Freek de Jonge: 'Ik ben
meer ludiek dan illegaal'
Kamer brengt bezuiniging
toneel tot de helft terug
uuanfluim now
Slagerij Blankenburgh
PZC/radio -tv en kunst
VARKENSFILET
SPEKLAPJES
SCHOUDERHAM i
KRASJES
V5
VoPtwm£imiT£iT}
vmvi
KftmoHm
MUILWIJK VLISSINKN
VPRO BRENGT VANA VOND DE MARS'
'De Mythe'
in Goes en
Middelburg
'PROLOOG'EN 'NIEUWE KOMEDIE' WERKEN DOOR
•.'OENSDAG 23 FEBRUARI 1983
20
alle aanbiedingen geldig t/m woensdag 2 maart
500 gr. 7.45, kilo
13.90
500 gr. 3.95, kilo
5.95
7*. -f -f -t :-f -f -t -f -f -f -f f -f -f
i 150 o 7c
gram L.Lu
-a j
boeren-
levervvorst -
250 gram 1.85
bauern
cervelaat-
WORST
'OOgram 2.25
eier-
salade
'50 gram 1.45 I
LANGE DELFT 55, MIDDELBURG
Eerste kwaliteit Altijd extra voordeel Vers van het mes
Korte Noordstraat 49-51, Middelburg, tel. 12914.
Extra voordelig deze week:
1
1 kilo ribkarbonade
1 kilo varkensfilet
1 kilo dikke riblappen
1 kilo mager spek
11.50
10.50
13.50
14.00
500 gram bietstuk
500 gram hachévlees
500 gram nasivlees
500 gram varkenslever
1 kilo mager gerookt spek
11.50
6.20
6.20
2.80
Speciale reclame voor uw diepvriezer:
10 kilo magere runderlappen 162.00
10 kilo scbouderkarbonade78.00
10 kilo doorregen runderlappen 110.00
5 kilo hachévlees55.00
5
92.00
150 gram schouderham
150 gram ontbijtspek
100 gram roompaté
gepaneerde schnitzels per stuk
biefstuk tartaar per stuk
2.10
1.49
1.10
1.55
1.40
Bestellingen vanaf 20 kilo worden zonder prijsverhoging thuisbezorgd.
Heidetuin bij uw huis7 Tennisbanen om de hoek7
Blijvend vrij uitzicht7 Marmeren keuken7
Café op loopafstand7 Tweepersoons badkuip7
Zet 't groot in de krant, want
Je huis in de krant
brengt mensen over de vloer.
En de makfelaar weet van wanten en kranten
[SCHOUDER
{VADE
rrjGf&ar-a
PAARDE «sa
LATTEN*
slacpbl! &SBS&
Minimiw mmm
iDoor Jacques J. d'Anconai
Ik ben meer ludiek dan illegaal". Een korte melding van Freek de Jonge. Wie
de mededeling verneemt, moet vaststellen dat hij het niet bedoelt als een
excuus, maar als een schreeuw. De uiterste consequentie van de positie die hij
kiest. Hij wil niet gevangen zijn in een rubriekindeling en voelt geen donder voor
een zacht plekje in een politiek hok.
Als Freek de Jonge vanavond tweeeen-
half uur lang op de VPRO-televisie een
punt zet achter een fascinerende thea
ter-trilogie. vraagt hij meer naar een af
stemming dan naar een mening. Na De
Komiek'in 1980 en De Tragiek'in 1981.
is hij met een verbluffende creativiteit
met 'De Mars' gekomen. En opnieuw
gaat hij te keer. minder obsederend
misschien Of is dat een kwestie van ge
wenning? Z n krankzinnig sterke oude
jaarsavondsolo bij de IKON-televisie
onder de titel 'De Openbaring' ligt in
een ander vlak. is meer cabarettesk en
van herkenbare actuele elementen
doortrokken. Getuigender ook.
'De Mars' gaat - verteld in vijf regels -
over een man van het uiterst traditione
le vader-type in confrontatie met zijn
zoon. een natuurzuivere anarchist. Pa
redt het niet, verliest het gevecht en
verloedert. Op het moment dat de zoon
als lid van de Rote Armee Fraktion een
gijzeling uitvoert, sterft de oude.
In beelden en woorden, in springen,
dansen, duizend gebaren en een uitput
tend bewegingsschema speelt Freek de
rollen van die vader, die zoon en de ver
teller. Hij wisselt ze voortdurend tegen
elkaar uit om duidelijk te maken wat
naar mijn ervaring, het hoofdthema is:
de bijna neurotische dwangmatigheid
waarmee we gedwongen worden een in
geslagen weg aan te houden.
Onrust
Freek verspreidt onrust om hoe dan
ook te ontkomen aan de vaste kaders
en kluisters, of je hem komiek, cabare
tier, entertainer, of eenvoudigweg con
ferencier wilt noemen, doet er niet toe.
Zijn theatershow heeft de bedoeling
dingen te laten zien die clownesk zijn.
Volgens zijn eigen ervaring wil hij niet
direct de wereld veranderen. „Ik ver
schijn en vul de avond".
Freek de Jonge is clown en verhalen-
man. In die functie doet hij kennelijk
zijn best om juist niet de artiest te spe
len. Hij ontkomt echter nauwelijks aan
zijn theatrale krachten en sticht ook in
deze show verwarring, zaait twijfels en
trapt muren omver nadat hy ze zorgvul
dig heeft opgetrokken. By hem heerst
altyd symboliek, zoals hij zichzelf
steeds corrigeert in de loop van het ge
beuren om zich niet vast te leggen.
Daartoe kiest hij absurde zijsprongen
van een tv-quiz, de Ark van Noach en
andere varianten in tomeloze kolder en
uitbundigheid, maar met een onder
stroom van een noodlotsaanzegging
Je wordt ingedeeld, concludeert hij, dit
illustrerend met de verwisselbaarheid
van de rol van gijzelnemer en gyzelaar.
Die dwingende gevangenschap van het
systeem is een deel van zijn boodschap
die hij vastlegt in rhetoriek, proza, poë
zie en een lied. Freek de Jonge paait zijn
publiek niet en vraagt de mensen
steeds op zijn woorden te letten, waar
bij hij net doet alsof een zwak geheugen
hem parten speelt. Maar in wezen wil hy
Toneelgroep
'Expressie' in
Kuiperspoort
MIDDELBURG - Het theatergezel
schap 'Expressie' uit Heerlen verzorgt
zaterdag 26 februari een opvoering van
het stuk 'De ware vriend' in het Kuiper-
spoorttheater in Middelburg. 'De ware
vriend' is een stuk uit 1680 van de Ita
liaan Carlo Goldoni. De organisatie is
in handen van de Stichting Middel
burgs Theater. De voorstelling begint
om 20.00 uur
zeggen dat niks deugt en dat je niet
eens meer je eigen verleden kimt opra
kelen
Hij zegt dat het triest is dat je alle kan
ten op kunt zolang je niet beweegt en
prijst zijn eigen betekenisloosheid aan,
terwijl hij aan het slot in de epiloog toch
een beroep doet op verwondering en
vertrouwen. De vraag is in hoeverre het
lukt om net als de hoofdpersoon na de
bevnjding uit de gevangenis niet op
zoek te gaan naar nieuwe bindingen.
In die stelling is 'De Mars' heel persoon-
lyk. Freek zegt dat het zijn eerste thea-
terproduktie is waarbij hij zich min of
meer heeft neergelegd by de rol die hy
in dit leven te spelen heeft. „Kon ik me
vroeger nog wel eens verzetten tegen
mijn eigen leukheid of grote onbegrip
uit de zaal. of te grote gretigheid, dit
maal liet ik gods water over gods akker
lopen. Ieder artiest voelt zich miskend
en het grootste deel van zyn werk komt
voort uit de frustratie daarover".
De voorstelling is ontstaan uit impro
visatie. Freek zegt in het begin: „Ik ga
u een verhaal vertellen van een man".
Het is een doorlopend verhaal, dat hij
probeert duidelijk te maken door tal
van terzijdes, zoals: „Dit is even een
noodgreep. Het is niet allemaal even
sterk wat ik doe. Dat kan je maar het
beste toegeven, dan kun je altijd nog
minister-president worden..."
Freek de Jonge verzorgt in Zeeland
twee inspeel-voorstellingen van zijn
nieuwe programma 'De Mythe'. Vrijdag
1 april treedt de cabaretier op in de
Prins van Oranje in Goes en zaterdag 2
april geejl hij een voorstelling in de
Schouwburg in Middelburg.
Freek de Jonge: „Ik verschijn en vul de avond".
Meisje
beweert
dochter van
Paul McCartney
te zijn
WEST-BERLIJN lAPl - Een West-
duitse rechter heeft dinsdag een
proces waarin moet worden vast
gesteld of ex-Beatle Paul McCart
ney de vader is van een 20-jarige
Berlijnse, Bettina Hiibers, om niet
nader bekend gemaakte redenen
uitgesteld tot 25 maart. Dit is door
rechtbankfunctionarissen gemeld
Bettina maakte de zaak zelf aan
hangig en zei 'vol vertrouwen' te
zijn dat McCartney haar natuurlij
ke vader is McCartney ontkent dit
Hij was met persoonlijk aanwezig
en werd vertegenwoordigd door
een uit Londen afkomstige advo
caat
De 40-jange moeder van de eiseres,
Erika, zegt dat Bettina het resul
taat is van een hefdesaffaire die zij
met de voormalige Beatle had toen
deze nog een onbekende popzanger
was in Hamburg in 1961.
CONCERTZAAL, MIDDELBURG
Ensemble Harmomcon' ■Frans Vester.fluit,
Jan Schoot, hobo. l'iet Honingh. klannct;
Brian Pollard.fagot; Vincente Zarzo, hoorn;
Jacques Holtman. viool; Jürgen Kussmaul,
altviool; René van Ast. cello en Anthony
Woodrow, contrabas). Op het programma:
werken van Nisle, Sperger en Spohr. Organi
satie: ,Uit' in Zeeland.
'Harmonicon' in de Middelburgse
Concertzaal had dinsdagavond wat
mij betreft op voorhand twee dingen
mee.
Om te beginnen de samenstelling van
de groep, in omvang zich bevindend
tussen strijkkwartet en kamerorkest,
tussen servet en tafellaken eigenlijkze
ven tot negen musici, verdeeld over
strijkers en blazers. Septetten en nonet
ten - ze zyn geen alledaagse bezetting
zelfs niet in een met muziek redelijk ge
voede concertzaal, ze zijn zeer spaar
zaam op een Zeeuws concertpodium.
Wat hun verschijning - ten tweede - ook
de aandacht waard maakte nog voor er
één noot had geklonken, was de pro
grammering. Niet, omdat die, in
idioom, bleef hangen -n Duitsland en de
(vroege) romantiek. Wél, omdat 'Har
monicon' voor de gelegenheid ook het
stof had geblazen van werk van vry wel
twee onbekenden, de muziekmeesters
Johan Friedrich Nisle (geboren 1782)
van wie het septet in Es voor fluit, klari-
Kerncentrales
We lazen in de krant, dat de kerncentra
les met gesloten kunnen worden, om
dat het 5 miljard gulden zou kosien.
Dat is de ene kant van de medaille,
maar aan de andere kant staat er de
gezondheid en het leven van ons en van
de generaties, die na ons komen, op het
spel Ook de werkers in de kerncentra
les lopen gevaar, als er door een mense
lijke fout of door andere redenen iets
mis zou gaan. Regeren is vooruitzien,
werd ons geleerd, maar in de praktyk
schynt het toch anders te gaan. gezien
de uitspraken van de regenng. Er wordt
over onze gezondheid en leven beslist
alsof het niets is Een regering wordt
geacht het volk te vertegenwoordigen,
dus rekening te houden met de wensen
van het volk. De meerderheid van het
Nederlandse volk wil geen kerncentra
les open. wat dan ook de uitkomst van
de Brede Maatschappelyke Discussie
mag zyn. Het geld. de Mammon, is hier
dus kennelyk weer belangrijker. Met
Hamsburg is blijkbaar nog niet vol
doendeleergeld betaald Waarschuwin
gen worden nog steeds in de wind gesla
gen en wanneer iemand weigert in een
kerncentrale te werken, krijgt hij ont
slag, anno 1983. Als men dan toch in
termen van geld wil denken, zou ik de
volgende vraag willen stellen. Wat gaan
de schadeloosstellingen kosten aan
mens en goederen, als er iets mis gaat.
Aan de Brede Maatschappelijke Dis
cussie is een flink bedrag ter beschik
king gesteld, maar de uitslag daarvan
zal geen verandering brengen in het uit
eindelijk besluit van de regering of de
kerncentrales open blijven of niet. Aan
ieder, die tegen kerncentrales is. we
gens de gevaren van straling, kunnen
wy maar één goede raad geven en wel
deze stuur een aangetekende brie)
naar de regering en stel hen bij voor
baat aansprakelijk voor eventuele ge
volgen en schades voortvloeiende un
ongelukken met de kerncentrales. Ver
zekeringen keren bij calamiteiten nieti
uit. dus ook niet bij een ongeluk met
een kerncentrale Laat de heer Lubber.'
nu maar alvast de acte van berouw
gaan leren, want dat zal hard nodig zyn
Mea culpa, mea culpa, mea maxima
culpa (door mijn schuld, door mijn
schuld, door mijn allergrootste schuld i
Wie zei: „Ik wist het niet
A M de Kort-Stomebrink
W S M de Kort
Roosevellstede 63-22
Goes
Menselijke waarden
Als 17 jarige maak ix me geen zorgen
over economie of werkloosheid Het zijn
wel problemenma ar ze zy n klem verge
leken met het probleem dat ons nu be
sluipt Wat is er over van onze menselij
ke waarden? Als de mens al pryzen uit
reikt voor een foto met lyken erop, het
leed van die palestynen brengt meneer
Moyer weer 5 000 gulden op Maar Ne
derland kan ook trots zijn met de eerste
prijs in de categorie new features' die
volgens my beter 'no future' kon heten
En voor ons is het zeker no future als we
later ook als 'volwassenen' moeten ge
dragen. Als je als fotograaf je brood
moet verdienen met een fotocollectie
van lyken. dan ben je écht zielig Ik heb
meer respect voor die journalisten die
voor de rechten van levende mensen
vechten, die daarvoor hun leven wagen
en soms het ook verhezen Na nader in
zien had ik ook mee moeten doen aan
de World Press Photo wedstrijd Ik heb
nog een foto van een cavia, die is inmid
dels ook dood Werkloos maar toch hap
py
Francois Schaut
Azaleastraat 38
Temeuzen
Van onze kunstredactie)
DEN HAAG- De Tweede Kamer heeft dinsdag een wijzigingsvoorstel van PvdA
en CDA aangenomen, waarmee wordt bereikt dat er op de toneelsector 1,65
miljoen gulden minder wordt bezuinigd dan aanvankelijk in de bedoeling lag
van minister Brinkman van cultuur. De bewindsman wilde een korting van 3.2
miljoen. Een motie van het CDA over de instelling van een landelijke werkgroep
die vóór 1 mei a.s. nieuwe voorstellen voor de herinrichting van het orkestenbe-
stel moet doen. werd - zoals verwacht - met algemene stemmen aanvaard.
Het is de vraag in hoeverre aanvaarding
van het toneel-amendement van bete
kenis is voor het voortbestaan van Pro
loog en Nieuwe Komedie: de minister
houdt nog steeds vast aan opheffing
van beide gezelschappen met ingang
van het nieuwe seizoen ('83-'84Een
meerderheid van de Kamer staat op het
standpunt dat door de vermindering
van het door Brinkman beoogde bezui-
nigingsbedrag met 50 procent beide
groepen in ieder geval tot 1 januan 1984
moeten kunnen blijven doorwerken.
Het CDA wilde aanvankelijk 1,2 mil
joen minder op het toneel besnoeien; de
PvdA 15 miljoen Deze voorstellen zijn
vervolgens „in elkaar geschoven" Dat
heeft geresulteerd in eerder genoemd.
Iets groter bedrag dat het toneel dit jaar
minder moet inleveren De dekking van
het bedrag is gevonden bij de posten
..internationale betrekkingen' en „al
gemeen". Bovendien is er bij het budget
voor studiebeurzen in het buitenland,
vooral belangrijk voor balletdansers,
een kwart miljoen weggehaald. Een
woordvoerder van de Raad voor de
Kunst zei dinsdagmiddag dat deze be
slissing rampzalig is voor Cc mogelijk
heid van Nederlandse kunstenaars zich
in andere delen van de wereld te oriën
teren.
Moties
De Tweede Kamer heeft eveneens acht
moties aanvaard, die werden inge
diend tijdens de behandeling van de
cultuurbegroting op 13 december van
het vorig jaar. Zij hebben betrekking
op de volgende zaken:
- De regenng moet snel nagaan wat de
gevolgen van de bezuinigingen zijn op
de kunstzinnige vorming (motie-Nies-
sen, PvdA. tegen stemden VVD en de
kleine rechtse partijen);
- Het moet werkloze kunstenaars mo
gelijk worden gemaakt hun activiteiten
voort te zetten met behoud van een uit
kering imotie-Beinema, CDA. tegen
PvdA. CPN. en PSP»;
- De mogelijkheden tot aankoop van
beeldende kunst en het verlenen van
opdrachten aan beeldende kunste
naars moeten worden uitgebreid ten
einde de inkomenspositie van deze be
roepsgroep zo min mogelijk aan te tas
ten (motie-Beinema. CDA. tegen D'66,
CPN. PSP en klein rechts),
- Realisering op korte termijn van een
pensioen- en afvloeiingsregeling voor
dansers die recht doet aan de betekenis
van het ballet in ons land (motie-
Schreuders, CPN: tegen stemden WD
en de kleine rechtse partijen);
- Vóór 1 mei aanstaande moet minister
Brinkman een nota aan de Kamer over
leggen waarin een samenhangend be
leid op het gebied van de beeldende
kunst en kunstenaars is neergelegd
imotie-Schreuders. CPN. tegen VVD,
D'66 en klein rechts),
- De minister moet samen met de lage
re overheden op korte termijn een in
ventarisatie maken van de negatieve
gevolgen voor de kunst van het systeem
van koppelsubsidies en oplossingen
aandragen (motie-Niessen, PvdA; te
gen alleen de Centrumpartij i;
- De minister moet snel een oplossing
vinden voor de bedreigde werkplaats
functie van het Van Gogh-museum in
Amsterdam (motie-Wessel-Tumstra.
D'66; tegen Centrumpartij).
- Vóór 1 juli 1983 moet de regering een
meerjarenbeleid formuleren voor de
monumentenzorg dat het om zich heen-
grypend verval van monumenten een
halt toeroept (motie-Van der Vlies,
SGP; geen tegenstemmers)
Een motie van het kamerlid Willems
(PSPl, die beoogt dat bezuinigingen op
kunst niet mogen leiden tot verminde
ring van de toegankelijkheid van de
kunst (dus bijvoorbeeld geen verho
ging van de toegangsprijzen voor to
neelvoorstellingen, concerten en mu
sea), werd door de Kamer verworpen.
Dat gebeurde ook met een motie van
het PPR-kamerlid Lankhorst, waarin
minister Brinkman verzocht wordt
voorrang te geven aan vernieuwingen
in de muziek (jazz, geimprovis
muziek, popmuziek, muziektheat
net, fagó't,"hoorn, viool, altviool en con
trabas (gisteravond plus cello) werd ge
speeld er. Johann Mattias Sperger
(1750-1812), wiens trio voor de - op zich
al ongebruikelijke - combinatie van
fluit, altviool en contrabas men had
meegenomen.
Helaas: ten tijde van de pauze was dui
delijk, dat althans mijn verwachtin
gen aan de royale kant waren geweest.
Dat lag niet aan de uitvoerenden. Inte
gendeel: die zetten hun niet geringe
vakmanschap voor Nisle en Sperger
ruim in. Het lag - wat mij betreft - aan
de muziek.
Met name Nisle's spetet leek deze luis
teraar zeer conventioneel van snit -
maar zo'n septet moet wel eerst worden
uitgevoerd om te kunnen vaststellen,
dat er weinig van blijft hangen. Sper-
gers trio had in dit opzicht het voordeel
van een voor die tijd ondernemende rol
verdeling. waarbij de opmerkelijke so
listische bijdragen voor de contrabas
aan Anthony Woodrow zeer besteed
waren.
Nisle bleek - na de pauze - nog de
pech te hebben, dat z'n septet werd
opgevolgd door het 'Grand Nonetto'
(fluit, hobo, klarinet, fagot, hoorn,
viool, altvioolcello en contrabas) van
tijdgenoot Louis Spohr (1784-1859).
..Als componist", heet het in een lexi
con, „was hy een romanticus van het
zuiverste bloed, zoetgevooisde melo
dieën. bij voorkeur voorzien van beval-
lig-chromatische harmonieën, in een
kleurrijk instrumentaal gewaad gesto
ken, vormen zijn grote kracht". Een ge
neralisering, die nochtans zeer wel kan
dienen voor zijn 'Groot Negental', zo
welsprekend, zo fris van taal, zo be
gaafd per deelnemend instrument of
per instrumentale groep ingekleurd,
dat Nisle's Septet er naast tot een vry-
wel steriel gebeuren verbleekte 'Har
monicon'. op volle sterkte, speelde
sterk en zorgde voor een gaaf evenwicht
in klankbeeld. Dit in afwijking van het
musiceren vóór de pauze, toen in Nisle's
werk niet zelden sprake was van - men
vergeve my de sportterm - enig vel-
doverwicht van de blazers. De zwier
van Spohrs muziek en de gloed van
'Harmonicon's spel werden, in het ap
plaus. overgenomen door de redelijk
bezette zaal.
Kees Cijsouw
Jubileum NCRV
met serie over
Abraham Kuyper
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM - De NCRV is van plan
het 60-jarig bestaan volgend jaar te
vieren met een dramaserie over het le
ven van Abraham Kuyper, de gerefor
meerde voorman uit het begin van de
ze eeuw. Aan een scenario wordt op het
ogenblik gewerkt door Jelte Rep, ter
wijl de regie uiteindelijk in handen zal
zijn van Bram van Erkel.
Voor het produceren van de serie wordt
door de drama-afdeling van de NCRV al
enkele jaren research gepleegd Het
verfilmen van de levensgeschiedenis
van de grondlegger van de Anti-Revo
lutionaire Partij past goed in het jubi
leumjaar van de christelijke omroep en
daarom wordt ernaar gestreefd de pro-
duktie volgend jaar op het scherm te
brengen
