Kerken moeten werklozen
ran Schelde bijstaan'
Speelautomaten
Reddingsplan van RDM:
met 750 man minder dóór
Geen gedwongen fusie RSV-M
EEN TEKEN DES TIJDS
HOORT
ZIET
Burgemeester m. markusse van arnemuiden:
PZC/provincie
momS HOUDT UW HOBBY
walkman BETAALBAAR i
unisefv-1 1
52U2ONDERDAG 3 MAART 1983
lAGTEKERKE - „Ik hoop dat de kerken hun plicht verstaan en niet alleen financiële, maar
ooral geestelijke hulp bieden aan degenen die dat zo hard nodig zullen hebben. Want als de
egeringsplannen voor 'De Schelde' doorgaan, zal die geestelijke nood beslist niet gering zijn",
boorden van deze strekking sprak de burgemeester van Arnemuiden, M. M. Markusse, woensdag-
vond uit op de ledenvergadering van de kiesvereniging 'Trouw aan ons beginsel' in Mariekerke.
>e vergadering werd gehouden in een zaal van de kerk van de gereformeerde gemeente in
lagtekerke.
ie heer Markusse ging uitgebreid in op
e problemen, die 'De Schelde in Vlis-
jigen bedreigen. Hij wees op de uiterst
felangrijke rol, die 'De Schelde' niet al
en p Walcheren, maar in heel Zee-
ind speelt. De heer Markusse vroeg
laarbij ook aandacht voor de financiële
evolgen voor veel Walcherse platte-
ndsgemeenten, waar een groot deel
ui de werknemers van 'De Schelde'
oonacfitig is. De gemeenten moeten
imers een deel van de WW-uitkerin-
gen betalen. Zorgelijk is de 'Scbelde-
ramp' ook voor de middenstand in met
name de kleinere plaatsen „Veel werk
loosheid betekent een daling van de
koopkracht. Dat is bijzonder tnest voor
de plaatselijke middenstand, waarvan
sommige winkeliers toch al moeite heb
ben om het hoofd boven water te hou
den".
Amemuidens burgemeester stak ver
der een beschuldigende vinger in de
m
Eei
schildersbedrijven
320 werknemers)
totterdam failliet
Joor RSV-debacle
10TTERDAM Het Rotterdamse
cbildersbedrijf Kalkman (220 werk-
emers) heeft woensdag de poorten
loeten sluiten vanwege het uitblij
ven van betalingen van de belangrijk-
;e klant, de RSV-bedrijven in het
ijnmond-gebied. Kalkman is dinsdag
lilliet verklaard, nadat de schuld van
SV tot circa zes miljoen gulden was
pgelopen.
5e Bouw- en Houtbond wil met de
Urator in het Kalkman-faillissement
verleg voeren om te bekijken of
ïogelijk vijftig tot zestig arbeidsplaat-
en bij dit bedrijf gespaard kunnen
lijven. Het gaat om werk dat vooma-
aelijk bij de Rotterdamse raffinaderij-
ii wordt verricht.
jver vier kleinere Rotterdamse schil-
lersbedrijven, die samen ongeveer
onderd man in dienst hebben, is
veneens het faillissement uitgespro-
en. Ook zij waren, via Kalkman of
irect, van RSV afhankelijk. De Bouw
en Houtbond FNV verwacht dat het
eed voor de Rotterdamse schilderssec-
or nog niet geleden is.
Mstrictsbestuurdèr Jan Kuckelhom
an de FNV-bond noemt de gang van
aken zeer triest. Volgens hem was er
oor de betrokken bedrijven bij RSV
oldoende werk.
Rekenkamer wil niet
betrokken raken bij
onderzoek RSV
gingsmogelijkheden betrok hij ook de
Brede Maatschappelijke Discussie over
het Energiebeleid ..Dat is een rruljoe-
nenverslindend project, en ik vraag me
af wat daar uitkomt".
Oeververbinding
De Vaste Oeververbinding Westcr-
schelde vindt de heer Markusse 'hard
nodig'. Niet alleen zijn de veerdiensten
'uiterst kwetsbaar', maar ook is
Zeeuwsch-VIaanderen een deel van
Zeeland dat geholpen moet worden'.
De burgemeester van Arnemuiden
wees op de werkgelegenheid die bij de
eventuele aanleg van de VOW kan wor
den geschapen. Vooral als veel bouw
vakkers die nu bij de Oosterschelde
werken betrokken zijn, overbodig
worden, kan de VOW van groot belang
zijn".
De heer Markusse was het beslist niet
eens met de stelling, dat Zeeland niet
t zou mogen blijven aandringen op de
VOW, omdat de Oosterschelde- en an
dere dijkverzwaringswerken zo duur
uitvallen. Het feit dat de onderhande
lingen over de VOW worden gevoerd
met het mes op tafel, noemde hij 'triest'.
Na een uiteenzetting over de visie van
de SGP, die een voorstander is van het
bouwen van meer woningen, besloot de
heer Markusse zijn toespraak met het
verklaren van de oorzaken van de hui
dige malaise. „Omdat wij God en Zijn
geboden hebben verlaten, moeten wij
daarvan nu de gevolgen ondergaan. Al
leen van een terugkeer naar Gods gebo
den is zegen te verwachten", aldus de
heer Markusse woensdagavond in Aag-
tekerke.
IADVERTENTIEI
RSV
richting van 'Den Haag'. „Is Zeeland in
politiek opzicht wel interessant voor
Den Haag?", vroeg hij zich af. In dit ver
band refereerde de heer Markusse aan
het lage inwonertal van Zeeland, in ver
gelijking met de andere delen, van het
land. Hij sprak het vermqeden uit, dat
'hier in Zeeland electoraal toch niks te
halen valt en dat Zeeland daarom met
meetelt voor Den Haag'.
„'De Schelde' is van eminent belang
voor Zeeland. Het rijk moet zijn finan
ciën daarom beter verdelen. Dan moet
er maar bezuinigd worden op bijvoor
beeld sport, kunst en welzijn. Want wat
is harder nodig?", vroeg de heer Mar
kusse zich al. Bij de eventuele bezuini-
Lichtgewich! stereo casseite-speter.
Verkrijgbaar in diveree kleuren,
kompleet met hoofdtelefoon en
schouderriem.
Normale prijs W-jFwM m
Dixonsprijs nu m. vl
Bijpassende lichtgewicht
luidsprekerset Unisef VS-2
Dixonsprijs
MIDDELBURG Lange Delft 59
IN VISIE MINISTER 1500 MAN WEG
DEN HAAG De algemene rekenka
mer wil niet betrokken raken bij een
mderzoek van de Tweede Kamer naar
Ie handel en wandel van het RSV-
ioncern. De kamercommissie voor de
rijksuitgaven heeft dit woensdag ver-
lomen tijdens een bezoek aan de
ekenkamer.
)e bezwaren van de rekenkamer zijn
:owel formeel als materieel van aard.
i'ormeel kan de rekenkamer krachtens
3e wet pas een bedrijfsonderzoek in
stellen indien de overheid in dat bedrijf
ien meerderheidsaandeel heeft. Dat is
>ij RSV niet het geval. Bovendien heeft
ie rekenkamer het te druk met het
onderzoek naar de financiële gang van
^aken rond de Oosterscheldewerken.
DEN HAAG Het aantal banen dat
bij de Rotterdamse Droogdok Maat
schappij (RDM) moet verdwijnen kan
beperkt blijven tot 750. Dit stelt de
ondernemingsraad van dit bedrijf, een
onderdeel van het noodlijdende RSV-
concem, in een 'reddingsplan' dat
woensdag is aangeboden aan de Twee
de Kamer. Volgens de ondernemings
raad houden de plannen van minister
van Aardenne van economische zaken
in, dat bij RDM ongeveer 1500 van de
ruim 3000 banen verloren zullen gaan.
Zoals bekend ziet de bewindsman nog
een toekomst voor de marinebouw en
de algemene werktuigbouw bij RDM.
De ondernemingsraad vindt echter dat
daarnaast ook goede overlevingskan
sen bestaan voor de andere werkzaam
heden bij RDM: scheepsreparatie, off
shore en zware apparatenbouw. Daar
toe moet een reddingsplan worden
uitgevoerd, dat in totaal minstens 44
miljoen gulden zal vergen
Voor de reparatie is een financierings
bedrag nodig van in totaal 35 miljoen
gulden, zo staat in het reddingsplan 10
miljoen voor de overname van aktlva, -
11 miljoen om het verlies over dit jaar
te dekken en 14 miljoen aan werkkapi
taal. Dat geld zal moeten komen van
de gemeente Rotterdam, die zoals
bekend bereid is grond van RSV aan te
kopen, maar daarvoor niet. meer wil
betalen dan 25 miljoen gulden.
Slechts een deel hiervan zal echter
beschikbaar kunnen komen voor de
reparatie, zo werd gesteld tijdens een
persconferentie in Den Haag. waar het
reddingsplan werd toegelicht. De rest
van het geld moet komen van onder
aannemers, banken en buitenlandse
klanten.
De ondernemingsraad erkent dat de
kosten van afvloeiing van personeel
niet in het plan zijn verwerkt, evenmin
als de schuldenlast van RSV, die
gedeeltelijk op de RDM-reparatie
drukt. De omvang van de schuldenlast
van RSV is nog steeds niet bekend,
evenmin als de verdeelsleutel daarvan
voor wat betreft de bedrijfsonderdelen.
Een RDM-woordvoerder zei in Den
Haag desgevraagd dat het reddings
plan voor RDM niet inhoudt, dat de
reparatie-afdeling van RDM in stand
zal blijven ten koste van andere
RSV-werven (Wilton-Feyenoord). Vol
gens hem verschillen de dokken van de
diverse werven in grootte en heeft elke
werf een specifiek marktaandeel.
Off-shore
Reparatie
Als de afdelingen marine en algemene
werktuigbouw en eventueel ook ande
re delen van RSV uit dat concern
worden gelicht en in een andere
rechtspersoon worden voortgezet, lig
gen er volgens de ondernemingsraad
ook kansen voor de afdeling reparatie.
Vanuit een 'nul-situatie' zou de afde
ling reparatie van RDM kunnen na
gaan tegen welke kosten men bepaal
de werkzaamheden zou kunnen uit
voeren. Besparingen in indirecte en
overheadkosten zullen echter nodig
zijn om te kunnen concurreren. Dit
geldt niet alleen binnen de eigen
reparatie-organisatie, maar ook in de
sector 'algemeen' bij RDM.
Volgens het reddingsplan moeten de
ofT-shore en de zware apparatenbouw
ondergebracht worden in één (oza-
)bedrijf. De capaciteit van de off
shore-afdeling zou zeer sterk terug
moeten gaan en deze afdeling zou in
feite als engineering-afdeling worden
voortgezet. Zeer specialistische deel-
constructies voor de off-shore zouden
in de zware apparatenbouw verzorgd
kunnen worden. Voor dit deel van het
reddingsplan zal in totaal 9 miljoen
gulden nodig zijn.
Volgens off-shore directeur L. Booms-
ma heeft de slechte positie van de
off-shore van RSV weinig te maken
met de ontwikkeling van de markt,
maar veel met een falend beleid in het
verleden. In de toekomst zou men zich
moeten toeleggen op een beperkt
produktiepakket om vanuit die positie
geleidelijk aan de sterk groeiende
off-shore-markt te heroveren.
'Slot van pagina 1)
inkel en alleen van de KMS afhankelijk
is en dat er dan ook oplossingen buiten
de KMS om gevonden kunnen worden.
Opnieuw, zoals gezegd, pleitte Van Aar
denne voor de samenhang van de KMS-
poten. Hij roemde de apparatenbouw
en de marktvooruitztehten in deze sec
tor. en stelde opnieuw dat de capaciteit
in de marinebouw moet wordne terug
gebracht naar 1 miljoen manuren per
jaar
Over de ketelbouw was hij veel somber
der en hij herhaalde z'n waarschuwing
dat. er het simpele 'marktfeit' ligt dat
nieuwe orders na de nu vast lijkende
'Opdrachten uitgesloten zijn. Het' is niet
zijn bedoeling, zei hij. om alle ketelop
drachten bij de Schelde onder te bren
gen. ten koste van de MESK in Henge
lo. hoewel ook voor Hengelo geldt dat
de marktvooruitzichten uiterst schraal
zijn. De bewindsman komt. op verzoek
van de WD'er Jacobse. voor het Paas-
Oosterscheldeachtig
Sprekend over de problemen in dc ma
rinebouw zei Van Aardene dat hot een
onmogelijkheid is om het 'gat' in de
produktie vaneen jaar of twee te laten
bestaan als er geen marine-orders wor
den vervroegd. Je moet, zei hij met na
druk op het laatste woord, zien dat gat
tc vullen omdat anders een grote
leegloop dreigt. Opnieuw zei hij dat in
eerste instantie het ministerie van de
fensie cerst-aangewezene is om de fi
nanciële problematiek op te lossen,
met name waar het gaat om het afbou
wen van de al lopende opdrachten,
maar hij sloot niet uit dat er een soort
„Oosterschelde-achtige oplossing" uit
de bus komt, in die zin dat het hele
kabinet de financiële verantwoorde
lijkheid aanvaardt. Voor wat het tijd
stip van de marine-bestellingen be
treft gaf de ministe toe dat de oplos
sing voor dat probleem „hier" - in Den
Haag dus - moet worden gevonden.
Een onderonsje tussen de kamerleden Van der Hek van de PvdA 'hen Jacobse van
de VVD die tijdens het RSV-debat elkaar nogal in de haren zaten
PvdA'er Van der Hek kwam woensdag
met een motie waarin hij van het kabi
net vraagt de offshore- en de reparatie
sector van de RDM in Rotterdam als
nog een boedelkrediet te geven, afdelin
gen waarvoor de minister géén toe
komst ziet. Van Aardenne ontraadde
ook deze motie, hoewel hij opmerkte
dat de RDM en de betrokken overhe
den nog de tijd hebben om met overle
vingsplannen te komen. Hij wilde die
tijd echter niet wat gemakkelijker ma
ken via een boedelkrediet.
De bewindsman maakte ook duidelijk
dat hij tot nu toe 75 van de beschikbare
150 miljoen aan boedelkredieten heeft
uitgekeerd. Dat bedrag is genoeg om de
betrokken bedrijven slechts twee we
ken lang te helpen. Daarna krijgen al
leen de bedrijven een krediet waarvoor
oplossingen méér tijd vergen en bedrij
ven die een duidelijk overlevingsplan
op tafel leggen.
Ook de derde motie ontraadde de mi
nister Van der Hek pleitte er daarin
voor om bijvoorbeeld bonden en onder
nemingsraden de kans te geven om zich
over overlevinsplannen uit te spreken.
In principe heeft de minister daar geen
moeite mee. maar het ging hem echter
te ver om die inspraak ook mogelijk te
maken door de extra tijd die daarvoor
nodig is via boedelkredieten te finan
cieren.
Vandaag spreekt de kamercommissie
voor economische zaken verder over
de vraag of er een parlementaire enqu-
'te of een andersoortig onderzoek moet
worden ingesteld naar de gang van za
ken bij RSV in het verleden.
Het aantal speelautomaten in Nederland groeit. In vrijwel elk
horeca-bedrijf is tegenwoordig zo'n vernuftig apparaat te vinden,
waar bezoekers hun tijd mee kunnen verdrijven. Met name de video-spelen
zijn definitief doorgebroken. Zogenaamde amusementhallen, waar vaak 50
tot 60 speelkasten staan opgesteld, bloeien welig. Zielloos vertier, zeggen
sommigen. Een aan de techniek gekoppelde onontkoombare ontwikkeling,
vinden anderen. Zeker is dat er veel geld mee gemoeid is. Zo wordt
beweerd dat alléén het pac-man spel (eten of gegeten worden) in de
Verenigde Staten de omzet van de totale filmindustrie overtreft. Vooral
jongeren, omstreeks zestien jaar oud, gooien argeloos munt na munt in de
kasten om zich daarna vechtlustig in de strijd met de machine te werpen.
Zeeland telt naar schatting circa 2000 tot 2500 geëxploiteerde speelauto
maten. Over de omzetten, de spelen opbrengen, willen de betrokkenen
liever niet zoveel kwijt.
Nog voor het middaguur trekt de
amusementshal aan de Goese Kreu-
kelmarkt al bezoekers. Scholieren,
die zich in hun vrije uren tegen
betaling in bizarre video
landschappen begeven. Onheilspel
lende futuristische geluiden vullen
de grote zaal. Soms klinkt een
melodietje, ten teken dat de speler
een hoge score behaalt of wellicht
vanwege zijn zojuist geleden neder
laag. Felle kleuren en een spannend
gevecht om punten trekken de ogen
van de scholieren onophoudelijk
naar het beeldscherm. Veelal is het
de kunst zelf aan belagers te ont
snappen en tegelijkertijd zoveel
mogelijk van hen op te ruimen.
Twee jongens van zestien jaar leg
gen uit dat ze in de hal op een
prettige manier hun schoolpauze
door kunnen komen. Een nieuw
persoonlijk record is daarbij mooi
meegenomen. „Anders ga ik toch
maar naar een frites-zaak", zegt er
één.
Een andere scholier (20), die evenals
de vorigen onbekend wil blijven, is
wat spraakzamer. „Ik vind het
ontzettend leuk om hier rond te
lopen", vertelt hij. „Alleen ben je
voor jehet weet ineens een hoop
geld kwijt". Af en toe gaat hij in de
hal een kijkje nemen. Hij heeft zich
voorgenomen van te voren een
bepaald bedrag te reserveren en
wanneer deze guldens op zijn, weer
weg te gaan. „Je kunt er nooit van
winnen", zegt hij waarheidsge
trouw. „Je moet het zo lang moge
lijk zien uit te houden". Het leukste
vindt de scholier het om in de lijsten
te kömen, die regelmatig op het
scherm verschijnen. „Maar dan
moet je wel goed zijn", voegt hij ei
haastig aan toe. Deelnemers kun
nen namelijk, wanneer ze een record
vestigen, hun initialen aan het
video-spel toevertrouwen.
De speelgrage scholier is niet te
beroerd om eens een spel te
demonstreren. Daarvoor kiest hij
'Joust': een soort luchtslag van
struisvogelachtige dieren met hun
berijders. De speler moet het in dit
ruimte-gevecht opnemen tegen
tientallen andere 'struisvogel
rijders'. roofvogels en projectielen.
Bovendien wachten halverwege
het spel beneden twee kolkende
lava-meren. Eieren rapen levert
extra punten op.
Verontschuldigend vertelt de scho
lier dat hij het apparaat niet volle
dig onder de knie heeft, Dan moetje
eerst heel wat guldens spenderen,
verduidelijkt hij ..Op den duur zie je
zoveel apparaten, dan weet je niet
welke je eerst moet spelenHet
spel begint. Zijn struisvogel vliegt al
klapwiekend omhoog. Tussendoor
landt het dier even op een rotspla
teau. De vijandelijke vliegers vallen
aan en na korte tijd is de scholier
verwikkeld in een hevige strijd. Zijn
gezicht verraadt spanning en uiter
ste concentratie „Ja, een dubbele
treffer", juicht hij. En even later:
„Dat stomme vogeltje. Als je te lang
bezig bent, komt er ineens zo'n
ander vogeltje. Oh, nu eieren rapen
En pas op dat je niet in de lava
terecht komt. want dan is het echt
raak". Na ongeveer tien minuten
spelen is de punten verzamelende
struisvogel voorgoed neer getui
meld Inmiddels heeft een belang
stellend publiek van zeven mede
scholieren zich rond de kast verza
meld. De speler heeft zichzelf over
troffen. Hij vestigde het record van
de dag en schaarde zich als negende
in de totale ranglijst van veertig. „Ik
kan het zelf nog niet geloven", zegt
hij. „Maar ja, Je houdt natuurlijk
met op tot je op de eerste plaats
staat".
De beheerder van de amusementhal
(die overigens ook zijn naam niet
noemt) spreekt van 'een teken des
tijds'. „We zijn er gewoon aan toe.
Het valt niet meer onder een deken
weg te doen". Hij stelt dat voor de
'knapen' de machines heerlijk zijn
om af te reageren. Winnen geeft
de beheerder toe lukt nooit. „Ik
zie het als een uitlaatklep voor
agressie. Je kunt je er op uitleven en
wordt er met dronken van". Door
behendigheid kunnen bezoekers
veel geld uitsparen, meent hij.
„Sommigen zijn drie kwartier met
één gulden aan het spelen. Daar
staat weer tegenover dat anderen
hun gulden binnen enkele minuten
kwijt zijn". Echte gokkers bevinden
zich niet onder de scholieren, be
toogt de beheerder. De fruitautoma
ten zijn gewilde apparaten voor de
wat oudere bezoekers. De hal is
geopend van 's morgens elf uur tot 's
avonds tien uur. In de zomermaan
den wordt een en ander wellicht
langer opengesteld.
Overigens kijken de speelauto-
matenbeheerders reikhalzend
uit naar een nieuwe wet op de
kansspelen. De wet is al in de
Tweede Kamer behandeld. Ver
wacht wordt dat nog dit jaar de
zaak rond is. Dan zal uit de
fruitautomaten rechtstreeks het
geld rollen. Officieel is uitkering
voor punten op deze machines nog
verboden. Het is een publiek ge
heim dat dit verbod met voeten
wordt getreden.
Loontjes automaten bv in Middel
burg is het bedrijf dat verreweg de
meeste speelautomaten neerzet in
Zeeland: ongeveer 1500. Meestal
ontvangt de eigenaar van een hore
ca-bedrijf vijftig procent van de
opbrengst. De andere helft gaat
naar de eigenaar van de machine,
bijvoorbeeld Loontjes. Volgens di
recteur C Loontjes is Zeeland wat
automaten betreft een zeer ver-
spreid gebied, met onregelmatige
omzetten (bedragen kan hij niet
noemen). Gedurende de zomer
maanden is er een piek, terwijl 's
winters een aantal speelhallen ge
sloten blijft. De apparaten zijn
afkomstig uit verschillende landen,
zoals de Verenigde Staten, Duits
land, Engeland. Italië. In Nederland
bevindt zich géén toonaangevende
fabriek op dit gebied. De prijs van
een speelautomaat kan oplopen tot
10.000 gulden.
Voor de café-houders betekent de
plaatsing van een flipperkast, video-
spel, poule-biljart of fruitautomaat
een aardige bijverdienste. Verveelde
bezoekers blijken maar al te graag
op een machine afleiding te zoeken.
In een café in Goes vertelt bezoeker
Tom de Boer zijn visie op het
gebeuren. „Met die video-spelen is
het zo dat. door een bepaalde
ontwikkeling in de techniek, de
commercie een gat in de markt
heeft gevonden", meent hij. „Het
typische is dat juist de mensen met
weinig geld er gebruik van maken".
Hij wijst op een paar scholieren,
rond een pac-manspel. „Ik zeg vaak
tegen die jongens: zit je je zakgeld in
dat ding te gooien". Volgens Tom
betekenen de spelen een uitdaging;
proberen beter te zijn dan de machi
ne. „Ik denk dat het hetzelfde is als
met een schaakcomputer. Ze zijn op
een bepaalde manier geprogram
meerd. Je kunt ze misleiden, wan
neer je sommige irrationele hande
lingen verricht". Tom heeft zo zijn
bezwaren tegen de apparaten. „De
handel vangt de poen. De spelers
hebben zich een paar minuten bezig
gehouden en zijn hun geld kwijt".
Ook het ingebouwde competitie
element is naar zijn zeggen een wijze
om het geld in de machine te
krijgen. „Het gaat om een score,
cijfers. Je zegt al gauw: ik zal en
moet hoger".
De Goesenaar wijst op de verder
op staande flipperkast. .Al die
spelletjes veranderen om ze interes
santer te maken" Uit de verte
klinkt 'Challenge the champ'. Het
apparaat spreekt vloeiend Engels.
Wanneer twee spelers het spel
beëindigen, zegt de flipperkast:
'What a low score. Try harder'. Tom:
„Het dondert niet wat voor score je
hebt. Dat ding zegt dat altijd. Soms
is het weieens irritant. Dan zit je
rustig te praten en dan hoor je
ineens 'Challenge the champ'
