wat er gebeurt, in hun buurt en veraf, met mensen die lijden aan of ten onder gaan door onrecht, terreur, onderdrukking, racisme. Hij verwart idealisme met on vrede over situaties die nooit naar de wil van God kunnen zijn. maar die worden vergoelijkt ook door kerkmensen die overlopen van begrip voor verkregen echten, historisch gegroeide toestanden of wat dan ook Het is triest en hard om te constateren, maar heeft een praktijk van eeuwen niet geleerd dat, waar de christe lijke kerk slechts sprak.over God en Jezus in de relatie tot de individuele mensen, hun ziel en hun zaligheid, zich heeft geconformeerd aan het bestaande, een macht werd onder de vele andere machten, gerespec teerd weliswaar maar dan vooral door de autoriteiten die hun gang konden gaan, het bijbelse begrip 'heil' uitleggen in hun eigen - materiële of ideologische - belang? Is op deze manier het zout niet smakeloos geworden? Nuchter Kuitert zegt dat je toch vooral nuchter moet blijven. Dat is nooit weg natuurlijk. Maar houdt christelijke nuchterheid niet in een volstrekte onvrede met het beslaande - en gaat dat niet heel wat verder dan on vrede met eigen onvolkomenheden? Wat is zondebe sef eigenlijk? Je moet realist zijn. je kunt nu eenmaal geen ijzer met handen breken. Maar wat zit er een enorm risico in deze stoere stellingen. Het risico dat zij een vrijbrief vormen voor de realisten van christelijken huize, met een beroep op de gebrokenheid van het menselijk be staan door de zonde, zoals we dat zo fraai weten te zeggen En dan komen de redeneringen: natuurlijk ben ik tegen kernwapens, maar je hebt ze wel nodig tegen die onbetrouwbare Russen. En de gemeente waarin je woont kemwapenvrij verklaren? Gebruik toch je ver stand, dat haalt toch niets uit. Bovendien: we leven toch in een goed geordende samenleving waar ieder zijn eigen tuintje moet onderhouden? En over plaat- sing van kernwapens beslist toch Den Haag! Natuurlijk moetje niks hebben van racisme, maar heb toch begrip voor de 'eigensoortige ontwikkeling' en heb toch ook begrip voor de moeilijke positie van de blanke minderheid! Natuurlijk is het verschrikkelijk dat elke dag duizenden in de derde wereld van honger sterven, maar als ze nou zelf eens hun samenleving beter gingen organiseren en harder gingen werken? Natuurlijk moet je hier meeleven met de duizenden werklozen, maar als ze nou eens wat gingen uitvoeren in het algemeen belang, dan had je er nog wat aan. Kuitert zegt in het interview „Ethiek rekent je al gauw voor dat er weinig dingen zijn waar ook met iets tegen pleit. En dat is wat het idealisme helemaal niet zie Dat ziet niet dat er ook andere kanten aan de zaak zitten Macht Steeds vaker worden mensen die het moeilijk hebben in hun kerk - omdat zij vinden dat geloof en belijden andere consequenties hebben dan die in het algemeen worden getrokken - er van beschuldigd dat zij macht zoeken. Door het veroorzaken van onrust en verwar ring willen zij hun zin krijgen en de kerk ombuigen naar hun dwaze idealen. Macht over de mensen, macht over de geesten. Steeds indringender wordt de vraag over welke macht wij het eigenlijk hebben: de macht van het Woord in zijn laatste consequenties, of de machten van nuchterheid, realiteitszin en traditie, van het gedragen woord dat zijn kern heeft verloren, de macht van het Woord dat tronen omver heeft gesto ten en dat vol is van het verlangen naar gerechtig heid, van de droom dat het werkelijk anders kan, van de hoop die mensen drijft tot daden. J. J. Tevel.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 4