Buitengewoon onderwijs in
de knel door bezuinigingen
Het oerrund is terug
Gemeente Terneuzen overweegt
projectraad energiebesparing
RIJDT OP WALCHEREN
almanak
Ooievaarspaar terug op nest
PZC/provincie
ZEEUWSE
Uw bijdrage aan Memisa
verdwijnt NIET
in een bodemloze put
Giro5657
Memisa
TlXi? A TTTDT A YT
JLL/JL/JKÖ JLJE/. XJTjjC/TAAJLLJKA/tuYI
Wilde dieren als hulp
bij onderhoud natuur
GROOTSCHEEPSE BEZUINIGINGSOPERA TIE
DONDERDAG 10 FEBRUARI 1983
VERTEGENWOORDIGERS SCHOLEN DOEN BEROEP OP WD
(Van onze Haagse redacteur
DEN HAAG - Het buitengewoon onderwijs in Zeeland komt in grote moeilijkheden wanneer de
bezuinigingen van in totaal 50 miljoen, die deze sector moet opbrengen, ongewijzigd doorgaan.
Dat is in grote lijn de stelling die vertegenwoordigers van het buitengewoon onderwijs in Zeeland
hebben voorgelegd aan VVD-fractiespecialist Jan Franssen en aan het uit Middelburg afkomstige
kamerlid Te Veldhuis. Franssen heeft de Zeeuwse delegatie toegezegd dat hij met amendementen
komt die beogen die bezuingingen terug te dringen, iets dat hij in overleg met PvdA en CDA wil
bereiken. -
len. Hulst, Temeuzen, Oostburg, Goes Zeeuwse delegatie te kunnen bereiken
en Zienkzee, naast de bestasnde school door de schooltoelatingscommissie de
in Middelburg. bevoegdheid te geven gemeenten te ad-
Een betere vervoersregeüng denkt de viseren over de wijze van vervoer van
De Zeeuwse delegatie, bestaande uit A.
A. van Westen namens de ouders van de
kinderen van de lagere en de voortge
zette buitengewone scholen, J. Tuin-
stra, bestuurslid van de 'Kring' uit
Goes, school voor doven en slechtho
rende kinderen en directeur van de
Toorenvliedtschool in Middelburg, én
'Kring'-schoolhoofd P.F. Jooss heeft de
WD-delegatie de gevolgen van de be
zuinigingen op drie gebieden gecon
fronteerd. Het gaat om de bezuinigin
gen op het vervoer van de leerlingen uit
het buitengewoon onderwijs, de leerlin
genschalen en de stichtings- en ophef
fingsnormen.
Gevolg van de bezuinigingen is dat bij
voorbeeld per 1 augustus van dit jaar
veel strengere normen voor het vervoer
worden aangelegd, die zouden kunnen
betekenen dat vooral jonge kinderen
urenlang - en specifiek in de Zeeuwse
situatie - onderweg zijn van en naar
school. Bovendien, en ook dat is een
resultaat van de bezuinigingen, moet er
in Zeeland een aantal afdelingen van
het voortgezet beroepsonderwijs aan
moeilijk lerende kinderen gesloten wor
den. Het gaat om alle afdelingen in Tho-
Twee personenauto's
vernield in Hulst
HULST - Een tot nu toe onbekende
heeft in de nacht van dinsdag op
woensdag aan twee geparkeerde au
to's in de Zoutestraat in Hulst zware
schade veroorzaakt.
De auto van G T. liep fikse schade op
aan de hnkerachtenojde en van de auto
van P S.een paar huizen verder, werd
de rechtervuorzijde zwaai beschadigd.
Schade aan vier
auto's door rijden
onder invloed
TERNEUZEN - Minstens vier auto's
(waarvan twee onherstelbaar) zijn
woensdagavond beschadigd geraakt
bij een aanrijding op de Zuidlandse-
straat in Terneuzen.
Rond acht uur gisteravond ramde de
Temeuzense automobilist Van B. eerst
twee geparkeerd staande auto's op de
Zuidlandstraat om uiteindelijk met
grote snelheid tegen een derde tot stil
stand te komen. De laatste wagen en
die van Van B. zelf raakten onherstel
baar beschadigd.
De gemeentepolitie van Temeuzen kon
de man gisteravond nog niet verhoren.
f ADVERTENTIE)
ADVERTENTIE
STRANDHOTEL
VLISSINGEN
om betaalbaar
te dineren
Knelpunten
Het instituut, dat Zeeland econo-
misch-technologisch in de gaten
houdt, heeft van de week een nota
uitgebracht, waarin de stand van
zaken in economie en werkgelegen
heid wordt vastgelegd en waarin
knelpunten en mogelijkheden voor
ontwikkeling worden gesigna
leerd.
Weliswaar wordt met enige regel
maat gesproken over „vertikale
coördinatie", en worden allerlei
indicatorenopgevoerd - toch be
speurt men met zelden een streven
om de mededelingen verstaanbaar
t£ houden.
Dat juichen wij toe, hoor - als het
maar niet tot vaagheid en onbedui
dendheid van de informatie leidt.
Zo kunnen wij onder het hoofdje
'aandachtspunten' moeilijk uit de
voeten met de geboden oplossing
op het verschijnsel dal er kennelijk
weinig hogere functionarissen van
elders in Zeeland vakatures blie
ven te vervullen: „Er zal daarom
gewerkt moeten worden aan het
verbeteren van het imago van Zee
land," noteert men als oplossings
richting'.
Tja.
Treffend door zijn eenvoud vonden
wij déze passage:
,f)e groei van de beroepsbevolking
op zich kan niet als een knelpunt
aangemerkt worden. Wanneer de
groei van de werkgelegenheid on
toereikend is om de beroepsbevol
king op te vangen en werkloosheid
ontstaat, is er sprake van een knel
punt".
Bij dat soort passages denken wij
altijd:
Zinnige formuleringen gebruiken
in ambtelijke rapportages - dat
blijft een knelpunt.
't Lijkt ons zelfs een punt, dat de
aandacht verdient.
Er is veel nodig, maar waar velen helpen is geen bijdrage ooit te gering
En Memisa kan met weinig al veel doen.
Help mee de put te dempen
Gezondheidszorg in de Derde Wereld
Eendrachtsweg 49.3012 LD ROTTERDAM - Telefoon 010-14 48 88
ieder individueel kind. In deze decen
tralisatiegedachte is een grotere rol
voor de gemeenten weggelegd, en rol
die in samenhang met het advies een
flexibele regeling mogelijk maakt.
Problemen vreest de Zeeuwse delegatie
ook voor bijvoorbeeld de Kring in Goes,
die in '87 een minimumnorm van 32
leerlingen zal moeten halen. In principe
zijn die leerlingen wel 'voorhanden',
maar door de bezuinigingen wordt deze
vorm van buitengewoon onderwijs on
aantrekkelijk gemaakt, waardoor de
kans dat leerlingen worden aangetrok
ken weer geringer wordt. Er wordt bij
voorbeeld bezuinigd op het aantal vak
leerkrachten, terwijl bovendien het zo
genaamde symbiose-onderwijs - de sa
menwerking tussen de buitengewone
scholen en het 'reguliere' onderwijs -
wordt bemoeilijkt. Scholen zitten nu al
met het probleem dat, als eerste stap op
weg naar die bezuinigingen die in '87
geeffectueerd moeten zijn, verdwijnen
de 'boventallige' vakleerkrachten niet
mogen worden vervangen.
De VVD-l'ractie vindt in ieder geval dat
er teveel op het buitengewoon onder
wijs wordt bezuinigd. De Zeeuwse de
legatie zal ook de andere grote partijen
benaderen.
Granaat gevonden
bij Vrouwenpolder
VROUWENPOLDER - Op het strand
van Vrouwenpolder bij de overgang
Breezand heeft een wandelaar woens
dagmiddag om twee uur wederom een
projectiel uit de Tweede Wereldoorlog
gevonden. Het ging dit keer om een
mortiergranaat die vandaag (donder
dag) zal worden opgehaald door de mij-
nopruimingsdienst van de Vlissingse
marine.
MIDDELBURG - Met ingang van dins
dag 15 februari zal op Walcheren de
eerste theatertaxi gaan rijden. Het
gaat om een experiment dat in ieder
geval duurt tot en met de maand mei.
Daarna wordt bekeken of het zin heeft
met de taxi door te gaan. De theaterta
xi komt er op initiatief van J. de la Mar,
directeur van 'Uit in Zeeland' en A. van
der Veer, directeur van de Taxicentra
le Middelburg.
Het is in de beginmaanden de bedoe
ling dat alleen bezoekers van evene
menten in de Schouwburg en de Con
cert- en Gehoorzaal gebruik kunnen
maken van de nieuwe vervoermogelijk-
heid. De theatertaxi, een soort bestel
wagen inet acht zitplaatsen, brengt de
mensen niet naar het theater. Het gaat
alleen om het vervoer na een voorstel
ling naar huis.
De bezoekers zullen niet alleen in Mid
delburg naar hun plaats van bestem
ming worden gebracht, de taxi zal haar
diensten over heel Walcheren uitvoe
ren. Het idee is voor Zeeland wel, maar
voor Nederland niet nieuw. Het plan
werd in 1980 gelanceerd door de ANWB.
Op het ogenblik rijden er 25 theaterta
xi's in den lande. i
Op de vraag waarom de theatertaxi in
Zeeland wordt geïntroduceerd, ant
woordde de heer De la Mar, woensdag
tijdens een persconferentie: „Wij den
ken dat hiermee het bezoek aan
schouwburg en concertzaal gestimu
leerd kan worden, vooral wat betreft be
zoekers uit de dorpen. Mensen die na
melijk geen auto hebben en zijn aange
wezen op het openbaar vervoer, kunnen
hier wel komen met de bus, maar terug
gaan na een voorstelling is meestal een
probleem omdat de laatste bus dan al
weg is".
Service
J. de la Mar (links) en A. van der Veer voor de 'theatertaxi'.
De heer Van der Veer: „Voor ons is het
in de eerste plaats een serviceverle
ning aan het publiek. De mensen kij
ken erg op tegen de prijs van een nor
male taxirit. Met de theatertaxi zijn ze
binnen Middelburg 2,50 kwijt en 4,-
voor elke rit op Walcheren, waar ze ook
wonen.
Wanneer men gebruik wil maken van
de theatertaxi kan er in de zaal waar
een voorstelling wordt gegeven aan de
kassa tegelijk met het toegangskaartje
een kaartje voor de taxi gekocht wor
den. Voor abonnementhouders geldt
ook de aankoop van een theatertaxi-
kaartje aan de kassa.
De la Mar: „Op die manier voorkomen
we ook dat er mensen aan het eind van
een voorstelling gauw voor de schouw
burg gaan staan voor een goedkoop
ritje naar huis. Door middel van de spe
ciale kaartjes heb je de hele zaak onder
controle".
In eerste instantie wordt de theatertaxi
alleen ingezet voor evenementen die in
genoemde twee gebouwen worden
georganiseerd door 'Uit in Zeeland'. De
ia Mar ..Als andere organiserende in
stanties er ook gebruik van willen ma
ken, is aan hen het initiatief om dat met
de taxicentrale te regelen".
Zoals gezerd. de taxi begint te rijden
op dinsdag 15 februari en wel na afloop
van de, inmiddels uitverkochte, show
van Paul van Vliet in de Middelburgse
schouwburg. De heren De la Mar en
Van der Veer beslissen eind mei of het
experiment omgezet wordt in een vas
te regeling en of de dienstverlening
wordt uitgebreid.
NIEUW GEFOKT RAS NOG IN QUARANTAINE
BOMMENEDE - Het oerrund is terug in Nederland. Het gaat niet om een
vergeten en plotseling ontdekte nakomeling van de in 1627 uitgestorven
diersoort, maar om runderen van een in Duitsland nieuw gefokt ras. Deze
'primitieve runderen' staan wat uiterlijk en eigenschappen betreft, héél
dicht bij de eeuwen geleden verdwenen oerrunderen (waar al de huidige
huisrunderen van afstammen).
Staatsbosbeheer, dienstvak natuur
behoud en de directie natuur- en
landschapsbehoud van het ministe
rie van landbouw, hebben ervoor ge
zorgd dat van de zeldzame diersoort
26 exemplaren naar Nederland zijn
gekomen. In 3 transporten met spe
ciaal ingerichte veewagens zijn de
stieren en koeien en een 10 dagen oud
kalf. de afgelopen weken vanuit Oos
tenrijk en Oost- en West-Duitsland
naar de Slikken van Flakkee ge
bracht. Daar moeten de dieren 42 da
gen in quarantaine blijven.
Staatsbsobeheer betracht grote
voorzichtigheid met het omschrijven
van de verblijfplaats van de dieren.
De runderen moeten de quarantaine-
tijd zo rustig mogelijk doorbrengen
en ze moeten aan nieuwe omstandig
heden en omgeving wennen. Teveel
belangstelling in het begin, kan grote
problemen opleveren. Later kunnen
de wilde dieren op afstand wel beke
ken worden. Wanneer de kudde de
quarantaine goed doorstaat - de ve
terinaire inspectie houdt daarop
nauwlettend toezicht - wordt ze
overgebracht naar de definitieve
standplaats. Het is de bedoeling dat
de dieren dan officieel aan minister
ir. G. Braks van landbouw en visserij
worden overgedragen. Het project
van staatsbosbeheer is opgezet in het
kader van beheer en onderhoud van
grootschalige natuurgebieden.
Veredeling
Op de hele wereld zijn er tussen de
150 en 200 'nagefokte' oerrunderen.
Ze zijn te vinden in dierentuinenen
en natuurparken. De Duitse gebroe
ders Heinz en Lutz Heek, zoons van
de directeur van de dierentuin in Ber
lijn, begonnen in 1920 met een krui
singsexperiment van verscheidene
runderrassen. Ze wilden door het
kruisen van die runderrassen met
uitgesproken oerkenmerken. een ty
pe rund fokken dat meer typische ei
genschappen van het oerrund in zich
verenigd zou hebben, dan welk ander
bestaand ras ook. Dat lukte om
streeks 1931. door het onderling krui
sen van: het Corsicaans rund, het
Schotse hooglandrund, het Hongaar-
de pustarund, de zuid-Italiaanse en
zuid-Russische stepperassen, het
Engelse Chillinghamrund, Camar-
guerunderen, Spaanse vechtrunde-
ren en meer veredelde rassen als
Fries.se en Allgauer runderen, Er ont-
stond een nieuw gefokt ras: de Hec-
krunderen, gemodelleerd naar de uit
gestorven oerrunderen.
De Hekcrunderen die nu voor het
eerst in Nederland zijn aangekomen,
beschikken over een zodanige hard
heid en weerstand, dat ze zonder noe
menswaardige menselijke verzor
ging het gehele jaar door goed gedij
en in de vrije natuur, zelfs onder bar
re klimatologische omstandigheden,
Ervaringen elders in Europa met het
houden van deze dieren in het wild,
hebben dat bewezen. Het zijn ook
geen huisveedieren. Deze kwalitei
ten waren voor staatsbosbeheer ook
hét doorslaggevende argument de
dieren aan te schaffen.
De Heckrunderen zien er. in vergelij
king met het Nederlandse stamboek
vee voor gebruiksdoeleinden, ruig
uit. De stieren zijn zwart tot enigszins
bruinzwart met een witte tot rode
aalstreep over de nek en rug. Soms
hebben ze een licht tot roodbruin za
del op de rug. De koeien zijn donker
bruin met een rood tot geelbruine
ruig en flanken. De kalfjes worden
roodbruin geboren en nemen na 'n
halfjaar de kleuren van stier of koe
aan. De dieren hebben vrij grote,
sterk op het oerrund gelijkende ho
rens. In de zomer is de vacht kortha-
rig en 's winters dik en langharig. Los
van alle overeenkomsten met het
oerrund, is er één duidelijk verschil.
De Heckrunderen zijn wat kleiner.
BOMMENEDE - Staatsbosbeheer neemt al enkele jaren proeven met liet
inschakelen van grote plantenetende zoogdieren - zoals paard en rund - bij
natuurbeheer en -ontwikkeling. Het streven daarbij is onder meer door
middel van begrazing, voor allerlei plant- en diersoorten de meest gunstige
levensomstandigheden te bereiken. In de slechts enkele aaneengesloten
natuurgebieden in Nederland wordt geprobeerd aansluiting te vinden bij
situaties waarin plant- en diersoorten al vele duizenden jaren zijn ontwik- j
keld en hebben voortbestaan. In dit beleid past de inzet van diersoorten, die
zich in beginsel zonder menselijke verzorging het hele jaar buiten kunnen j
handhaven, onder omstandigheden zoals die in natuurgebieden aanwezig
zijn en op een wijze zoals de oorspronkelijke wilde dieren dat ook deden.
Het is niet eenvoudig dieren te vinden die zelfverzorgend hun gang kunnen
gaan. In de loop van de eeuwen zijn de meeste dieren óf uitgeroeid, óf tot
huisdier omgevormd, waarbij de produktie van zoveel mogelijk vlees en melk
voorop stond en niet het zich nandhaven in de natuur. Wilde diersoorten, die
in West-Europa nauwelijks meer aanwezig zijn, beantwoorden nog het beste
aan de wensen van staatsbosbeheer. Omdat de wilde soortgenoten van paard
en rund uitgestorven zijn, is gezocht naar beesten die het beste als vervangers
in aanmerking komen. Het onderzoek ging in de richting van de zogeheten
primitieve rassen en daarbij stuitten medewerkers van staatsbosbeheer op
het door de gebroeders Heck in de dierentuinen van Berlijn en Munchen
gefokte 'herrezen' oerrund.
De komst van de 26 Heckrunderen - een groot deel van de wereldvoorraad -
naar Nederland, betekent volgens staatsbosbeheer dat er als het ware twee
vliegen in één klap worden gevangen. Het uitzetten van de dieren houdt in dat
beheerskosten van natuurgebieden worden gedrukt, terwijl tegelijkertijd een
belangrijke bijdrage wordt gegeven aan het zo natuurlijk mogelijk laten
ontwikkelen van waardevolle, in Nederland vrijwel verdwenen, gebieden.
RETRANCHEMENT - Zou Retranche-
ment dan toch de tijdelijke verblijf
plaats worden van een ooievaarspaar?
Nadat twee ooievaars dinsdagmorgen
anderhalf uur op het nest aan de Molen
straat verbleven, keerden ze woensdag
morgen opnieuw terug. De secretaris
van de VVV-Retranchement, de heer A.
J. de Witte, heeft de indruk dat de vogels
op hun gemak zitten. Door voorbij rij
dende auto's worden ze niet opge
schrikt. Het vrouwtje blijft tijdens het
verblijf op het nest. Het mannetje vliegt
wat heen en weer. De Witte heeft nog
met geconstateerd of de ooievaars hun
nest aan het opknappen zijn. Het Is
rakteristieke gebaar van een ooiemj"
het klepperen met de snavel, is in h'1'
tranchement wel te horen. Het klepwj
ren wordt ten gehore gebracht feriw1
groeting van de partner. De secret'fflF
vermoedt, dat de ooievaars de mm
doorbrengen in Het Zwin. z
TERNEUZEN - De kans is groot dat de
gemeente Terneuzen straks een specia
le projectgroep samenstelt, die zich he
lemaal gaat toeleggen op de energiebe
sparing in de gemeente. „Begrijp me
goed", zegt wethouder drs. A. Door-
duyn van openbare werken van Ter
neuzen, „ik ben helemaal niet zo'n
voorstander van een dergelijke ge
spreksgroep, of hoe je het dan ook noe
men wilt. Maar de praktijk van alledag
leert dat nog niet iedere gebruiker van
openbare gebouwen beseft dat ener
giebesparing heel belangrijk is. En in
dergelijke gevallen kan zo'n project
groep misschien stimulerend werken"
Terneuzen is één van de eerste gemeen
ten in Zeeland, die met een 'energieno
ta' in de hand. probeert de gebruikers
van scholen, gymzalen, sporthallen en
andere 'openbare gebouwen' te bewe
gen de 'meter' toch vooral goed in de
gaten te houden.
Ten dele is dat al gelukt. Wethouder
Doorduyn wijst op het gebruik van de
energiebesparende installaties van het
overdekte zwembad 'De Honte' in Ter
neuzen en stelt vast: „We hebben extra
geïnvesteerd in die installatie en we
hoopten dat we dat extra geld zouden
terugwinnen in een paar jaar tijd".
De wethouder kan zich in de handen
wrijven, want de cijfers vallen uiterma
te gunstig uit: in één jaar tijd is 359.000
kubieke meter gas bespaard, Dat komt
neer op iets meer dan 190.000 gulden.
Doorduyn: „Als alles volgens plan ver
loopt. hebben we die besparende instal
latie in twee of drie jaar terugverdiend".
Maatregelen nam de gemeente ook in
Zaamslag. Daar werd gesleuteld aan
de gemiddelde temperatuur van het
zwembad. Bovendien werd iets ge
daan aan de 'openstelling'. Resultaat:
het gasverbruik daalde in één seizoen
van 26.000 kubieke meter tot 12.000 ku
bieke meter. Doorduyn: „Dat bewijst
dat je met beperkte maatregelen erg
aardige resultaten kunt bereiken. Dat
geeft ook aan dat, wanneer je op alle
fronten de vinger aan de pols houdt, je
toch eigenlijk enorm kunt bezuinigen
op dit gebied." En de wethouder maakt
er geen geheim van dal dergelijke be
zuinigingen weer van invloed kunnen
zijn op het geld, dat jaarlijks wordt uit
getrokken voor bijvoorbeeld bepaalde
activiteiten op onderwijsgebied.
Terneuzen doet heel wat aan energiebe
sparing. De openbare verlichting wordt
alweer geruime tijd beperkt, de armatu
ren verbruiken minder energie en dan is
er die constante druk op al die gebrui
kers van de openbare gebouwen om
toch vooral iedere minuut van de dag
op de schakelaar te letten.
De gemeente blijft verder het gebruik
van alle mogelijke apparatuur in het
oog houden (per openbaar gebouw
wordt gewerkt met één coördinator).
Dit jaar nog moet het gemeentebestuur
een duidelijk overzicht op tafel hebben
van de resultaten van de bezuinigings
operatie. De verwachtingen zijn hoog
gespannen: er wordt gerekend op een
bezuiniging van een paar ton. Door
duyn: „En dat zijn toch bezuinigingen,
die in deze periode nog het minst pijn
doen."
Overigens heeft Doorduyn, als voorzit
ter van de regio Zeeuwsch-Vlaanderen
van de Coördinatiegroep Energiebe
sparing Zeeuwsch-Vlaanderen, vast
gesteld dat de voorlichtingstentoon
stellingen, die de groep in de afgelopen
twee jaar in Zeeuwsch-Vlaanderen
hielden wel degelijk resultaat hebben
opgeleverd. Duizenden mensen infor
meerden bij de deskundigen naar de
mogelijkheden in de privésfeer ener
gie te besparen. Op 15,16 en 17 februari
is er een energietentoonstelling in
Biervliet, in de gymzaal van de Willem
Beukelszschool.
