j rohini hattangady, de vrouw van gandhi
modem auto 's maken
ZWARTE
RUITER
ALFA ROMEO POETST
SPORTIEVE REEKS OP
EEN ROBOT VOOR
HET VIEZE WERK
een rammelend
schelmenverhaal
autovaria
Luxe interieur van de Alfa RomeoSprint 'Groen Klaverbladje'.
iDoor Jan de Vost
De drie sportieve versies van Alfa Romeo, de Sprint,
de Spider en de GTV, zijn voor het modellenjaar 1983
flink onderhanden genomen om „aan de laatste wensen
van het sportieve publiek" tegemoet te komen. Vooral
bij de Sprint is dat te merken.
Daarom komt de Sprint nu uit in twee verschillende uit
voeringen. de gewone Sprint 1.5. die een compromis heeft
gezocht voor de verschillende eisen, zoals prestatie, com
fort en laag benzineverbruik (f27.790) en de Sprint 1,5
Quadrifoglio Verde (Groene Klaverblaadje), die ook de
105 pk 1,5 liter motor onder de kap heeft maar waarbij de
overbrengingsverhoudingen van de vijfbak zo gekozen
zijn dat het acceleratievermogen en de topsnelheid het
beste tot hun recht kunnen komen.
Bij de testrit met deze nieuwe spnnt vielen die versnel
lingsverhoudingen juist sterk op. het eist een sportieve
inslag, graag schakelen en wennen aan bijvoorbeeld de
vrij grote ruimte tussen twee (1 2.051 en drie (1:1.38). ter
wijl er tussen drie en vier slechts een 0.3 verschil ligt De
vijf is met 1 0.83 wel een overdrive maar voelt zo niet aan
(er is maar heel weinig overdrivei. Want er is in die vijfde
nog best te accelereren, zelfs tot de top van 180 kilometer
per uur Bij een constante snelheid van 90 kilometer per
uur is het verbruik van deze 950 kilo zware en 4 meter
lange coupé 1 op 16 Heel redelijk.
Voorts is er uiterlijk veel aangepast aan de laatste eisen'
van luchtweerstand in zowel de voor- als achterpartij.
Alfa zegt te zijn uitgegaan van een optimale plaatsing van
de bedieningshendels. Ook te prijzen, al hadden wij de
claxon liever anders bediend gezien dan door een stuur-
hendel Al is dat principieel geen verkeerde plaats, hij is
afwijkend van het gewone
Ook de Spider heeft een aantal vernieuwingen meegekre
gen. tenslotte is het een concept van zowat zeventien jaar
geleden Maar aan de Pininfanna-lijn is niet getornd.
Toch is de voor- en achterkant aangepast. De 4,24 meter
lange, 800 kilo wegende, cabriolet (open coupé) met een
2-Iltermotor (190 kilometer per uur als top) gebruikt nog
geen 9 liter benzine per 100 kilometer bij een constante
snelheid van 90 kilometer per uur Hij kost f 36 990
Ook de GTV-2-liter en de GTV (zes cilinder) 2,5 zijn, maar
in veel mindere mate dan bijvoorbeeld de Sprint, aange
past. De auto heeft een wat tijdloze lijn. daarom is het
vooral gezocht in bijvoorbeeld betere stoelen. De prijs
komt op f36.490 en voor de zes cilinder op f 43.590.
WOENSDAG 16 FEBRUARI 1983
PZC/varia 15
'Door Piet er van Lier op
Rohini Hattangady mag dan een van
4e gevierdste loneelactrices zijn
tan India in Nederland heeft nooit ie
mand van haar gehoord. Dal zal veran
deren als straks Sir Richard Attenbo
rough's monumentale film 'Gandhi'
«ordt uitgebracht die. naar algemeen
tordt aangenomen, een royale greep
tut doen in de voorraad Oscars die in
'Pril ter beschikking komt.
Rohini Hattangady speelt een hoofdrol
wdeze film als Kasturba. de echtgeno-
kvan de Mahatma. Mevrouw Gandhi
niet alleen de spreekwoordelijke
«erke vrouw die altijd achter iedere
?oteman' te vinden moet zijn. ze wilde
tok nog wel eens zelfs naar de micro-
'ton grijpen om de Indiase volksmas
sa s geïnspireerd toe te spreken
Mijn grote probleem bij het spelen van
Kasturba Gandhi. was eerst te achter
halen wat. voor iemand ze geweest is. De
helft van India s huidige bewoners
heeft in hun jonge jaren Kasturba ooit
gezien, maar ik niet Er bestaat erg veel
materiaal - geluidsbanden, films -
waarop Gandhi vereeuwigd is geble
ven. maar hoe Kasturba gesproken
heeft, valt nergens meer na te gaan"
..Zoals Gandhi beschouwd werd als de
vader van India, zo werd zij gezien als
de moeder van India Uiterlijk lijk ik
helemaal niet op haar. dus het enige
wat ik kon doen. w as om zo dicht moge
lijk haar karakter te benaderen Wat
haar eigen principes waren en hoe ze
haar echtgenoot gevolgd is"
Ik heb twee boeken over haar gelezen.
Ik heb een mevrouw ontmoet uit Ash
ram. die Kasturba persoonlijk heeft ge
kend en die over haar vertellen kon
Daar heb ik veel aan gehad Het moei
lijkste aan mijn rol was dat. ik ervoor
moest leren om te praten en tegelijker-
t.ijd te spinnen Erg handig ben ik nooit
geweest, maar acteren dat spinnen een
bezigheid is die me met het grootste ge
mak afgaat, dat vond ik een zware op
gave"
..Van de andere kant was het een voor
deel voor mij dat Kasturba met zo'n ge
prononceerde herinnering heeft achter
gelaten als Gandhi gedaan heeft, want
daardoor kon ik als actrice meer kanten
uit Ben Kingsley die de Mahatma
moest spelen, had het veel moeilijker
Zijn creatie zou veel kritischer worden
getoetst, zeker m India waar Gandhi
nog altijd beschouwd wordt als een
soort god. een heilige in elk geval. Er
zijn zelfs hele orthodoxe Gandhi-ver-
eerders die het als heiligschennis be
schouwen wanneer een acteur de onbe
schaamdheid heeft om Gandhi te spe
len"
..Een groepering met die opvatting
heeft in India fel geprotesteerd tegen
deze film. zoals er ook in de filmwereld
aanvankelijk vijandschap bestond te
gen dit project omdat ten onrechte
werd aangenomen dat regeringssubsi
die voor Attenborough's film in minde
ring zou worden gebracht op de vaste
staatsbijdragen aan de Indiase filmin
dustrie'
Nu de film vertoond is in India, bestaat
er eigenlijk enkel enthousiasme voor
De misverstanden zijn uit de wereld en
men vindt Attenborough's prestatie in
drukwekkend en men vindt Ben Kings
ley als Gandhi heel goed
onafhankelijk
- Het streven naar onafhankelijkheid
voor India is slechts een doel geweest
van Gandhi. Hij heeft ook gevochten
tegen het kastensysteem In hoeverre
kun je zeggen dat hu daarmee resultaat
heeft gehad0
..Gandhi. inderdaad vond niet alleen
dat ieder volk recht heeft op onafhanke
lijkheid van andere volkeren, maar hij
vond ook dat ieder mens onafhankelijk
heid gemaakt moest worden in zijn be
staansmogelijkheden Iedereen moest
teren zijn eigen boontjes te doppen, zon
der anderen uit te buiten, te gebruiken
als slaven In de praktijk nam hij "het
daarmee op voor de paria's, de onaan-
raakbaren'
Het conflict van Gandhi met Kastur
ba in Zmd-Afrika was mede veroor
zaakt doordat hij van zijn vrouw - de
echtgenote van een advocaat dus - ei
ste dat ze de toiletten zou gaan schoon
maken. wat in die tijd gezien werd als
onrein werk. dat door de paria's moest
worden opgeknapt De ideeen van
Gandhi hierover hebben ook doorge
werkt In de Indiase grondwet werd een
Door Koos Post»
Bij het binnenkomen kom je de
doelmatigheid meteen tegen.
Een groot bord in de hal heet de be
zoekers in maar liefst 19 talen wel
kom. Ook voor ons Nederlanders een
vriendelijk zinnetje. Zo behoeven de
mensen van Toyo Kogyo - de fabri
kant van Mazda's - niet iedereen
persoonlijk te begroeten. Dat spaart
tijd. Want hun hypermoderne auto-
fabriek in Hofu trekt natuurlijk be
zoekers van alle windstreken. Als ze
toch in de huurt zijn willen ze graag
's werelds 'meest gerobotiseerde au-
tofabriek' met eigen ogen zien.
Het is een fabriek waarin men naast
1800 medewerkers van Toyo Kogyo
ook 155 robots kan tegenkomen Sa
men bouwen zij 20.000 complete Maz
da's en 7000 assemblagepakketten
per maand.
De produktie in aantallen auto's per
man ligt daarmee bijna op het dub
bele van de Mazda-fabriek in Hirosji-
einde gemaakt aan het kastensysteem,
ofte wel de onaanraakbaarheid, zoals
wij het noemen Het bestaat nu alleen
nog hier en daar op het platteland,
maar uit de steden is het volledig ver
dwenen
- Heeft het spelen van deze uitzonder
lijke rol u persoonlijk beïnvloed''
„Dat geloof ik wei. In de voorberei
ding. heb ik me vanzelfsprekend nog
eens uitvoerig moeten verdiepen in de
hele filosofie van Gandhi en de feitelij
ke opnamen hebben maar liefst vijf
maanden geduurd, waarbij ik me als
Kasturba diende te gedragen, als dus
een uiterst geduldig, zachtmoedig en
goed mens. Dat zou ik nooit gekund
hebben als ik die levenshouding niet
had aangevoeld. Het heeft me inder
daad enigszins veranderd. Ik ben er
rustiger van geworden en milder. Ik
heb nu meer consideratie met andere
met zijn gevoel voor tuning En daar
heeft ook degene last van die verant
woordelijk is geweest voor de eindmon
tage: Verstappen, of toch Ton de Graaf,
of wellicht Joop van den Ende zelf? Ze
ker is in elk geval dat tot drie toe
Christel Braak verondersteld wordt
verliefde blikken op Metsers af te vuren
en dat telkens zo'n close-up van
Christel er vele seconden te lang blijft
staan, zodat het effect puur mallotig
wordt.
En dan zijn er nog scene's waarvan de
lading totaal ontkracht wordt door de
hoogst fantasieloze muziek van Van
Mechelen. Er is bijvoorbeeld sprake
van een chase door de nacht die ik best
wel spannend wilde vinden, ware het
niet dat de begeleidende deuntjes pro
beren duidelijk te maken dat je naar
kennelijk iets hoogst komisch zit te kij
ken. En omgekeert als Rijk de Gooyer
in huize Ruiter een plas gaat doen en op
de gang een verdwaalde-dame-van-ple-
zier ontmoet, dan zit daar muziek bij
die gepast zou zijn bij eventueel een op
hande zijnde ontdekking van drie lijken
in een gangkast.
landschap
'Zwarte Ruiter' presenteert een onaf
zienbare stoet van grote en kleine ge
breken. En toch, vanwege de eveneens
genoemde pluspunten, verveel je je
niet en het blijft gezellig kijken naar
ook Eduard van der Endens fotografie
van Zeeuws-Vlaanderen; de dijken, la
nen en bosschages, de rode Belgische
baksteen, de Cadillacs en andere
mooie auto's, een terloopse wieler
koers. De couleur locale kortom en het
tijdsbeeld van de jaren '50. compleet
met muziek van Maria Zamora en de
Limbra Zusjes. Weinig Nederlandse
films van de laatste tijd bezitten een
sfeer die me even aangenaam aan
sprak. maar helaas is daarmee 'Zwarte
Ruiter' nog lang geen goede film.
'Door Pieler van Lieropi
Toen vorig jaar bekend werd dat Ruud van Hemert een film zou gaan maken op basis van door
Hugo Metsers verzamelde gegevens over de botersmokkel in de jaren '50, kon je eigenlijk
alleen maar zeggen dat zoiets een origineel en erg leuk idee was. Latere berichten over het maken
van 'Zwarte Ruiter' hebben het optimisme over deze Joop van den Ende produktie danig getem
perd.
ma En die lag in 1981 met 44 auto's
op wereldniveau al ruim boven het
gemiddelde
In de oude regeringszetel Hofu, op de
zoutvlakten die eens voor veel brood
en dikke belegging zorgden voor de
machthebbers - staat een nieuwe fa
briek. Een investering van 350 mil
joen gulden. Zeer geavanceerd. Zeer
'gerobotiseerd'.
Dat laatste is natuurlijk geen doel op
zichzelf maar meer een middel om de
arbeiders onaangenaam werk te be
sparen En dat is één van de doelstel
lingen bij de opzet in Hofu.
onplezierig werk
De 155 robots knappen de zware, on
plezierige, vieze of saaie klusjes
langs de lopende band op. Zoals het
lassen, spuiten en smeren. Zelfs het
toevoegen van kleine onderdelen
aan dc auto - bijvoorbeeld het intil-
len van de reserveband - wordt door
een robot gedaan.
Overal viel de behendigheid van de
feilloos werkende robotarmen te be
wonderen. Armen, die zelf deuren
kunnen openen en de carrosserie
kunnen binnengaan om op eigen
kracht de plekken op te zoeken die
moeten worden gedicht. Armen, die
via computersignalen weten waar zij
ruiten kunnen vinden, die zelf van kit
kunnen voorzien en ze zo volledig
kunnen klaar maken voor een simpe
le montage.
werkgelegenheid
„Zijn de vakbonden er niet tegen in
het geweer gekomen?", vragen wij
ons hardop af. Het antwoord is veel
zeggend De per bedrijf georganiseer
de vakbonden zijn juist zeer gepor
teerd voor het gebruik van robots.
Die zijn immers veilig, ze werken con
stant en ze doen de vuile klusjes
Pas enkele maanden geleden is de
bond bij Toyo Kogyo begonnen met
een studie over de mogelijke relatie
tussen de robots en de werkgelegen
heid!
Al die mensen die gesleuteld hebben
3aneen scenario, waarvoor Gerard Cox
uiteindelijk de eer mocht opeisen. Re
gisseur Van Hemert die kort voor de
opname ineens moest worden vervan
gen door Wim Verstappen De muziek
ran Rogier van Otterloo die te elfder
ure werd afgekeurd en heeft plaatsge
maakt voor een in haast door Clous van
Mechelen geleverde score. Een cutter
Ton de Graaf) die zijn naam niet bij de
titels vermeld wilde hebben. Dat 'Zwar
te Ruiter' geen lekker sporende pro
duktie geweest is. valt te merken aan
het eindresultaat en toch kan er nog
met redelijk plezier naar worden geke
ken
Het voornaamste pluspunt wordt dan
ook gevormd door het thema (zo aan
trekkelijk dat het bijna onverwoest
baar werd) en de opvallend sympathie
ke toonsoort van een schelmen-roman,
met milde actie. In het grensgebied van
Zeeuwsch-Vlaanderen komen in 1952
twee gabbers uit het verzet tegenover
elkaar te staan. Fons de Ruiter, alias
Zwarte Ruiter (Hugo Metsers) heeft
ach de reputatie verworven van de ge
wiekste en brutaalste botersmokkelaar
van de streek. Rinus IJzerman (Rijk de
Gooyer) is douanechef geworden en zal
tot zijn leedwezen genoodzaakt zijn al
les in het werk te stellen om zijn oude
vriend te grazen te nemen, maar hij
wordt pas fanatiek als de meester-
smokkelaar een ongewenste verhou
ding begint met IJzermans dochter
(Christel Braak).
conflict
Het scenario waarlangs dc gebeurte
nissen worden uiteen gezet is op een
merkwaardige wijze ongelukkig. Dc
samengebrachte elementen, dc funda
menten voor het verhaal, zijn goed ge
kozen.
De dubbelzinnige manier waarop Zwar
te Ruiter en IJzerman tegenover elkaar
staan is geloofwaardig en prikkelend
Ook het bijeengegaarde materiaal voor
desub-plots is nog solide. De moeizame
relatie die Zwarte Ruiter onderhoudt
met de exploitante van een louche
nachtclub (Pleuni Touw) is interessant,
niet oppervlakkig Geslaagd is ook de
manier waarop Zwarte Ruiter kans ge
geven wordt zich te profileren ten op
zichte van écht geteisem, als zekere ge
broeders Schellekens, die Zwarte Rui-
terproberen te werven als transporteur
van gestolen wapens. Maar Fons rede
neert „Ik ben een fatsoenlijke smokke
laar en geen misdadiger Zij zijn gang
ster met wie ik niks te maken wil heb
ben"
Dit conflict tussen de avonturier en de
nietsontziende zware misdadigers was
aeaal geweest om de film halverwege
m een stroomversnelling te duwen,
maar net als ie denkt dat zoiets ook ge
beuren gaat. loopt de boel zeer onbevre
digend af. Ruiter gaat door de knieën
•oor de druk van de wapensmokkelaars
ra loopt ermee tegen de lamp, terwijl
me schooiers van Schellekens de dans
ontspringen en je komt ze in de finale
met eens meer tegen. Zo'n anti climax
boort niet in een schelmenverhaal
Grijpgrage robot-handen doen het werk aan de lopende band.
Sterke face-lift voor Alfa Sprint 15.
Dc allerlaatste sequence is daarna
zelfs puur belachelijk. Zwarte Ruiter,
in zijn ontsnapping geholpen door IJ
zermans dochter, wordt in de Arden
nen in een hotel door Belgische rijks
wachters omsingeld. Maar de op raad
selachtige wijze daar opduikende IJ
zerman (die in eerdere instantie zijn
vriend juist gearresteerd had) Iaat nu
ineens hel tweetal ontsnappen. En de
film eindigt met een bevroren beeld
van een achtervolging le voet, in een
voor de licld kansloze situatie. De sce
naristen hebben zich duidelijk geen
raad geweten met de afloop en drie fi
nales achter elkaar geplakt die geen
van driccn bevredigend zouden zijn ge
weest, maar waarvan de laatste in elk
geval de slechtste is.
Met de onderdelen van het scenario is
het net zo wisselvallig gesteld als met
de grote lijnen. Vindingrijkheid bij het
fourneren van leuke en wetenswaardige
details, wisselen af met slonzig uitge
werkte flauwiteiten. Sterk bijvoorbeeld
is hoe uiteengezet wordt dat de Belgi
sche douaniers volstrekt anders tegen
over de smokkelaar stonden dan hun
Hollandse collega's. De Belgische boe
ren immers werden door illegale Hol
landse boter benadeeld, terwijl de Ne
derlanders er niet alleen leuke zaken
mee deden, maai' er ook in zekere mate
nog door werden afgeholpen van hun
„boterberg" die een economisch pro
bleem vormde
Grappig bedacht is het om twee wiel
renners in het verhaal voortdurend te
laten opereren als spionnen voor de
smokkelaars.
Maar je moet onnozel wezen om tegelij
kertijd te bedenken hoe diezelfde kerels
fungeren als „voorrijders" tijdens een
smokkel tocht; in het holst van de nacht
rijdt de auto met gedoofde lichten,
maar die fietsers zijn gekleed in hun
meest opzichtige en herkenbare wieier-
kostuums. Om nog maar te zwijgen van
een bijster stompzinnige grap op Moun-
ties-niveau om diezelfde wielrenners
een poging tot smokkel te laten wagen,
vermomd als koe. Kijk, het is zelfs in
Hollywood meer regel dan uitzondering
dat verschillende schrijvers betrokken
raken bij het tot stand brengen van één
filmscenario, maar bij 'Zwarte Ruiter'
krüg je de indruk dat er al maar door
verschillende mensen met ook verschil
lende intensies aan geschreven is. En
dan krijg je een rommeltje.
En dan zijn er nog de onderdelen die op
papier heel wat geleken kunnen heb
ben, maar die in de regie om zeep zijn
geholpen. Zo is er dat historische inci
dent, waarbij een smokkelauto op een
Heilig Hart-beeld geknald is, ergens op
een dorpsplein.
De publiciteitsafdeling van Joop van
den Ende was zo attent om maanden
geleden knipsels te vermenigvuldigen
van kranteberichten met betrekking op
onder meer dat incident. De krantefoto
van die gestrandde auto was oneindig
veel dramatischer dan de kneuterige re
constructie die Verstappen er nu van
geleverd heeft. Ook in allerlei actiemo
menten betoont Verstappen (die
speelscène's met Rijk de Gooyer, Hugo
Metsers en Pleuni Touw wél naar zijn
hand te zetten weet) zich verre van tref
zeker. Er lijkt iets ernstigs mis te zijn
