De passie voor Bach
Succesvolle workshop
Jos van Immerseel
Plannen voor herinrichting van de
Sint Jacobsstraat in Vlissingen
Veel belangstelling voor
demonstratie modelbouw
N
Leveranciers van RSV
bundelen hun krachten
kunst
PANELEN MOETEN GEDACHTE AAN 'OVERKAPPING' OPROEPEN
PZC/:
Boekmakers
aan 't werk
/I
I3CIEKIEN
\WIEIEK,
Werkgroep voor
planning in
de geestelijke
gezondheidszorg
'Barcarola'
in de Vleeshal
Welsprekend exposé van
drie eeuwen klavecimbel
MAANDAG 14 MAART 1983
>bea.
t col
moe-
VLISSINGEN - De winkeliers van de Vlissingse St.-Jacobsstraat hebben een
vormgever aangetrokken, om een plan te ontwerpen voor een sfeerverbetering
»an deze karakteristieke winkelstraat in de binnenstad van Vlissingen. Het plan
voorziet in het aanbrengen van schuine, gekleurde panelen boven de straat, die
de suggestie oproepen van een overkapping. Het plan is al ingediend bij het
college van b en w en zou volgens de winkeliers geheel uit eigen bijdrage en
tonder enige subsidie van de gemeente kunnen worden gerealiseerd.
streek
gens ons de ideeën van de winkeliers
uitstekend zou kunnen vertalen"
Canvas
Het initiatief voor de herinrichting van
de straat is afkomstig van H. Back van
de gelijknamige fotohandel en E. van
Heümersdal van maison Bollen - Van
Zwienen, die zich hebben gewend tot
Leonard Snelders uit Middelburg. „Het
plan om de St. Jacobsstraat opnieuw in
te richten dateert eigenlijk al van mei
1982". vertelt de heer Back. „Nog voor
het Centraal Instituut voor het Midden-
m Kleinbedrijf (CIMK) kwam met zijn
rapport over het winkelcentrum en de
daarin vermelde suggestie om een deel
MIDDELBURG - De viering van de
Boekenweek 1983 biedt in Middel
burg een uitgebreid programma.
De opening van de boekenweek-
tiendaagse is donderdag 24 maart
in Het Zuiderbakenwaar een poë-
zie-avond wordt gehouden met on
der meer een optreden van de pop
groep 'Toontje Lager'. Het optre
den begint om 21.00 uur.
Zaterdag 26 maart is er in het jon
gerencentrum Midgard (vanaf
21.00 uur) een avond met popmu
ziek en poëzie, met medewerking
van de dichters Elly de Waard, Ton
Lebbink en Willem Woelwater.
Het thema van de boekenweek is
„Vrije tijd? Een boek werkt". In de
schouwburg wordt maandag 28
maart een optreden gegeven door
'Poëzie Hardop", waarbij teksten
van Lucebert worden voorgedra
gen onder de noemer 'Het labyrinth
van de macht'. De boekenweek
wordt zaterdag 2 april afgesloten
met een schrijversavond in het
kunstenaarscentrum aan de Mol
straat. Dichter Jan Eijkelboom
praat over eigen werk. De aanvang
is 20.00 uur.
van de St.-Jacobsstraat een overkap
ping te geven", voegt hij daaraan toe.
De heer Back is begonnen alle panden
te fotograferen, om zodoende een beeld
te krijgen van de straat, zoals ook de
wandelaars dat krijgen. „Dan kom je
verschillende lege panden tegen, die
nodig zouden moeten worden opgevuld
en gevels die moeten worden opge
knapt. Je beseft dan dat er nodig iets
moet gebeuren. Inmiddels is de kente
ring begonnen. Het afgelopen jaar zijn
verschillende panden weer bezet of op
nieuw ingericht. Het is alleen erg jam
mer. dat het pand van de voormalige
boekhandel De Vey Mesdagh nog
steeds leeg en te koop staat, hoewel de
vraagprijs al is gezakt van 500.000 a
600.000 gulden tot 300.000 gulden. En ik
weet vrijwel zeker dat de eigenaar het
pand misschien nog wel wil wegdoen
voor 250.000 gulden, als er een onderne
mend zakenman komt, maar dat ge
beurt nog steeds niet. Wij hebben het
dieptepunt nu wel gehad. Economisch
gezien hebben wij de tijd echter nog
niet mee. Maar toch gebeurt er wel
veel", aldus de heer Back.
„Wij wilden vooruitlopend op het
CIMK-rapport zelf al met initiatieven
komen, om zodoende een duw aan de
kar te geven", vult de heer Van Reij-
mersdal aan. „De lichtbogen hangen al
jaren boven de straat. Daarom wend
den wij ons tot Snelders, die ook erva
ring heeft in de reclamewereld en vol-
De ontwerper kwam al na enkele we
ken met het plan voor de schuine pane
len van geplastificeerd canvas in me
talen omlijsting.
„Het werd erg enthousiast ontvangen'
vertelt Van Reijmersdal. „Het was ook
een betrekkelijk goedkoop plan. Inmid
dels wasons wel duidelijk geworden,
dat wij gezien de moeilijke economi
sche situatie weinig te verwachten heb
ben van de overheid aan subsidie. Wij
hebben Snelders de opdracht gegeven
het ontwerp verder uit te werken, toen
18 van de 21 benaderde winkeliers be
sloten mee te doen. Er is een begroting
gemaakt, die eindigt op een bedrag van
6174 gulden, exclusief btw. Dat komt
neer op een bijdrage van 500 tot 600 gul
den per winkelier. De volgende stap is
het verlichten van die panelen, waar
door de bijdrage maximaal kan uit
groeien tot 1000 gulden per winkelier.
Contactmiddag voor
borstkankerpatiënten
GOES - De after-care groep Goes
houdt woensdag 16 maart de maande
lijkse contactmiddag voor vrouwen die
een borst-operatie of -amputatie heb
ben ondergaan. Dr C. M. Dijkhuis, chi
rurg te Goes, houdt dan een lezing met
als titel 'Wat er nog meer bij de behan
deling van borstkanker komt kijken'. -
De bijeenkomst wordt gehouden in het
gebouw van de protestant maatschap
pelijke dienstverlening aan de Zonne
bloemstraat te Goes en begint om 14.00
uur.
Daarvoor heb je een blijvende reclame
voor je winkelstraat", aldus de beide
ondernemers.
Het ontwerp wordt maandag bespro
ken in de welstandscommissie. „Wet
houder ing G. J. A. M. Adan van detail
handel en financiën is in ieder geval al
enthousiast. In het verleden is er altijd
veel kritiek geweest, van de onderne
mers op de gemeente, omdat die niets
zou doen en van de gemeente op de on
dernemers. omdat die geen initiateven
zouden nemen. De ververantwoorde
lijkheid werd steeds op de ander afge
schoven. Daaraan wilden wij eindelijk
ook eens een einde maken", aldus de
geestdriftige winkeliers.
De panelen komen volgens het ont
werp op een afstand van acht tot tien
meter van elkaar, zoals momenteel ook
het geval is met de bogen van de ver
lichting boven de straat. De panelen
worden uitgevoerd in de kleuren geel,
rood en blauw. Op het eerste paneel,
aan het begin van de straat, komt de
opschrift St.-Jacobsstraat, winkel/
wandelstraat.
ROTTERDAM Leve
ranciers en onderaanne
mers van het RSV-
concern hebben zich ver
enigd in een stichting,
die hun belangen moet
behartigen. De stichting
wil op zo kort mogelijke
termijn een gesprek met
minister Van Aardenne
en de bewindvoerders
van RSV over de afwik
keling van de vorderin
gen die zij op het con
cern hebben.
Volgens de stichting be
lopen die vorderingen ve
le tientallen miljoenen
guldens en is het zelfs
mogelijk dat het om en
kele honderden miljoe
nen gaat. Door de krach
ten te bundelen willen de
leveranciers en aanne
mers voorkomen, dat er
onder hun bedrijven nog
meer slachtoffers vallen
als gevolg van het RSV-
aebacle. Twee weken ge
leden moest het Rotter
damse schildersbedriji
Kalkman het faillisse
ment aanvragen, doordat
vorderingen op RSV
voorlopig oninbaar ble
ken.
De bedrijven willen voor
komen, dat bij de red
dingsplannen voor de
verschillende RSV-
bedrijven constructies
worden bedacht, waarbij
de crediteuren achter het
net vissen. De stichting
wil dat de minister en de
bewindvoerders hoogste
prioriteit geven aan de
betaling van goederen en
diensten die sinds de sur
séance zijn geleverd Ge
steld wordt, dat de liqui-
diteitspositie van RSV
met de dag verbetert,
omdat RSV wel geld ont
vangt van haar opdracht
gevers, maar de vorderin
gen op RSV vanaf de
datum van surséance zijn
bevroren.
De bedrijven willen met
de overheid praten over
een achtergestelde le
ning, die de continuïteit
van de bij de swtichting
aangesloten bedrijven
moet waarborgen. De be
drijven stellen, dat zo
lang de overheid geld in
het RSV-concern stak,
hun banken ook bereid
waren kredieten te ver
strekken. Deze vertrou
wensbasis is door de sur
séance weggevallen,
waardoor een groot aan
tal gezonde bedrijven in
de problemen dreigt te
komen.
MIDDELBURG - De Provinciale Raad
voor de Volksgezondheid in Zeeland
heeft besloten een werkgroep 'plan
ning psychiatrie en geestelijke gezond
heidszorg' samen te stellen. De Raad
heeft dit besluit genomen omdat zij op
verzoek van gs is belast met het opstel
len van een conceptplan voor bepaalde
onderdelen van de gezondheidszorg.
Volgens de Raad zal dit een zeer tijdro
vend werk worden en daarom is alvast
aan de samenstelling van de werkgroep
begonnen die zal bestaan uit vertegen
woordigers van alle betrokken instel
lingen (zoals ziekenhuizen. ZCAD en
psychiatrische ziekenhuizen, consu
menten en andere belanghebben
(huisartsen en vrijgevestigde psychia
ters).
Dit staat in een notitie van de commis
sie geestelijke gezondheidszorg en
zwakzinnigenzorg. De commissie vindt
het niet zinvol om nu al over te gaan tot
de vorming van een zogenaamd ge
structureerd overleg, zoals in de vorig
jaar april uitgebrachte discussienota
'geestelijke gezondheidszorg' van de
Raad wordt voorgesteld. Volgens ge
noemde commissie kan dit overleg op
voorhand beter worden gevoerd door
de nieuwe werkgroep.
Geslaagd
SEROOSKERKE (W) - De heer A. S.
van den Broeke uit. Sprooskerke slaag
de voor het ingenieursdiploma aan de
Technische Hogeschool te Eindhoven.
GOES Ziekenhuis De Bervelanden,
15.20-16.30 uur: uitzending Nomen Nes-
clo.
MIDDELBURG Gasthuis. 20-21.30
uur: uitzending Rawa.
VLISSINGEN Bethesda-St.-
Josephziekenhuis. 20-21.30 uur: uitzen
ding Rawa.
FILMVOORSTELLINGEN
BERGEN OP ZOOM Cinem'Actueel
.30 uur: Firefox, a.l.
Cinem'Actueel II. 20.30 uur: Polter
geist, 12 jr.
Cinem'Actueel III, 20.30 uur: Querelle,
16 jr.
GOES Grand. 20 uur: Annie, a.l.
HULST De Koning van Engeland,
14.30 uur: Blondjes in hun blootje. 18
jr.; 20 uur: De vlaschaard, a.l.; 20 uur:
De zwarte ruiter, a.l.; 20 uur: Annie, a.l.;
20 uur: Operation vigilante, 16 jr.
MIDDELBURG City. 20 uur: Querel
le, 16 jr.
OOSTBURG Ledel, 20 uur: Eroti
sche avonturen van Aanette Heaven,
18 jr.
TERNEUZEN Luxor. 20 uur: Annie,
al., 20 uur: An American werewolf in
London, 16 jr.
VLISSINGEN Alhambra I, 20 uur:
Hot bubblegum maagd. 16 jr.
Alhambra II, 20 uur: Poltergeist, 16 jr.
TENTOONSTELLINGEN
AXEL Galerie Bellemans, 10-18 uur:
textiele objecten van Annie Blewanus
lt/m 2/5).
Klndergalery, 10-18 uur: illustraties uit
kinderboeken van Annemiek Bors-
boom.
BRUINISSE Visserij- en oorlogsmu
seum, geopend van 14-16 uur.
DOMBURG Biologisch museum, 10-
17 uurt: 'De natuur in Zeeland'.
HEILLE Landbouwmuseum. 10-12
Mi 13'17 uur: oude landbouwwerktui
gen
HULST GAlerie Van Geyt, 9-12 en
14-17 uur: werken van 12 Haagse kun
stenaars.
MIDDELBURG Zeeuws Museum,
10-17 uur: werken Marinus van Dijke
lt/m 22/3).
Kunstgalerij 'Roelant'. 11-17.30 uur:
werken graficus Rob Clous (t/m 17/4).
TERNEUZEN Hal Stadhuis: werken
Peter de Rjjcke (t/m 16/3).
VLISSINGEN Reptielenzoo /Igua
na', 14-17.30 uur: expositie levende
reptielen, amfibieën en insekten.
IJZENDIJKE Museum, 10-12 en
13.30-17 uur: 'Stamboomonderzoek,.
HULPCENTRA
Noord- en Midden-Zeeland - Goes, tel. 01100-
14444 (ook voor milieuklachten)
Üteuwseh-Vlaanderen - Alarmnummer
OU50-12200 (brandweer en ambulancei
Telefonische hulpdienst Zeeland, tel 01180-
15551. dag en nacht bereikbaar.
Chr. hulpdienst Zeeland voor mensen in
nood, tel. 01180-36251. van 10.00-24.00 uur-
weekends van 20 00-24.00 uur.
Stichting 'Blijf van m'n lijf Zeeland, tel
51184-14645. dag en nacht bereikbaar.
Nederlandse Hartstichting, tel. 070-600555
Te bereiken op kantoordagen van 12-17 uur
VLISSINGEN - De presentatie van mo
delbouwobjecten, zaterdag en zondag
in het Vlissingse recreatiegebied West
duin heeft veel belangstelling getrok
ken. De deelnemende verenigingen
waren na afloop tevreden, zowel over
het aantal bezoekers als over de de
monstraties. „Het goede weer heeft ze
ker meegewerkt, om deze manifestatie
zo succesvol te laten verlopen", zo was
het commentaar na afloop.
De manifestatie werd gehouden op ini
tiatief van de Modelvliegclub Walche
ren en mede georganiseerd door de Wal-
cherse Model Autoclub (Wamaci. de
Modelspoorgroep Walcheren en de Mo-
delbootveremgmg Terneuzen Vlieg
club Midden-Zeeland was aanwezig
met een zweefvliegtuig op ware grootte
en de heer K van Planken uit Hoek was
er zaterdag met twee modellen van heli
copters. Met een daarvan gaf hij ook
demonstraties. In de vijver van het re
creatiegebied werden demonstraties
gegeven van radiografisch bestuurde
boten, waaronder een sleepboot, die
een boorplatform voorttrok Ook wer
den demonstraties gegeven door de Wa-
mac. die zondag 27 maart de Neder
landse kampioenschappen organiseert
op het parkeerterrein van een grootwin
kelbedrijf aan de Gildeweg
De verenigingen exposeerden hun mo
dellen in het restaurant en de bovenza
len van de sauna. Daaronder bevonden
zich niet alleei, Lu..
uitvoeringen van modellen naar eigen
ontwerp zoals enkele authentieke kot
ters van de Terneuzense Modelboot
Vereniging, die zaterdag 26 maart een
expositie houdt in hotel Rotterdam te
Terneuzen, in samenwerking met de
Vliegclub Zeeuwsch-Vlaanderen en een
modelautoclub.
De modelspoorgroep Walcheren heeft
het afgelopen weekeinde twaalf trei
nen tegelijk kunnen laten rijden en is
zeer tevreden met dat resultaat. In to
taal hebben ongeveer 1350 personen de
manifestatie bezocht. „Dat is ver bo
ven onze verwachtingen, want wij
hadden gerekend op ongeveer 750 men
sen". aldus de organisatoren.
MIDDELBURG - Het galmde en
dreunde zondagavond in de Middel
burgse Vleeshal. Paul Panhuysen en
Johan Goethart hadden over de ge
hele lengte van de Vleeshal tien tou
wen gespannen, met wisselingen in
hoogte, een geluidsinstallatie Barca
rola. Zij tokkelden met stokjes en een
strijkstok op de gespannen touwen,
waardoor een nasaal geluid de
Vleeshal vulde, dat werd versterkt
door een elektrische installatie. Het
geluid, hoge tonen vulde niet alleen
de Vleeshal maar was ook buiten
goed te horen. Het effect werd ver
sterkt door kreten in een microfoon.
Het gebeuren trok twintig belangstel
lenden. Het optreden duurde ruim
een uur.
Jos van Immerseel tijdens diens muziekworkshop
MIDDELBURG - De muziekworkshop die de Vlaming
Jos van Immerseel zaterdag en zondag in Middelburg
leidde is bijzonder succesvol geweest. De eerste dag
verzamelden zich in een voorzaal van de Statenzaal
zo'n zestig eenzelfde aantal luisterde naar het koffie
concert (zondagmorgen) en de workshop ('s middags)
trok dertig mensen.
Van Immerseelwoonachtig in Antwerpen, docent clave-
ctmbel aan het Antwerps conservatorium en mede-artis
tiek directeur van het Sweelinck conservatorium in Am
sterdam, belichtte in zijn workshop met name de barok
muziek uit de periode 1650 en 1850. Hij deed dat aan de
hand van een vaak geestige uitleg, afgewisseld door
voorbeelden op piano en clavecimbel, en aangevuld door
barokmuziek op cassettebandjes en een ertoning van
partituren op een projectiescherm.
Van Immerseel vertelde desgevraagd dat hij heeft gepro
beerd de belangstellenden duidelijk te maken wat nu
precies de relatie is tussen de rethorische principes en de
muziek uit de zeventiende en achttiende eeuw. „Die rela
tie is erg sterk. Ook belangrijk omdat de componisten
uit die tijd dikwijls in een soort geheimtaal schreven. Ik
ben me daar een jaar of tien geleden in gaan verdiepen en
ik ontdekte steeds nieuwe dingen. Bijvoorbeeld stukken
die ik al twintig jaar speel en waarbij ik er dan ineens
achter kwam dat ik ze al die tijd verkeerd heb gespeeld"
Van Immerseel vindt het vreemd dat er in de muziekop
leidingen vrijwel geen aandacht wordt besteed aan de
composities uit de baroktijd en daarom hoopt hij dat de
bezoekers van zijn workshops, die hij regelmatig geeft,
iets van zijn verhaal zullen onthouden.
Zaterdag luisterden de aanwezigen zeer aandachtig.
Hij legde de geschiedenis van de Barokmuziek uit,
speelde ter verduidelijking stukjes op kJavecimbe! en
piano en toonde partituren op een projectiescherm die
overeenkwamen met stukken muziek die hij via casset
tebandjes liet boren.
Dat laatste leverde af en toe een probleem op. De juiste
partituur verscheen wel, maar de cassettebandjes ble
ken niet voortdurend klaar te liggen met de bijpassende
muziek. Bij de uitleg van de partituur zong Van Immer
seel ook af en toe een woord om duidelijk te maken waar
het bijvoorbeeld ging om een uitroep of sterke dissonan
ten.
Hij benadrukte verder de theatrale aanpak van het ge
zang dat met name in het Italiaans gebeurde. Van Im
merseel: „Juist door dat theatrale element kunnen ook
degenen die het Italiaans niet machtig zijn, duidelijk
begrijpen wat er aan de hand is in de barokstukken
worden bijvoorbeeld hoop, liefde en triestheid zó duide
lijk benadrukt datje niet lang hoeft na te denken over
hetgeen er precies bedoeld wordt".
De workshop zondag in de Schouwburg besloot hij met
de woorden: „Gebruik de informatie van deze twee da
gen als hulp en niet als doel". Hij vertelde waarom: „Ik
heb eens iemand gehad die zo'n workshop van mij had
gevolgd en die alles zo letterlijk had opgevat, dat wat hy
speelde niet om aan te horen was".
Jos van Immerseel was bijzonder tevreden over de be
zoekers. „Je weet dat natuurlijk nooit van te voren,
maar de indrukken die ik hier heb opgedaan zijn bijzon
der positief. Het was opvallend hoeveel de mensen wis
ten en hoe geconcentreerd ze die twee dagen zijn blij
ven luisteren, want het was echt niet altijd simpel wat
ik hen heb verteleL..".
MIDDELBURG, CONCERTZAAL
Johannes-Passion' van J S Bach. Uitvoe
renden: Koninklijke Oratoriumvereni
ging .Tot Oefening en Uitspanning' Mid
delburg. met instrumentale begeleiding
van het Gewestelijk Orkest voor Zuid-Hol
land en met als solisten Hillary Reynolds
isopraam. Margareth Beunders talti, An
ton Trommelen 'tenori. Jos van der Lans
ttenon. Lieuwe Visser (basi en Harry van
der Kamp (basi. Het geheel stond onder
leiding van Jo Ivens
De passie-muzieken van J. S. Bacli
beheersen de komende weken
kerk en concertzaal. Zeeland doet
drie keer mee. De passie voor Bachs
werk naar het evangelie van Johan
nes leidt tot twee uitvoeringen: af
gelopen zaterdagavond in Middel
burg en aanstaande zaterdag in
Kloetinge; de Matthëus-passie is
zondagmiddag in Aardenburg te be
luisteren.
De benadering, die dirigent Jo Ivens
en ,Tot Oefening en Uitspanning' za
terdagavond aan de Johannes Pas
sion meegaven, is te traceren met de
aanduiding, dat de uitvoering blijk
gaf van een ingehouden dramatiek.
waarm de schrijnende accenten niet
werden miskend. Daarbij is het - wat
het belangrijke aandeel van het koor
betreft - niet zonder zin enig onder
scheid te maken in de functies, die
het éne koor diende te representeren
Waar de stem der mensheid - zoals in
het begin- en het slotkoor - en de
stem van de gemeenschap der gelovi
gen (koralen) moest worden vertolkt,
gebeurde dat in een muzikaal hoog te
schatten dienstbetoon aan Bach.
Waar het de inbreng van het koor -
volk. soldaten - aan de handeling van
het evangelie betrof, zijn mijn zeker
heden over het resultaat geringer.
Het is namelijk dat centrale deel dat
de Johannes Passion tot zo'n opmer
kelijk levendig gebeuren maakt, ik
ben zelfs geneigd te zeggen: tot een
menselijker werk maakt dan de
Matthëus Passie.
Het gaat om dat deel waarin Jezus
voor Pilatus verschijnt en waarin
voor het koor ter verklanking staat,
schijnheiligheid, opdringend, drei
gend gepeupel, het redeloos verlan
gen van de massa naar een slachtof
fer, bespotting en bolle leut in het
vooruitzicht van een dobbelpartij.
Dat Bach juist in dat deel dezelfde
muziek meer dan eens voor verschil
lende teksten gebruikt, hoeft met
zonder meer te pleiter, voor - wat men
zou kunnen noemen - de egaliseren
de benadering, die Ivens en .Tot Oe
fening en Uitspanning' zaterdag ko
zen. Met voorbijzien van technische
begrenzingen, het koor deed. in dra
matisch opzicht, aan underacting
waar felle kleuren op zijn piaats wa
ren geweest Men begrljpe mij goed:
ook daar ging het in muzikaal op
zicht om vertolkingen, die respect
verdienden en die - evenals in de ko
ren en de koralen - werden geken
merkt door doorzichtigheid in het
klankweefsel
Dat. in de koren, het Gewestelijk Or
kest soms wat werd weggedrukt
doet aan het aandeel van dat ensem
ble geen afbreuk Het speelde door
gaans voortreffelijk, volgde de be
heerste directie van Jo Ivens soepel
en leverde, in de blazers en met Nelly
Duin op de viola da gamba betrouw
bare solisten: zo'n orkest hoort inder
daad niet te verdwijnen.
De inbreng van het solisten-sextet
was van wisselend gehalte. Mijn
grootste appreciatie ging uitnaar het
aandeel van - invallend - evan geilst
Anton Trommelen en de bas Harry
van der Kamp (zowel als Pilatus en in
de aria's): zij bleken zich moeiteloos
te voegen in de ingehouden drama
tiek. die het geheel van de uitvoering
kenmerkte. Margareth Beunders
wist te ontroeren in de alt-aria ,Es ist
vollbracht'. De Christus-partij van
de bas Lieuwe Visser was aan de ex
traverte kant en naar het mij voor
komt toonden de tenor Jos van der
Lans en de sopraan Hillary Reynolds
in hun aria's te weinig persoonlijk
heid.
Intrigerend blijft, bij een uitvoering
van Bachs passiemuzieken, de reac
tie van de bezoekers. Ze waren zater
dag talrijk, maar hun passie voor
Bach bleek niet zonder meer te lei
den tot een passie voor applaus voor
de manier, waarop op het podium
was gepoogd Bach te dienen. Van
tweeën één: of men verlaat kerk dan
wel concertzaal na het gebodene in
een nimbus van contemplatie, of
men levert bijval naar verdienste. De
aanwezigen in de Middelburgse con
certzaal leverden zaterdag half werk:
het applaus was te karig om recht te
doen aan de waardering, die de uit
voering diende te worden toegeme
ten.
Kees Cijsouw
MIDDELBURG. FOYER
SCHOUWBURG
Jos van Immerseel. klavecimbel
Werken van Valente. Byrd. Frescobaldi,
Froberger. Forqueray, J S Bach en C P.
E Bach
'Het welsprekende klavier' van Jos van
Immerseel.
Als essentieel onderdeel van de
dit weekeinde gehouden work
shop gewijd aan 'de vertelkunst en
overredingskracht in compositie en
uitvoering' gaf de Vlaamse klaveci-
nist (pianist, organist) Jos van Im
merseel gisteren een welsprekend
exposé van drie eeuwen klavecim
bel muziek.
Om het specifieke van Van Immer-
seel's musiceerwijze te typeren is het
wellicht goed om met enkele woor
den het 'leitmotiv' van het studie
weekend te schetsen: de rol die de
klassieke retorica speelt in de mu
ziek van vóór 1800.
Componisten maakten heel bewust
gebruik van deze 'kunst der welspre
kendheid' om een betoog in klanken
op te bouwen, bepaalde affecten ge
stalte te geven in tonen. Het musice
ren. rekening houdend met de princi
pes der retoriek is beeldend, spre
kend. heeft overredingskracht. Na
1800 raakte het bewust toepassen
van bovengenoemde principes
steeds meer op de achtergrond, in
plaats van le 'spreken' ging men
'schilderen'
Wat betekent de kennis van deze ou
de leer der welsprekendheid en de
toepassing hiervan voor de speler
anno 1983?
Welnu, dit heeft Jos van Immerseel
gisteren overtuigend gedemon
streerd in zijn recital. Neem nu liet
beroemde Lamento van Froberger.
Het st.uk, een klaagzang op een
overleden vorst, geeft een kaleidos-
kopisch beeld van de meest uiteenlo
pende gemoedsbewegingen: smart.
zuchten, machteloze wanhoopsgeba
ren, berusting.
Als een goed acteur smeedt Van Im
merseel deze affecten tot een meesle
pend 'rédt'. De middelen die hij hier
voor gebruikt zijn: een perfecte ti
ming, plastische behandeling van
het ritme, een zeer genuanceerde toe
passing van het arpeggiëren ('bre
ken' van accoorden), dit alles samen
gehouden door een dwingende logi
ca.
Een interessante keus was Bach s
Sonate in d. Het gaat hier om een
bewerking door een onbekende hand
(misschien was het Wilhelm Friede-
mann Bach) van de sonate voor viool
solo in a. Met name de eerste twee
delen klinken in deze 'vertaling' zeer
fraai, ik zou haast zeggen béter nog
dan op viool, omdat men daar soms
het gevoel heeft dat Bach de grens
van de mogelijkheden die het instru
ment biedt overschrijdt. Het klave
cimbel realiseert hier wat de viool
slechts moeizaam suggereert. In het
andante bereikte Van Immerseel
een frappante zangerigheid.
Aan het eind van het bijna drie eeu
wen omvattende programma stond
C. P. E. Bach's eerste Württembergse
sonate (door Van Immerseel in het
tweede deel voorzien van een mees
terlijk geïmproviseerde cadens!). De
ze Bach heeft eens in zijn beroemde
verhandeling over het klavierspel
het beeld geschetst van een ideale
speler, die zich niet plaatst tussen
het te vertolken werk en het publiek,
maar de compositie als het ware ver
dedigt. het stuk op z'n voordeligst
presenteert en de gemoedsbewegin
gen van de componist op de luiste
raar overbrengt.
Ik denk dat Jos van Immerseel, ge
toetst aan dit ideaalbeeld, geen
slecht figuur slaat.
Leen de Broekert
