DRIE JAAR REVOLUTIE oversluiten in suriname is er weinig te vieren REKENEN ROND DE HYPOTHEEK PZC/zaterdagkrant ZATERDAG 26 FEBRUARI 1983 23 Bij de Vereniging Eigen Huis staat de telefoon deze weken roodgloeiend. Drie medewerkers van deze woonconsumentenorganisatic beantwoorden constant telefonische vragen van woningbezitters, die hun hypotheek willen „oversluiten". Per dag zijn dat er zo'n zestig, maar de meesten weten niet eens tot de tele fooncentrale door te dringen. Nu de rente met sprongen naar beneden gaat en al zo'n vier procent lager ligt dan een jaar geleden, is het ineens voor veel mensen aantrekkelijk geworden, hun oude hypotheken met een huizen hoge rente vervroegd af te sluiteu en om te zetten in een goedkopere. Vooral degenen die in de periode begin 1980-half 1982 een hypotheek hebben afgesloten of vernieuwd, hebben grote kans om met financieel voordeel hun lening om te zetten. Volgens mevrouw De Winter van de Vereniging Eigen Huis in Amersfoort geldt voor deze mensen dat ze er in 9 van de 10 gevallen wijzer van worden. ..Zij moeten hoe dan ook aan het rekenen slaan, want er valt enkele duizenden guldens voordeel te behalenzo verklaart zij Of omzetten voordeel oplevert is een moeilijk te beantwoorden vraag. Daar voor moeten allerlei zaken worden overwogen: het verschil tussen dag- en hypotheekrente, de inkomenshoogte. jan ruesink de looptijd van de vaste rente, de ver koopwaarde van het huis en met in het minst de boetebepaling voor vervroegd beëindigen van de hypotheek. Een standaardoplossing is er dus met, maar er zijn wel enkele algemene richtlijnen te geven. Voor een definitieve keus wordt genomen, kan het beste een (on afhankelijke) deskundige in de hand worden genomen. Een van die deskundigen, die al vaker met dit bijltje heeft gehakt is J Klaver van makelaarskantoor Snelder Zijlstra in Enschede. „Het eerste wat je moet doen is zien of de hypotheekakte de mo gelijkheid tot omzetten biedt", zegt hij. Sommige hypotheekverstrekkers, zo als de NMB, sommige spaarbanken en levensverzekeraars, breken contracten met tussentijds open en andere hante ren weer de ongunstige contante-waar de clausule. Dat betekent dat men een boete betaal t die neerkomt op het verschil tussen de hypotheekrente en de dagrente terug gerekend naar nu. Zo kan een rentever- schil van drieduizend gulden geduren de vier jaar bij een dagrente van tien procent een contante waarde hebben van 9500 gulden, gecompliceerder Volgens de vereniging Eigen Huis werken de volgende maatschappijen met deze clausule. Rabo. Bouwfond sen. de levensverzekeraars aangesloten bij de NVL. de NMB en de Bondsspaar bank. „Een consument-vijandige bepa ling". zo concludeert Eigen Huis. „want omzetten blijkt hier met aantrekke lijk". Klaver mengt zich als tussenpersoon voor hypotheken van vele financiële in stellingen liever niet in die discussie, maar tekent wel aan dat het totaal van voorwaarden beoordeeld moet worden .Dan kan een voordeel van een half pro cent minder basisrente tegen dat na deel opwegen. Of de secundaire voor waarden zijn gunstiger De beoordeling is gecompliceerder dan het soms lijkt" Is omzetting voor het beëindigen van de rente-vaste periode (meestal vijf jaar) mogelijk, dan verdient het, vol gens Klaver, de voorkeur bij de eigen bank of instelling te blijven. Men be spaart dan de royementskosten voor het aflossen van de oude lening, de af- sluitkosten en de hypotheekakte-kos ten. Overstappen naar een andere bank komt in zijn praktijk vrijwel niet voor. zegt hij. Daar komt dan bij dat er op nieuw taxatie van het huis moet plaats vinden en dat leidt in deze tijd vaak tot een lagere verkoop-(executie)waarde. Ook ontstaan complicaties met de ge meente-garantie. beoordelen De eigen bank dus. maar Eigen Huis waarschuwt dat hierover in hypothee kaktes vaak niets is geregeld, zodat men aan de willekeur van de hypo theekverstrekker is overgeleverd. De twee hierbij afgedrukte voorbeelden geven aan dat het moeilijk te beoorde len is of men inderdaad kan profiteren van de lagere rente. Als algemeen uit gangspunt hanteert Eigen Huis dat het renteverschil minimaal twee procent moet zijn. voordat men aan het rekenen kan slaan Bovendien moet de nog res terende rente-vaste periode de moeite waard zijn. Als er nog maar ëen jaar van over is. loont het meestel met de moeite de hypotheek om te zetten, aldus Eigen Huis. Uit de voorbeelden wordt duidelijk dat de vraag of omzetting voordelig is, be paald door de volgende factoren: renteverschil resterende vaste-renteduur administratiekosten en boete hoogte van het inkomen (i.vjn. be lastingvoordeel) Daarbij is uitgegaan van omzetting bij dezelfde bank. Overstappen naar een geheel andere bank met dus een geheel nieuwe hypotheek levert nieuwe com plicaties en kosten op. Omzetten blijft dus een individueel te beoordelen kwes tie. Eigen Huis heeft hierover een uitvoeri ge handleiding samengesteld, waarin kan worden nagegaan welke voor- en nadelen te verwachten zijn. Klaver tot slot adviseert eerst contact op te nemen met degene die de hypotheek heeft ver strekt, tussenpersoon danwel bank. Twee - theoretische - voorbeelden maken duidelijk in welk gev'al er nog voor deel valt te behalen uit het omzetten van de hypotheek. In het eerste voorbeeld is uitgegaan van een hypotheek zonder de zogenaamde contante-waarde bereke ning. Het tweede voorbeeld laat zien wat de gevolgen zijn als dat wel hel geval is. voorbeeld a Een begin vorig jaar afgesloten lening van f 100.000 kent een rente van 11,5 procent, de huidige dagrente bedraagt 8,5 procent. Het te behalen rentevoor deel bedraagt per jaar bruto 3 x f 1000 is f 3000. Daarbij moet nog rekening ge houden worden met de fiscale aftrek baarheid. waardoor het werkelijke (net to) voordeel lager uitvalt. Uitgaande van 30 procent belasting komt het voor deel dan op ruim f 2000 Nu de kosten Men betaalt drie maan den boeterente voor het vervroegd af lossen, alsmede twee procent admini stratie- of oversluitkosten. Dat brengt de kosten op 0,25 x 11.5 procent x f 100.000 plus f2000 is totaal f4800; ten zij zoals bij verschillende banken 10 procent boetevrij afgelost kan worden Dan zijn de kosten in dit geval f 4700. Dit bedrag is ook weer fiscaal aftrek baar, waardoor een nettopost van ca. f3300 resteert. Daarbij moet niet vergeten worden dat de boete contant betaald moet worden, zodat er extra rentekosten berekend moeten worden in verband met te lenen geld of gederfde rente-inkomsten. La ten we dit even buiten beschouwing, dan kan geconcludeerd worden dat om zetting hier voordelig is. omdat er nog vier jaar te gaan zouden zijn voor de vijf jaar vaste periode (de meest voorko mende) om is. Zou men al in het vierde jaar zitten, dan weegt het jaarlijkse voordeel van f 2000 natuurlijk niet op tegen de eenmalige kosten van f 3300. voorbeeld b Op een hypothecaire lening van f 100,000 geldt een contante-waarde boeteclausule. Men betaalt dat bij om zetting de contante (naar nu teruggere kende» waarde van het renteverschil Stel de rente is inmiddels gezakt van 11 naar 8 procent en men wil op een 5 jaar vaste periode na 2 resp 4 jaar omzetten Na twee jaar bedraagt het te behalen rente-voordeel 3 jaar x 3 procent x f 100.000 is f9000 En na vier jaar l jaar x 3 procent x f 100.000 is f3000. In het eerste geval komt de contante-waarde boete neer op f 7650. zodat een bruto-voordeel van on geveer anderhalf duizend gulden res teert Om dat binnen te halen moet wel f7650 op tafel worden gelegd en daar over moet rente-verlies dan wel rente kosten worden berekend. Het voordeel zal dan wel verdwenen zyn. In het twee de geval, omzetten na vier jaar. is de resterende periode natuurlijk te kort om de kosten weer goed te maken Bij contante-waarde clausule zal omzetten over het algemeen weinig voordeel op leveren, zeker als van een minder groot rente-verschil wordt uitgegaan. geworden van de RVP, de Revolutio naire Volkspartij. Volksmobilisatie coördineert de organistaie van de volkscomités, houdt motivatiebijeen komsten. geeft revolutionaire scholin gen en heeft informanten in dienst, die „zich onder de bevolking moeten men gen om voeling te houden met wat er onder de mensen leeft" Volksmobili- satie plakt ook de stad vol met affi ches Maar de invloed van de RVP gaat ver der dan Volksmobilisatie aileen Ook in het voortgezet onderwijs en op de ruud de wit universiteit nemen RVP-leden voor aanstaande posities in. De VOIS. de Vereniging van Ontwikkelings-Intel- lectuelen bestaat grotendeels uit RVP-ers. En niet te vergeten de de Na tionale Voorlichtingsdienst en het Su rinaams Nieuwsagentschap SNA. volksmilitie Ernie Brunings, Arthur ten Berge en Wilfred Roseval op de universiteit, Michel en Edward Naarendorp en Dick de Bie bij de voorlichting. Al de ze mensen hebben een militaire trai ning achter de rug en bezoeken regel matig Cuba. Zij vormen ook de Volks militie, een groep van 200 burgers die over wapens beschikken en op den duur een bedreiging voor het leger van Bouterse kunnen vormen. Het is deze groep die politiek als het meest radicaal kan worden aangemerkt en die bereid moet worden geacht de nu verworven positie desnoods met ge weld tc verdedigen. Hoewel de RVP over belangrijke machtsposities beschikt in Suriname, moet worden betwijfeld of zij in staat is grote groepen van de bevolking achter zich te krijgen De talrijke volkscomi tés. hun aantal bedraagt zo'n 160. kun nen een geduchte steun betekenen in een eventuele confrontatie, maar de wijze waarop bijvoorbeeld nu anti- huurlingencommités worden gevormd door Volksmobilisatie belooft weinig goeds De gelijkgeschakelde pers be richt dan wel enthousiast over comités van taxichauffeurs, havenarbeiders, studenten en scholieren, maar deze be- Vrijdag 25 februari 1983 had het geweldige hoogtepunt van drie jaar revolutie in Suriname moeten worden. Wekenlang hield een spciale commisie onder leiding van demissionair minister Badressein Sital en sergeant Stanley Joemman zich bezig met de voorbereiding van die viering. Centraal zou de aankondiging van een nieuwe regering komen te staan. De massale manifestatie op het voormalige Onafhankelijkheidsplein, nu tot Plein van de Revolutie her doopt, is evenwel afgelast. Cruciale vraag daarbij is. Wat heeft Horb voor zijn dood losgelaten? Het ts dan ook niet voor niets dat zij onder ling in een haast paranoïde situatie verkeren. Ze begeven zich alleen op straat in gezelschap van vertrouwelin gen en slapen met hun uzi's naast zich Er zijn te grote wonden toegebracht door de militaire machthebbers gedu rende de dne jaren van de revolutie, met als trieste dieptepunt de marte ling en executie van 15 vooraanstaan de Surinamers op 8 december van het vorig jaar. Driejaar revolutie in Suriname bracht uiteindelijk de verkrachting van een aantal essentiële mensenrechten en hoe gebrekkig het democratisch sys teem van vóór 25 februari 1980 ook functioneerde, het is zeker te prefere ren boven de chaotische en willekeun- e toestand van dit moment. Door de opschorting van de Nederlandse ont wikkelingshulp en de regressie in de bauxietsector staat het land aan de rand van een financiële crisis. Suriname is een land van „odo's", spreekwoorden. Voor elke gebeurtenis heeft het volk wel een pasklare spreuk. Tranga no tjari kaw na pien, geweld brengt de koe niet naar de stal, is er zo een. Kalaka no habi leti na foero mofo. de kakkerlak heeft geen rechten in de snavel van een kip is een andere, die aardig van toepassing is op de positie van het Surinaamse volk. De kip is het Nationaal leger, en meer speciaal de kleine groep militairen, waarop Bou terse nu al drie jaar zijn wankele posi tie stoelt. Het waren 16 onderofficieren, die drie jaar geleden, in de nacht van 24 op 25 februari, gewapend met jachtgeweren en messen de Memre Boekoekazeme overnamen, tegelijk met het munitie depot de marinehaven en het hoofd kwartier van de militaire politie bij FortZeelandia. Vervolgens schoten zij het historisch hoofdbureau van politie aan de Waterkant in brand. De na - waarschijnlijk gefraudeerde - verkie zingen aan de macht gekomen premier Arron werd gearresteerd en een dag later ondertekenden de vice-premier Van Genderen en de minister van leger en politie Badrising de volledige over name van het militair en burgerlijk machts- en bestuurlijk apparaat door de snel gevormde Nationale Militaire Raad weinig steun Maar ook binnen het leger zelf hebben ze weinig steun, wat vooral veroor zaakt wordt door hun arrogant ge drag. Ze trekken zich weinig aan van de militaire hiërarchie van het leger. Ze nemen zelfstandig beslissingen die niemand kan of durft te corrigeren. Mijn eigen arrestatie door de plaats vervangend commandant van de mi litaire politie, majoor Zeeuw, een van de commando's, is daarvan een mooi voorbeeld. Diens initiatief maakte geen enkel beroep mogelijk, zelfs niet het feit dat ik met toestemming van het hoofd van de Nationale Voorlich tingsdienst in Suriname als journa list werkzaam was. Bouterse heeft in december cn januan wel pogingen gedaan de betrouwbaar heid van zijn leger te vergroten en de positie van de commando's te regule ren. Daarbij ontsloeg hij een twaalftal officieren waar hij niet op kon rekenen, terwijl het hem niet slecht uitkwam dat een aantal anderen de eer aan zich zelf hielden door de wijk naar het bui tenland te nemen. Ook de weinig stabiele situatie in het leger zelf levert een potentieel gevaar voor Bouterse op. In het Nationaal Le ger van Suriname ontbreekt een erva ren kader. De meeste sergeants zijn nog jong en door de snelle groei van het leger van ongeveer 1000 in 1980 naar zo'n 4000 nu zijn er snelle en vaak onterechte carrières gemaakt. Er zijn bijna geen oudere officieren, die met hun ervaringen overwicht misstappen van de jongeren tiidig kunnen corrige ren. Hiervan zijn voorbeelden te over te ge ven Het aantal doden door onverant woord ingrijpen van soldaten geduren de de avondklok bedraagt zeker 5. Nog dit weekend schoot een soldaat ie mand dood die tijdens de avondklok langs de kazerne reed. „Hij was dron ken, die automobilist, en negeerde een stopteken" luidt de officiële verkla ring. Hij kwam van een bevalling in het Academisch Ziekenhuis en heeft misschien het stopteken niet gezien" zegt men in Paramaribo. wankele positie Niet alleen de interne situatie in het leger moet Bouterse te denken geven over zijn wankele positie. Ook het bu reau Volksmobilisatie profileert zich in steeds duidelijker vormen tol een potentiële bedreiging. Wie toegang wil krijgen tot het gebouw van Volks mobilisatie. moet zich tweemaal mel den. Iedereen wordt geregistreerd. Overal vergaderen mensen. In een speciaal ingeruimde kamer zetelen Sital cn Joemman. twee voormalige leden van de Nationale Militaire Raad. Zij houden zich samen met Mij- nals bezig met de revolutionaire op voeding van de gewone man en vrouw. Andere markante figuren daar zijn di recteur Henk Essed en de broer van de directeur van het door Bouterse in het leven geroepen bureau Index, Ken neth Lether. Index staat voor Indus trie en Exportbevordering In de gan gen houden zich constant twee met een uzi bewapende lijfwachten op van Sital. Hij heeft recht op die bewaking vanwege zijn status als demissionair minister. Veel van de werknemers en hun bezoekers behoorden vroeger tot de DVF. het Democratisch Volksfront, van wijlen voorzitter Keerveld Deze als fel communist bekend staande Keerveld werd in 1981 in Guyana ver moord; door agenten van Bouterse zegt men in Paramaribo. Nu is Volksmobilisatie het instrument I angst De dertien worden zelden in uniform gezien. Uit angst voor aanslagen zijn ze meestal in burger, maar altijd zwaar bewapend. Hun hoofdkwartier is het vroegere museum Fort Zeelandia, dat In een prachtig park naast het hoofd kwartier van de militaire politie ligt. Een doorgaans goed geïnformeerd ie mand weet te melden dat een aantal van hen verantwoordelijk is geweest voor de martelingen en executies van 8 december. Namen die steeds weer te rugkeren. zijn die van Rozendaai, Bhagwandas en Leeflang. Gezien de bevoorrechte positie die zij binnen het leger bekleden, boezemen ze bij ieder een angst in. Na de arrestatie en dood van Horb zijn de onderlinge tegenstellingen binnen de groep ook duidelijker naar buiten gekomen. Terwijl het reguliere leger zich vooral bezighoudt met training en scholing en zich voorbereidt om een eventuele huurlingeninvasie af te slaan, zijn Bouterse en zijn 12 com mando's verwikkeld In een interne strijd. Want als het waar is, dat Horb een coup voorbereidde om Bouterse uit de weg te ruimen, moet hij verze- I kerd zijn geweest van enige steun uit de kring van de twaalf gezworenen. Mxjnals Bouterse richten kunnen makkelijk worden doorgeprikt. De angst voor problemen bij de werk gever of erger nog met de militairen, lijkt voor bijvoorbeeld leerkrachten, scholieren en studenten een grotere drijfveer zich toch maar aan te sluiten bij een anti-huurlmgencomité en zelfs dan moet een demonstratieve mars door de stad tegen huurlingen worden uitgesteld wegens gebrek aan belang stelling Tenslotte is er nog een derde machts factor in Suriname, naast het leger en Volksmobilisatie, namelijk de Pro gressieve Arbeiders en Landbouwers Unie. de PALU. Dat is een kleine, nog in Nederland opgerichte partij van voornamelijk Wageningse ingenieurs en doctorandussen. Zij hebben grote invloed op Bouterse en het mag wor den aangenomen, dat de PALU-leden Alibux. Krolis en Caldeira in de nieu we regering zitting zullen hebben. In feite heeft de PALU uiteindelijk ge bruik gemaa kt van de gebrekkige poli tieke scholing van Bouterse. Of zqals iemand in Paramaribo aanhaalde „Ik ging laatst met Bouterse vissen. Bou terse werd zwaar bewaakt. Hij zei te gen me Het wordt me soms wel eens te veel. Ik wou dat ik weer gewoon kon gaan hengelen, zonder lijfwachten en al dat politiek gedoe Bouterse kan ook niet onbeperkt door gaan met zich te vervreemden van zijn politieke adviseurs. Daarvoor heeft hij teveel ministers en adviseurs versle ten gedurende de drie jaar revolutie: Chin A Sen, Haakmat, Slagveer, Kam perveen om er een paai' te noemen. De PALU heeft het wat dat betreft ook slim gespeeld. Zij heeft in het verleden geen enkele concessie gedaan en zich steeds hard opgesteld om het eigen economisch beleid, dat gericht is op een kleinschalige landbouwpolitiek, bij Bouterse erdoor te krijgen Maar in de toekomst kan het zich wreken dat de PALU niet beschikt over een grote achterban en zal zij bij een confronta tie met de RVP het onderspit moeten delven niet ingelost Drie jaar revolutie in Suriname, wat heeft het Suriname opgeleverd? In ie der geval zijn de verwachtingen van de eerste maanden op geen enkele wijze ingelost: ondanks toezeggingen toen bestaat er geen uitzicht op nieuwe ver kiezingen. De onafhankelijke pers is uitgeschakeld De volksmond heeft de gecensureerde krant „De Ware Tijd" verbasterd tot „De Zware Tijd". De vi- sumaanvragen voor Nederland zijn de laatste twee maanden verdubbeld. Ve le woningen staan leeg. De situatie in het buurland Guyana, waar Bumham met zijn terreurbewind de diepste el lende heeft gebracht, doemt herhaal delijk als een toekomstig spookbeeld voor Suriname op. In Suriname wordt gelukkig nog altijd geen honger geleden Dat hoeft ook niet gezien de gunstige klimatologi sche voorwaarden om rijst, cassave en groenten te verbouwen Maar ondanks alle kritiek op 300jaar Nederlandse ko loniale overheersing, was er tot in 1980 sprake van een relatiefwelvarend land. Die welvaart staat nu op het spel Want ook al is er na 25 februari 1980 wel hel een en ander ten gunste veran derd, zoals betere bestrating, een bete re watervoorziening, hogere woning- bouwproduktie en een een strooomlij- ning van het openbaar vervoer, er is toch teveel mis gegaan om zonder meer vertrouwen te hebben in de toe komst. nieuwe corruptie Drie j aar revolutie heeft immers vooral nieuwe corruptie, machtswillekeur, chaos en een dreigend bankroet tot ge volg gehad. Het enige uitzicht van bin nen uit is een krachtige regering die de militairen in toom weet te houden en de interne politieke tegenstellingen tussen de verschillende kleine radicale groeperingen weet te overbruggen Zo'n regering zou een brede volksteun kunnen verwerven als zij op een of an dere wijze de banden met Nederland zou herstellen. En niet alleen vanwege de ontwikkelingshulp. Nederland heeft echter als voorwaarde gesteld dat die nieuwe regering garan ties moet bieden die snel zullen leiden tot herstel van mensenrechten in Suri name. waardoor executies als die van 8 december j.l. nooit meer kunnen voor komen. Niemand in Suriname zit te wachten op een ingreep van buiten af, bijvoor beeld door huurlingen. Toch lijkt het erop, dat die dreiging werkelijkheid zal worden, wanneer Bouterse en zijn adviseurs er niet in slagen het land op een ander spoor te zetten. Als de nieu we regering daartoe een aanzei kan geven, zal hetgeen op 25 februari 1980 zo enthousiast werd aangezet, maar spoedig daarna verwerd tot de repres sieve militaire willekeur van dit mo ment, alsnog ten goede worden ge keerd. De voortekens zijn evenwel niet bepaald gunstig, gezien de inter ne tegenstellingen. couppogingen Sinds die dag heeft Bouterse. de leider van de Revolutie, talrijke vermeende, geënsceneerde en echte couppogingen overleefd. Ormskerk; de linkse coup van Sital, Mijnals en Joemman; Haw ker; Rambocus; vervolgens Hawker en Rambocus samen; de zogenaamde coup van 24 en 25 december van het vorig jaar. die aan het militair gezag een excuus moest bieden voor het martelen en doodschieten van 15 Suri namers en tenslotte de coup van de voormalige tweede man in het leger, de garnizoenscommandant Roy Horb. Deze werd op 31 januari gearresteerd, nadat hij bij Bouterse zijn ontslag had ingediend uit protest tegen de execu ties van 8 december. Enige dagen later werd hij dood in zijn cel te Fort Zeelan dia aangetroffen. Zelfmoord door op hanging was de officiële lezing - moord zegt bijna iedereen in Paramaribo Van de 16 commando's van het eerste uur zijn er nog 13 in functie. Zij vormen een speciale eenheid. Hawker werd in i maart 1982 reeds geëxecuteerd en I John Hardjoprajitno is nu ook onder arrest gesteld wegens de samenzwe ring van Horb. De dertien, inclusief Bouterse, hebben zich grote voorrech ten toegeëigend; schitterende wonin gen, hoge salarissen en dure Ameri kaanse wagens, die voor andere Suri namers niet, meer aan te schaffen zijn vanwege stringente importbeperkin gen. Haakmat

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 23