Voorrang voor ligplaatsen
passanten Oosterschelde
Vrijheid gemeenten in
woningbouw noodzaak
Vbo-lom-scholen zijn bang voor
te drastische bezuinigingen
MOOIE BAANTJES
WEER GRATIS VERKRIJGBAAR OP
ALLE POSTKANTOREN
Studie archivaris
Middelburg over de
woelingen van 1787
RAPPORTAGEVANWEGE DRUKKE TOERVAART
yanxi
Vrijdag 25 februari 1983
PZC/provincie
MIDDELBURG - Het is denkbaar, dat in de komende tijd eerder moet worden gewerkt aan de
uitbreiding van het aantal passantenplaatsen voor de watersport in het Oosterscheldegebied dan
aan aan de aanleg van meer vaste ligplaatsen. Die mogelijkheid wordt geopperd in een rapportage
over de gang van zaken in 1982 in de Oosterschelde, welk stuk het dagelijks bestuur op 26 mei in de
vergadering van de stuurgroep Oosterschelde aan de orde zal stellen. In dit stuk wordt erop
gewezen, dat meer dan de helft van het aantal pleziervaartuigen op de Oosterschelde in het
hoogseizoen van passanten is: „De toervaart heeft een bekangrijke invloed op de vaardichtheid",
aldus de rapportage.
Als het lopende provinciale recreatie-
onderzoek die indrukken bevestigt en
het aantal passangenplaatsen „ontoe
reikend" blijkt, zal daar voorrang aan
moeten worden verleend, binnen de
aantallen, die in het beleidsplan voor de
Oosterschelde zijn aangeduid. Het re
creatie-onderzoek zal - zo is de verwach
ting - enige indruk geven over de vraag
„hoe groot de druk van bezoekers van
uit omringende wateren op de Ooster
schelde in de toekomst zal zijn of of deze
kan worden geaccepteerd". Het dage
lijks bestuur noemt het gewenst de ont
wikkeling van het geheel aan ligplaat
sen in de Oosterschelde niet op zichzelf
te bezien, maar als onderdeel van de
ontwikkeling van de pleziervaartin het
hele Deltagebied.
Men stelt: „Er zijn tekenen, die erop wij
zen dat ook in de Oosterschelde de be
hoefte aan nieuwe vaste ligplaatsen op
korte termijn gering is". Van invloed op
het beleidsplan noemt men die trend
niet. omdat daarin wat de jachthaven-
lokaties betreft geen streefgetallen,
maar mogelijkheden zijn aangegeven.
In dit verband wordt er op gewezen, dat
er in 1980 1178 vaste ligplaatsen waren
en in 1981 ongeveer 1680, terwijl aan
passantenplaatsen 342 stuks en 402 lig
plaatsen (1981) beschikbaar waren. De
aanzienlijke groei is het gevolg van de
ingebruikname van de haven Colijns-
plaat en een kleine toename in St. .\n-
naland (13) en Burghsluis (8). Volgens
de beleidsplannen zouden nog 500 vas
te plaatsen mogelijk zijn, plus 250 pas
santenplaatsen en 150 passantenplaat
sen bij wijze van sanering voor de op
slikken liggende bootjes.
De eerste voortgangsrapportage over
het beleidsplan Oosterschelde geeft als
conclusie dat de ontwikkelingen in het
gebied „in grote lijnen in overeenstem
ming zijn met de inhoud en de strek
king van het beleidsplan".
Vastgesteld wordt wel, dat het aantal
mensen dat het intergetijdegebied be
treedt groter is dan werd aangenomen.
Vooral het aantal pierenstekers blijkt
aanzienlijk groter dan verwacht. Men
wil op zo kort mogelijk termijn inzicht
in de verstoring, die dit teweegbrengt;
in 1983 nog zhl daarover informatie be
schikbaar zijn.
In de rapportage kondigt het dagelijks
bestuur van de stuurgroep onder meer
aan. dat bezien zal worden of de aanleg
van een trailerhelling bij de hoek van
Ouwerkerk aanvaardbaar is.
t ADVERTENTIE)
Toorenvliedtschool
wil in '85 verhuizen
MIDDELBURG - De met ernstig
ruimtegebrek kampende vbo-lom-
school in Middelburg hoopt in het
voorjaar van 1985 te kunnen ver
huizen. Op het ogenblik is ze in het
historische landhuis Toorenvliedt
en enkele tijdelijke bijgebouwen
gevestigd. Het is de bedoeling dat
de school wordt ondergebracht in
de gebouwen van de kleuterschool
De dunenhof en De Dunenburch
aan de Griffioenstraat. Het wach
ten is nog op dcfenitieve schrifte
lijke toestemming van het minis
terie van onderwijs.
Volgens directeur J. Tuinstra, die
donderdag over de zaak medede
lingen deed, is de school al in het
bezit van toestemming voor de
bouw van een nieuwe behuizing.
Van nieuwbouw is echter afgezien
omdat er dan (door nieuwe strenge
normen) een school zou komen met
geringe afmetingen voor de lokalen
Nu is er zicht op verhuizing naar
De Dunenhof (inmiddels leeg) en
De Dunenburch (waarschijnlijk de
ze zomer leegkomend). Met het oog
op deze situatie is het ministerie ge
vraagd de toestemming voor
nieuwbouw om te zetten in toe
stemming voor verhuizing. De Du
nenhof en Dunenburch hebben wel
lokalen met gewenste afmetingen.
Wel zullen verbouwingswerkzaam
heden nodig zijn voor het stichten
van aangepaste lokalen. De heer
Tuinstra sprak donderdag uit alle
vertrouwen te hebben in het ver
krijgen van de verhuistoestem-
ming. Verhuizen is namelijk veel
goedkoper dan nieuwbouw voor de
Toorenvliedtschool.
Ook de andere twee vbo-lom-scho-
len in Zeeland krijgen nieuwe on
derkomens. In Goes nadert de
nieuwbouw van De Vliedberg in
Klein Frankrijk Zuid II de laatste
fase. Verwacht wordt dat de
school eind dit jaar kan worden ge
opend.
Het nieuwe gebouw van De Schans
in Terneuzen aan de Catspolder-
laan wordt vrijdag 4 maart ge
opend waarna 5 maart een open
dag wordt gehouden.
Stuurgroep M»tschappe!tilcc
Ducwic hncrfticbcleid,
l'o«bu» 20102.2500 EC Den Hug
500.000 kranten
zijn er al verspreid.
Wilt ook mee-
discussiëren? Haal er
dan eentje!
DE KRANT
"ENERGIEBELEID VOOR MORGEN"
Nederland vn«r dfi twurc:
energiebeleid 2000?
t ADVERTENTIE i
INDONESIË IM,4295,-PP
24-DAAGSE RONDREIS
heeft'n streepje roof
K APELLE - Gedepu teerde i
Maris-Koster vindt, dat de provincie
de Zeeuwse gemeentebesturen bij de
spreiding van de woningbouw over de
kernen „echte vrijheid" moet geven.
„We moeten er als provincie voor wa
ken de indruk te wekken, dat we de
gemeenten een schijnvrijheid hebben
gegeven", zei zij donderdagavond tij
dens een inleiding over actuele
(Zeeuwse) politieke zaken voor de Or
ganisatie van Vrouwen in de VVD re
gio Zeeland, in ,De Zwaan' te Kapelle.
Ze wees erop, dat In de aanpassing van
de nota bewoningspatroon over de
spreiding van de bevolking over Zee
land de planologische dienst de ge
meenten meer beleidsruimte heeft ge
geven dan, bij de verdeling van de wo
ningbouw bijvoorbeeld, tot nu toe het
geval is: de provincie duidt geen groei
per dorp meer aan. maar laat de ge
meente vrij in de spreiding van de groei
over de kernen. Wel moetxde moeten de
gemeenten dan een beleidsplan op dit
stuk van zaken hebben. Mevrouw Maris
liet weten, dat de provincie ook .onder
weg' de gemeenten meer bij het provin
ciale beleid op dit onderdeel van de
ruimtelijke ordening wil betrekken. In
dit verband noemde zij, dat de provin
cie de gemeenten de mogelijkheid wil
geven te reageren op de adviezen van de
provinciale planologische commissie
als die inzake spreiding van de bevol
king het gemeentelijk erf raken. Boven
dien wordt er gewerkt aan een procedu
re. waarbij de gemeenten en mensen
met bezwaren tegen de provinciale
voornemens terecht kunnen op een
soort .hoorzitting', die wordt gehouden
vóór gedeputeerde staten hun stand
punt zullen formuleren.
De gedeputeerde toonde zich tijdens
haar inleiding op het stuk van natuur-
en landschapsbescherming „niet zo on
gelukkig" met de ontwikkeling, die er
toe heeft geleid, dat .natuurbescher
ming' nu onder het ministerie van land
bouw valt. Zij meende dat daardoor
conflicten landbouw-natuurbescher-
ming als in het verleden wellicht beter
zijn te vermijden. Zij onderstreepte dat
juist in een provincie als Zeeland het
landschap gebaat is bij een goede ver-
Gedeputeerde E Maris-Koster
houding tussen landbouw en natuurbe
scherming. In dit verband noemde zij
het jammer', dat de provinciale werk
groep, die maatregelen moet voorberei
den over de bestrijding van bacterie-
vuur in het komende seizoen nog steeds
niet bij elkaar is geweest „omdat de
Zeeuwse landbouw op consignes van
landelijke organisaties" dat nog niet
wilde Dit - zo verduidelijkte zij - als ge
volg van het feit, dat geldelijke regelin
gen landelijk nog met waren uitge
kristalliseerd, Zij verklaarde, dat zij als
gedeputeerde deze groep toch „zo snel
mogelijkbij elkaar wil hebben".
Welzijnsplanning
Zij deelde mee, dat gs een werkgroep-
Maris heeft ingesteld, die naar een een
voudiger, praktischer opzet van de
welzijnsplanning zal toewerken. „We
willen toe naar concreter en prakti
scher werkplannen van de verschillen
de organisaties," stelde zij. Daarbij zal
die organisaties ook meer vrijheid en
verantwoordelijkheid dan tot nu toe
worden gelaten. De komende nota's
over het jeugd- en het sportbeleid zul
len daarop inspelen, zei zij.
Wat de werkgelegenheidssituatie bij de
KMS betreft onderstreepte de gedepu
teerde. dat de provincie zich sterk zal
maken om „afbrokkeling" te voorko
men Bekeken wordt op welke manier
er eventueel ook financieel hulp kan
worden geboden. „Wel moeten er dan
garanties zijn om te voorkomen dat de
provincie belandt in de situatie als het
njk, dat bij RSV geld in een bodemloze
put heeft gestoken".
MIDDELBURG - De leiding van de drie
vbo-lom-scholen in Zeeland vreest dat
deze schoolsoort volledig uitgekleed
zal worden omdat ze als sta-in-de-weg
wordt gezien voor het toekomstige
voortgezet basisonderwijs. Deze be
schuldiging werd donderdagmiddag
in Middelburg geuit tijdens een geza
menlijke persconferentie door de drie
directeuren van de vbo-lom-scholen in
Goes, Middelburg en Terneuzen.
Volgens de drie schoolleiders heeft men
bij het ministerie van onderwijs de nog
jonge schoolsoort VBO-LOM nooit zien
zitten en wordt er daarom nu eens 'lek
ker in gesnoeid'. Wanneer later onver
hoopt vbo-lom-scholen gesloten zou
den moeten worden zou dat misschien
nog te billijken zijn wanneer er voor de
leerlingen andere mogelijkheden gebo
den zouden worden in de vorm van mid
denscholen of Voortgezette Basisscho
len. Deze schoolsoorten zijn er echter
niet.
vbo-lom-scholen zijn instellingen voor
'Voortgezet Buitengewoon Onderwijs
voor kinderen met Leer- en Opvoe
dingsmoeilijkheden' Lom-scholen da
ger onderwijs) verschenen in Zeeland in
1968. In 1973 volgde de Middelburgse
Toorenvliedtschool als eerste vbo-lom-
opleiding. Deze telt op het ogenblik 160
leerlingen en is volgroeid. Kinderen
met leer- en opvoedingsmoeilijkheden,
die een normale intellegentie bezitten
kunnen daar terecht voor het behalen
van een mavo-diploma. Anderen ver
blijven er korter en worden later door
gesluisd naar het 'reguliere' Lager Be
roeps of Voortgezet Onderwijs.
In 1979 werd in Goes de vbo-lom-school
De Vliedberg opgericht. Deze telt op
het ogenblik 113 leerlingen. Aan deze
school is een leao verbonden. Ongeveer
45 procent van de leerlingen die hier
terecht komen stroomt echter na maxi
maal een jaar door naar regulier onder
wijs, in niveau oplopend tot brugklas
havo. Omdat de school nog maar vier
jaar bestaal is ze nog niet uitgebreid en
zijn de laatste leerjaren nog niet bezet.
Verwacht wordt dat ze binnen twee jaar
150 leerlingen zal tellen.
Als laatste van de dne kwam in 1980 in
Terneuzen de vbo-lom-opleidmg De
Schans. Deze telt 130 leerlingen en is
evenmin uitgegroeid De Schans heeft
behalve een leao- ook een MAVO-afde-
ling.
Problemen
De scholen zijn gericht op kinderen
niet een normale intellegentie die
door, wal voor oor/aak dan ook. leer
problemen hebben of zich moeilijk aan
kunnen passen wat op regulier scholen
voor voortgezet onderwijs grote pro
blemen kan geven.
De vbo-lom-scholen werken met kleine
groepjes leerlingen en hebben specialis
ten zoals psychologen, logopedisten en
anderen. Zo is er bijvoorbeeld aan de
school in Terneuzen de mogelijkheid
tot bokslessen. Kinderen die uitermate
agressief zijn krijgen op deze manier de
gelegenheid om hun agressiviteit te
'structureren' in banen te leiden
Door deze en andere genoemde soorten
begeleiding kan een groot deel van de
leerlingen later doorstromen naar
voortgezet onderwijs in reguliere vorm
(mavo. Lts enz).
Tijdens de persconferentie werd gezegd
dat de kinderen die nu naar de vbo-lom-
scholen komen soms onvoorstelbare ni
veaus hebben voor bepaalde vakken en
desondanks toch door het gewoon lager
onderwijs zijn gesleept. Zo kwam er een
leerling op een van de scholen terecht
die een leesniveau had voor een kind
van de tweede klas van de lagere
school. Zoiets komt volgens de leiders
van de vbo-lom ij Tuinstra in Middel
burg. C van Asten in Terneuzen en J.
Huijskens in Goes) nog voor omdat
enerzijds onderwijsmensen het soms
pijnlijk vinden om tegen de ouders te
zeggen dat hun kind eigenlijk naar een
lom-school moet. Veel meer komt het
volgens hen voor dat het niet gebeurt
omdat de familie het niet wil. Soms
wordt er dan gezegd 'mijn kind niet
.naar die lompe school' of woorden van
dergelijke strekking.
De kwaliteit van de opleidingen wordt
bedreigd door terugbreniging van aan
tal vakleerkrachten en het vergroten
van de groepsgrootte. Niet alleen wordt
dit afgewezen door het kwaliteitsver
lies De leiding van de vbo-lom-scholen
is ook verontwaardigd omdat men in
verhouding meer dan tien maal zoveel
moet inleveren als het regulier onder
wijs Verder steekt het dat de omvang
van de groepen bij vbo-lom volgens de
plannen met 30 procent vergroot zou
worden. Zou dat bij het mavo gebeuren
dan betekent dat in de praktijk dat er
per klas acht tot negen leerlingen bij
zouden komen.
Verder wordt gevreesd dat uiteindelijk
dat leao- en mavo-afdelingen bij het
vbo-lom zullen verdwijnen waardoor er
een soort algemene opleiding overblijft,
door C. van Asten donderdag als 'een
fiutschool' bestempeld.
Onzichtbaar
Volgens de leiders van de Zeeuwse
scholen wordt juist hun schoolsoort
gepakt omdat ze minder gevoelig ligt
dan opleidingen voor mensen met
zichtbare handicaps. „De handicap
van onze leerlingen is dat je hun handi
cap niet kunt zien" aldus de heer J.
Tuinstra.
Het onderschrift van deze gravure
meldt ons dat hier een 'naau wkeuri-
ge Afbeelding' is gegeven 'der Plun-
derens van het huis genaamt Leeu
wenberg, bewoond door Lucas van
Steveninck.
Mooie baantjes. Hans krijgt Friesland en Dries Noord-
Brabant en nu Bram dus Rotterdam gekregen heeft
moet André wel Rijnmond krijgen. Volgens Peter Sijnke, de
stadsarchivaris van Middelburg hebben we hier te maken
met een eeuwenoud verschijnsel in een nieuwe jas. En hij
kan het weten. Onlangs rondde Sijnke een studie af die de
naam 'Middelburg in woeling en strijd' heeft meegekregen.
Ze handelt over de opstand die de Zeeuwse hoofdstad in 1787
teisterde. In die tijd was het elkaar toespelen van de mooie
baantjes in regentenkringen gemeengoed. Niet alleen in Mid
delburg trouwens, het kwam in het hele land voor. Deden
toen invloedrijke families het, nu doen de politieke partijen
het onderling.
Natuurlijk mag deze vergelijking
niet te ver worden doorgevoerd Wat
er voorheen allemaal heeft plaatsge
grepen was veel omvangrijker name
lijk. 'Het elkaar toespelen van banen
beperkte zich toen niet tot hoge pos
ten, ook de lagere functies werden
achter de gordijnen verdeeld.
Zelfs waren deze praktijken tot een
systeem verheven. Dat bewijzen de
beruchte 'contracten van correspon
dentie' die sinds 1636 in Middelburg
opdoken. Deze contracten waren
schriftelijke overeenkomsten tussen
families die aan de macht waren. Vol
gens Peter Sijnke ging het daarbij
niet alleen om bestuursposten. „Pas
geboren kinderen werden als wiege
ling al benoemd tot tolgaarder of
postmeester. Zelf konden ze het werk
natuurlijk niet doen. Geen nood. Er
werd een belangstellende uit lagere
kring opgezocht. Die kon het werk
doen. Het salaris werd dan verdeeld
tussen hem en degene die de baan op
papier bezat".
Lang niet iedereen was trouwens de
gunst beschoren om een hele baan
voor een gedeeltelijk salaris te ver
werven. Er zat aan zo'n baan nog veel
meer vast. Kreeg je hem dan werd
door de familie die je zo goedgunstig
was wel verwacht datje door dik en
dun steun zou schenken aan de be
langen van je begunstelingen
Volgens archivaris Sijnke hebben we
dan te maken met het cliéntèlesys-
teem. Dat hield in dat allen die van
een bepaalde familie afhankelijk wa
ren (voor verkregen baan of voor
klandizie voor winkel of ambacht)
door de regenten ook voor hun doel
einden gebruikt konden worden.
Werd het tijd om een woning van een
vijandig gezinde regent te plunderen
dan behoefde men dat niet zelf te
doen De 'cliënten' waren gemakke
lijk op te hitsen voor zo'n klus.
Deze opmerkingen even ter verdui
delijking van de situatie aan hel eind
van de achttiende eeuw. De regen
tenfamilies hadden de touwen nog
stevig in handen. Na de Franse lijd
kwam deze toestand trouwens terug
Volgens de bekende taalkundige P
J Meertens zijn de regenten zelfs tot
aan het eind van de vorige eeuw
staande gebleven...
Nu naar de opstand van 1787. Het
gewone volk was in Middelburg
voor het grootste deel oranjegezind.
Wat daarboven was gesplitst in
oranjegezinden en patriotten. Tot de
laatste groep behoorden volgens
Sijnke regenten die anti-oranjege
zind waren omdat ze het met regen
tenfamilies uit die hpek aan de stok
hadden en echte staatsgezinde, anti
stadhouderlijke regenten. Daar
naast ziet hij de 'nieuwpatriottcn',
vooral in kringen van gegoede bur
gers en intellectuelen. Deze waren
voorstander van verandering in de
mocratische richting. Volgens de
Middelburgse stadsarchivaris moet
de oranjegezindheid van veel regen
ten ook met een korrel zout worden
genomen. „Veelal was men het om
dat het volk het ook was. Belang
rijkste was dat deze regenten pro-
zichzelf waren. Ze moesten op het
kussen blijven zitten evenals hun
kinderen en kindskinderen. Oranje
gezind zijn was een middei voor dit
doel".
In Middelburg trok irr 1787 de oranje
gezinde partij nog aan het langste
eind Willem Bartholomeus van den
Zandheuvel, oud-burgemeester van
Dordrecht, zeilde donderdagmorgen
28 juni van dat jaar Middelburg bin
nen Zijn jacht droeg patriottenvlag-
gen Onder het Vlissmgs scheepsvolk
had dit al tot gemor geleid, zonder
dat het tot excessen kwam. In de
Zeeuwse hoofdstad pakte het even
anders uit. De oud-burgemeester had
een statenvlag inmiddels voor een
prinsenvlag verruild. Aan de top van
de mast wapperde echter nog een
klein rood geval, door de oranjegezin
den direct als een 'patr iottische
bloedvlag' herkend.
Sijnke: „Die achtentwintigste juni
gebeurde er niets. Wel de dag daarop.
Van den Zandheuvel was met zijn ge
zin vertrokken voor een rijtoer over
Walcheren. Een achtergebleven
knecht zou toen aan boord van het
jacht patriottische liederen hebben
gezongen. Er kwam een opstootje
van. Het samengestroomde publiek
eiste verwijdering van het vlaggetje.
Dit werd geweigerd Intussen kwam
daar dr Van der Kemp aangelopen.
Deze was officier geweest van het eer
der opgeheven patriottische schut-
tersgezelschap 'Luctando Emergen-
tes'. Van der Kemp wilde de menigte
kalmeren. Gevolg was dat de volks
oploop zich tegen hem keren, keerde.
Hij werd uitgescholden en geslagen
waarna hij gedwongen werd op de
knieën liggend luidkeels Oranje bo
ven te roepen. Na dit gebeuren keer
de men naar het jacht terug waar het
vlaggetje werd verscheurd waarna de
prinsenvlag werd gehesen. Het jacht
is kort daarop weggevaren-
De oproerkraaiers kregen de smaak
te pakken. Ze trokken luidruchtig
door de stad en dwongen diverse offi
cieren van het opgeheven patriotti
sche schuttersgezelschap om op de
gezondheid van prins Willem V te
drinken."
Dat was het begin van vier dagen
onrust. Opvallende gebeurtenis
sen waren daarbij de plundering
van zaken van patriottisch gezinde
winkeliers en handelaren en de tota
le verwoesting van woningen van
niet-oranjegezinde burgers. Opmer
kelijk was dat het laatste nauwe
lijks gebeurde met behuizingen van
de regenten die patriot waren. De
magistraat (stadsregering) nam in
tussen enkele weinig gelukkige
maatregelen waardoor ook nog het
wapenmagazijn van de Kloveniers
doelen werd geplunderd.
Het zou te ver voeren om de oproerig
heden gedetailleerd te beschrijven.
Sijnke is na zijn studie echter tot de
conclusie gekomen dat het volko
men fout is om te spreken van een
opstand waarin oranjegezinden uit
het volk met patriotten aan de top
afrekenden. Dat wordt al bevestigd
wanneer je alleen maar kijkt naar de
Chinese matrozen (afkomstig van
een Oost-Indiëvaarder) meededen
aan de plundering van wapens in de
Kloveniersdoelen. Het valt nauwe
lijks aannemlijk te maken dat zij
weet hadden van de toenmalige par
tijtwisten hier te lande.
Sijnke is het begrijpelijk niet eens
met wat in het onlangs uitgeko
men tweede deel van de Encyclope
die van Zeeland wordt gemeld. Daar
staat: „De opstand van 1787 was ern
stiger (dan een vorige in 1747, red).
Toen deed het volk een poging om af
te rekenen met de patriotten".
Evenzo wil de stadsarchivaris weten
van de uitleg van de historicus C. de
Wit. Deze ging in de vorige eeuw hele
maal uit van de conspiratietheorie
(samenzweringstheorie). Volgens
hem was de zaak van tevoren doorge
nomen door de Orangisten en had
den deze zelfs lijsten opgemaakt van
de te plunderen woningen. Peter
Sijnke sluit niet uit dat er ooit van die
lijsten geweest zijn, hij heefter echter
naarstig naar gezocht in archieven in
Nederland en Antwerpen zonder er
een te vinden. De archivaris denkt
dat de opstand van 1787 veeleer een
mengvorm is van samenzwering en
auto-dynamiek. In het laatste geval
gaat het bijvoorbeeld om een rel die
door een geringe aanleiding ontstaat
en uitgroeit tot een ware opstand.
Evenmin ziet Sijnke de gebeurte
nissen van 1787 als een echte
volksopstand. „Die bestaan ook ei
genlijk niet. De gegoede burgers
(bourgeoisie) gaan als eerste mor
ren. Gevolg is dat de lagen eronder
mee gaan doen en veel verder gaan
dan de bourgeoisie wilde. In Middel
burg wijkt de situatie in zoverre af
dat de hoge heren aan de touwtjes
trokken. De intellectuelen en andere
burgers waren de slachtofTers. De
partiottisch gezinde regenten niet".
De opstandelingen van 1787 werden
nooit gestraft. De patriotten vlucht
ten naar andere streken om in 1795
bij de Franse omwenteling terug te
keren. Na 1813 kwam de oude situa
tie terug en het zou tot aan het begin
van onze eeuw duren voordat er spra
ke was van democratisering van het
bestuur.
Woelingen zoals de Middelburgse de
den zich trouwens in 1787 ook in an
dere delen van het land voor. In Zee
land kregen steden als Zierikzee en
Goes een beurtIn de ganzestad trou
wens al in 1786 en opmerkelijk was,
dat ook daar een patriottenvlag aan
leiding was voor de onrust.
Sijnke is van mening dat de opstan
den die Middelburg in 1704 en 1747
troffen te vergelijken zijn met die van
1787 Anders is het volgens hem met
1672, toen Walcherse boeren naar
Middelburg optrokken uit ontevre
denheid over het bestuur. Zy kregen
steun vanuit de burgerij waar grote
ergernis bestond over de opeenstape
ling (alweer) van winstgevende amb
ten die de regenten onder elkaar ver
deelden. Ook de ongeregeldheden in
de periode 1867-1873 neigden qua ka
rakter naar een volksopstand. Aan
leiding was toen de aanwezigheid
van Belgische arbeiders die voor een
lager tarief dan de Nederlandse colle
ga's mee willen werken aan de aanleg
van het Kanaal door Walcheren.
Uit de studie van Sijnke is duidelijk
geworden dat juist de regenten in
staat waren om, zonder zelf een hand
uit te steken of schade te lijden, het
volk tegen vijanden op te hitsen.
Volgens de stadsarchivaris kwam
dit beeld ook elders in het land veel
voor. Beroering ontstond er wan
neer er sprake was van aflossing van
de wacht door regentenfamilies. Het
'gemene volk' werd dan gebruikt
door middel van het clientèlesys-
teem.
De studie zal verschijnen in het vol
gende deel van het 'Archief van het
Zeeuwsch Genootschap. In dezelfde
uitgave waarschijnlijk ook een stu
die van de heer A. van Rooden over
de woelingen die in 1787 op Schou-
wen-Duiveland hebben plaatsgevon
den.
Wim Staat
