surmame
korting op
ziekengeld
handen vouwen en handen uit de mouwen
GERUCHT
EN ANGST
DE GRAAF:
VRIJDAG 18 FEBRUARI 1983
PZC/opinie en achtergrond 4
Terwijl wij steeds alle zeilen bijzetten om op onze
eigen wijze een waarachtig democratische samen
leving op te bouwen, blijft Nederland pogen dit natuurlij
ke proces van bevrijding en onafhankelijkheid kwaad
aardig te verstorenLuitenant-kolonel Desi Bouterse
spreekt het Surinaamse volk toe via radio en televisie.
Hij spreekt ter gelegenheid van de viering van driejaar
revolutie, eigenlijk op 25 februari
Suriname staat ook aan de vooravond van een nieuwe
regering die moet pogen het hoofd te bieden aan de talrij
ke problemen waarvoor het land staat. Want onder de
bevolking heerst verdeeldheid en angst over de toe
komst, zeker na de doden van 8 december van hel vorig
jaar.
Maar het is niet alleen de onzekerheid over hoe het so
ciaal verder moet met Suriname. Economisch is het
voormalige tropenparadijs meer dan ooit in de proble
men geraakt door de opschorting van de ontwikkelings
hulp door Nederland en de algemene recessie in de bau
xiet-sector. Het is immers de bauxiet, die in hel recente
verleden voor ruim 80 procent de export van Suriname
met het buitenland bepaalde.
Het is een bekend verschijnsel in de Derde Wereld, dat
als een land interne moeilijkheden heeft, er een buiten
landse tegenstander wordt gezocht die verantwoorde
lijk wordt gesteld voor de slechte situatie. Terecht of niet,
Nederland vervult die rol in het zogenaamde antagonis
tische denken van de huidige Surinaamse machtheb
bers.
Ruud de Wit bevindt zich op dit moment als enige Neder
landse journalist in Paramaribo. Het kostte hem veel
moeite toestemming te krijgen daar journalistiek werk
te verrichten. Het wantrouwen ten opzichte van Neder
land en de Nederlandse media bij de Surinaamse autori
teiten is dermate groot dat men de Nederlandse journa
listen eigenlijk liever niet meer ziet komen. Ze vertellen
toch alleen maar leugens, is de veel gehoorde bewering
hier
Toch weet men m Paramaribo al te goed dat Nederland
niet weg te cijferen valt. Tweehonderd duizend Sunna-
mers daar en een kwetsbare economie maken het land
afhankelijk, hoe men het ook wendt of keert. En dat is
een frustratie in het autonomieproces die veel zegt over
de houding van Suriname jegens Nederland.
tVan onze verslaggever Ruud de Wit)
De dag na de televisie- en radiorede van de „bevelhebber", zoals Bouterse meestal genoemd
wordt, praat men in Paramaribo bepaald niet over de inhoud van zijn redevoering. Veelge
hoorde opmerkingen zijn: „Wat zag hij er toch slecht uit. Het leek wel of-ie onder de valium zat".
Of: „Hij kwam zo moeilijk uit zijn woorden, alsof hij de tekst voor de eerste keer onder ogen
kreeg". Zo kunnen de geruchten in Suriname ontstaan. „Het leek wel" wordt al snel in de
volksmond „het is zo". En spoedig weet iedereen hier dat Bouterse onder de drugs zit omdat hij de
situatie niet meer aan kan.
Overtuigend was de redevoering van
Bouterse niet. Ook niet zijn felle aanval
op Chin A Sen en Haakmat en zijn be
toog over de talrijke bedreigingen van
huurlingen vanuit Nederland. „Land
genoten", zegt Bouterse dan, „met in
gang van morgen starten wij met een
massale campagne tegen de huurlin
gen. Een massale campagne met aan
plakbiljetten. met spandoeken, met
pamfletten, met programma's over ra
dio en televisie, met artikelen in de
krant, met films over huurlingen en hun
misdaden, waarvoor wij reeds de wel
willende medewerking hebben gekre
gen van de plaatselijke bioscoopexploi
tanten en... met de oprichting van antl-
huurlingencomités".
Veel is er echter niette merken van deze
anti-interventiecampagne. Wel is de
stad. zelfs de Nederlandse ambassade,
volgeplakt door vrijwilligers van het
bureau Volksmobilisatie. Op het affi
che staat: „No mek dorose man kon
troeboe wi Sranan!" (Sta niet toe dat
buitenlanders ons land in moeilijkhe
den brengen). Deze affiches zijn geplakt
over eerdere, massaal aangebrachte
aanplakbiljetten van de religieuze
Pinkstergemeenschap met als tekst „Ik
heb het gevonden". Daaronder staat in
kleine letters: „Nieuw leven door Jezus
Christus"
De Pinkstergemeenschap had het fraai
uitgedacht, gesteund en betaald door
de CIA, zeggen ze bij Volksmobilisatie.
Omdat op het affiche een grote „faia
lobi" staat afgebeeld - de faia lobi is
een prachtige tros rode bloemetjes en
is sinds 1980 het symbool van de Suri
naamse revolutie - dacht iedereen aan
een campagne van het leger.
Het overplakken van de Pinkstèrge-
meenschap-affiches door Volksmobili-
satie geschiedt al even subtiel. De faia
lobi blijft onbedekt en wordt aldus een
aanvulling op het nieuwe affiche, en
daarmee wordt de symbolische revolu
tionaire functie van de faia lobi (de be
tekenis is overigens „vurige liefde") her
steld.
I11 zijn redevoering haalt Bouterse ook
fel uit naar Henk Chin A Sen en André
Haakmat, twee personen die lange tijd
de revolutie dienden, respectievelijk als
minister-president en minister, maar
die na de executies van 8 december zich
verenigd hebben in de Raad voor de Be
vrijding van Suriname. In Suriname is
er in de gelijkgeschakelde pers niets
verschenen over deze Bevrijdingsraad.
De enige Informatie voor de bevolking
komt via de Wereldomroep, die op de
korte-golfzender driemaal daags een
Surinaams programma uitzendt.
propaganda
De Nederlandse regering is in de per
soon van ambassadeur Hoekman her
haaldelijk gewezen „op de ontoelaat
bare positie van Radio Nederland", die
hier door de autoriteiten hardnekkig
wordt aangeduid als de Nederlandse
propagandazender. „Nederland ont
mantelde indertijd de piraat Radio
Veronica omdat deze niet strookte met
het regeringsbeleid met betrekking tot
het mediawezen. Het huichelachtige
koloniale gezicht van Nederland laat
zich het best herkennen door de We
reldomroep. Die hoort hier niet en die
hebben we hier ook niet nodig", zegt
iemand van de nationale voorlich
tingsdienst.
Bouterse zegt het wat directer in zijn
rede: „Nederland heeft zijn politieke en
militaire steunpunten in ons land verlo
ren en wij hebben duidelijk indicaties
dat dit land nu probeert met behulp
van de landverraders Chin A Sen en
Haakmat huurlingen te werven om ons
land binnen te vallen. Alle leugen en
lasterpraatjes van Chin A Sen en zijn
zogenaamde Bevrijdingsraad via Ra
dio Nederland en via de Nederlandse
pers hebben wij gehoord. We hebben
hen hun gang laten gaan omdat wij de
overtuiging hadden dat ons volk al
gauw deze leugens zou doorzien".
Dat laatste is nog zeer de vraag. Er
wordt op dit moment beduidend min
der geluisterd naar de Wereldomroep
dan pakweg een maand geleden, toen
de korte-golfzenders. waarop de We
reldomroep te beluisteren valt. in Para
maribo uitverkocht raakten en ieder
een om zes uur 's ochtends aan de radio
gekluisterd zat alsof het Radio Oranje
was tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Maar de gebrekkige voorlichting in Su
riname zelf - er verschijnt slechts éen
zwaar gecensureerde krant. De Ware
Tijd, en alle radiozenders zijn uit de
lucht gehaald, op de Surinaamse
staatsradio na, die ook nog beheerst
wordt door de zogenaamde progressie
ve mediawerkers - zorgt ervoor dat het
nieuws over Suriname toch in Neder
land wordt gemaakt, of Bouterse dat
wil of niet.
Daar komt nog bij dat de eigen voor
lichting van Suriname niet bepaald uit
munt door zorgvuldigheid en ethiek,
wat de betrouwbaarheid niet groter
maakt. Sterker nog, de berichtgeving in
Suriname via de gelij kgeschakelde pers
lijkt de onzekerheid en angst alleen
maar te versterken.
bandje
Een mooi voorbeeld is de wijze waarop
de Stichting Televisie Suriname de af
faire-Hofman heeft aangepakt. Na de
arrestatie van de voormalige tweede
man van de legerleiding, majoor Roy
Horb, en zijn zelfmoord in de gevange
nis, zoals de officiële lezing is, maakte
de Nederlandse toeriste Froukje Hof
man samen met haar zuster, de met een
Surinamer getrouwde Ellen Chiu
Hung, een bandje met reacties van fa
milieleden en anderen op de dood van
Horb. Dit cassettebandje kwam in han
den van de legerleiding. Enigszins
dronken vraagt Froukje Hofman zich
op dit bandje af waarom niemand het
lef heeft die „schooier", die „moorde
naar" (Bouterse), te vermoorden.
Na hun arrestatie door de militaire poli
tie hebben de zusters Hofman toegege
ven dat ze het bandje hebben gemaakt
ten behoeve van de Nederlandse jour
nalisten Frans van Klaveren (NRC
Handelsblad), Gert van Brakel (NCRV)
en Karei Begijn (Algemeen Dagblad).
De Surinaamse televisie heeft tot twee
maal toe een uitzending verzorgd waar
bij de interviewer. Marcel Filemon, hen
op een grove, bijna stalinistische wijze
ondervroeg Hoewel de dames niet fy
siek bedreigd zijn, waren ze zo bang. dat
ze struikelden over hun excuses en
Bouterse prezen als een groot leider.
Een triest dieptepunt van deze verto
ning waren de beelden die lieten zien
hoe Froukje Hofman met handboeien
en twee militaire politieagenten bij de
trap van een vliegtuig naar Nederland
werd afgeleverd. Hollands kolonialisme
en de kwalijke wijze waarop Nederland
se journalisten bezig zouden zijn, dat
moeten deze beelden bewijzen. Maar
het enige effect is angst.
Zo kon ik zelf opmaken, bij mijn aan
komst in Suriname, dat de mensen
bang waren om met me te praten, om
dat ik een Nederlandse journalist ben.
Die angst zit er zo in, dat ze me zelfs
voor gek verklaarden dat ik hier naar
toe ben gekomen.
Toch heb ik ook zelf kunnen constate
ren dat deze angst in het geheel niet
gegrond is. Ik kan met iedereen praten
en de militairen heb ik amper gezien.
De verhalen over volksmilitie en Cu
banen lijken op zijn zachtst gezegd
overdreven. Het zijn evenwel vooral
de verhalen die verteld worden op
straat, die aan de basis liggen van de
angst.
Een greep uit de geruchten van deze
week: twee Javaanse lijfwachten van
Horb zouden verdronken uit de Surina-
merivier zijn opgevist. Of: tijdens de
avondklok, die van twaalf uur 's nachts
tot vier uur 's morgens duurt, zouden
minstens twee maar waarschijnlijk wel
vier mensen door militairen zijn dood
geschoten. Ook Dik de Bie, het hoofd
van de nationale voorlichtingsdienst,
zou zijn doodgeschoten door tegenstan
ders van het regime-Bouterse. Als ik te
genover hem zit op zijn kantoor, gaat
juist de telefoon en ik vang op: „Ja. dat
gerucht heb ik ook gehoord, maar je
merkt; ik zit hier levend en wel".
Robert Weidenbos is in september 1982
naar Suriname teruggekeerd. Hij is
journalist en maakte voor Radio Stad
Amsterdam het programma „Damsko
so mi tang". Het racisme in Nederland
en zijn liefde voor Suriname deden hem
terugkeren en nu werkt hij bij de staats
radio en bij de nationale voorlichtings
dienst. „Wij worden dagelijks bedreigd.
Er circuleren hier dodenlijsten waarop
de namen van Bouterse en zijn advi
seurs voorkomen. Hierbij de NVD grap
pen we wel: op welke plaats van de hit
parade sta jij nu' Wat moet ik doen?
Naar Nederland wil ik nooit meer terug.
Als ze me hier weg willen hebben, dan
zullen ze dat schietend moeten doen.
Wij van de NVD hebben allemaal geko
zen Maar dat betekent niet dat wij het
allemaal leuk vinden zoals het hier ge
beurt".
ratten
Hij vertelt de volgende anekdote: elke
dag presenteert hij om zes uur 's och
tends een programma op de Surinaam
se staatsradio. Op hetzelfde moment
dat Radio Nederland Wereldomroep in
de lucht is. Er bellen soms Surinamers
op naar het programma om de voor
lichtingsmedewerkers uit te schelden
en te bedreigen. Op een ochtend belde
Desi Bouterse
iemand naar Weidenbos met een
scheldkanonnade. De man zei onder
meer: „Denkt u echt dat er iemand in
Suriname naar jullie luistert? Jullie
riool- en revolutieratten. Iedereen
luistert nu toch lekker naar de We
reldomroep".
Robert: „Ja, ik heb hem toen alleen
maar kunnen toeroepen: dat kan best
zijn, dat niemand naar de SOS luistert
op dit moment, maar er is in ieder ge
val eentje en dat bent u". Zo beëindigt
Robert ook elke ochtend zijn program
ma met de zin: „U wordt bedankt dat u
naar de SOS luistert en niet naar de
koloniale Wereldomroep".
In het verlengde hiervan ligt het ver
haal van iemand anders. Op Oude
jaarsavond luisterde zij voor het eerst
sinds de moorden van 8 december naar
de SOS. Zij hoopte op een ingetogen
presentatie vanwege de gebeurtenis
sen in die laatste maand van het jaar.
Maar in plaats daarvan was er een vro
lijke presentator die zijn Surinaamse
luisteraars meedeelde dat hij zo dol
was op champagne en dat men hem die
dan ook maar moest brengen". Mijn ge
sprekspartner werd ontzettend kwaad
toen hij dat hoorde. Hij belde de SOS
op en kreeg die man aan de lijn. „Weet
je wat je van mij kunt krijgen, schooi
er, een kogel door de kop".
Suriname is Suriname niet meer, zegt
iedereen hier. Sinds mijn laatste be
zoek, een halfjaar geleden, kan ik dat
slechts bevestigen. Mensen zijn ge
vlucht en in de betere buurten staan
vele huizen leeg. Het autonomieproces
betaalt een harde tol. Na 8 december
zijn de tegenstellingen dwars door fa
milies en vriendschappen heen komen
te lopen.
Robert Weidenbos laat mij een brief
zien die hij kreeg naar aanleiding van
een tv-programma waarin hij probeer
de het beeld van Zwarte Piet en Sin
terklaas te ontluisteren. Een anonieme
briefschrijfster zegt daarover onder
meer: „Ik schaam me voor jullie. Jullie
lijken wel een troep drugsschuivers met
jullie oorknopjes. Jullie hebben wel een
Nederlands accent. Blijf maar in Hol
land hoor. Ik hoop dat. men daar rustig
doorgaat met het leuke feest van Sin
terklaas en Zwarte Piet". Weidenbos:
„Kijk. ook voor ons wordt het de hoog
ste tijd dat er een stabielere situatie on
tstaat. Ik hoop dat er een nieuwe krach
tige regering komt, die bijdraagt tot die
stabilisatie. Sinds ik terug ben in Suri
name word ik bedreigd. Mijn familie is
bereid me een enkel ticket naar overal
te geven, als ik maar niet hier blijf. Maar
ik wil niet weg en ik wil werken. Zo sim
pel is dat".
man onze redactie economie)
Staatssecretaris De Graaf (sociale zaken) komt nóg dit jaar met plannen
om in 1984 te bezuinigen op het ziekengeld. Hoe de maatregelen eruit
zullen gaan zien is nog niet bekend, maar De Graaf wil vooral gaan korten op
de kortlopende uitkeringen. Vorig jaar kwam de toenmalige minister van
sociale zaken Den Uyl in botsing met de vakbeweging toe hij voorstelde de
ziekengelduitkering te beperken tot 80 procent van het loon en enkele
'wachtdagen' in te voeren voor rekening van de werknemer.
Na het vele verzet trok het kabinet-
Van Agt II die voorstellen in. De
Graaf wil ze echter opnieuw tevoor
schijn halen, omdat hij anders zijn
bezuinigingsdoclstelling niet haalt.
De Graaf zegt „heel serieus bezig te
zijn de ziekengeldmaalrcgelen voor
1984 weer in te zetten".
De staatssecretaris wil bij de bezui
nigingen op de sociale zekerheid
niet alleen meer kijken naar mensen
met een langlopende uitkering heb
ben, maar ook naar hen die een kort
lopende uitkering, zoals het zieken
geld, genieten. „Juist van dergelijke
korte uitkeringen, die vaak honderd
procent van het netto loon zijn, mag
een bijdrage worden gevraagd".
ontkoppeling
Daarmee is het einde van de bezuini
gingen voor de uitkeringstrekkers
nog niet bereikt. „Minister De Ko
ning en ik zijn het er volledig over
eens dat als de lonen niet worden
gematigd, dus als er geen akkoord
komt over inleveren van de prijs
compensatie, de sociale uitkeringen
onder druk komen te staan. Dan zou
het best eens kunnen dat we voor
volgend jaar moeten besluiten om
iets te doen aan het indexeringsme
chanisme".
Hiermee geeft De Graaf aan. dat de
uitkeringen dan niet meer volledig
de ontwikkeling van de lonen zullen
kunnen volgen, ontkoppeling dus.
„Door een gematigd loonbeleid
wordt onze taak te bezuinigen wel
wat lichter gemaakt, al is het nog een
bijzonder zware klus om de geplande
zes miljard gulden tot, 1986 aan om
buigingen te vinden. Voor 1983 zijn
de ingrepen rond. Maar valt dit jaar
de loonontwikkeling tegen, dan moe
ten we de komende jaren nog zo'n 4
miljard gulden extra bezuinigen".
fraude
Op het ministerie van sociale zaken
en werkgelegenheid worden plan
nen ontwikkeld om een effectieve
controle mogelijk te maken op frau
de met en misbruik van sociale uit
keringen. Het ministerie van finan
ciën is al van plan om voor iedere
belastingplichtige een fiscaal num
mer in te voeren.
De Graaf: „Wij zoeken naar een mo
gelijkheid om hierbij aan te sluiten.
Met behoud van ieders privacy moet
het toch mogelijk zijn om zowel werk
nemers als werkgevers te controleren
op misbruik van ons sociaal verzeke
ringsstelsel". Iedereen krijgtdan niet
alleen een fiscaal nummer, maar ook
een sociaal nummer. Beide nummers
zullen met elkaar moeten correspon
deren.
„Op die manier krijgen we de kans
om zaken tegen het licht te houden
en te zien waar er iets fout zit. We
moeten goed bedenken dat het hier
om gemeenschapsgeld gaat. Daar
moetje zuinig mee omgaan. Met na
me ten behoeve van degenen die op
een uitkering zijn aangewezen".
Ook aan de werkgevers zullen in de
komende tijd ook zwaardere eisen
worden gesteld, met name voor de
uitvoering van de loonadministratie.
In de bouw bestaat al de Wet Kete
naansprakelijkheid. waarmee het
koppelbazensysteem kan worden
aangepakt, „maar daarmee zijn we er
nog niet".
De Graaf wil ook de werknemers be
trekken bij de controle op het beta
len van de sociale premies door de
werkgever. „Als een werknemer ont
dekt dat hij werkt bij een malafide
werkgever en hij doet er niets aan,
kan hij mede schuldig zijn. Als blijkt
dat die werkgever inderdaad rijn pre
mies en belastingen niet heeft be-
taald, zou dan ook niet de werknemer
aansprakelijk moeten worden ge
steld?"
eigen huis
Sinds het optreden van het kabinet-
Lubbers heeft staatssecretaris De
Graaf ook de uitvoering van de Alge
mene Bijstandswet in zijn porte
feuille. Dit betekent dat hij direct na
zijn ambtsaanvaarding werd gecon
fronteerd met de problemen rond
het zogenoemde „opeten van het ei
gen huis".
De Graaf heeft nu voorstellen inge
diend om de pijn, die in hoofdzaak
(werkloze) bijstandstrekkers meteen
eigen huis treft, te verzachten. Voor
een gezin zal de eerste f 30.000 van de
waarde van het eigen huis worden
vrijgelaten. Is het huis meer waard
dan wordt van het meerdere de helft
vrij gelaten tot een maximum van
f75.000.
De extra vrijstelling geldt echter niet
als het een huurder betreft met bij
voorbeeld een ton aan spaargeld. De
maatregel, die met terugwerkende
kracht vanaf 1 januari geldt, kostde
schatkist dit jaar f 58 miljoen, oplo
pend tot f 344 miljoen gulden in 1990.
„De problemen rond het opeten van
het eigen huis zijn ontstaan omdai
veel mensen nu langer werkloos zijn
dan 2,5 jaar. Dat was een aantal jaren
geleden nog niet zo. Toen duurde d»
werkloosheid over het algemeen kor
ter".
„Het probleem ontstaat als men na
de zes maanden WW en de twee jaar
WWV aangewezen wordt op een bij
standsuitkering. Als je iets extra's
gaat doen om de pijn te verzachten, is
dat altijd aan grenzen gebonden. We
hebben nu wat kunnen doen voorde
eigen-woningbezitters, vooral omdat
de overheid al jaren bezig is het eigen
wonmgbezit te bevorderen".
„De gaten die door de maatregel in
de begroting zijn gevallen moeten
worden gedekt en daarbij moetje
gaan kijken naar de sociale zeker
heid", aldus De Graaf. WWV'ers beta
len nu over het werkgeversaandeel in
de ziekenfondspremie geen belasting
en premies. Dat voordeel gaat nu ver
dwijnen, wat leidt tot een verlaging
van de netto-wwv-uitkering.
rente
De „bijstand" die een werkloze ei
gen-woningbezitter krijgt ontvangt
hij van de gemeentelijke sociale
dienst in de vorm van een krediethy
potheek tegen een rente van 8 pro
cent. Krijgt de betrokkene weer
werk, dan zal hij het bedrag moeien
aflossen.
Op verzoek van het parlement wil De
Graaf hier ook verzachtende maatre
gelen nemen. Zo heeft hij tos gezegd
dat de berekening van de rente pas
zal ingaan op het moment dat de be
trokkene uit de bijstand komt, dat
wil zeggen op het moment dat hij
weer werk heeft gevonden.
Tot dat moment wordt de krediethy
potheek dan als een renteloze lening
verstrekt. Komt de betrokkene nooit
meer aan het werk, dan zal echter het
huis aan de gemeenschap vervallen,
tot het bedrag dat aan krediethypo
theek is verstrekt.
„Je kunt twisten over de vraag of
deze maatregelen genoeg zijn", zegt
De Graaf, die heeft geconstateerd
dat er politiek gezien wel een grote
mate van overeenstemming is.
„Zelfs de oppositie had begrip voor
de maatregelen, al bestaal daar de
neiging nog een stapje verder te
gaan.
seerde gebedsweken op vaste tijd en
plaats zijn noodzakelijk voor het con
tact tussen God en Zijn mensenvolk op
weg met het oog op de realisering van
het Koninkrijk van Vrede en Gerechtig
heid
Bidden, mediteren, velen kunnen
het niet meer. Anderen gaan het
opnieuw ontdekken. In veel kerken
voelt men zich verlegen met het gebed.
Oude woorden worden dode formules.
Aan de andere kant waait er uit het
oosten een nieuwe wind naar onze wes
terse wereld toe: Stilte, meditatie,zelf
kennis, bewustzijnsverruiming. Velen
hebben het gevoel biddend alleen met
zichzelf te praten; de hemel blijft stom
en doof. Tegelijkertijd groeit er onder
de westerse jeugd een gevoel van onte
vredenheid over het eenzijdig verstan
delijk karakter van de Europees-Ame
rikaanse cultuur. Warmte ontbreekt,
medemenselijkheid is ver te zoeken.
Kunnen wij in deze tijd weer leren bid
den? Met die vraag hebben we ons de
afgelopen maanden in Wolphaartsdijk
beziggehouden in de vorm van een the
makring rond het gebed.
Wij staan in onze twijfel ten aanzien van
het bidden niet alleen. Ook in de Bijbel
horen weJezus' leerlingen vragen:
„Heer, leer ons bidden" 1 Lucas II I).
Zelfs Paulus biecht op: „Wy weten met
wat wij bidden zullen naar behoren"
(Rom. 8:26).
Voor de volken rond Israel was bidden
geen probleem. Er werd wat afgebeden.
De vele goden waren met woorden, ge
beden en offers te bewerken. Op die ma
nier wordt het gebed 'een heidens kar
wei' tW. v.d. Zee). God aan Zijn hoofd
zeuren om dingen waar Htj niks aan kan
doen. Zaken die je zelf moet opbrengen
en die niets te maken hebben met Zijn
Koninkrijk Op die manier wordt God
de Grote Tovenaar, de 'Lieve Lila' die
op al onze vragen antwoord moet ge
ven. Bidden wordt op die manier 'bab
belen'. met een echt contact waarbij de
mens een gesprek voert met rijn Ver-
boridspartner In het gebed mogen
mensen zich niet gedragen als slaven
die bedelen om goede gunsten. Wij zijn
geen onvolwassen kinderen met een
verlanglijst die brommen als ze hun zin
niet krijgen: 'Gij hebt geen geest van
slavernij ontvangen om opnieuw te vre
zen, maar gij hebt de Geest van het
zoonschap ontvangen, waardoor wy
roepen 'Abba, Vader' (Rom. 8:15).
wederzijds
Onze verlegenheid met het gebed is in
wezen verlegenheid met God zelf. Wie
is Hij? Wat doet Hij? Pas als je dat
weet, kan je weer met Hem in gesprek
komen. God opnieuw leren kennen, is
opnieuw leren bidden. Het is daarbij
belangrijk te weten dat God het eerst
Zijn Woord tot ons richt.
Hij roept ons. Hij heeft ons nodig. Het
gebed is daarom geen vraag, maar ons
antwoord op Gods vraag: „Adam,
mens, waar ben je, waar sta je in het
leven?" E11 meteen daarna: „Waar is je
broeder? God heeft dat antwoord van
ons nodig. Hij verlangt ernaar Dat. be
tekent dat je niet zomaar kunt bidden
wanneer het jou goed uitkomt. Je zal
tyd moeten vinden en plaats moeten
maken voor dit geregeld tweegesprek
Dat vraagt concentratie en meditatie.
Afstand nemen van de gepieker over de
meest alledaagse dingen. Het 'Heerze-
gendezespijsendrankenamen' is zin
loos. wanneer moeder tegelijk aan de
aangebrande spruitjes denkt, vader
aan z'n vergadering en zoonlief aan de
voetbal. De grondhouding van het ge
bed is concentratie, leren luisteren. Óns
bidden is bijna enkel praten
God vraagt onze aandacht. Hij wil dat
we plaats voor Hem maken in ons leven
Hij wil dat we Zijn naam aanroepen
Welke naam? De naam waarmee Hij
zich aan ons voorstelt: „Ik zal met u
zijn. Ik zal handelend aanwezig rijn"
(Ex 3:13-14). Dat is geen roepnaam,
maar een naam die een belofte inhoudt.
Een naam die je niet achter je hebt,
maar voor je. Geen rugdekking, maar
een roeping om mee op te staan, om
mee aan de gang te gaan. Zoals in het
Oude Testament het aanroepen van de
naam betekent datje de drager van die
naam in jouw leven betrekt, dat jij je
voor hem openstelt, zo betekent het
'bidden ln de naam van God', dat je
Hem laat delen in alles wat je hoofd en
hart beweegt en datje je verantwoorde
lijk voor Hem weet.
Vuui v\ ie desondanks toch moeite heeft
met deze God. heeft Hij ons Zijn gezicht
laten zien in Jezus, Zijn Zoon. In Hem
heeft. God zich vereenzelvigd met alle
armen en zwakken en zo ook met ons in
onze zwakheden. „In Jezus' naam bid
den", betekent zo 'zijn solidariteit met
ons aanroepen' Het gebed in de kerk
dienst is op die manier geen droge litur
gische formule, maar een appél aan ons
tot solidariteit met allen dichtbij en
veraf die in nood verkeren. Wanneer wij
erover klagen dat God ons gebed niet
verhoort, vergeten wij dat wij Hem met
horen wanneer Hij ons bidt en smeekt
mee te werken aan de bouw van Zijn
Koninkrijk op aarde Hij bidt tot ons,
maar wij verhoren Hem niet. wij geven
geen antwoord.
Het gebed is niet gebonden aan bepaal
de vormen; hel is niet alleen maar
'handen vouwen en ogen dicht'. Het
kan een lied zijn. gedachten, een ver
zuchting, een protest. Flarden van zin
nen, intens gemeend op je werk of on-
stemmen uit de kerken
derweg. Ook vaste woorden op gere
gelde tijden, in een kring de gebeden
van jaren meezeggen.
Bidden is 'je antenne naar God uitzet
ten' (V. d. Zee). Wie die antenne met
meer uitsteekt, kan tenslotte geen sei
nen van God meer opvangen. Htj hoort
enkel maar geruis. Je zal moeten blij
ven zoeken naar de juiste golflengte.
Het gebed werkt niet als een automaat,
waar je wat munten (lees: woorden) in
gooit en het gewenste rolt eruit. „Het is
te makkelijk het zoeken op te geven
wanneer je geen resultaten riet" iFran-
ken-Duparo.
Vrijmoedigheid staat centraal Ons
zwijgen klinkt God harder in de oren
dan de hartstochtelijke Jobskreet
..GVD. wat heb-"ik verkeerd gedaan?"
De psalmen geven ons prachtige voor
beelden hoe mensen zonder een blad
voor de mond God tot de orde kunnen
roepen, Hem aan Zijn beloften hou
dend.
niet alleen
Het gebed is voorts niet een z.aak van
de enkeling maar van de hele gelovige
gemeenschap. In dc gemeente wordt er
gebeden ook als ik het zelf niet kan of
het om welke reden laat afweten. Het
is een bemoedigende gedachte dat het
gesprek met God, begonnen bij aarts
vaders, profeten en apostelen, eeuwen
lang verklankt worden door mensen
stemmen die van Gods roeping niet
meer loskomen. Je weet je door elkaar
in het gebed gedragen. De kracht van
dc voorbede mag in dit opzicht niet
worden onderschat. Onze God zoekt
niet, wanneer wij Hem niet zoeken. Hij
wil dat wij voor elkaar bij Hem aan
kloppen, opdat Hij deuren kan openen
en geboeiden kan ontbinden. Er be
staan veel voorbeelden van de heilza
me werking van gebedsgroepen over
de hele wereld.
Wanneer wij in onze geloofsbelijdenis
spreken over 'de gemeenschap der hei
ligen (gelovigen)', moeten wij nadruk
kelijk denken aan de samenbindende
kracht van het gebed voor allen door
allen. De overal ter wereld georgam-
een geheet
Zoals woord en daad in de Bijbeltaal
een geheel vormen, horen bidden en
werken bij elkaar. We zagen al dat het
gebed nooit mag ontaarden in een ma
gische bezwering van God.
„Wie in onze maatschappij God en
mens als concurrenten ziet. wie onze
kennis en kunde in mindering riet ko
men op Gods macht, houdt voor God
steeds minder ruimte over. Voor hem
zal het gebed altijd de bijsmaak hebben
van „het afschuiven van onze eigen ver
antwoordelijkheid" (ds. P. van Dijk).
„Het gebed wordt op die manier ont
maskerd als een middel om eigen risi
co's te vermijden, om een vlucht te ver
doezelen en een Illusie over te houden"
(D. Sölle). Het gebed kan daarom niet
buiten het gewone leven staan als een
soort innerlijk leven, ontheven aan de
alledaagse werkelijkheid. Het maakt je
verantwoordelijk voor de concrete
nood om je heen.
Gods zorg voor Zijn schepping is geen
geheim dat ons als machteloze toe
schouwers buitensluit. Hij wil onze da
den in Zijn plan met de wereld inscha
kelen. 'Alles maar op z'n beloop laten',
'de goede God maar laten zorgen', is er
dus niet bij. Wie bidt voor de overheid,
zet zich ook in voor de rechtsstaat, vooi
een rechtvaardiger samenleving, of hu
heeft zijn gebed niet gemeend. Waar de
ze ernst en inzet ontbreken wordt hts
gebed onwezenlijk Dan misbruiken»*
'onze lieve Heer' voor die zaken waar»*
zelf niet aan willen. Zonder vuile han
den blijft ons gebed een vrome woor
denstroom die langs God heengaat
Bidden doe je daarom met je handen in
de dubbele betekenis van het woord
Wie niet weet wat hij bidden moet. dot!
er daarom goed aan deze krant verdei
eens door te lezen. Geen mens mag im
mers in gebed verzonken zijn ogen sta
ten voor de grote nood om hem heen
Je kunt je ogen pas sluiten tot het ge
bed wanneer je er eerst goed meeomjt
heen hebt gekeken. Je mag je handen
pas vouwen, wanneer je bereid bent ze
meteen daarna uit de mouwen te ste
ken.
ds R. E. da Costo.
Geschikte literatuur rond dit thema: E. A.
Franken-Duparc: 'Avonturen met het P-
bed"; (Ten Have-Baarn):
Marc Gibbard: "Bidden in de Iwintip"
eeuw'; (Ten Have-Baam);
YV. R. van de Zee: 'Gebed met open opo-
Naar aanleiding van Hel Onze Vader (Boe
kencentrum, Den Haag);
Joan Bel Gcdde: 'Voor Barbara met vcfj
liefs'; Voor mensen die moeite hebben me'
het gebed (Uitg. Gottmcr);
K. J. Kraan/P. C. van Leeuwen: 'De dienst dn
genezing (De tijdstroom-Loehem);
Voor werk in groepen; ds P. van Dijk: f<
naam op dc lippen (Centrale voor vormlni'
werk-Driebergen.)
