DE
GAANDE
MAN
FILM
Herinrichting van de
Sluisse binnenstad
WILLEM VERMANDERE
VANDAA G IN SL UIS
ACTIES IN AXEL
EN OOSTBURG
DE KOMENDE VROUW
Films in Zeeuws- Vlaanderen
Doek valt voor regisseur
Heirman van Transfiguratie
VRIJDAG 25 MAART 1983
PZC/streek
HULST - „Regisseren is een zwaar vak", zegt Charles Heirman. De Hulster regisseur kan het
weten, want hij heeft dat werk zo'n dertig jaar gedaan voor de camere van rhetorica De Transfigu
ratie uit Hulst. „Spelen en regie valt dan ook niet te combineren", meent hij. De in onberispelijk
grijs kostuum (met in de linker rever een lintje ten bewijze dat hij de bezitter is van de eremedaille
in zilver verbonden aan de Orde van Oranje Nassau) gestoken en met een joyeuze, artistieke
vlinderdas 'gestrikte' oud-regisseur roert peinzend in de kop koffie, die voor hem staat. Hij kan
zich met geen mogelijkheid herinneren welk jaar precies hij zijn eerste stuk regisseerde. Er zijn
ook zoveel herinneringen en belevenissen met betrekking tot zijn grootste hobby: regie voeren.
„Nou ja", zegt Heirman, terwijl hij een wuivend gebaar maakt, „hou het maar op begin jaren
vijftig".
Charles Heirmanje kan niet eeu
wig aan de gang blijven....".
Heirman wordt binnenkort zeventig
jaar. Tijd om te stoppen, vindt hij. „Je
kan niet eeuwig aan de gang blijven. De
jaren gaan meetellen. Regie is zwaarder
dan men denkt". Ook denkt hij er niet
over om na z'n regisseurscarrière weer
te gaan spelen. Lachend verwerpt hij
die gedachte. „Spelen? Welnee, ik zou
de tekst niet meer kunnen onthouden.
Dat gaat niet meer".
Heirman is inmiddels gebombardeerd
tot prins souverein, wat vergelijkbaar is
met ere-voorzitter. Vóór hem was dat de
oud-burgemeester Lockefeer van
Hulst, de vader van de huidige Aarden-
burgse burgemeester. De prins souve
rein heeft dan nu afstand gedaan van
zijn 'troon' ten behoeve van 'troonpre-
tendente' Wies de Maat.
Haar eerste zelfstandig geregisseerde
stuk - Soubrette - ging zondagavond in
première in Den Dullaert in Hulst. De
tweede en laatste voorstelling van het
stuk - een blijspel - is zaterdagavond,
eveneens in Den Dullaert, te zien.
Oude titels
van 1467, de late middeleeuwen dus.
Nadat de vereniging Camere van Rhe
torica was gaan heten werden ook de
oude titels binnen de vereniging weer
ingevoerd. De voorzitter heette vanaf
dat moment 'hoofdman', de secretaris
'griffier' en degene die vandaag de dag
penningmeester wordt genoemd kreeg
de titel 'fiscaal'.
„Het was een hele toestand", vertelt de
oud-regisseur, „compleet met academi
sche zitting. Het overgaan in de vorm
van camere van rhetorica is op voor
spraak van andere verenigingen en on
der stimulans van Vlaanderen gebeurd.
We hebben trouwens ook veel met re
gisseurs uit Vlaanderen gewerkt, semi-
beroepsmensen. Van hen heb ik veel ge
leerd". Heirman volgde ook regiecur
sussen aan de volkshogeschool Drac-
kenstein in Utrecht. Dat ging uit van
het Werkverband Katholiek Amateur-
.toneel, een bond van amateurtoneel
spelers, die volgens Heirman pioniers
werk heeft verricht op het gebied van
scholing van spelers en regisseurs.
De Hulsterse regisseur heeft nu tussen
de vijftig en zestig stukken op z'n naam
staan. In de begintijd werden er soms
wel drie stukken per jaar opgevoerd:
twee tijdens de kermissen en één zoge
naamd 'winterstuk'. „Later was dat
niet meer haalbaar", vertelt Heirman.
„want het patronaatsgebouw werd af
gebroken, waarna wij moeilijk kwamen
te zitten met onze accommodatie".
Als hoogtepunten uit z'n carrière
noemt Heirman onder meer 'Het Huis
aan het Meer', 'De Heilige Vlam' en 'In 't
Witte Paard'. „Dat laatste stuk hebben
we drie jaar op het programma gehad
en trok steeds volle zalen. Heel vreemd
dat de mensen er almaar op af kwa
men". Veel plezier heeft Heirman ook
beleefd aan de televisiespelletjes, die
hij enkele jaren geleden heeft geschre
ven voor het Varaprogramma "Met de
Muziek mee' van Henk van Montfoort.
Heirman was mede-oprichter van de
toneelvereniging, die 2 februari 1946
het levenslicht zag. De club heette toen
nog niet De Transfiguratie. Voor die
tijd speelde hij in toneelverenigingen
binnen het patronaatswerk, de 'jeugd
soos' van de kerk. Binnen de nieuwe
vereniging was hij eerst secretaris en
later voorzitter. In 1956 - Hulst telde
toen totaal drie toneelclubs - fuseerde
de 'club van Heirman' met het Zeeuws-
Vlaams Toneel uit Hulst. „Het werd
een beetje te gek, zoveel toneelvereni
gingen", weet Heirman zich te herinne
ren. Vanaf dat moment heette de ver
eniging De Camere van Rhetorica De
Transfiguratie. Eigenlijk was hier
sprake van een heroprichting, want de
Transfiguratie had in Hulst voordien
ook bestaan. Het oudst bekende ar
chiefstuk over. dit landjuweel dateert
Wies de Maat, de huidige regisseuze van de Transfiguratie uit Hulst, onder
ging zondag haar vuurdoop. Toen ging haar eerste zelfstandig geregisseer
de stuk - een blijspel - Soubrette in première voor een volle bak in Den
Dullaert. Op de kop af vijfentwintig jaar geleden debuteerde zij als toneel
speelster in het stuk 'Een baby van duizend weken'.
Verder speelde rij onder meer in 'Rebecca', 'Een vrouw moest verdwijnen'.
'De afgelopen twee jaar heeft rij met Charles Heirman 'meegelopen' om de
kneepjes van het regisseursvak te leren en werd zij ook betrokken bij de
regie.
Zij vindt regisseren - evenals Heirman - zwaarder dan het spelen zelf. Zij
zegt: „Een regisseur moet zich een beeld vormen van alle personages en de
karakters in het stuk. Je speelt dus alle rollen in gedachten. Dat beeld
maken, zoals het er vanuit de zaal moet komen uit te zien, zal je zelf moeten
maken. Je enige leidraad is de tekst van het toneelstuk. Maar het is wel
fantastisch als je ervaart dat alles zo uitpakt zoals jij dat hebt proberen over
te dragen aan de spelers".
Wies de Maat volgt momenteel een spel- en regiecursus bij de Zeeuwse
Vereniging voor Amateurtoneel.
„Wij werden om te beginnen uitverko
ren om aan de wedstrijd mee te doen.
De regisseur kreeg een concept van de
schrijver Jelle de Vries en dan moest je
zelf een verhaal schrijven. We wonnen
de eerste ronde. Dat hadden we nooit
gedacht. Daarna haalde we nog twee
ronden. Dat was helemaal ongelooflijk.
Uiteindelijk ontglipte ons dan toch nog
de zege op een halve punt. Maar ja, de
ervaring was het belangrijkste voor
ons".
De oud-regisseur heeft prettige herin
neringen aan de afgelopen dertig jaar
en er is heel wat afgelachen. Zoals die
keer dat één van de toneelspelers van
De Transfiguratie in de Stadsdoelen in
Delft vijf minuten voordat hij 'op'
moest in een emmer water ging zitten,
waar een dweil overheen lag of de uit
wisselingen met de toneelverenigin
gen in het Vlaamse Oostrozebeke en
Schooten.
Regie is een vak apart. Op de vraag wat
regisseren nu eigenlijk is, gaat Heirman
uitvoerig in. „Het is min of meer een
gave. Je kan veel leren, maar je moet
het toch wel in je vingers hebben. Het is
het genot van het creatief bezig rijn, iets
scheppen. Daar komt het op neer. Niet
iedereen heeft de fantasie, die voor dit
vak nodig is. Een regisseur moet in feite
elke rol in het stuk spelen. In zijn ge
dachte dan. Als je een stuk leest, moet
je het voor je kunnen zien, zoals de toe
schouwers het zullen ervaren in de zaal.
Bovendien zal je aan je spelers moeten
kunnen overdragen zoals jij de uitvoe
ring van het toneelstuk wil. Je hebt dan
te maken met de mise en scène, dus het
toneelbeeld, de opstelling, de verplaat
sing van de spelers, het decor en de kos
tuums. Zelf heb ik dat altijd nauwkeu
rig vastgelegd op papier. Er zijn regis
seurs, die dat uit hun hoofd doen, maar
op die manier werk ik niet prettig. Ik wil
voorkomen dat er tijdens repetities ver
warring ontstaat en dat ik opmerkin
gen van spelers krijg als: vorige repeti
tie moest ik op de stoel links op het
toneel ritten en nu opeens rechts".
Voor Heirman breekt, nu hij de regie
definitief heeft overgedragen, een rus
tige tijd aan. Veel kan hij binnen De
Transfiguratie niet meer doen, want
ook om te spelen acht hij zichzelfte
oud. Voor Charles Heirman is het doek
definitief gevallen. Weliswaar niet fi
guurlijk, maar toch zeker letterlijk.
'De Vierde Man', de vijfde film van Rob Houwer en Paul
Verhoeven, draait deze week in de 'De Koning van Engeland'
in Hulst en 'Luxor' Temeuzen. Uitgangspunt is het boek van
Gerard Reve, oorspronkelijk bedoeld als boekenweekge
schenk 1981, maar door het CPNB geweigerd.
Een Nederlands auteur (in de film gespeeld door Jeroen
Krabbé), drankzuchtig en met een nogal ongebruikelijk lief
desleven, houdt een lezing in de havenstad V. Tijdens de
pauze ontmoet hij de mooie, rijke en bovenal geheimzinnige
Christine (gespeeld door Renée Soutendijk). De schrijver
mist zijn laatste trein terug naar het Westen en belandt in
haar bed, armen en macht. Geobsedeerd door de ondoor
zichtige Christine en haar - eerst nog afwezige - minnaar
(Thom Hoffmani, door wiens foto hij eveneens wordt aange
trokken, mist Gerard ook de volgende dagen de kracht uit V.
Tiaar het veilige Amsterdam terug te gaan. Hij blijft en gedu
rende de volgende 48 uur spelen Gerard en Christine met -
naar het schijnt - haar minnaar, in werkelijkheid echter de
dood als jackpot.
'De Vierde Man' draait vandaag vrijdag19.15 en 21.30 uur
in 'De Koning van Engeland' en voorts: zaterdag 18.45 en
21.15 uur; zondag 16.15, 18.45 en 21.15 uur; maandag en
dtnsdag 20.00 uur In 'Luxor' vandaag vrijdagi 19.30 en
21.45 uur; zaterdag 19.30 en 21.45 uur; zondag 16.00,18.45 en
21.15 uur; maandag, dinsdag en woensdag 20.00 uur.
'De Koning van Eengeland',Luxor" en het 'Ledeltheater' in
Oostburg prolongeren 'Annie', de Amerikaanse succesfilm
over een vrolijk roeesje, dat dolle avonturen beleeft met een
multimiljonair en zijn secretaresse. 'De Koning van Enge
land': vandaag vrijdag) 19.15 uur; zaterdag 18.45 en 21.15
uur; zondag 13.45 en 16.15 uur; maandag 20.00 uur.
'Luxor': vandaag (vrijdag) 19.30 uur; zaterdag 14.00 en 19.30
uur; zondag 16.00 uu.
'Ledel': vandaag (vrijdag) 20.00 uur: zaterdag 14.00 en 19.15
uur; zondag 14.00 en 20.00 uur; maandag en dinsdag 20.00
uur.
'Zwarte Ruiter', botersmokkel in de vijftiger jaren, is deze
week te zien in 'De Koning van Engeland' en 'Luxor'. 'De
Koning van Engelandvandaag vrijdag) 19.15 en 21.30 uur;
zaterdag 18.45 en 21.15 uur; zondag 18.45 en 21.15 uur; maan
dag en dinsdag 20.00 uur.
'Luxor': zondag 18.45 uur; icoensdag 20.00 uur.
In 'De Koning van Engeland' draait ook 'De Vlasschaard',
de Vlaamse film naar de roman van Stijn Streuvels. Van
daag vrijdag19.15 uur; zaterdag 21.15 uur; zondag 13.45,
16.15,18.45 en 21.15 uur; dinsdag 20.00 uur.
Verder 'Teenagers in love', vandaag (vrijdag) 21.30 uur; za
terdag 18.45 en 23.15 uur; zondag 14.30 en 18.45 uur; maan
dag 14.30 uur; dinsdag 20.00 uur.
'Reds': vandaag (vrijdag 121.00 uur; zaterdag 21.15 uur; zon
dag 21.00 uur; maandag 20.00 uur
'Als je begrijpt wat ik bedoel': zaterdag 15.00 uur; zondag
13.45 en 16.15 uur.
'Luxor' draait 'Game of death' '2een karatefilm. Vaandag
(vrijdag) 21.45 uur; zaterdag 21.45 uur; zondag 13.30 en 21.15
uur; maandag 20.00 uur.
Ook: 'De gekke, maffe, dwaze Bugs Bunnyfilm' (Walt Dis
ney): zaterdag 14.00 uur; zondag 13.30 uur.
'Ledel' houdt het tenslotte op 'Love hotel', belevenissen van
drie mooie meisjes: zaterdag 21.30 uur; zondag 16.30 uur.
Het streefbedrag is 15.000 gul
den. Dat betekent dat de kern
Axel per hoofd van de bevol
king ongeveer twee gulden
moet opbrengen. „Gezien de re
latie tussen Axel en Polen",
zegt de heer B. Czerwinski van
het comtié Axel helpt Polen,
„moet dat bedrag zeker haal
baar zijn". En voorzitter J. Li-
powski van de stichting Zee
land helpt Polen zegt: „Bij de
collectie op Noord-Beveland
half decemter verleden jaar
werd er per inwoner ruim zes
gulden gegeven". Axel weet
dus wat het volgende week te
doen staat.
Want duidelijk is dat Polen, ondanks
alle al verleende steun, de Nederlandse
- lees in dit geval Zeeuwse - hulp nog
altijd hard nodig heeft. Vandaar ook
dat er de komende twee weken in twee
Zeeuws-Vlaamse plaatsen opnieuw
voor Polen, en dan met name het gebied
rond Gdansk, wordt gecollecteerd. De
komende week (van 28 tot en met 31
maart) gebeurt dat in Axel, de week
daarop (van 5 tot en met 9 april) in Oost
burg. De beide collectes staan onder
het toeziend oog van de stichting Zee
land helpt Polen.
De opbrengst van de collectes wordt
met name besteed aan medicijnen
voorh et provinciaal ziekenhuis 'Niko-
laj Kopemik' in Gdansk. Medicijnen,
speciaal voor de kankerbestrijding bij
kinderen. Maar ook wordt er insuline
naar Polen verstuurd, injectienaalden,
verband. Voorzitter Lipowski van de
stichting Zeeland helpt Polen stelt
vast: „Zonder die medicijnen zijn de
kinderen ten dode opgeschreven. En
dat rijn bepaald geen fabels, ik heb dat
met eigen ogen gezien".
Lipowski is sinds september 1981, juist
voor de staat van beleg in Polen, bij de
stichting betrokken. Hij reist regelma
tig naar Polen en weet derhalve als geen
ander hoe zeer hulp nog nodig is. Hij
zegt: „De Polen wordt medische hulp
ontzegd door gebrek aan materiaal. In
de ziekenhuizen worden wegwerpinjec-
tienaalden hergebruikt, met alle gevol
gen van dien. Maar het gaat natuurlijk
niet alleen om medische hulp. Ook aan
levensmiddelen, dagelijkse behoeften,
bestaat gebrek. Door de enorm hoge
prijzen kan een deel van de bevolking
niet in de eerste levensbehoeften voor
zien. In de dorpen is de toestand nog
niet zo heel erg, maar wel in de steden.
Mensen verkopen meubilair en eigen
dommen on in de dagelijkse behoeften
te voorzien. Men moet immers niet ver
geten dat het inkomen van een
werkende slechts een paar honderd gul
den in de maand bedraagt-. Uitkeringen
liggen nog beduidend lager. Dat, terwijl
een ei ruim een gulden kost, om over de
prijzen voor koffie en kip nog maar niet
te spreken".
Daarom herhaalt Lipowski en met hem
het comité Axel helpt Polen: hulp is nog
steeds hard nodig. De voorzitter van de
stichting Zeeland helpt Polen kan rich
nog opwinden over de uitlating van een
burgemeester op het Zuid-Bevelandse
in een huis-aan-huis-blad dat Polen in
de winter best zonder hulp kan. Lipows
ki: „De laatste keer dat ik in Polen was.
heb ik in de winkels wat meer artikelen
gezien. Geen levensmiddelen echter,
maar meer artikelen als schoeisel. Maar
daarbij moet weer niet worden verge
ten. dat de prijzen schrikbarend hoog
zijn".
Voor de collecte in Axel is een comité
gevormd dat bestaat naast de heer
Czerwinski uit S. de Putter. L. den Doel-
der-Van de Voorde, K. van Drongelen
en L. Buyze-Frablewicz. Volgende week
gaan er in de kern Axel enkele tiental
len collectanten op pad met het doel
het streefbedrag van 15.000 gulden te
halen. De week daarop is Oostburg aan
de beurt. Daar wordt nu nog hard aan
de voorbereidingen voor de collecte ge
werkt.
Het comtié Axel helpt Polen heeft een
speciaal bank- en gironummer ge
opend. Bij de Rabobank in Axel is dat
nummer 10.37.27.612 en het gironum
mer is 285311.
Links voorzitter J. Lipowski van de stichting Zeeland helpt Polen. Mevrouw S. de Putter en de heer B. Czenoinski rechts
vertegenwordigen het Axelse comité.
De Sluisse amateurfllmer, die reeds
twee films op z'n naam heeft staan
('De Sluisse kermis' en een verfilming
van het sprookje 'Peter en de Wolf),
wilde al langer een film over z'n
woonplaats maken.
Burgemeester J. Asselbergs van
Sluis, die bij de film over de Sluisse
kermis het commentaar insprak,
bracht hem op het idee. Henderikse:
„De burgemeester vroeg me waarom
ik nog nooit een film over Sluis had
gemaakt. Ik beschouwde dat als een
uitdaging. Je zal die film krijgen,
dacht ik".
De Sluisse ondernemer wil geen
'huis-tuin en keuken' film maken
over Sluis, maar een rolprent waar
het karakteristieke van z'n woon
plaats in naar voren komt
Henderikse dacht in eerste instantie
niet aan een film over de herinrich
ting: een collega-amateur uit Sluis
zou daar een aparte film over maken.
Deze haakte veertien dagen geleden,
wegens tijdsgebrek, af. „Vreselijk
jammer", zegt Henderikse. „Van de
voorbereidingen heb ik nauwelijks
shots".
De herinrichting is uit filmisch oog
punt eigenlijk een saai onderwerp,
vindt Theo Henderikse. „Er is in we
zen weinig van te maken Ja, je legt
op film vast hoe de situatie is geweest
en wat er van geworden is. Om daar
een afwisselende film van te maken
valt niet mee".
De West-VI aam se zanger Willem Ver-
mandere geeft vrijdag 25 maart (van
daag dus) een optreden in gemeen
schapshuis 't Zoute Vestje in Sluis.
Vermandere heeft zich sinds rijn de
buutelpee in 1971 ontwikkeld tot een
van de meest vooraanstaande Belgi
sche zangers in het 'ballade'-genre. Ver
mandere zingt in 'zijn' westhoek-dia
lect. Een belangrijk gegeven want zijn
innege verbondenheid met zijn geboor
testreek wordt ermee onderstreept. Dat
is waarschijnlijk ook wel de reden voor
zijn grote populariteit in Zeeuwsch-
Vlaanderen, waar men niet alleen zijn
teksten verstaat, maar ook kan aanvoe
len waar hij het over heeft.
Zijn thema's zijn in de loop der jaren
vrijwel hetzelfde gebleven: het alle
daagse bestaan in de Westhoek, de on
dergang van het milieu, antimilitaris-
me. liefde en een afkeer van de 'moder
ne tijden'.
Vermandere heeft ook op muzikaal
vlak een ontwikkeling doorgemaakt:
behalve akoestisch gitarist is hij ook
vaardig op de basklarinet.
Willem Vermandere is op pad met een
uitstekende begeleidingsgroep van vier
man, zodat rijn liedjes worden gestut te Vestje in Sluis begint omstreeks
door een royale begeleiding. 20.30 uur. Kaarten zijn verkrijgbaar aan
HetoptredenvanVermanderein'tZou- de zaal.
SLUIS - De Sluisse ondernemer
Theo Henderikse is bezig aan een
film over de herinrichting van de
Sluisse binnenstad. Hij heeft inmid
dels al wat opnamen gemaakt, onder;
andere van de raadsvergadering
waarin het werk aan de aannemer,
Leenhout's Aannemingsbedrijf te
Sluis, werd gegund. Afgelopen
maandag is een begin gemaakt met
de herinrichting. Ook daarvan heeft
Theo Henderikse beelden.
De film werd vertoond tijdens de
jaarlijkse familiedag. De verfilming
van Prokoviefs sprookje werd zo en
thousiast ontvangen, dat vele voor
stellingen volgden.
De film van Theo Henderikse is ver
toond in andere verzorgingstehui
zen. verenigingen, enzo- orts. Zelfs
de Kortrijkse afdeling \un de Leu
vense universiteit toonde belangstel
ling.
Vorig jaar maakte Henderikse een
filmisch verslag van de bejaarden-
kermis op Rozenoord in Sluis. De
film, die ruim een half uur duurt, is
inmiddels een kleine twintig maal
vertoond. „Daar ben ik eerlijk gezegd
toch wel een beetje trots op", bekent
Theo Henderikse.
Ervaring
De Sluisse amateur beschikt inmid
dels over de nodige filmervaring.
In 1980 vervaardigde hij een half uur
durende sprookjesfilm met kinde
ren uit het verzorgingstehuis voor
geestelijk gehandicapten 't
Hoompje aan de Sint-Annastraat in
Sluis.
Theo Henderikse filmt de herinrichting Sluis
