vervagende
preventie en straf
WINKELDIEFSTALLEN
PZC/zaterdagkrant
.JTERDAG 5 FEBRUARI 1983
17
de klant gaat meer voor een artikel be
talen".
Opvallend is het grote verschil in het
aantal aanhoudingen bij de Miro in
Vlissingen en bij het Trefcenter. Bij de
Miro waren dat er vorig jaar bij elkaar
91. Bij het Trefcenter maar liefst 1500.
Het verschil wordt veroorzaakt door
de gewijzigde aanpak bij het Trefcen
ter. „Dat aantal is natuurlijk gigan
tisch", zegt bedrijfsleider Van Duin en
hij vertelt er meteen bij, dat er per aan
houding sprake is van het verdonkere
manen van gemiddeld drie, vier arti
kelen met een doorsnee totaalprijs van
dertig gulden. Voorheen ging de be-
drijfsbeveiligingsafdeling van het
Middelburgse bedrijf meer waarschu
wend tewerk, was men vooral preven
tief bezig, maar tegenwoordig worden
de klanten bij constatering van de dief
stal meteen aangehouden. Is er geen
pardon. „Die gewijzigde aanpak heeft
het afgelopen jaar enorm goed ge
werkt", stelt de heer Van Duin tevre
den vast.
Bij de Miro in Vlissingen blijft men
vooralsnog de voorkeur geven aan een
preventief optreden. „Dus niet", zo legt
bedrijfsleider Van Kinjk nader uit. „als
je als beveiligingsman ziet dat iemand
aanstalten maakt om wat weg te pik
ken achter een pilaar gaan staan, de
jacques cats
klant volgen en hem voorbij de kassa
aanhouden, maar gewoon erbij gaan
staan en laten merken dat je het alle
maal gezien hebt. Dus niet meteen aan
sturen op een aanhouding met alle
trammelant van dien maai' de diefstal
zien te voorkomen door te laten zien dat
er op de mensen wordt gelet. Wanneer
je het op een aanhouding aan laat ko
men ben je er al gauw een uur mee be
zig. We hebben een goed contact met de
politie, ze komen voor alle diefstallen,
wat elders in het land beneden de hon
derd gulden al niet meer gebeurt, maar
zo snel staan ze toch ook niet voor de
deur. Ondertussen is er in de winkel
geen toezicht en kunnen anderen hun
gang gaan. Er zijn ook wel eens mensen
die zeggen, waarom laatje die toezicht
houders zo opzichtig him werk doen.
Die moet je in een regenjas steken en
met een karretje rond laten lopen net
als een klant. Maar dan zeg ik altijd: nee
hoor, laat ze maar zien dat er op ze gelet
wordt. Daardoor kun je ook winkeldief
stallen voorkomen. Trouwens de echte
winkeldief ziet snel genoeg wie er bij het
personeel hoort en wie er klant is".
Zit 'm het grote verschil in het aantal
aanhoudingen voor een belangrijk deel
in het verschil in instructie van de vei
ligheidsdiensten, volgens de heer Van
Kuijk speelt ook de excentrische lig
ging van het Miro-complex een rol van
betekenis. „Wij hebben hier nauwelijks
last van grote groepen scholieren. Die
blijven meer in de binnenstad. Daar is
voor scholieren ook veel meer te bele
ven. In Middelburg is de situatie bij het
Trefcenter anders. En ik kan me best
voorstellen hoe dat dan gaat. Ik heb wel
eens gewerkt in een winkel, die vlak bij
scholen was gesitueerd. Als het twaalf
uur was en de jongelui dromden naar
binnen mocht niemand van het perso
neel lunchpauze houden. Dan was het
werkelijk alle hens aan dek, want ze
haalden het onder je ogen weg".
De kinderen staan als gapgrage klan
ten op de tweede plaats bij het Trefcen
ter in Middelburg. De mannen scoren
het hoogst. Vrouwen eindigen op de
derde plaats. Bij de Miro zijn de vrou
wen die stelen in de meerderheid De
diefstallen bij de non-food afdeling, het
gedeelte van de met eetbare waren wor
den bij de Miro nogal eens gesignaleerd
nadat er verpakkingsmaterialen ergens
weggemoffeld waren aangetroffen, ach
ter spiegels in de paskamer, in stort
bakken van de toiletten. Vijftig procent
van de gestolen goederen kwam bij de
Miro in het niet eetbare gedeelte uit de
afdeling hobby-artikelen en auto-acce-
soires, een kwart van het totaal van de
spulletjes bleek casettebandjes en an
dere radio- en tv-artikelen te betreffen
en vijftien procent van de ingepalmde
artikelen handelde om cosmetica. De
ongezonde belangstelling voor bepaal
de artikelen heeft zowel bij de Miro als
in het Trefcenter geleid tot aanpassin
gen in de verkoop. Van Kuijk meldt:
„Videobanden werden op een gegeven
moment meer gestolen dan verkocht.
Die liggen nu achter slot en grendel. Net
als scheerapparaten en ander kleine
elektriciteitsartikelen, want je kunt er
donder op zeggen dat het weg is als je
het zomaar laat liggen".
Van Kuijks collega Van Duin uit Mid
delburg meldt dat het euvel van de
winkeldiefstallen hier en daar met
verplaatsingen wat wordt opgevangen
door bepaalde zaken beter in het zicht
te brengen, spulletjes waar kinderen
nogal oog voor hebben, wat hoger op te
hangen of weg te leggen. Ook in Mid
delburg leidde het forse aantal dief
stallen van cassettebandjes en video
banden tot onttrekking uit het zelfbe
dieningsgedeelte en onderbrenging in
de foto- en filmafdeling, waar altijd be
diening is en er gesloten vitrines aan
wezig zijn. Ook autoradio's zijn die
richting uitgegaan.
overplakken
Behalve dat er het verschijnsel is van de
specifieke winkeldiefstal: iets meene
men zonder dat je de bedoeling hebt
daarvoor aan de kassa te betalen, be
staan er ook nevenvormen, methodes
waarbij er ook nog van enige sluwheid
sprake is. Tot dat 'wat men noemt 'on
gewenst klantengedrag' behoort bij
voorbeeld het overplakken van de prijs-
etiketjes. Ter bestrijding van dit euvel
heeft het Trefcenter zelfvernietigende
etiketten ingevoerd, die je nauwelijks
onbeschadigd van de verpakking kunt
krijgen, maar bijna altijd meteen aan
flarden trekt, zodat het overplakken
meteen opvalt.
Maar er zijn nog tal van andere metho
den. Nieuwe kleding aantrekken en
daarmee zo de winkel uitlopen. Schoe
nen verwisselen is ook zo'n truc, die met
name in het verleden nogal eens bij het
Trefcenter werd toegepast. Dat is be
duidend minder geworden na het van
onderen dichttimmeren van stellingen,
zodat de oude schoenen er niet meer
onder londen worden geschoven. Wat
verder nogal eens voorkomt: spullen
bijpakken in een verpakking, goedkope
en dure dmgen in de verpakking verwis
selen. Men kan het zo gek niet beden
ken, of in de zelfbedieningswarenhui
zen hebben ze er wel ervaring mee opge
daan.
Over de rand meekijkend in de grote
truckendoos komt het verhaal boven
van de vondst van aangesproken fles
sen sherry in een van de vakken bij het
Trefcenter En met een keer. maar re
gelmatig. Wat bleek bij nader onder
zoek: een vrouwelijke klant maakte er
een gewoonte van om, wanneer ze langs
het flessenvak kwam een paar flessen
sherry mee te nemen, op haar ronde
door de zaak ook nog even enkele plas
tic bekertjes met deksel in het bood-
schappenmandje mee te nemen, om
vervolgens met de hele voorraad een
rustig plekje op te zoeken in de winkel
om daar de inhoud uit de flessen over te
gieten in de bekertjes en die na afslui
ting te laten verdwijnen in een broek
spijp. die aan de onderkant met een
riempje was dicht gebonden. Verhalen
zijn er ook van mensen, die zwaar we
gende artikelen door de kapotte jaszak
in de voering heten verdwijnen, maar
zich zo hadden vol geladen, dat ze bij
het toeziend personeel opvielen omdat
ze zo voorover hepen...
„Wij hebben", vertelt de heer Van
Kuijk van de Miro, „eens een mevrouw
gehad. Die was zo slim. Die zocht bui
ten op het parkeerterrein kassabonnen
op die andere mensen hadden wegge
gooid. En als er dan op zo'n bon stond
'ƒ39,-, pantalon' ging zij de winkel in,
pikte een pantalon van die prijs, ging
de winkel weer uit en kwam even later
weer terug met het bonnetje, de broek
en met de smoes, dat ze die broek had
gekocht maar dat het kledingstuk niet
paste. Of ze haai' geld terug kon krij
gen. Die stal dus en maakte er meteen
geld van".
En de mensen van de veiligheidsdienst
van het Trefcenter herinneren zich nog
die gebeurtenis met een jongetje, dat
huilend de zaak uitliep. Toen de heren
nader informeerden wat er loos was,
misschien was het kind z'n ouders wei
kwijt geraakt, vertelde het knaapje dat
het door zijn vader in de paskamer in
nieuwe kleren was gehesen en daarna
van pa een paar flinke draaien om de
oren had gekregen en vervolgens was
gesommeerd: ..Ga jij de winkel maar
uit, vervelend kind". En daar liep het
knaapje, met nieuwe broek en trui aan.
luid snotterend op de uitgang af. niets
begrijpend van die plotselinge driftbui
van zijn vader, wiens woedeaanval was
bedoeld als dekmantel om het ventje
huilend en wel met zijn nieuwe kleren
aan, langs de controle te kunnen lood
sen...
straf
Hoe is het euvel van de winkeldiefstal
len te bestrijden? Door voorlichting, is
al eerder opgemerkt. Ook door een an
dere aanpak van bestraffing, zo menen
beide bedrijfsleiders. „De aanpak van
de wijze van bestraffing mag geen kans
spel worden", vindt Van Dum. „Je moet
geen situatie hebben, dat mensen gaan
berekenen: wanneer val ik er nou net
buiten".
Zijn collega Van Kuijk zou wensen dat
er een redelijke strafmaat komt. „Niet
de hoogte van de bedragen van het ge
stolen goed is belangrijk, maar de daad
'ansich'. Dat wordt vaak vergeten door
de mensen. Het wordt allemaal een
beetje in de sfeer getrokken van een ap
peltje pikken, dat mag. een glas in een
café mag. dan mag een grammofoon
plaat pikken uit een winkel ook. Maar
waar ligt dan de grens"
Wat zijn nu de consequenties van win
keldiefstallen. Wat merken de gesnap-
ten ervan? Op het ogenblik is het zo, dat
in gevallen waar sprake is van straf
rechtelijk minderjarigen (nog geen
achttien jaar oud) en het bedrag bene
den de vijftig gulden blijft er een proces
verbaal wordt opgemaakt, dat nog niet
naar de justitie wordt gestuurd. Vindt
er herhaling plaats dan wordt het daar
van opgemaakte procesverbaal met de
registratie van het eerste feit naar de
justitie verstuurd Daaruit kan. al naar
gelang er sprake is van veelvuldig her
halen of een grotere buit, een berisping
door het parket voortvloeien, voorts op
legging van een geldboete, plaatsing in
een tuchtschool volgen (tot ten hoogste
zes maanden) of er kan arrest plaats
vinden, minimaal vier uur en maximaal
veertien dagen, te ondergaan in een po
litiebureau. Vanafachttien jaar kunnen
personen die zich schuldig hebben ge
maakt aan winkeldiefstallen geldboe
tes. hechtenis- dan wel gevangenis
straffen worden opgelegd. Ook hierbij
wordt rekening gehouden met het to
taal van het gestolen bedrag en het
eventueel meermalen plegen van de
winkeldiefstallen
Zo ligt de situatie op dit moment. Maar
er zijn veranderingen op til. Mogelijk
zal nog dit jaar worden besloten tot in
voering van een systeem, waarbij - on
geveer net zoals de politie nu bij parkee-
rovertredingen te werk gaat - het open
baar ministerie een accept girokaart
stuurt, waarop staat voor welk bedrag
men voor het vergrijp kan schikken.
Het nieuwe systeem zal mogelijk ook
van toepassing worden verklaard op
jeugdigen, onder de achttien jaar. In
voering van het nieuwe systeem zal.
naar wordt verwacht, effectiever gaan
werken omdat de bestraffing sneller
kan plaats vinden. En verder zal ook
het aantal gevallen dat nu nog in aan
merking komt om te worden gesepo
neerd beduidend minder worden. Voor
de rest wordt gerekend op een
waarschuwende uitwerking van de
nieuwe regeling. Zoals het nu als een
lopend vuurtje rond gaat dat rijden
door het rode licht al een geldboete van
120,- oplevert zodat het oppassen ge
blazen is. zal er straks de mare rond
gaan, dat het weinig zinvol is om bij
wijze van spreke een cassettebandje
van vijf gulden weg te pikken als daar
de kans van een boete van 35,- tegen
over staat.
Over het aandeel van de jeugd in de
winkeldiefstallen is adjudant Priester,
hoofd van de justitiële dienst bij de ge
meentepolitie in Middelburg in zover
re niet somber gestemd voor de toe
komst, dat hij ervaren heeft dat de be
trapte jeugd over het algemeen spijt
betuigt. „Het valt op dat we de mees
ten niet meer terug zien. En dat geeft
toch wel moed. De invloed van thuis is
daarbij medebepalend. Voor de rest
dienen herhalers van winkeldiefstal
len er volgens de heer Priester goed
rekening mee te houden dat wanneer
ze geregistreerd staan bij de justitie,
later bij sollicitaties bij overheidsin
stellingen problemen kunnen onder
vinden.
De grootwinkelbedrijven blijven intus
sen zoeken naar nieuwe mogelijkheden
om winkeldiefstallen in te perken.
Zover als ze op sommige plaatsen
in West-Duitsland al zijn gekomen zou
de heer Van Kuijk van de Miro niet wil
len gaan: borden bij de entree van het
zelfbedieningswarenhuis met daarop
de namen van degenen die betrapt zijn
op winkeldiefstallen. „Nee", reageert
hij huiverend, „dat is absurd". Trou
wens, zo brengt hij in het midden, „als
we er vanuit gaan dat 2 procent van het
aantal klanten steelt kunnen we vast
stellen dat de meeste klanten, ofwel 98
procent, hardstikke eerlijk zijn En sa
men met zijn Trefcenter-collega weet
hij voorbeelden aan te dragen van men
sen die cassières erop attent maken dat
ze dingen hebben vergeten aan te slaan,
van klanten die met oude rekeningen
terugkomen omdat ze ervan hebben af
gelezen dat ze een paar tientjes te wei
nig hebben betaald, om nog maar te
zwijgen van de man. die na maanden
een pantalon kwam terug brengen, om
dat hij slapeloze nachten had overge
houden aan de diefstal van dat kleding
stuk En zo kunnen we een weinig ver
heffend relaas dan toch nog in positieve
zin afsluiten.
s tog maar een paar jaar geleden was het plegen van
ui winkeldiefstallen volkomen verwerpelijk. Nu
"trschijnen er mensen op de televisie, die - zij het dan
Jms met de rug naar de camera gekeerd om onher
kenbaar te blijven - toegeven, dat ze wel eens halen
inder te betalen. En in deze krant bekende een krap
ie|j kas zittende alleenstaande moeder van een aantal
ideren nog onlangs, dat zij in de supermarkt wel
eens prijsjes overplakt. Onder het motto: waarom zou
mijn gezin ook niet eens zo'n duur sausje mogen proe
ven. Het zijn wat voorbeelden die aangeven hoe, deels
onder de toenemende financiële druk, oude normen
beginnen te vervagen. Mensen denken tegenwoordig
gemakkelijker over het mijn en dijn. Wat nog maar
kort geleden totaal uit den boze was, staat nu ter
discussie. Een bedenkelijke ontwikkeling.
:t grootwinkelbedrijf zetten ze zich
:hrap voor wat komen gaat. Aan
ligingen van stapjes terug zijn in-
jels realiteit geworden: de cijfers
letloonstrookje spreken klare taal.
zal dus met minder geld moeten
uit te komen. En dat terwijl het
er niet goedkoper op wordt. Dat
wel eens tot gevolg hebben, dat er
andere wegen wordt gezocht om
tekort in de portemonnee te corn-
yen. Met zo af en toe eens een win-
iefstalletje bijvoorbeeld.
bedrijfsleider Van Kuijk
de Miro in Vlissingen houdt zijn
ft vast. „Ik denk. dat er in het ko-
jnd jaar met name in de levensmidde-
feector meer gegapt gaat worden,
jeger waren het vooral luxe dingen,
is het eerder vlees, een pakje boter
ïeer van dat soort artikelen. En als
land aanhouden, die vlees heeft
en, büjkt nooit dat het om een
ie speklappen gaat. Wel biefstuk en
stbeef. Een goed stuk vlees dus. Als
toch pikken, pikken ze liever een
produkt
stelen er eigenlijk? „Dat loopt op
ogenblik door alle categorieën
zegt bedrijfsleider Van Duin van
[Trefcenter in Middelburg. „Vroeger
het wat meer gekoppeld aan lage
imens. die het echt nodig hadden,
het afgelopen jaar hebben we de
dat het dwars door alle bevol-
ipen heen loopt. Of het nou on-
loolden zijn of mensen met een
zware opleiding: we pakken ze alle-
En het ligt nog in een gelijke ver-
ling ook"
ide bedrijfsleiders hebben het gc-
itateerd: „De klant is over het alge
een stuk gemakkelijker gewor-
Als je vroeger iets gestolen had.
ld je daar een schuldgevoel aan
Je vond het erg. Die norm is nu
idelijk verschoven. Het lijkt er nu
Ier op, dat men nu meer z'n best
doet om niet gesnapt te worden.
lttalszedan in de kraag worden gegre-
vjn ligt de argumentatie nog wel eens
Dor in de mond: een ander doet het
Ichook?
jn verschillende typen mensen, die
winkeldiefstallen worden betrapt,
deel bestaat uit echte misdadige
":ters, maar een tamelijk grote ca-
wordt gevormd door mensen,
j het deden omdat ze geen geld had-
en die categorie verschuift naarma-
teruggaande economie meer men-
in financiële moeilijkheden brengt.
]kzijn er nogal wat jeugdige grijpgra-
bij. Vooral die laatste vast-
Iling geeft zorgen voor de toekomst.
iii Duin. „De jeugd die nu gemakke-
iltoverdie winkeldiefstallen denkt, zal
iftraks als volwassene nog gemakke
iler over kunnen gaan denken. Ze vin-
D het nu al nauwelijks meer erg om
pakt te worden Het is alleen storend
tjvervelend op dat moment. Vroeger
ciam het nog als heel bedreigend over,
u| je zei we bellen je ouders en die
Jen je dat wel eens inpeperen, waar
dje dan als achterliggende gedachte
ed. dat zo iemand dan wel een pak
•fjimel zou krijgen, maar van dat soort
zijn de jongelui nog nau-
Jijks onder de indruk",
mt dat wellicht door een slappe hou-
van die ouders? Bedrijfsleider Van
van de Miro heeft daar zo zijn
fen indruk van: „Heel af en toe maar.
werkelijk heel af en toe gebeuren er
lgen zoals met die vader die naar me
ikomt met de mededeling, dat hij bij
zoontje in de kamer een grammo-
jnplaat had aangetroffen, die hij on
gelijk van z'n zakgeld kon hebben
■kocht. En uiteindelijk had de jongen
die plaat had gestolen bij
JjMiro. Maar dat soort reacties zijn
"Üzaam". zegt Van Kuijk. „Terwijl bij-
Ieder schoolkind wel eens wat steelt,
ar kun je bijna vergif op innemen.
;«ders moeten het dus zien dat kinde-
4 plotseling dingen hebben waarvan
rtkunnen weten, dat ze die niet uit
ihzelf kunnen hebben gekocht. Maar
ajI vinden ze kennelijk gewoon,
"ïeloofden ook meteen de verhalen
de kinderen, dat ze die grammo-
„ïplaat zomaar van Jantje of Pietje
L'iben gekregen. Dus stellen de kinde
lf vast, dat het allemaal toch maar
want de ouders zeggen er niks
memijs
het oog op het relatief grote aan-
J van schoolkinderen in de reeks van
wordt er in deze regio
tijd gedacht aan mogelijkhe-
tot preventief optreden via contac-
onderwÜsinstituten. Men zou
Mien naar informatie in de richting
de scholen. In de hoop de school
ed te kunnen beïnvloeden, hun ge-
të te helpen veranderen. Dat zou
3n kunnen krijgen in het houden van
Jrdrachten vanuit de bedrijfsleiding
J grootwinkelbedrijven. Zodat de
•wolkinderen bijvoorbeeld ook in-
ht krijgen in de consequenties van
^winkeldiefstallen, de bedrijfsecono
me achtergronden,
fes wat verdwijnt is natuurlijk ver-
ilicht de heer Van Duin van het
•reenter nader toe „We kunnen er
It open over zijn, dat we een bepaald
Sentage incalculeren, maar als dat
?schreden wordt is dat puur extra
Ttes Diefstal werkt trouwens altijd
^prijsverhogend. Het zijn kosten,
(verdwijnt, wordt met betaald En óf
^verlies van het bedrijf wordt dan
"Wr, of - als het heel extreem wordt-
